Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 139, 27 Pepeluali 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Pualani Steele |
This work is dedicated to: | John K. Almeida |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU. FEBERUARI 27. 1891. Helu 13@
He Moolelo
NO
MORIWIANA.
KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU--- KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME KONA---O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.
I ka wa a na moi hohe wale i hooholo iho ai i ka lakou olelo, ia wa i waiho pu aku ai me ke koa opio i kana mau olelo me ka ikaika.
E ahewa ia no ke aupuni e hoao ana e hapai kue hou mai i kona ikaika maluna o Europa, a e kaili ia hoi kona kuokoa a me kona ikaika o na mea kaua.
O keia mau olelo a ua koa opio la i waiho aku ai imua o na moi poo kalaunu o Europa, oia ka lakou i apono koke mai ai ma ka hapa o ko lakou mau aupuni, a no ka hopena o ka noho ana o keia aha hooponopono aupuni, haalele iho la lakou i ua mau aupuni la o ke koa a me ka wiwo ole, a huli hei aku la no ko lakou mau aupuni iho.
Alaila e ka mea heluhelu; mai kela la i hooponopono ia ai o keia ninau aupuni a hiki i na la hope o ka umi-kumamahiku o na makahiki, aole loa he mau kipi, a uluaoa i ike ia maluna o ka ninauina akea o Europa.
Aka i na la hope o ka umi-kumamawalu o na makahiki o ka noho maluhia ana, aia hoi ua hoomaka hou mai la e ooloku na nana pakaha maluna o Europa, a o ia no na la a kekahi koa opio e haaheo ana me ka inoa. "Ka naita hulu keokeo o Verona."
Nolaila e kuu makamaka, mamua ae o ko kaua hoohialai ana aku me na kuhinia o ia mau la pouliuli a me ka weliweli, kaunu hope iho kaua me na hana hope loa a ke koa opio no ka pono a me ka maluhia o Europa, a hookuu aku iaia e hoomaha i na @ihi iloko o ka maluhia ana i hooikaika nui ai.
Mahope iho o ka haalele ana mai o na moi pookalaunu ia Bohemia, kal@ a Moriviana e hoolulu ana me kona mau aumoku kana lawa hou ae la ia i ka hookohu ana o kona mau hoaloha @ha, a ho noho hou aku la ma ko lakou kulana maa o ka noho ana alihikaua moana a me aii a.
Alaila e ka makamaka: mahope iho o na hooponopono aupuni ana a ke koa opio, a me ka hoi hou ana mai o ka maluhia maluna o Europa, liuliu ae la oia i kana hua kai huli hoi no Italia no ka ike ana i na maka o kana aloha.
Ua haalele hope aku oia i ke aupuni o Bohemia iloko o na makee ana a ka moi Kalemana a me kena lahui, a oiai oia ma kona alahele moana, na kipa ae oia no Helene, no ka ike ana i kona hoaloha, a no kekahi mau la o kona hoohala ana ilaila, huli hoi loa aku la oia no Italia.
Ua hoea aku oia i Italia, mahope iho o ka hala ana o ka makahiki hookahi o kona kaawale ana no ka pono o kela ninau aupuni, a ua apo ia mai oia e ke aupuni ma ke ano he malihini alii kiekie nana e l@a na hoohiwahiwa a me na hoohanohano he nui i panee ia mai imua ona.
Mahope iho o na ike 'lii ana, hoi loa aku ia oia no ko laua home me kana wahine ma kahi kauhale o Verona.
Ua hui ae ke kane a me ka wahine iloko o na puili aloha ana me ka hauoli, mahope iho o ko laua kaawale ana no kela mau la lehulehu, a o ia ka ua koa opio la i hoomaoe aku ai i kana wahine, e hoomaha kaua i na luhi iloko o ka maluhia.
Ano e kuu makamaka heluhelu: ua hoea mai kana i ka hopena o na hana koa a kaulana a ka mea nona keia moolelo, a eia kaua ke ike nei iaia e hoomaha ana i na luhi o me ka inea iloko o ka hanohano a me ka hauoli; aka o ia mau hora hauoli nae, ua hoonele ia mai laua me ka manaolana oi ae o ko laua hauoli, a e pumehana ai hoi ke aloha o ka laua mau la opio
Aka e kuu makamaka, no na kau makalii elua o ko laua noho ana iloko o na awaiaulu paa o ka mare aia hoi, na hoea mai la i keia ao malamalama ka hapuu niua loa o ko laua mau puhaka ma kahi kauhale uuku o Verona.
