Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 148, 12 March 1891 — Page 3
This text was transcribed by: | Kenneth Sato |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HE MOOLELO HAWAII
----NO----
KUALUNUIOLA.
_____
KE KEIKIKOA O KA MOKUPU-
NI O MANOKALANIPO.-
KA HI’AIAIOLE O KE KOA
I NA LA O KA NOHOALII
ANA O OLA, KE ALII O
WAIMEA, KAUAI.
_____
A he nui a he lehulehu wale aku na kumu kanalua e pili ana i ka pepehi ana i ke pio i luai ia niai iloko o na pepeiao o ke alii, aka, nae, ua lilo ia mau mea a pau i mea ole i ka manaopaa o ke alii.
O ke kumu nui o keia hoole ana o Ola i ke a’o a kona mau kahuna a me kekahi poe e ae. he hilahila i ka hele e mihi, akahi, a he hoonaukiuki i ke kuhalahala o Manoua mahope o ke keiki, oia hoi ka inoa o ke kahuna i hele ai, a kaua i iki @ua ae nei, a mawaho ae o ia, oia no ka luku ia ana o kona mau koa e ke opio.
I ka ike ana o na kahuna, ua paa loa ka manao o ke alii e make ke pio, ua hooholo like iho la lakou mahope iho o ka noonoo pono ana e kau ia ke pio iluna o ka lele i na po o Kane a me Lono, oia hoi ka 27 a me ka 28 o na po e kau ai ka mahina.
I ka holopono ana o keia make o ke pio e like me ka makemake o ke alii, ua lawe ia aku la o Kualunuiaola iloko o ka unu e kekahi mau kanaka ikaika, a hoopaa ia iho la kona mau lima a elua i kekahi apa hu ohia e ku ana, a malaila oia i ku ai ia ahiahi a ao ia po, no ke ka kali ana i kena wa e kii ia mai ai e na lima menemene ole o ke aloha ole no ke kau ana aku iaia i ke lele o ka make. Aloha ino ua Kualunuiola nei a kaua.
A oiai o ke Kaloa mua no ia, oia hoi kekahi o na po ma ka helu po Hawaii, nolaile, e waiho iho kaua iaia iloko o na hana aloha ole a kona makuakane, a e huli ae ka kaua nana ina iuka i ka nahele o Pe’ape’a, kahi hoi a kona makuahine a Kahapula e kakali ana no ka hoi aku o kana keiki.
Ma kela ahiahi a Kualunuiola ma i haalele aku ai i kauhale no ka iho ana i kai o Waimea, i ka nana pahee ihe i ka nuku muliwai me ka ike ole o Kahapula, o keia nalo ana o na keiki no Waimea, aka nae i ka uhi ana mai o ka po, aole i hoi iki aku kana keiki me kanaka me kana mau aikame.
Ua hoomau ne o Kahapula i ke kakali, me kona manao no la, aia no na keiki i ka nahele kahi i walea ai e like me ka mau.
Aka nae, a ao ia po, aole he keiki i hoi aku, nolaila, ua hoomaka mai la oia e hopohopo ua poino a ua pilikia paha ke keiki, akahi okoa hoi ka nalewale o na maka mai ke ahiahi mai a po wale no, a mai ia po hoi a hiki wale i ke ao ana.
Hala ia la o ka l@a hoi ia o na la o ka hoi ole aku o Kualanuiaola me ke aikane, oia hoi ka la o ke kaua nui a kaua i ke mua ae nei, a i ka po ana o ia la, aole i m@@ pono ia o Kahapula a hiki wale i ke ao nai no ka mea, ua hele mai la ke aloha keiki a haale i ka manawa papale imua o na maka.
A me ke kakahiaka o ia la, hooia iho la o Kahapula i kana i manao ai ua make ke keiki, eia ka auanei aohe i make, aka nae, e make aku ana.
I ko Kahapula ala ana ae ia kakahiaka, nana aku la ia i kahi a ke keiki e hiamoe ai a hu ae la ke aloha, opeope mai la i na wahi welu o ke keiki a pau i ke alo me ka hele le no a ka waimaka, a uwe hainama ae la me ka leo nui, no ka mea, ua ano mai la a o ke keiki wale no o loko o ka hale a pau, aole hoi o ka noho ana iho hoelaukanaka i na keiki.
