Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 157, 25 Malaki 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Patty Mancini |
| This work is dedicated to: | In Loving Memory of My Father |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
Olelo Kuahaua.
O makou o LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o ke Akua, Moiwahine o ko Hawaii Pawaina, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina, ke hoohoku aku nei, ke nele makou i ka Hooilina o ko makou kino ponoi iho, i ko makou kupa i aloha nui ia a kaikamahine hoi, ka Wohialii Kiekie VICTORIA KAWEKIU KAIULANI LUNALILO KALANINUIAHILAPALAPA oia ko makou hope maluna o ka Noho Moi, mahope iho o ko ke Akua oluolu ana e lawe aku ia makou mai keia ola ana.
Hanaia ma Halealii Iolani ma Honolulu i keia la 6 o Maraki, iloko o ka makahiki o ka Haku 1891.
LILIUOKALANI.
E ka Moiwahine
SAMUEL PARKER.
Kuhina o ke na Aina E.
$500 UKU MAKANA. $500
E ukuia no ka makana o $500 i ka mea e hoike mai ana i ka mea e alakai ai a loaa aku a me ka hoopai ia ana o ka mea a mau mea paha nana i puhi ka hale o HON. A. ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o ka la 10 o keia malama.
CHAS. B. WILSON,
Ilamuku.
Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. 3ws-d.
$250 UKU MAKANA. $250
E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea, e haawi ana i na hoike e alakai ai i ka hopu ia a me ka hoopai ana o ke kanaka a mau kanaka paha nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope iho ia. C. B. WILSON.
Ilamuku.
Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. d3ws.
$100 UKU MAKANA. $100
E haawi ia no ka uku makana he $100 i ka mea e lawe mai ana i na olelo e hiki ai ke alakai a hopu ia a hoopai ia ka mea a mau mea paha i aihue mai kahi aku o Geo L. Dall, ma Alanui Kula a me Liliha, he eha mau moa kane hakaka, ma ka po o ka la 11 o Mar. 1891.
C. B. WILSON.
Ilamuku.
Honolulu, Mar. 12, 1891. 154 d-15ts.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKOLU MARAKI 25, 1891.
E HUHU I KA HEWA.
Ua maopopo no i na mea a pau ia mea he "Hewa," a pela no hoi ka "Pono." Ua moakaka loa keia mau mea elua ia kakou. Ka mea wale no i makemakeia ma keia kakau ana. oia ko makou koi aku i na makamaka a me na hoalauna, na hoaloha, a me na mea no a pau, e hui pu kakou a e huhu aku i ka hewa, a e inaina aku iaia me ka inaina enaena. No ka mea, o ka hewa he mea ino loa no ia.
Aka, iwaena o kekahi poe o kakou e noho mai nei, ua manao mao liliho no lakou i ka hewa, he pono; a i ka pono hoi he hewa. Pela i noho paakiki ai kekahi poe a hiki i keia la no. me ka makemake ole i ke a'o ia aku e huli mai a hana i ka maikai a me ka pono. No ka poe oia ano, ka ke Kaula Isaia i olelo ai, "Auwe ka poe kapa aku i ka hewa he maikai, a i ka maikai hoi he hewa. Isaia 5:20."
He ano nui, a koikoi loa kela mau olelo a ke Kaula; aole he mea e manalo ai ia mau olelo, maluna o ka poe i kapa i ka hewa he pono. a pela aku; koe wale no, ko lakou hoohuliia mai ka aoao hewa ae a i ka aoao o ka pono.
No ka poe e noho ana me ke ma nao mamuli o ke kino, me ka nele maoli no i na haawina a ka uhane aloha iloko o lakou, oia ka poe hikiwawe o ka huhu mai, ke kuhikuhiia aku ko lakou mau hewa. a ke kamailio ia: a he oi loa aku hoi o ka hae, ina e hoolaha ia aku aha. Weliweli ka nuku mai a me ke Kaeko hoi. Oia ka makou i mkemake ai ma keia kamailio ana, e a'o aku i na makamaka a me na mea no a pau, mai ka mea iluna a hiki ilalo; i ka hewa kakou e huhu aku ai; aole i ka pono, i ka pololei, i ka oiaio, e aloha kakou, a e apo a malama iho ia mau mea.
