Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 140, 2 Malaki 1891 — Page 1
| This text was transcribed by: | Laura Yamamoto |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II, HONOLULU, MARAKI 2, 1891. Helu 14
He Moolelo NO MORIWIANA.
KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU-KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA-O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.
He kanaka opio wale no ua hapuu la a ke koa Moriviana, iaia e holoholo ana ma na kaiaulu o Verona, aka nae maluna o kona mau helehelena, he mau helehelena nai kona e hoike mai ana he koa ia a me ka wiwo ole, he manao paa hoi me ka ikaika.
Hoko o kona mau la opio o ka ehiku o na makahiki ; na hoomakaulii mua ae oia i na ike o koaa makuakane, a iwaena o ia mau ike lehulehu, o na kaula wikani o ke kakaka a me kona mau pua haaheo na mea punahele loa iaia ma ka papa ehiku, a o ka makakila aku ma ka papa elua.
O keia mau ike ae la, he mau ike ia na ua opio la i haaheo loa ai i kona mau la opio a i ka 15 o kona mau makahiki, aia hoi, ua nalo honua iho la ua opio la mai ke alo aku o kona mau makua me ka ike ole ia o kona wahi i hele ai.
Ua haawi ia na makana i lokie no ka loaa o ua opio la, aka, a hala na la lehulehu aole loa he mau lono i loaa mai e pili ana nona.
Aole wale no o na luaui o ua opio la ka i kuahaua ae i na makana kiekie, aka, ua haawi pu ae me na aupuni lehulehu o Europa i na makana kiekie no ka loaa o ua opio la; aka, e like me ka nele i na la i hala pela no keia.
Ua lilo keia nalowale ano e ana o ua opio la i mea hookauie a nui mai i ka manao o na makua o ia ka laua i noho iho ai me ke kanikau ehaeha, me ka hoopii ana i na leo pule imua o na lani e hoomama mai i ko laua mau naau luuluu.
Aka e kuu makamaka heluhelu, no na makahiki elua o ka noho luuluu ana o Moriviana me kana lede no ka lana kamakahi aia hoi ma kekahi la hoike mai la na nanaina o ke kulanankauhale o Italia i kona mau nanaina hoohiwahi wa, e welo ana na hae maluna o na apahu hae lehulehu, a o na kanaka hoi e holomoku ana ia no luna o ke kahua lealea o Roma.
O keia la a kaua e ike nei e ka makamaka heluhelu, he la hookahakaha nui ia e malama ia ana ma ka pa kaua o ke kiaaina o Roma no ka hanohano o ke kuikamahine alii Magerita a ua kiaaina la no ka piha ana o kona mau anakahiki i ka 17.
Ua kono ia no moho lealea like ole o kela a me keia aupuni, na kanaka koa a kaulana o na kulana like ole, a o ka mea e haaneo ana me ka lanakila o ke kahua lealea e lilo no iaia ka lima akau o na lede la a ke kiaaina.
Mamua ae o kona hoea ana mai o ua la ala o ka hakoke na hoopiha mua ia aku ke aloalii o Italia e na moi poo kalaunu lehulehu o Europa, no ka makaikai ana i ke koa lanakila o ke kahua mokomoko medala kila.
Maluna o na palena o ke kahua lealea, e hoopuni ana na hale lolo lehulehu o na moho lealea, a aia ma ka apahu hae o kela a me keia hale lole e pulelo ana na kahakahana hae like ole me ka inoa o keia a me keia moho.
I ka aneane ana aku e hiki i ka manawa aia ua kahua la na aneane e hiki ole ke ale aku i na tausani o na tsunani makaikai a ao lakou na leo huro e wawahi ana i na paia lewa o ke kahua mokomoko, ua kuiaeki na wahi kiekie me na makaikai like ole, mai na moi poo kalauau a hiki a ke kanaka o ke kulanakaukau alii.
Maluna o kekahi alelo kiekie e noho ana ka lede hanohano nona ka la me kona kahiko e kulai ia ai ka puuwai o ka aoao oolea, a mahope aku one e noho ana kona mau luaui.
O ka hora 10 o ua kakahiaka la, oia ka manawa a ka o le a ka mea puhi i kukala ae ai i na minute o ka wehe ia ana o na hana malalo o na hooponopono ana a ke koa Moriviana ka ilamuka nui o ka la i poni ia ai.
