Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 126, 10 February 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Michele Ikeda |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
He Moolelo No MORIWIANA
KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU—KA UI I HOOLILOI KE KUA O NA LIO I HOME NONA—O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BHEMIANA.
_____
A o ka moi a’u i poni ai e lilo i alakai no kela aupuni kipi o Helene, e hoonoho aku ana au iaia maluna o kona noho alii a na ka ikaika o na mea kaua, e kipaku mai iaia mailuna mai o kela noho alii.
E hoomanao pu e na moi poo kalaunu lolelua o Europa, o na alihikaua a me na alakai a’u i hookohu aku ai maluna o na mana kaua o ke oukou mau aupuni, ma keia ke hoopau ia nei, a o ka’u palapala kauoha no ko lakou huli hoi koke mai i Bohenia nei, e loaa aku ana ia ia lakou ma lima o ka’u mau elele lawe kauoha.
Moriviana
Alihikaua o Behemia.
O keia kukai palapala a ua koa opio la, ua lawe ia aku ia e na elele a ua koa opio la i hoouna ai, a no ka hopena o na pane la, e hoea mai ana he la e mihi ai ua mau pookalaunu nei no ka lakou mau hana.
Nolaila i ka wa a na elele i hala aku ai ma ka lakou misiona hooko kauoha, hoomakaukau ae la ua koa opio la i kana huakai aumoana no ka huli hoi ana aku no kona aina hanau, me kana malihini kiekie ka moi Mikaela o Helene.
I ka hoea ana mai o ka la e haalele iho ai ua koa opio la i na kapakai o Bohemia, ua haawi ae ka moi Kalemana, he anaina hanohano no ke koa opio, a ma ua anaina la, i lilo mua loa ai iaia ka hanohano o ka ike ana mai ia Mikaela ma ke ano he moi pookalaunu no Helene, i poni ia e ke koa opio o ka makakila.
Aole wale o ka moi Kalemana ka i haawi mai i na hanohano o ka ike ana mai ia Mikaela ke kui hao ma ke ano moi, aka o ka lahui holookoa no e Bohemia, a o keia kahi i olelo ia o Bohemia uuku ke kaulana eia ka hikimua ma ka lanakila a me ke kuokoa, ka mua ma ka imi maluhia a me ke kaulike o na aupuni poo kalaunu o Europa, a he makamua maluna o ke kahua o ka poni moi, a hookohu aupuni kanawai ole i olelo ia.
Nolaila i ka wa i pau ai o na hoohanohano ana a ka moi Kalemana mana i kona alihikaua opio a me kana malihini alii kiekie, liuliu ae la ua alii opio nei i na minute hope loa no kona kau ana aku maluna o kona halelana aukai.
Oia mau minute o ke kauwale he wa ia no ka moi Kalemana a me kona lahui i hoike mai ai i ka nui makolukolu o kona makee ia iwaena o lakou, aole no kana mau hana koa wale no, aka no ka hamama akea o kona puuwai no kela a me keia mea poino, a o ia ka u, lahui la i nana mai ai maluna o na me he la he makua oia no lakou aka e ka mea heluhelu, o kela hoohui mare oia wale no ka mea nana i kono mai i ua alii opio la e haalele iho oia i na kapakai o Bohemia ne kona aupuni a malaila oia e hoomaha ai no ke keena i koe o kona mau la me kana mau olelo hope i waiho iho ai maluna o ka lepo o Bohemia, e haawi ana oia me kona ikaika a pau no ka pono a me ke kuokoa o ua aupuni la o Bohemia.
O ka hora eha ia o ke ahiahi o ua la ‘ia, oia ka manawa a ka hale lana aukai Hae Eleele, o ke koa opio i hiu ae ai i kona heleuma, a hoopii aku ia i kona ihi no ka @uku awa o Behemia.
Ma ke kia waena o ka halelana o ua koa opio la e pulele haaheo ana he hae kalaunu, no ka hoike no ka hoike ana mai, aia he malihini kiekie ma kona oneki.
Ae e ka mea heluhelu, he malihini kiekie io ka ua halelana e hiipoi ana, a o ua malihini kiekie la o ka moi Mikaela no ia o Helene malalo o na malama ana a ke koa opio, a hiki i ka wa e ku aku ai i ka aina.
Ma ke kia mua o moku Hae Eleele la, e pulelo ana ka hae aliimoku kiekie o ka koa opio no ka hoi ke ana aku imua o na mana kaua o Europa, o ke koa opio kaulana keia e haaheo nei maluna o na hokua e na ale, a kona alahele huli hoi i Italia.
O ka malie, a me ka pa hoomau ana mai a kahi makani maikai, na ia mea i hoohikiwawe aku i ka halelana o ke koa opio, a ma ke kakahiaka nui o ka lua o na la mai ko lakou haalele ana aku ia Bohemia, aia, hoi kalewa ae la ka moku o ua alihikaua opio la mawaho ae o na kapakai o Farani.