Huhu mai kekahi poe ia makou no ko makou kuhikuhi aku i ka lakou mau hana ino a hana hewa hoi i hana ai, maloko o keia nupepa, a lilo ka makou hoike pololei aku i ka lakou mau hana hewa a hana pono ole hoi, i kumu no makou e huhu ia mai ai.
Kai no hoi, e noonoo mua iho lakou no ka makou mea i kamailio aku ai; ina aole he wahi hunahuna iki o ka oiaio iloko o laila, he oiaio ole wale no mai mua a hope; alaila, he kupono io e huhu mai ia makou no ko makou kamailio i ka mea wa hahee, e hoino ia ai lakou. Aka, ina he oiaio ka makou i hoolaha aku ai, a i kukulu manao ia aku ai a i hoohuai ia aku ai i ke akea; a no ke aha e huhu ia mai ai ka makou mea oiaio, a pololei?
E huhu iho i ka hewa, a pela auanei e pololei ai, a makepono ke kuakoko o ka inaina ke iliki iho . Ina ua hoopae malu mai o A. i ka opiuma, a kokua aku hoi o E. ia hana kue kanawai; a hiki mai la na tini opiuma he 1,000 iloko o Kalakaua Hale, a komikomi iho la o I. i ua mau tini opiuma nei, me ka pule ohana ana iho penei: "E na hoa o ka Poai, eia ke ola la ua hiki mai nei i alo, a ke ike iho la no kakou me na maka. Nolaila, o keia no ka wa maikai loa, e hoolilo ae ai ia lakou nei i mau tini ohelo. a i ole, i mau tini poi taro." Amene. Pau ae la ka pule a ke kahuna, kokua mai la hoi na diakono, a me na Lunakahiko; a o ka lilo ae la no ia o ua mau tini opuima nei i mau tini poi.
Hele ae nei o O., kekahi o na diakono o Kalakaua Hale, a hai ae nei ia U. ma, no kela mau hana kue kanawai ana a ke kahunapule a me na diakona. Mahope mai, iohe ia ae la, o O. ka, ka mea nana i hele e hai i kela hana kolohe ma Kalakaua Hale ia U. ma. Ua wa, huhu aku nei na hoa diakona o O. a me ke kahunapule o lakou, no kona hahai wale aku i kela mau mea huna; a no ka nepunepu loa oia inaina hoopau ia aku oia mai ka oihana makai aku.
Aole i pau.
HE MOEUHANE NA KA MOI WAHINE.
Ua hai ia mai ia makou e kekahi makamaka aoo, nona ke ohohina i ulu ko kea, a he umiumi nui hoi la pa'i; a ua hilinai no hoi makou i kana i hoike mai ai penei:
Ma kekahi po i hala aku nei o loko no o keia malama, ua loaa he moeuhane i ke Alii ka Moiwahine; a o na mea i ike ia aku e ke Alii ma ua moeuhane la, penei iho no ia:--
"He elua mau mea i opuu ae a kiekie iluna mamua ponoi ao no o ka Halealii; he Pulo'ulo'u, a me ke Kahili. Mahope iho, kulou iho la ua Pulo'ulo'u nei a me ke Kahili, a hiki i ka pili ana ilalo; a puoho ae la ke Alii."
Pela iho la ke ano o ka moeuhane a ke Alii. i haiia mai ai ia makou. Ina he moeuhane i'o keia, a ua oiaio hoi ka mea i hai ia mai ia makou; alaila, o ka hoakaka ana i ke ano o ka moeuhane ka mea i koe; a o ka mea nui ia i makemake ia.
No makou iho, ke hoakaka e aku nei i na makamaka heluhelu e aku nei i na makamaka heluhelu a pau; a oia keia: Ua hala o Damela ma, Iosepa ma, a me na Kaula o ke au kahiko, ka poe no lakou ka wehewehe ana i na moeuhane a ma moi oia mau la, eia kakou i na la hope, ka pauku hope, ka wa i olelo ia, he wa e nui ai ka ike, ka naauao a me ka waiwai a pela aku.
