Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 145, 9 March 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

Olelo Kuahaua.

            Oiai ua oluolu i ka Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ke ola o ka Alii ka Moi Kalakaua, mai keia ola ana, ma ka la 20 o keia mahina, ma Kapalakiko, Kaleponi Amerika Huipuia.

            O makou o na Hoa o ka Aha Kuhina, o ke Alii ka Moi i hala e aku.

            Ke hoike aku nei, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai e ku nei. Nolaila, ke kukala aku nei makou:

            O ka Mea Hanohano ke Kama Aliiwahine Liiuokalani Ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina malalo o ke ano a me ka Inoa Liliuokalani. E ola ka Moiwahine i ke Akua.

            Haawiia ma ka Halealii Iolani i keia la 20 o Ianuari, M. H. 1891.

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine e haawi i na hookohu mahope iho:

            Hon. John Owen Dominis, Kiaaina o ka Mokupuni o Oahu.

            James William Robertson, Esq. Puuku o ka Hale Alii.

            Kapena Samuel Nowlein, Kapena o ka Puali Koa Kiai o ka Moi, ma kahi o J. P. Kahalewai i haalele mai.

            Lutanela Waiau Jerome Feary, Lutanela Ekahi o ka Puali Koa Kiai o ka Moi, ma kahi o Hon. E. K. Lilikalani i haalele mai.

            Lutanela Hiram Kaaha, Lutanela Alua o ka Puali Koa Kiai o ka Moi, ma kahi o Lutanela Feary i hookiekie ia.

            Hale Alii Iolani, Mar. 2, 1891.           

            3ts-d.

 

            Ua hookohuia o J. M. Kauwila, Esq., i keia la he hoa o ka Papa Alanui o ka Apana o Puna, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o W. H. Shipman i haalele mai.

            Penei iho ka Papa i keia manawa:

            J. E. ELDARTS—Luna Hoomalu

            ROBERT A. RYCROFT

            J. M. KAUWILA

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina. Mar. 2 1891. 3ts.-d.

 

            I kulike ai me na olelo o ka Pauku 1 o ka Mokuna XXXV o ke Kanawai i ka paia; He Kanawai e hoololi a e hoohuihui ai i ke Kanawai e pili ana i ka Pa Hoopaa Holoholona Helehewa, i na Helehewa, na Kuni a me na Hoailona, i aponoia Augate 11, 1888, ua kukuluia a ua hookauwale ae au i keia la i kekahi pa na Kaipohaku, e pili pu la me ka Pa Hale Kula, ma Puuanahulu-uka, no ka hoopaa ana i na holoholona helehewa ma ka Apana o Kona Akau Hawaii.

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina Mar. 2, 1891. 3t.-d

 

KUAI O KA AINA AUPUNI MA

ALANUI HEMA, HONOLULU, OAHU.

 

            Ma ka Poaha, Aperila 2, 1891, ma ke komo@ana alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia ana ma ke kudala kela apana aina aupuni e waiho la ma Alanui Hema, e pili pu la me ka pahale o Kamalena, (Kawaiahao), nona ka ili o 7-100 eka, oi aku a emi mai paha.

            He $300 ke kumukuai koho hookumu.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina,

            Keena Kalaiaina, Mar. 3, 1891. 3ts-d.

 

KUAI AINA AUPUNI MA KE

 KIHI ALANUI ALAKEA A ME MOI, HONOLULU OAHU.

 

            Ma ka Poaha, Aperila @, ma ke komohana alo mai o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kudala kekahi apana aina ololi e waiho la ma ke kihi Hikina o Alanui Alakea a me Moi, oia hoi he keena @ ka pahale o Waiwai o McDuff, nona ka iliaina he 550 kapuai huina-ha like oi iki a emi mai paha.

            Ka uku hookumu $300.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, M@ 4, 1891. 3ts-@.

 

HOOLAHA A KE KEENA AINA E.

 

            Ua hookohuia o Frank P. Hastings, Esq. i keia la, i Kakauolelo o ka Oihana o ko na Aina e, ma kahi o Konela ka Hon. Curtis P. Iaukea, i haalele mai.

            SAMUEL PARKER,

            Kuhina o ka na aina e.

            Keena Aina e, Honolulu, Mar. 1, 1891.

            2ts-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKAHI MARAKI 9, 1891.

 

Ka Ma’i Lepera.

 

            No na kumu i oleloia i keia mau la aku nei, e pili ana i na mea e ikea nei no na ano a me na lapaau ana o ka ma’i lepera, a no ke ano o ka Papa Ola a me ka lakou mau hana, ua ulu mai ko makou kanalua i ke ano o na hana a me ka manao maoli o ko kakou poe e noho kiai a e malama nei i ke ola o ka lahui Hawaii.