Ae e ka makamaka, ua hoea mai mai ma kahi kauhale o Verona he koa opio no na la e hiki mai ana, mailoko mai o ka puhaka o na alii opio Moriviana a me Rowena.
Aole i pau.
OLELO HOOLAHA.
Ma ka la 2 o Feberuari iho nei, ua nalowale ia kuu Lio ulaula kane o kona ano, ekolu wawae ulaula, a hookahi maka alohilohi.
O ka mea e loaa ai, e hoihoi mai ia'u, a e loaa no iaia ka uku kupono, a e loaa no hoi wau ma ko'u Keena hana kamaa lio ma Alanui Moi.
W. WRIGHT & SON.
Alanui Moi, Honolulu, Feb. 16.
1w-d.
He Moolelo Nanea.
No ke
Kamaliiwahine Laulie.
A i ole
HE NANEA KAMAHAO NO KA
HULU GULA O
KIBERIANA.
He Kaao kahiko ao U@one.
MOKUNA VII.
I ka ike ana mai o ka moi i ua opio nei a kaua, ua haalulu koke ae la oia me ka hamama ana o ka waha, a i kona lohe ana i na olelo a ka opio, ua pii koke ae ia kona lena a puni, aka he mea hiki ole iaia ke hoi hope mai kana mea i kamailio mua ai a lohe na mea a pau, nolaila ua ae mai la oia me ka olelo ana mai:
Heaha auanei hoi, na oukou no hoi paha ia hulu gula no ka mea ua nui ka ikaika a me ke kumuhana o ka au ana mai o keia mau kai aka nae hookahi a'u mea i koe he mau bipi bulu, e hopu kekahi o oukou a paa hookomo iloko o ka palau, me ka palau ana i kekahi mau eka aina iloko o hookahi po, a ke pau ia mau mea a pau, alaila lilo ia oukou ka hulu gula.
Oiai ka moi e kamailio ana hoomanao ae la o Kelana i na mea a Kahope i olelo mua mai ai iaia, nolaila ua hoohuahuaiau pono aku la oia i ka moi i na mea a pau a oia hoi ka ua moi la i hu'e pau, mai ai imua o ka opio, koe nae ka hahai ana mai he puka mai ke ahi ma ka ihu o ua mau bipi la.
Me keia hana hou a ka moi i haawi mai ai, hoi aku la ua opio nei a lua'i aku la imua o kona mau hoa, a i ko Opera ma lohe ana ua piha loa ia lakou me ka hoonauikiuki no ka moi Morana.
Kakali iho la lakou a hiki i ke ahiahi ana, hele pololei aku la lakou kekahi kula nui i kuhikuhi ia mai ai, a i ko lakou hiki ana aku ua piha na puu a me na kumulaau nunui me ka poe makaikai, mamuli o ka lohe ana i na elele a ka moi he hakoko bipi bulu ke malama ia ana ia ahiahi.
O kekahi poe maluna o na pa pohaku kiekie, a o kekahi hoi iluna o na hale a me na puka aniani kahi i nana mai ai i na keikialii o Helene oiai lakou e ku ana iluna o ua kula mehameha kanaka ole la, no ke kakali ana i ka hookuu ia mai o na bipi.
Oiai na keiki alii @ kakali ana o ka hiki ae i ka manawa, aia hoi ua ike aku la lakou i kekahi punohu ao lepo e pii ana i ka lewa ma kahi mamao, ia manawa kau aku la na maka a ka opio no ka hiki pono mai o ua mau bipi la ma na pale o kahi ana e ko ana.
Aohe i li'uli'u iho, aia hoi ike aku la lakou i kekahi hololio e holo pololei mai ana i kahi a lakou e ku ana, nona hoi na maawe lauoho loloa e kuuwelu ana i ka makani.
E hoao ana ua hololio la e kaohi mai i ka uhu ana a ka lio i ka holo nui ma na kaula ihu o Haleauau, oia nae aole i lawe kona ikaika no ka punuku ana mai i ka huki ana a ka lio, nolaila ua ahai lea mai la ka lio me kona holo a pau i kona mea hooholo iluna o ke kula a Kolana ma e kalali ana i na bipi a ka moi Morana.