A penei ka makou hoakaka no ka moeuhane a ke Alii: Ua hala ke Ahi, ka wa o ko na Alii Kane au e noho Moi ana, ua pau. Oia ka wa o na Lani Ehiku, na Moikane ia Ehiku, i noho Moi no Hawaii nei. I keia wa, he wahine ka Moi ma ka Nohoalii o Hawaii nei a he wahine no hoi ka Hooilina Moi. Pela makou i ike ae nei i keia mau la koke no. A o ka Pulo'ulo'u, oia no ka Moiwahine e noho nei ma ka Nohoalii o ke Aupuni, a o ke Kahili. oia no ka Hooilina aku o ka Nohoalii o ke Aupuni. O ka opuu ana o ka Pulo'ulo'u a me ke Kahili a kiekie, o ko laua pii ana no ia a kieki ma ke kulana a kakou e ike nei, a o ko laua kulou ana a pili ila lo, he hoike ano nui loa ia a ke Akua i hoike mai ai i ke Alii ka Moiwahine, aia iloko oia wahi hoike uuku, ka i'o o ko ka Mea Mana Loa manao. a me kana mea e hana mai ai no ke Aupuni Hawaii nei i aloha nui ia, o mua aku nei. E ike pono aku ana no ke Alii ia mau hopena, e like me kana i ike ai ma ka moeuhane. Aka, ina e noonoomaikai ka Moiwahine i keia hoike a ka Mea Mana Loa ma kela moeuhane, a hoohaahaa imua Ona, a mihi oiaio, me ka nonoi aku i kona lokomaikai e aloha mai ia ia oe, pela auanei o hoohuli ia ae ai kela hoike paa a ke Akua.
NU HOU KULOKO.
Eia mai o Don Tubidoa, ua pau poo pau hi'u, ua hoea mai kakou i kona hopena i keia la.
Aohe a kakou Laulie o keia la, a pela pu no hoi me ke koa Moriviana. Apopo paha laua ke ole he mau kuia.
Ua kau ka weli o na luna aupuni e noho mai nei, oiai KA LEO e huai pau aku nei i na mea huna a lakou e hana nei.
Aohe i ka'e mai o ua mea he wili a ka makani i ka la inehinei. Ku ka e'a a ka lepo, pipipi ka maka o kamahele.
Ohuohu pono ka oneki o ka lei mokihana o Kauai i na ohua maka onaona, iaia i niau aku ai i ka auina la onehine.
I ke ahiahi Poaono iho nei, ma Kaakpua, ua hanau mai he kaikamahine nui nepunepu na Mrs. Laie. Maemae wale.
E hoomaka ana ka paani kinipopo ana o keia kau, i ka la 11 o keia mahina ae, peia ia mai ia makou e kamalii. Lealea wale.
Nui ko makou mahalo i na kanaka Hawaii oiaio mai loko a waho mai ka iwi a ka i'o, mai ke aa a ke koko, o ka poe ia e ola ai na iwi a me ka aina.
Ua lono hou mai no makou. ua pii ka ke kai o ke Kapena kaiko o Hilo, i ka mea nana i hoouna mai kela mau olelo nonohua i o makou nei, a makou hoi i hoolaha mua aku ai penei: "Give him something to make him sick,"--E haawi iaia i kekahi mea, i mea nona e mai ai.
He kipu weliweli kai hana ia ma ka Poakahi nei, ma Kamanuwai e Kam Lam Pake, maluna o ke kino o Kulia (w) a me Kauhane k, a iaia iho no.
Ua lohe mai makou, ua keha ae ka makai nui o Hawaii imua o ka puali makai: "ina au e hoopau ia, haalele pu no hoi oukou." Ua pakike ia mai oia. Hu ka aka.
Ua kauoha mai nei o R. A. Lyman i kana hapuu e hoouna aku ka nupepa KA LEO i ana aia, ua kau ka weli i ka mea ana i huna ai, oiai. o R. H. L. oia ka hope makai nui o Hamakua, Hawaii.