O ke kumu nui o keia kalewa ana o ka moku o ua alii opio la, oia no ko ke kanaka kiai hai ana mai i ka lohe i ke koa opio, ua ike aku oia i kekahi moku e hoopiipii mai ana no ka halawai ana me ko lakou moku, a he hae kona o ke aliimoku kiekie o ka hokua o na ale ahiu o ka moana.
Aole i pau.
_____
He Leo Poloai.
_____
Ina makamaka a pau o KA OIAIO e noho ana mai Hawaii a Kauai, ka poe hoi nana i apo mai a hookipa aku i keia wahaolelo hopo ole o ka Ka Lahui.
Ke kono ia aku nei ko oukou mau manao maikai a@ aloha Lahui oiaio hoi e haawi mai i na kokua ana no ka pono a me ka holomua o keia wahaolelo o ka Lahui Hawaii oiaio, ka nupepa hoi aole e hiki ke punukuia e ka manao ka poe e ake ana e nalo na ino a @@ na hana pono ole i manao ia e panee mai maluna o ka Lahui. Aka, he wahaolelo ia i kukulu ia maluna o ka oiaio a o ka oiaio ke kahua a o kona moa no hoi ia.
A oiai, na wa o ia mai ia’u ka hana o ka malama ana, a me ka hooponopono ana i ka papa inoa o ka poe a pau i lawe i keia nupepa i keia makahiki e hele nei, mai ka papa inoa o na l@na a me ko ka poe lawe pakahi a p@ni na ailana mailoko mai o ka @ake inoa o ka nui au e hooikaika e like me kahi makaukau i loaa, no ka hooholo pono ana aku i na mea e loaa pono aku ai ka oukou @@u nupepa me ka hauleulo ole, i kulike me ke oukou makemake. A i mea e nee mua aku ai keia makemake o ka oukou kauwa nei, aia no ia ma ka oukou apo ana mai me ka lokahi ma ko oukou aoao mai, @@ hooikaika no hoi au maanei nei aku, a eia kekahi mau mea i makemake ia o ko no aku ia oukou:
1. O ka poe e makemake ana i ka nupepa “Ka Oiaio,” e kauoha pololei mai ma keia keena. Keena o ka Oiaio, ma ka inoa o ka Hon. J. E. Bush (Ailuene Buki.)
2. O na hemahema a me na pilikia no ka oukou mau nupepa, e hoike koke mai me ka maopopo ma keia keena, mai hookaul@a.
3. Kakau pololei mai i ko oukou mau inoa, me na hua kumu, a me ka inoa e kahi a oukou i noho hoola’ila’i ai.
4. O ka mea a mau mea paha e hoonee ana iaia iho mai kahi mua a hele aku a noho aku he wahi kaawale, e pono oia e hoike koke mai i kona nee ana, a ha’i mai i kahi hou ana e noho kauaheahe ana.
5. Ke ola o ka nupepa, aia mai ia ma ko oukou aoao, a o ka mea nui ia; a ua ike no oukou i ka olelo a ka Luna Nui o keia nupepa e pili ana ia mea. I@a he aloha a he manao maikai, hoike iho ma ka hookaa pono ana i ke ola o ka nupepa. O na mea pili i ke dala o ka nupepa, me ka Hon. J. E. Bush oukou e makailio ai no ia mea.
6. O na leta hoike mea hou a me na manao kakau ia mai, hoouna ma i keia keena, me ka hoike pono mai i ka inoa pololei.
Me ka haahaa,
EDWARD KEKOA.
Keena OIAIO, Honolulu Feb 5, ’91.
_____
He lono kai loaa mai ia makou mai Papaikou mai no ka nui o ka holapu ana a ka ino i @a awa ku moku aia wahi.
_____
HUNAHUNA MEA HOU.
_____
Ukele aku ukele mai ka hoi kakou e holokake nei i keia mau ia o ka pilihua nui wale.
Nui ka eleu o na keiki hookelakela puupuu o Auseteralia mai i ka Poaono iho nei ma ka Hotele Kaopuoua.
Wahi a ko makou wahi kilo aouli ia makou ma ka la inehenei, he laki ole ke kulu hookahi paka ua ma ka la e hoolewa ia ai o ke kino o Kalani.
Ua kupa’i ka hale waiho ko a me ka hale wili o Papaikou i na eke ko, ke kumu o keia, no ka nui o ka ino o ke awa, hiki ole i kekahi moku ke kii aku a hali mai i ke ko.
Ua papa loa ia na Pake aole e hookani i ka pahupahu nunui “bombs,” aka nae aohe he hoolohe ia mai ia papa ana a ka Ilamuku E kani mau ana i na hora a pau.