O keia a ka o-le kukala o ka manawa i poha ae ai me ka ikaika he wa ia na ke anoano meha i hoalii iho ai maluna o ke kahua i poni ia no na hana o ka la, a no ka manawa elua o ka wawalo ana ae o ka leo o ka o-le, ike ia aku la kekahi hololio e kamoe mai ana me ka puahi nui, a mahope aka oaa e ukali ana he wahi kanaka kuanau.
Aole i pau.
OLELO HOOLAILA.
Ma ka la 2 o Feberuari iho nei, na nalowale ia kau Lioulaula kane o kona ano, ekolu wawae ulaula, a hookahi maka alohilohi.
O ka mea e loaa ai, e hoihoi mai ia u, a e loaa no iaia ka uku kupono, a e loaa no hoi wau ma ko’u. Keena hana kamaa lio ma Alanui Moi.
W.WRIGHT & SON.
Alanui Moi, Honolulu, Feb. 16
Iw-d.
He Moolelo Nanea.
No ke Kamaliiwahine Laulie.
A iole
HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.
He Kaao kahiko no Helene.
MOKUNA VII
O ka halulu a ko laua mau kapuai iluna o ka ilihonua ua hiki ia ke iohe ia ma kahi mamae, a e puka mai ana hei ke ahi mai ko laua iho mai me ka weliweli oiai laua e holo mai ana imua me ke kulou ana o na poo ilalo me he a-i la no ka Norewai ke kokolo i ke ahe a ka makani.
Holo pololei mai la laua me ko laua ikaika a pa’u no kahi a Kolana e ku ana me na lima i makaukau no ka hookipa ana mai la laua, a i ko laua hiki ane mai i kahi a ka opio e ku ana me ka malie ole na lua’i mai la laua ma ko laua ihu i ka lapalapa ahi, aka nae aole he ike o ka opio i ka wela mamuli o ka mana o ka wai hoopaha’ohalo a ka ui o ke kai hohonu.
E pii ana ke ahi ma o a maanei o ke kino o ua opio nei, aka nae aole he maawe lanoho o kona poe i hoopoino ia, a oiai laua e noke ana i ka o’e me ka peku ana i ka wa e lapuu ai ke kua ua paa aku la kekahi o laua a hiki ole ke oni i na lima wikani o Kolana.
No ka mea oiai laua e amaamaa ana i ka o’e ana i inai pu ia me ka peku, ua lele aku la ka opio malu na o kekahi o laua a hopu aku la ma na kiwi me kona ikaika a pule aia hoi lele ae la ua bipi la iluna me ka hoao ana e helu mai me kona mau kapuai i ka opio.
He manawwa loihi keia aumeume ana o lana luna a ilalo, a hiki wale i ka wa a ua bipi hulu la i haala iho ai ilako o ka ilihonua malalo o na kapuai wawae o ke keiki Kalana; no ka mea aole e hiki i ka ikaika o kona mau olona ke lanakila maluna o Kolana.
I ka hina ana eia bipi ihale ua paa koke ae la ia Kolana, a lilo aku la kona manawa no ka hopu ana i ka lua o ka bipi noaa no hoi ha nui i like me ko ka mua.
HE PANE NO KA PONO O KA LOLI ANA O KE SABATI.
Ma Ka Leo o ka la 28 o Feb., ua hoea hou mai e-(oia no paha o Sam’l Po) e hoopaa mai ana i ka pono o kana pane, no ka pono a hewa ole o ka hoololiia o ke Sabati mai ka la Ehiku a i ka la mua o ka hebedema.
Ma ko’u hoomaka ana (Feb. 19) e haliu ae e kaona olelo pu meia no keia kumuolele na kukulu aku au imua ou i ka nimau mua, i mea e loaa koke iho ai ia kai a ka oiaio a me ka oiaio ole paha o kau pane; a eia ua ninau la. “Aia mahea o ka P.II. (Palapala Hemolele) kahi e kuhikuhi maopopo mai ana ia kaua, ua pono ka hoololiia o ka la Sabati mai ka la Ehiku a i ka la mua o ka hebedoma?” Oia ka ninau: a ua noi aku au ia oe i na mea elua:
1. E olokaa mai oe [kuhikuhi mai] i na onohi ike o ka Baibala [na Pauku o ka Baibala e hoolalo ana i ka pono o ka hoololiia o ka la Sabati]. 2. Mai hoomamao aku oe mai keia ninau aku, aka, e haawi koke mai i kuhikuhi maopopo [Baibala] lea.