Aolei pau.
_____
HE KAAO
No
DON KUPIKOA.
Ka Weli o na Mea Huna Pohihihi – Ke Kihapai Pua Pahao hao o Kamepulia – Ke Alahele o na Mea Huna Eluame ka Luawai Kamahao o Tawania.
_____
I ka wa hoi i kuu ai o ka heleuma o ua moku ala ua lelel keke aku la ka waapa, a maluna o ua waapa ala e kau ana ka nohea Kalawalina.
I ka wa i pae aku ai iuka, ua ku keke mai la ka alihikaua ma ka uapo, a ninau mai la i ka mea mamua loa o ka waapa.
Heaha ke kuleana o keia waapa o ka holo ana mai nei i keia aupuni a owai la ke aliinui e noho mana a hookele ana iaia?
Ua pane ia aku keia mau ninau e ka alihikaua o Kalawalina me keia mau huaolelo penei:
He huakai makaikai ka makou, a o ke kaikamahine alii kiekie a hoolina kalaunu o Suedena oia ka malihini hanohano loa maluna o ko makou moku.
I ka lohe ana o ka alihikaua Palani i keia mau huaolele, ua hoohuli koke ae la oia i kona lio a holo aku la no ka hale alii, no ka hoike ana aku i ke kaikamahine alii Kalolina.
O Kalawalina hoi a me kona mau koa, ua pae aku la lakou nei a lele aku la iuka, a malalo o ka lokomaikai o kekahi o na ohana ‘lii Saroba, ua hookipa ia aku la ua kaikamahine alii ala a me kona mau koa a pau me ia.
Hiki aku la lakou nei ma kona home a na hookipa ia me ka hanohano nui, e like me ke ano mau o na alii kiekie.
O ka alihikaua Palani hoi, hoike aku la oia ina mea a pau imua o kona aliiwahine, na pane mai la ua Kalolina ala penei:
E makaala aku oe i keia wahine ua maopopo mea no ia’u kona ano a me kona kumu o ka hiki ana mai nei.
E ahu ana kana, he loaa hua iho ko kuu kane iaia, e noho oia a luahine maanei, aole loa oia e ike iki aku ana i na helehelena o kuu kane, “wahine hilahila ole.”
E waiho iho kaua ia Kalolina a e kamailio aku kaua no Don Tubidoa a me kona mau manao ehaeha no kana mau ipo eloa.
Oiai, ua Tubidoa ala e paa ana ma kena wahi paa, e nalu ana oia iloko iho ona me na manao he nui ana paha e hiki ole ai ke uumi iho i kona mau waimaka.
I kekahi la nae, oiai ke kuene i hali aku ai i kana mau mea ai, ua ninau koke mai la oia: Heaha ka mea hou o ke alo alii?
Pane aku la ke kuene. O ka mea hou ano nui wale no a’u e hoike aku ai ia oe, oia keia: Ua hiki mai nei kekahi kaikamahine Suedena, a ua lohe mai nei au, o Kalawalina ka kona inoa.
I kela wa, ua pane keke aku la o Tubidoa, o hoi, aole ia he mea hou ane nui i ko’u noonoo ana, ua like ia me ka ole.
I ke kuene no a hala aku, ua huli koke ae la ke alo o Tubidoa ma ka paia a uwe iho la oia me ka ehaeha nui.
Oiai no oia e hoomau ana i ka uwe aua, a i ke ahiahi, hoea aku la ka luna paahao ma ka lumi o ua Tubidoa ala, a ike aku la iaia e uwe ana; a pane aku la oia: Heaha keia au e uwe nei?
Auwe! E ka luna paahao, he mea hiki ole ia’u ke hoike ole aku, he mea ia e hooi loa ae ai i ke kaumaha o ko’u naau.
E kuu haku Don Tubidoa. ua lohe mai nei au ua hoea mai nei ko aloha o Suedena, a i manao oe e hookuu aku au ia oe, e hookuu noau.
E ka luna maikai, ke hoalakai mai nei oe ia’u ma ke alanui o ka pokole o ko’u mau la maluna o keia ilihonua, nolaila, mai noho oe a hoike hou mai ia mea ia’u.