            No keia mau ano ua hiki ole ia makou ke nana maka i na mea i hana ia i na la i hala, a me na ouli o na hana e hana ia aku ana ma keia mua aku. Ma ko makou hoomaopopo ana i ke ano o na kana e noho mana nei ma ka malama ola ana o ka lehulehu, aole he wahi manaolana i loaa ae ia makou he pomaikai ko kakou ma o lakou ae. No ka mea he poe keia lahui ua hooholo ia e nalowale ana ma keia mua aku, a o ka poe nona mai keia noonoo, oia no ka poe o ke ano e noho nei he mau hoa no ka Papa Ola, kahi e hiki ai i ua poe la ke hooko aku i ka lakou i lia ai a puka maoli ma ka olelo. Aole keia he mea haku wale, aka, he mea no a makou i lohe kino ai mai kekahi o na kuhina ponoi mai no o ka Moi Kalakaua, i hele pu ai me ia i ke kaapuni honua. Ua olelo mai oia aole he mana o ke ao nei nana e pale aku i na kumu a e hoopakele hoi i keia lahui, a he mau makahiki wale no koe a nalo aku lakou mai ke alo aku o keia honua. O ka mea nana keia olelo ano hoonaikola aia oia ma Amerika kahi i noho ai, aka o ka manao ana i hoopuka ai ia wa oia no ka manao hookahi i ka poli o kona mau hoalike, a eia ia poe ke noho mana nei he mau hoa no ka Papa e hoonoho ia nei e kiai a e malama i ke ola o ka lahui, a o lakou no hoi ke noho Makai Nui nei no na mokupuni a e hopuhopu mai nei i ka poe ma’i a ma’i ole e kanu ola ia ma Kalawao, i nalo koke io aku ai ka lahui Hawaii a ko na iini kuko ino oia auna.

            Aole keia me e kamailio ia aku nei he hak@epa. Ua like pono iho nei no kakou i ka hana ino ia ana o ka ohana o ka Hon. J. Nawahi: ka lawe ia ana o kana keiko poipio me ka manaoino ia e ka Makai Nui e loaa ke kumu e kanu ola ia ai. Pela wale aku ma na wahi e ae a puni ka aina. O kakou no a pau kei ike ponoi i ka ano o na hana imihala i hoohana ai aku maluna o ke Kauka Lutz, a me ke Kamawahine Rose Gertrude, na mea i mahalo nui ia e na ma’i.

            Aia malalo o keia mau kumu makou e haohao nei i ka hoomau ia i keia Papa Ola, a papa e aku oia ano helehelena like e noho mai e malama i ke ola o ka lahui kanaka a lakou i hoino ai a i kuko ai e nalo mai ke alo aku o ka honua.

            Ma na ano kalai aupuni he mea pahaohao io no hoi keia, ka hoomau ia ana o na luna aupuni i  ike ia k@ lakou mau hana ino i ka lahui, e hoomau ia ana no ma ka oihana. E hoomaopopo kakou a pau i keia hana e hana ia nei e ka poe ma ka oihana, a e hoolilo i lamalama no ka kakou mau hana  ma keia mua aku. Aia no ka pono o ko kakou noho ana ia kakou, a ina e hoohemahema mai ka Moiwahine, ma o kona Aha Kuhina i koho ai, i ka mea e pomaikai ai kona lahui, e mawehewehe i keia hipuu mana o ka hana hewa a me ka lokoino, e hihi pea nei me, he punawelewele la.

 

Ke Ano o ka Lapule a me ka La Ehiku.

 

            Ma ka hoomaopopo ana i ke ano o ka malama ia ana o keia mau la e ka poe e malama ana i ka a ehiku e like me ke kanawai o Akua, a me ka la mua o ka hebedoma e like me ko ke kanaka kanawai, he hiki no ia kakou ke hoomaopopo iho, owai la o lakou kai hoano ia, e ka poe e malama ana ia mau la. Ma na napoo ana o ka la i ke alhiahi Poalima o kakou nei a hiki i ka napoo ana o ka la i ke ahiahi Poaono, ua malama hemolele ia ka la ehiku e ka poe malama i ke kanawai o ke Akua.

            O ka poe malama i ka la mua o ka hebedoma, e like me ko lakou makemake iho, he Sabati no lakou, ke ike ia nei, he hiki no ke hookahekahe ko i ka la Kapule ma na mahiko, a ma Honolulu nei hoi, ke hiki mai o “Calaudine” i ka la Kapule o na Parisaio, ke hana ia nei no ko lakou La Hoomaha. Ua Akua maoli no o Mamena, a ua hoowahawaha ia ka la o Iehova i hano ai, e ka poe imi loaa o ka hoomana la mua o ka hebedoma.