A ma ka ike ana iho i kau pane e ke hoa: ua moakaka loa. 1. Aole oe i pane pono mai i kela ninau mua a’u ia oe.
2. Ua hoomanao aku oe, ia oe iho mai ua ninau ia me ka waiho ole mai i na kuhikuhi o ka Baibala, no ka pono a me ka hewa ole o ka hoolohia o ke Sabati mai ka la Ehiku a i ka la maa o ka hebedoma. A no kou hahai ole i na rula o ke kamaiho maikai ana ma keia mea, nolaila, ua manao au, aole he waiwai o ko kaua hoopiha pepa ana ma keia kumuolelo, e aho e kamailio waha kaua, ke oluolu oe.
Me ka haahaa
ED. KEKOA.
Na Komite La Kulaia.
O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka napepa KA LEO O KA LAHUI, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Pauku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponoi. E loaa no makou ma kani pa’i o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati. (Poaono).
NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA.
Eia iho malalo nai ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.
O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komite:
Timoteo Kapualei, Moanalua: Pe@ep@ Kahua Kalili; W.H. Kamaki Kalihi; Helalione makalii, Kapalama; Italia Kukaulalu, Kapuukolo; A. Palekeluhi, Waikahalula; J. Kahelehele, Waikiki, Waialae,
Na komite waena no Honolulu;
W.H. Cummings, R.W. Wilcox, J. Bipikane; Kamaile; Pua
Ma ke Kauoha
Jno. E. Bush
Kekauolelu a me Puuku.
He Ohohia Nui,
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi. O ka hoekuee ana oia kona enemi. Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:
Ian. Princess Liliu Haimoeipo 1
Mrs. C.I. Hiram 5
C.W. Ashford Merchant St 5
Chas. Hopkins
Chas. Gulick 1
W.C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaiahao 1
Iaa. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant Ss. 1
M.L. Wailele School St. 1
I. Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J.W. Okuu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Luna eleu.
Ian, 1 Kaelele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koiuiu 1
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakule Moihi@i 1
Kahue puahi a 1
Kahailiopua Kamanuwai 1
Kanakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S.M. Mahoe Leleo 1
Meheula Auwaiolimu 1
Feb. 1 Kahuna Puunui 1
S. Poni Kaumakapili 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
M Awa Kukulu-aeo 1
Noa Kaumakapili 1
Kaui Kapalama 1
Kakai Leleo 1
Lokalia Kalia 1
J. Hapa 1
Ma o J.W. H. Keanu Ka Luna
Feb 10 Meleholeko 1
Haalo’u 1
Kalehua Paukolo 1
Lahapa 1
Kani 1
Makalii Makeke 1
Keami 1
Kamaka Auwaiolim@ 1
Palakiko 1
Haleakala 1
Keaweiwi Koleaka 1
Kahoiwai Kaakopua 1
Kewiki 1
Ane Pelekane 1
C. Spencer 1
Mano 1
Mahi Kikihale 1
Kaalele Kamanuwai 1
Mio Kulaokahua 1
Kamiano 1
Kaaina 1
Kahiwalani 1
Nakanealoha 1
Kaneaiakala, Ka Luna Eleu
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hehedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na lana aku nona na inoa i hoike ia ma ke poe o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki ma ana mai i ke keena nei, na hoohele makou ma ka hebedoma ka hookaa i mama ai ka hookaa ana a ku mea e lawe mai, ai maopono mau ai ia makou, i kela a nie keia hehedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina na hookaa me ka lima aku e ka Palapala hookaa; he mea hoi e maopopo ai, ke olu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke @ aku ka nupepa no ke kaa ola ma o hana ae, alaila, ue na luna ka hewe, aole no ka mea heluhelu, a ina a@ no na luna ka hewa, alaila, e @ kou po ke oki ana aku i ka poe hoouna ole mai i ka lakou nupepa .
J.E. BUSH
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iko, e hana i na POHAKUPUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kunapau, a me na kahua kukula kia hoomanae. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kanoha ale Ioane Akina
J. BOWLER.
Sept. 22, 30. d-ly