Pau ae la ke kamailio ana a ka luna paahao a hoi aku la oia no kona home.
Oiai hoi ua Tubidoa ala e noomau ana no i ka uwe ana, ua hoopuka hou ae la oia i keia mau huaolelo penei:
E kuu akua, he mea oiaio, ke hookokoke mai nei oe i ko’u mau la, a mamua ae o ko’u make ana e hana no au i kekahi o @a hana pohihihi a pahaohao i ko ke ao holookoa, e hiki ole ai hoi i kekahi hanaunu ma keia hope aku ke hana.
Nolaila, ma keia hope aku kaua e ka mea heluhelu e ike maka ai i na hana kaumaha a ua Tubidoa ala mahope iho o kona make ana.
No ka nohea Kalawalina hoi, oiai no oia e noho ana malalo o keia ohana ‘lii, he maluhia a maikai kona noho ana me ke kiai makaala loa ia e kona mau koa.
Ia wa hoi, e hui mau ana oia me ke kaikamahine alii Sarima, a o ka laua hana mau, o ke kamailio no Don Tubidoa a e uwe mau ana hoi ua Kalawalina ala no ua aloha ala ana.
E ninau mau ana hoi oia iaia iho, heaha la a nohea la o’a e hana ai i mea nona e ike hou ai i na maka o kana ipo aloha ka mea nona na helehelena i poni ia me ke aloha kakia hulu i ka iwi.
Aolei pau.
HALE HANA WAI MOMONA
WAI ANIANI.
_____
HAREMA NA ONA.......................HELU S1, ALANUI @@@.
_____
Ka poe wale no nana e hana nei ka WAI HOOMAEMAE KOKO KAUDANA, oia hoi ka
Saseparela
• - a me ka –
Wai-hao.
_____
Na Wai Momoa Awapuhi, Saseparela, Le-
mi, Wai-pipii, Soda maoli, Si-
da Kamepena, &c.
_____
Mutual 330-----Telepona-----Bele 298
E hooia ia ana ka maemae o na wai a pau. E hooko ia no na kauoha a pau loa mai na Mokupuwi mai a me ko ke kulanakauhale nei.
Mar. 15, 1891. 148 d-tf.
KA HUI KAA ENTERPRISE.
_____
Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA.
Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE
ma Alanui Kalepa.
Ma ka Huina Hoolulu
Kaapio Helu 13.
O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai ua
makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, e h@
ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.
E Hoao i pau Kuhihewa.
WALLACE JACKSON,
Luna Nui.
TELEPONA BELE HELU...........118
MATALA...........690.
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ‘ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C.I. HIRAM a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owen no me ka haahaa,
MRS. C.I. HIRAM,
Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890. Sma-d.
NO KA POE MAKAIKAI
MA KA
O. R. & L. Co.
MA KA I’A HAMAU-
LEO O EWA.
O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:15 a.m. o na Poaone. pau.
No ka auhau, aohe oleio aua, he hookai wa@o ka like, mai ka like a ka laele.
OIA HOI, HE – 50 keneta, hiki i Manana a hoi hou mai – 7@ keneta, hiki i Honouliuli a hoi mai.
O keia ka manawa pono e la’i ai ka holoholo hoohala manawa me ka hana ana i na ea oluolu maikai, no elua wai keneta wale no o ka milo.
lm-d Oct. 8, 1890
Ka Hui Uwait
Kaleponi.
Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi. E kipa ae io-
A.J. SCHREIBER – Agena
Alanui Hotele, malalo iho o ka Hotele Al@n@tona.
KAUKA YONG KAM
PUNG.
HELU 5S, ALANUI MAUNAKEA
_____
Ke Kauka Loea o ka Aina Pna.
_____
UA HIKI KE HOOLA IA KELA A me keia ano ma’i, anai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii. O na ma’i ha-no, ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi. A o na ma’i e pili ana i ka mau, pau pu iai ke ola.
Ke aoike ia aku nei, oia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka auhau.
E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pilihua i ka ma’i a na’u oukou e hoola aku.
KAUKA, YONG KAM PUNG.
Augate 25, tf-d.