Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 153, 19 Malaki 1891 — Page 3
| This text was transcribed by: | Jeri Leen |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
I Papa Ola Hawaii Oiaio.
E Kalani-----e
E ola mau loa Oe:
Eia ka leo uwale o Kou mau makaainana mai Hawaii o Keawe. a Kauai o Kalanipo, ke noi nei ia Oe me ka walohia o ke kumakena, “I Papa Ola Hawaii oiaio.”
Aole hoi i haole e like me keia e ike ia nei, no ka mea, aia ma ka Panalaau o Kalaupapa a me Kalawao, he heluna nui o kekahi o Kou mau makaainana i loohia i ka ma’i hookaawale ohana, aole loa i loaa he mau kokua kupono mamuli o ka malama ana a keia Papa Ola haole, aka, o ka mea i ike ia o ka lawe ia e kanu ola i kela aina makamaka ole.
Aole loa i hoao ia e lapaau, oiai i ka wa o Kauka Luka e noho ana i Kalihi, ua haawi oia i kona ike a pau e kokua ana i ka poe i loaa i keia ma’i, a ua nui ka poe i lanakila, a mamuli o ka hana ana a kaua Luka pela, ua ahewa loa ia oia e ka Papa Ola, a hoao ia e imihala a hiki i kona kaawale ana, a maluna o keia mea ke moi nei ka lahui ponoi imua Ou e Kalani ina e oluolu ia ka leo o Kou lahui, alaila, ua hiki no ke manaolana ia e loaa ana ka maha, no ka mea, ua hiki e kikoo ia na kauka akamai e like me kauka Luka a me kauka Doto, me Mr. Makalua a me na kauka kaulana e ae o ke aupuni o Kelemania, e hele mai a e hoike i ko lakou ike no ka mea e pili ana i keia ma’i.
Aka, mai ke ku ana o keia papa a hiki i keia la, aole loa i hoao iki ia e huli i ke ola o Kou lahui; aka, o ka mea i ike ia o ka umi a puaa, o ke kai huluhulu, a o ka makemake e kinai ia Hawaii ponoi, a e hoo lilo i mea ole. Nolaila, e ka Makua o ka lehulehu. he mau keiki makou a pau Nau, mai ke nui a ka liilii, a he lepo kanu hoi no Kou aina makuahine, nolaila, ke poloai aku nei ka lahui imua Ou, a Nau ia e wae mai, he oki loa hoi ka hoo kuu ana aku i na wahi kauna kanak@ i koe iloko o ka luapa-u o ka poino, mamuli o kela mau hana na nakee a keia Papa Ola. Oiai aole i nele Kou lahui i ke aloha. Na ke Akua Mana Loa e kiai ia Oe, oia ka Kou lahui e pule mau nei.
Nu Hou o na Aina E
O ka nui o na paono ki i hiki ae i ka makeke o Kapalakiko, iloko o hookahi makahiki i hala ae nei he 27,000,000.
A ua kuai ia aku ka paono hookahi no 10 keneta. Ua lawe ia aku ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, he elua mau lio heihei no ka kuai ana aku, mailoko mai mai o ka welo lio heihei o Mr. J. H. Forbed. No ke kumu kuai, ho 11,000 o keia mau lio elua.
Ua hooholo iho ka Ahaolelo o Wakinotona e haawi manawalea aku $160,000 no ka pono kaulike o ko ke ao a pau.
Ua hoopii mai nei kekahi wahine oia o Mrs. Ane O *ene $100,000 dala ke koi poho, i ka Hui Alahao Pakipika, no ka make ana o kana kane, ma ke alanui i kapaia o Webster. E kokoke ana i ka uwapo o Okalana, kahi i haule ai a make loa Harry w. Auld o Honolulu nei.
He 3,000 ka nu* o na makai o ka mokuama o Nu Ioka, he 75,000 dala. oia ko lakou waihona.
Ua hoole loa ka Aha Senati o Amerika Huipuia aole e hoohui ia Hawaii nei me ua Rebupalika nui la malalo o ka uwea moe moana.
Ua hoopai ia o Jay Gould he 250 dala no ka hoowahawaha i ka olelo hooholo a ke kiure.