 

HE HOOPAU MANAWA.

 

            E Ka Leo o ka Lahui

            Aloha oe:

            E oluolu oie e hookomo iho i kela mau huaolelo e kau ae la maluna ”He hoopau manawa.”

            Oiai au i kipa aku ai ma kekahi o na la o ka pule i hala, halawai mai la ko’u mau kii-onohi ike me kekahi o na hana hoopau manawa a’u i hai ae nei maluna, oia hoi ka paikau ia ana o na makai kumau o ke kulanakauhale o Honolulu.

            Eia ka kinau: He hana anei kela e hooholomua ana i ka lawelawe ana a ka oihana makai? Aole, he mea hoopau manawa wale iho no ia a me ka hooluhi ana i na makai a pau wale ko lakou manawa hoomaha, me ka waiwai ole e loaa mai ana ma ia hana ana.

            Nolaila e pana ia mai ana paha au ma keia kalai manao ana, a’u hoi i hoaiai ae nei maluna; aka, pela no, aia no he mau mea e hooku’i mai ana ma keia ninau; aka, no’u iho, ke hai aku nei au me ka oiaio loa imua o ka lahui e nana mai ana mai Hawaii kuauli o Keawe a Kauai o Manokalanipo.

            Oia anei ka ka Ahaolelo o kela kau i hala i hookaawale ai i ka haawina dala he haneri iwakalua-kumamalima tausani dala [125,000]. I mea e loaa ai ona kumu paikau no ka oihana makai, oiai oia e hana ana hookahi hora hana no ka la a pau ka mahina ohi mai oia i ka iwakalua-kumamalima dal pe’a anei ka makemake o ka lahui e hoolilo wale ia ke dala me ka waiwai ole; mai oi aku paha ka pono i na o keia hoopau manawa ia ana, a e a’o ia na makai ma na mea pili kanawai, alaila, he oi aku ia o ka waiwai nui e loaa mai ana i ka oihana makai, no ka mea, he mau kokua nui no ia e loaa mai ana, oiai hoi, he mau hana pili kana i ke kanawai i ole ai e lawelawe ia ka hana me ka paewaewa, aole me keia mau paikau oia e hele aku ai a ku imua o ka lawehana; aka, me ke kanawai wale no oia e hooko ai i kana hana i ole ai e huhewa mawaho o na kuhikuhi ana; nolaila au i puana ae nei ua hoopau wale ia ka manawa me na pomaikai ole e loaa mai ana.

            Oiai no hoi, ua lawa no kakou i na koa, a i mau koa hou aha hoi keia i haawi hou ia ai i puu nui; e aho no ka hoomanuunuu ana iho i na makai ka poe nana e hoomanawanui ana i ke anu a me koekoe a me ka wela o ka la; ina hoi ua loaa ka hauoli i na puali lani aole anei hoi ke aupuni e huli lakou i kumu a’o kanawai na ka oihana makai, alaila ua loaa ka make pono o ka hoomanuunuu ana i na lilo o ke au puni me ka hoomaunauna ole ia, no ka mea, me ke kanawai wale no e pono ai kana lawelawe ana i kana hana.

            Ua manao au ua lawa ma keia kalai manao ana, a i pane ia mai au ma keia; alaila e hui hou aku no kaua. He ma-u wahi nioi ia, me na keiki oniu hui medata ko’u aloha, me ka Luna Hooponopono ko’u welina.

            Owau no me ka oiaio

            H. K. Malihiniheleo.

Pauoa, Oahu, Mar. 9, 1891.

 

KA PEPEHI KANAKA MA HAMAKUA.

 

            Ke haohao nei makou i ka hookuukuu wale o ka Oihana Makai i ka hopu ole ana i ka poe nana i pepehi o ----- ma Hamakua, Hawaii. O keia mau hana a ka Hope Makai Nui R. A. Lyman, a me ka Makai Nui Hikikoki o ka Mokupuni o Hawaii, he hoike ana mai ia i ka popopo o ke ano o ka hoopono iloko o keia mau lala o ka poe hoopono i hiki mai e ao i ka Hawaii i keia mea he hoopono. Ua ike makou i ka eleu o ka hopuhopu ana a ka Makai Nui o Hawaii i ke keiki a ka Hon. Nawahi ma ka lohe pepeiao wale no aka, ma ka pepehi kanaka i kokua ia e ke keiki a Hoonei o Hamakua, a me kekahi kanaka-uli, ua kaumaha iho la ka lemu o ua Makai Nui nei, Mamuli o keia mau hana ua hewa anei makou i ka hoike ana i keia i ike i ka mea pono a me ka mea hewa, a i lawe ai i ka rula o ka hoopololei e ana mai a hoahewa hoi i ke kanaka Hawaii? Ke pa e mai nei na kualono aole i hewa, aka, ua pono e hoike ia ka hana hewa a ke hoomaikai ia ka hana pono i na wa a pau.