Oiai ua lio la e motio pololei mai ana i kona ikaika hoonee imua me ka puahi nui a hiki ma kahi a Kolana ma e ku ana, ua lele aku la ua opio nei a kaua e hopu i ke kau la waha, aia hoi aole i neeu hou aku ua lio la imua no hookahi kapuai.
Me kekahi lima o Kolana, lalau aku la oia i ka hoohololio a hookuu iho la ilalo o ka ilihonua, a no ua lio la hoi hoao ae la oia e lele iluna a ilalo me ka noke ana i ka owa la, aka nae ua like ia mau hoao ana a ua lio ala e hemo mai ka paa ana a ka opio me ka ole, a ma ka hoopokole ana ae he oki pahi ka hemo.
I ke akakuu ana mai o ke ano puiwa o ua lio ala, hoi hou mai la oia a kona kulana mua, ua hoihoi aku ua opio nei i kona haku wahine me ka olelo ana, ua like ia me ka hipa keiki ka oluolu i keia manawa, e anapau oe a pau ko lealea aole loa oia e puiwa hou ma keia hope aku.
Mamua nae o ke kau hou ana ae o ua hololio la maluna o kona lio puakauwahi, ua olelo mai la ua ui la:
O Weremina ko'u inoa, a i hoouna ia mai nei hoi au e kuu haku wahine maikai Kaliope e hoomanao hou aku ia oe no ka mea e pili ana i ka omole wai hooanuanu ahi a pela au i hiki mai nei.
Hoomaikai aku la o Kolana i ua kauwa wahine la, a mahope iho o kona nalo hou a@a aku me kona lio ua hamohamo iho la ua opio nei iaia iho mai ke poo a na wawae me ka wai o kahi omole aaku a A@meda i haawi mai ai iaia iloko o ka malapua ma ke kakahiaka o ka la i ha@a.
A oiai lakou e ku ana me ka makaukau ua wehe ia ae la kekahi o na pukana o ka papohaku nui i hoopaaia ai ua mau bipi la, aia hoi ike aku la o Kolana ma i ka oili ana mai o ua mau bipi la me ka wili ana o ka huelo ma o a maanei, a e hele ana hoi ka laua mau manea wawae iluna o ka mahako@, me ka hele a na maka o ua mau bipi la a kuku ka lihilihi i kau na m@a o ka huhu.
He Ohohia Nui,
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi
O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe i hookaa mai ma ka @ina o na Luna:
Ian. 1 Princess-Liliu Haimoeipo 1
Mrs. C. I. Hiram 5
C. W. Ashford Merchant St 5
Chas. Hopkins
Chas. Gulick 1
W. C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaiahao 1
Jas. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant Ss. 1
M. L. Wailele School St. 1
J. Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Okuu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Luna eleu.
Ian. 1 Kaalele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koiuiu 1
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakule Moiliili 1
Kahue Puahia 1
Kahailiopua Kamanuwai 1
Kanakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S. M. Mahoe Leleo 1
Meheula Auwaiolimu 1
Feb. 1 Kahuna Puunui 1
S. Poni Kaumakapili 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
M Awa Kukulu-aeo 1
Noa Kaumakaoili 1
Kaui Kapalama 1
Kakai Leleo 1
Lokalia Kaiia 1
J. Hapa 1
Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna
Feb 10 Meieholeko @
Haalo'u 1
Kalehua Paakolo 1
Lahapa 1
Kaui 1
Makalii Makeke 1
Ke@mi 1
K@ Auwaiolimu 1
Palakiko 1
Haleakala 1
Keaweiwi Koleaka 1
Kai@iwai Kaakopaa 1
Kewiki 1
Ane Pelekane 1
C. Spencer 1
Mano 1
Mahi Kikihale 1
Kaalele Kamanuwai 1
Mio Kulaokahua 1
Kamiano 1
Kaaina 1
Kahiwalani 1
Nakanealoha 1
Kaneaiakala, Ke Luna @eu
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kaou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna @ku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki i loa ana mai i ke keena nei, na hoo@olo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina @ hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke @ ae ka u@lo o ka mea heluhelu, ke oki@a aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu, a ina aole ia maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.
J. E. BUSH.
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho, e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, '90, d---1y*