Aia a loaa ia makou ka wa kupono alaila, e hoopuka aku no makou i ka pane a Kuhina Nui Bereina i ke Kuhina Kaaka, no ka mea e pili ana i ke kuikahi panai like, mawaena o Hawaii nei a me Amerika.
Nalowale ia ko kihei ea? Minamina wale. No ko wale loa paha i ka malamalama o ka uwila a me kahi a‑i oeoe o gini malalo o ka malu laau. No ko oukou ai malu, nolaila puha ke kihei. Aole no’u ka hewa e Liliu‑ulaula, mai huhu oe iaia.
Eia o Mr. H. H. Williams ke uleu mai nei ma ka hana i ka pahu kupapau o ke ‘Lii ka Moi Kalakaua. Ua hana ia keia pahu mai ke kou a me ke koa, a iloko hoi o na apana liilii he 600. He maikai na mea i hana ia i keia manawa, pakela oi loa aku o ua mea he nani ke paa pono ae i ka linohau ia.
Me ka naau luuluu makou e hoike aku nei, ua make o Nancy Dodd keia kao keokeo e pokaa mau a@ i ke ku’anakauhale nei, a he aikane aloha hoi na na Pake kalewa kapiki, he milimili hoi na kona makua Kimo Koka, i kela Poalima aku nei, ma Little Britain, Honolulu. Aloha Nancy, aloha.
Ua lohe mai makou i ke ano ole a a me ka hemahema, a hawawa maoli o ka haku ia ana o na olelo hoalohaloha, ma’ka halawai i malama ia ai i kekahi mau la o ka pule i hala, e pili ana i ka Moiwahine Liliuokalani, ka Moiwahine kane make Kapiolani, ka mokuaina o Kaleponi o ka Rebupalika nui o Amerika Huipuia ma o Adimarala Baraunu ‘la, a no ia hemahema pa lohe mai makou, ua hoolilo ia ku la hoano o lakou i la o lawelawe ai i na hana o keia ao.
_____
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho, e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia‑hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, ’90, d—ly*
_____
He ohohia Nui,
_____
@ ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi
O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe a hookaa mai ma ka lima o @a Luna:
Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo 1
Mrs. C. I., HIram 5
C. W. Ashford Merchant St. 5
Chas. Hookina 1
Chas. Gulick 1
W. C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaiahao 1
Jas. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant St. 1
M. L. Wailele School St. 1
J. Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Okuu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Luna eleu.
Ianl 1 Kaelele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koiuiu
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakule Moihini 1
Kahue Puahia 1
Kahailiopua Kamanuwai 1
Kanakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S. M. Mahoe Leleo 1
Meheula Auwaiolimu 1
Feb. 1 Kanuna Puunui 1
S. Poui Kaumakapili 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
M. Awa Kukula‑aeo 1
Noa Kaumakapili 1
Kaui Kapalama 1
Kakai Leleo 1
Lokalia Kalia 1
J. Hapa 1
Ma o J. W. H. Keanu Ka Luna
Ina. 1 Meleholeko 1
Haalo’u 1
Kapika 1
Hakalaau 1
Kahoawai Kaakopua 1
Wakinekona 1
Keumi 1
Kanealoha 1
Mano 1
Keoninaone 1
C. Spencer 1
Piipii Kauluwela 1
Lahapa 1
Kaui 1
Kenahupu Puakolo 1
Paakalehua Leleo 1
Pahano Ewa 1
Kahiwaloni Waikahalulu 1
Kemiki 1
Ane Pelekane 1
Mahi Kikihale 1
Kalehua Paukolo 1
Haleakala 1
Makalii Makeke 1
Kaalele Kamanuwai 1
Keaweiwi Koleaka 1
Makanoe Mana 1
Mio Kulaokahua 1
Palakiko 1
Kamoku Auwaiolimu 1
Kekinohou Apua 1
Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.
C. K. Kapula Koiuiu 1
W. Mikela Hauhaukoi 1
Kaipo Kikihale 1
Opunui Haimooino 1
William Hoopii Kahehuna 1
Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.
_____
i Ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei ‘i ke @@@ nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i @@@@@ ka Nupepa ma ka hebedoma a e m@@@ i na palapala hookaa mai @@@ @@@ nona na ino i hoike ia ma ke poe @@@ Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ka dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i @@@ @@ ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, @@ maopopo mau ai ia makou, i kela a@@ keia hebedoma, ka poe i hookaa @@@ @ me ka poe i hookaa ole mai, a @@@ @@ hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, @@ @@ ae ka nele o ka mea heluhelu, ke ok@@ aku ka nupepa no ke kaa ole ma @ @@ luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu, a ina aole io mauli no na hana ka hewa, alaila, e @@@ ia makou no ke oki ana aku i ka poe hoowaa ole mai i ka lakou nupepa.
J. E BUSH.