Ua ulu ae he kaua kuloko mawaena o ke aupuni a me ka poe a ke hookahuli aupuni, ma ke aupuni o Kili, a ua nui ka poino mawaena o na aoao elua, a ua komo pu aku o Valaparaiso iloko o ia kaua kuloko o ka aina. Mamuli o keia pilikia ua kauoha koke aku la ke aupuni, ina kokua ana mawaho mai. I ka wa i loaa aku ai keia kauoha ina aupuni i noho hoaloa pu me ia, ua emoole, ua hiki mai la na kokua mawaho mawaho mai. Ua hookuu ia mai la i ka aina he heluna nui o na kela a me na koa o na manuwa e ku ana iloko o ke awa, Huascar, Amarenas, E like me ka nui o na kokua ma ka aoao o ke aupuni, pela no ka nui ma kela aoao.
No keia kumu, ua kuahaua koke aku la ke aupuni. e kauoha ana, e hopu ia kela a me keia mea e paa ana i ka mea kaua, aka, o ka mana o ia kuahaua, ua lilo i mea ole i ka poe ake hookahuli aupuni, ma ka aoao o ke aupuni, he 250,000 ka nui o na lima kokua.
No ka nui hewahewa launa ole e keia kaua, ua hoouna koke mai la o Beritania i na aumoku kaua Camepiona mai Valaparaiso mai, Acorn mai Coduimobo mai, a o Pheasant mai Iquique mai, a ua kauoha pu aku la no hoi ka Ripubalika nui o Amerika i kona aumoku e noho ana ma ia mau kai. Adimarala McCann o ka moku lawe hae penesecola, e haalele koke aku ia Balatimoa, a e holo ae no Kili, a ua loaa pu aku la no hoi ia kauoha ia Adimarala Brown o ka mokukaua lawehae Kaletona, e haalele ko ke aku i ka akau o ka Pakipika a e holo ae no Kili; a pela pu no hoi me ka poe kalepa i haawi mai a*i na kokua ana i ke aupuni; oiai, wahi o O’Higigina, ina aole e paa pio keia poe, alaila, he mea maopopo, e poino ana ke aupuni holookoa; nolaila i haawi ai kela poe i na kokua ana ma na ano a pau, a ua ku no hoi i ka weliweli ke nana aku i keia mau hana.
HE MOOLELO HAWAII
- NO –
KUALUNUIAOLA.
KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO. KA HI’APAIOLE O KE KOA I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLA, KE ALII O WAIMEA, KAUAI.
I ka ike ana mai o na ohua o ke alii, na kuhihewa mua kekahi poe ua pau o Kahapula i ke ahi. eia ka auanei o ka ui ua hele a lalapa mawako o na papalina.
Au aku nei o Kahapula a pae ma kela aoao, kani mai la ke oli a kekahi kanaka e mahalo ana i ka wahine maikai, a ma ka hope loa o kana mele, heluhelu mai la oia i ka lakou hana nui i hoouna ia mai ai e ke alii.
Mahope iho nae o ko lakou noonoo ana, hooholo iho la lakou e hahai mai mahope o Kahapula, a hiki i ko lakou hoea like ana aku i ka malumalu hale o ke alii, i pakele ai lakou mai ka huhu ia mai e ko lakou alii.
Nolaila, e hoi oukou a olelo aku, pela iki iho kona manao he uuku, eia mai ka manao nui a hiki aku imua ona.
No keia nele o na ohua o ke alii, ua u-i iho la lakou ia lakou iho i ka lakou hana pono e hana ai, e hookuu no paha i ka wahine malihini e hele pela, a i ole, o limanui paha ka loaa a ka pupuka.
I ka pau ana o ka ua kanaka la’ua pani aku la no hoi o Kahapula ma ke oli, e olelo aku ana, aohe au e ae aku ana ia manao o kuu ipo kane i hoouna mai nei ia oukou, oiai aohe ka’u he huakai no ka lealea hele mai nei.
O Kahapula no mamua, a o ua poe nei no mahope aku, a oiai no la kou e hel* ana, ua i ae la kekahi i ka like loa o na helehelena o Kahapula me ko ke pio a ke alii, he makuahine paha keia a i ole, he kaikuahine paha.