Pehea la e loaa mau nei na mea i hana ia ma kahi malu i ka LEO? wahi a kekahi kaiko hoopilimeai i na hana o ke au i hala i ninau ae ai i kela la aku nei. No ka makaala i ka pono o ka lehulehu, a me ka hoopono ma ka hana; oia ke kumu, e ke kaiko.
Ke hookokoke loa mai nei na la a ko kakou Ilamuku hou e lalau aku ai i kana buruni hou, a burumi mai i na opala e lauwili ana ma kona keena, oia ka hana ana, burumi no a pau ka lepo, aole auanei e nele ka maemae, hulali ka hao; mai hoolohe i ka lakou ala aku, e kupaa e like me kou ano mau, a nau e papahi ka lei mae ole.
E alawa ae e na makamaka heluhelu ma ka aoao ekahi o ka kakou lei nani nei, a heluhelu iho i ka manao nona ke poo "Na manao o KA LEO, no ka nupepa P.C. Advertiser." Ilaila oukou e ike iho ai, he pou kihi maopopo KA LEO no ke aupuni a me ka lahui Hawaii. O ka pono ke hana ia a haule-mai na lani.
He 1400 kini opiuma i hopu ia mai nei e ke kiai awa makaala lua ole o Honolulu nei, Mr. William J. Sheldon, ma Kahului, Maui, no luna o ka moku J.D. Spreckels. Maikai wale oe, kanaka makua ka hana ana. Aohe pela o mea ma iho--o piliwale ma, he nui kukalekale wale iho no aohe maopopo o ka hana.--Umia ka hanu i nalo, he au ko ka manawa.
Wahi a kekahi luna aupuni, a mea hoi i enemi ia makou i hoopuka ae ai i keia mau huaolelo i ka la inehinei, penei: "E pau ana ka hoopuka ia ana o ka nupepa KA LEO." Ea, e ka hupo poo hakahaka. e paa kou waha, o pa auanei i ke pa'i. Aole e pau ka LEO o ka lahui ia oe, aka. o oe ke lele koheoheo iluna o ka lewa, ke hoomaka ka hi'u o KA LEO e kapeku.
I ka po Poakahi iho nei, ua kaili ia aku la ke aho hope o Jim Williams, he paele keia inoho loihi iloko o keia kulanakauhale, ua noho kalaiwi kaa oia no ke 'Lii Pauahi i make no kekahi manawa loihi a ua noho hana no hoi oia no ka hale inu rama Heleuma, malaila oia i hana ai a hiki i kona hala ana aku la ma kela ao. Aloha wale i a kamaaina ou e ke kapitala, i ka huikau lua o Honolulu.
Na Komite La Kulaia.
O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa KA LEO O KA LAHUI. ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponoi. E loaa no makou ma kani pa'i o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati. (Poaono).
NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA.
Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.
O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komite:
Timoteo Kaualie, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helaione Makalii, Kapalama; Italia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.
Na komite waena no Honolulu"
W. H. Cummings, R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.
Ma ke Kauoha
Jno. E. Bush
Kakauolelo a me Puuku.
KA LA 28 O NOVEMABA, A. D.
1891.
O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe piha ia aku ia@ke ako o ka Hui a mena hana.
1 JNO. E. BUSH
2 JOS. NAWAHI
3 R. W. WILIKOKI
4 W. H. CUMMINGS
5 WM. WHITE
6 J. KANEALII
7 J. KEKIPI
8 J. A. KAHOONEI
9 KAMAILE
10 E. KEKOA
11 J. PUA
12 J. E. Poepoe
13 R. K. II
14 GEO. KANEAO
15 GEO. K. KAIA.
16 L. K. SHELDON
17 JAS. II
18 J. PIPIKANE
HOOLAHA I KA POE MAKEMAKE I "KA LEO."
Ma keia hope aku ke hoolaha ia aku nei, e kii aku ka poe makemake i ka nupepa KA LEO i na Luna e lawe nei i ka nupepa, oia hoi o
J. Kahaleluhi J. Kaneaiakala
Geo. Kanikau Parao
T. Kapualei John Samoa
JNO. E. BUSH
Luna Hooponopono.
Olelo Hoolaha
Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho. e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, '90. d---1y @