            Eia ka ninau heaha la ke kumu o keia kapakahi? Ua oi aku anei ka maemae o ke kanaka keokeo ke pepehi oia i ke kanana ulaula, mamua o ke kanaka Hawaii a kanaka e ae paha ina e hoopa aku oia i ka ilikea? O na mea ano nui a ano hou keia e ike ia nei, aka, e kupaa kakou maluna o ka pono, a e hoohaule mai i keia ano hana, a ka poe hana ino wale.

 

NU HOU KULOKO.

 

            Mai hoohue oukou i na e kani ke oeoe o kahi o Luka, alaila hoomanao iho ka oiwi, o na puu ainaama ia o Ulukoheo, a Alameda i lawe maila, hala no ka la.

            Eia ma ko makou keena  nei kekahi kanikau i hakuia e Mr. Kalehano o Laiemaloo no Kalani Kaulilua i hala. Ua hookaulua makou i ka hoopuka ana aku, no ka mea, aohe kino ke hulu wale no.

            Ma kauluwela i ka Poaha aku nei, ua haalele mai i keia ao o ka noho pilikia a haumaha o Waihoika@a (k), he oiwi ponoi a he kamaaina nou e ka lahui Hawaii, i ke kanawalu a oi aku o kona mau makahiki.

            Ma lalanui kula e kokoke aku ana i ke alanui Liliha, ua hakoko ihola na manao like o ka makuakane me ke keiki, no ka mea pono e hana aku ai i ka mea ma’i; ua hahana na kua a o ka ulele wale iho no koe.

            Malalo ae o Kaumakapili, he makuahike me kana keiki kane nui, ua ulu ae he makouahana mawaena o laua no ka waiwai, oiai ka makuahine ua awaiaulu aku iaia ma ke kane hou, he o laikuele no no ke kuahiwi kilakila o Maui Hikina.

            I ka auina la o ka la Ehiku [Poaono] i pau mai ai na pukuniahi i ka hoihoi ia i ka hale koa, mai ka Halewai mai malao o ke kauoha a ka Noho’lii, a pela i hooko aku ai ke kanaka i ka leo Alii. O ka hana ana ia a ka mea i oo ka iwi, oia ka rula.

            Ma Laiewai Koolau loa i ka pule i hala ae nei, ua hanau mai la kekahi wahine i ke keiki, a ua hoea maalahi mai ka malihini hou; aka, no ka ukali o ia malihini, aole i hiki pu mai, a no ia kumu, ua hoopoino ia ka makuahine, a hala aku la ma kela aoao o ka make; o kana kane aole i ike i ka hanu hope o kana wahine. Walohia wale!

            I ka la apopo hora 12 pm., e kau aku ai ke ’lii H. S. Wilimana a me kana wahine maluna o ka halelana au i ke kai, ka mokuahi Aukekuha Ipuka gula o Kalepono a hala loa aku no kona aina hanau, no ka huli ana i ka oluolu o kona ola kino. O Hon. H. A. Wilimana, oia kekahi o na Kuhina o ke aupuni; aka, mamuli o ka mawaliwali o kona ola kino, nolaila oia e hoomaha nei ma Aina E. A owai ana la ma kona wahi, ma ke ano he Kuhina Waiwai, hakahaka ka Aha Kuhina ou e Kalani, e pono e koho i poe hou, i hooko ia ai ke makemake ou e Kalani a me ko lahui?.

 

HALWAI MA MILILANI HALE.

 

            Ua makemake ia na lala apau o ka Hui ”Na keiki Oiwi o Hawaii” e akeakea ae ma ko lakou keena Halawai mau ma Mililani Hale, ma keia ahiahi Poakahi Mar. 9 1891 Hora 7 P. M. No ka noonoo ana i na hana hoomanao o ka la hanau o Kamehameha III i Mar 17, 1891.

            Jas. K. Kauolelo,

            Kakauolelo,

            Mar. 9 1891     1. t-d.

 

Olelo Hoolaha.

 

            Ke hai ia aku nei ka loha i na kanaka a pau, o ka poe e makemake ana i mau eke puakai maikai a me ona nanahu kiawe maikai a makepono no hoi ke kumukuai, o loaa no au ma Hain@, Hale Kaa o ka Moi, a i ole i ho’u home papa.

            MRS. C. I. HAIRAM.

            Haina@ipo, Honolulu, Oct. 8, 1890.

            @