Ua hoomau aku la no o Kahapula i ka hele ana imua, a iaia i maalo ae ai ma kela a me keia ipuka kauhale, ua pa mai la kahea a kamaaina e komo e hookomo wahi ai he auwae loa, a i ole, e kipa ma kauhale e noho ai a ma-u ka la, alaila hele, aka, ua hoole aku la no keia, a ka-ha aku la no hele, e like paha me ke mele:
“Kikaha ka Iwa i na pali he la makani, Hoomamao ka i’a i ka hohonu he akule.”
O ko ia nei hele ia a ka palena o Waimea, e pale ana hoi ia Kekaha pale o Waimea, loaa aku la iaia kekahi poe kamalii wahine opiopio e hooleilei hua kukui ana, hoolei no ka aku hoolei no ka hema kani no ke mele o ia ano lealea o ia au i ka waha, a i ko lakou ike ana mai ia Kahapula, e hoi no ko lakou kauhale e paina ai.
Ua maopopo no i ua kamalii wahine ala, he wahine malihini keia, oia ko lakou mea i koi nui mai ai e hoi no kauhale, aka nae, ua hoole aku la no keia me ka olelo ana, he huakai kana no Kekaha.
I ka lohe ana o ua kamalii wahine nei, ua hoolaau like mai la lakou e hele pu me ia, aka nae, ua hoole aku la no keia, a no ka paakiki loa o ua poe kamalii wahine nei, ua hahai mai la he ekolu mau kaikamahine nunui, a koe aku la no ka*na lii wahine liili.
Oia hele aku o lakou a liuliu, ninau mai la kekahi kaikamahine ia Kahapula, no Kekaha nei no anei oe?
Aole i pau.
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho. e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, ’90. d-1y *
HALE HANA WAI MOMONA WAI ANIANI.
HARE MA NA ONA...............................HELU 81, ALANUI MOI.
Ka poe wale no nana e hana nei ka WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA, oia hoi ka
Saseparela
a me ka
Wai-Hao.
Na Wai Momona Awapuhi, Saseparela, Lemi, Wai-pipii, Soda maoli, Sida Kamepena, & c.
Mutual 330-----Telepona----Bele 298
E hooia ia ana ka maemae o na wai a pau. E hooko ia no na kauoha a pau loa mai na Mokupuni mai a me ko ke kulanakauhale nei.
Mar. 15, 1891. 148 d-tf.
KA HUI KAA ENTERPRISE.
Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE ma Alanui Kalepa.
Ma ka Huina Hoolulu Kaapio Helu 13.
O nau kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai na makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, e h** ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.
E Hoao i pau Kuhihewa.
WALLACE JACKSON,
Luna Nui.
TELEPONA BELE HELU................113
MATALA................690
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa,, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui. e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owau no me ka haahaa.
MRS. C.I. HIRAM.
Honolulu, Oahu. Oct. 8, 2890. 3ms-d.
NO KA POE MAKAIKAI
MA KA
O. R. & L. CO.
MA KA I’A HAMAULEO O EWA.
O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 p.m. o ua Poaono a pau.
No ka auhau, aohe olelo ana, he hookahi wai o ka like mai ka liko a ka laele.
OIA HOI, HE – 50 keneta, hiki i Manana a hoi hou mai – 75 keneta, hiki i Honouliuli a hoi mai.
O keia ka manawa po*o e la’i ai ka holoholo hoohala manawa me ka ha** ana i na ea oluolu maikai, no elua wahi keneta wale no o ka milo.
1m-d Oct. 8, 1890.
Ka Hui Uwati Kaleponi.
Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko. o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no *** o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi. E kipa ae io-
A.J. SCHREIBER – Agena
Alanui Hotele, malalo iho o ka Hotele Alonetona.
KAUKA YONG KAM PUNG.
HELU 53, ALANUI MAUNAKEA
Ke Kauka Loea o ka Aina Pua.
UA HIKI KE HOOLA IA KELA A me keia ano ma’i. mai ko na kane wahine a me ko ** **** liilii. O na ma’i ha-no, ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi. A e na ma’i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.
Ke hoike ia aku nei, aia ke ola i** i me ka oluolu pu o ka auhau.
E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pilih** i ka ma’i, a na’u oukou e hoola aku.
KAUKA YONG KAM PUNG.
Auga** 25, tf-d