Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 122, 4 February 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA PAHALE AUPUNI MA ALANUI MOI, E HUI ANA ME KE ALANUI LILIHA.

            Ma ka Poaha, Maraki la 5, 189@, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai @dala akea ia ka hoolimalima o ka Paha@e Aupuni e waiho @a ma alanui Moi e hui ana me alanui Liliha, oia hoi ka pahale i kapaia o ka "Old Lime Quarry" a nona h@i ka ili o @ hapa-haneri o ka eka, @a oi iki aku paha a i ole ua emi iki mai.

            Manawa - Hoolimalima no 10 makahiki Kumukuai Koho - mua - He $20 no ka meakahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki.

            C. N. SPENCER

            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Jan. 28, 1891.          4ts-d.

 

            Ua hookohu ia i keia la o Mr. Jesse Amara, i Komisina no na Alahele Liilii a me Pono Wai no ka Apana o Waialua, mokupuni o Oahu, ma kahi o S. N. Emesona, i waiho mai. C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina,

            Keena Kalaiaina, Jan. 27, 1891.

            jan.28-3t.

 

            Ua hookohuia i keia la o Mr. C. F. Horner, i Luna Hoomalu no ka Papa Alanui o Lahaina Maui ma kahi o W. Y. Horner Jr. i waiho mai.

            Eia malalo iho na lala o na Papa @la:

            C. F. HORNER Luna Hoomalu

            A. HANNEBERG

            @. KAHAULELIO

                        C. N. SPENCER

                        Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Jan. 26, 1891.          3ts-d.

 

Hoolaha Hookahekahe Wai.

HONOLULU H. @., AUG. 9 1890.

            O ka poe a pau i loaa na pono hookahekahe Wai, a i ole, e uku ana paha i ka Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m.          CHAS. B. WILSON.

            Luna Wai Nui o Honolulu.

Aponoia:

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.       92-dtf.

 

Olelo Kuahaua.

            Oiai ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ke ola o ke Alii ka Moi Kalakaua, mai keia ola ana, ma ka la 20 o keia mahina, ma Kapalakiko, Kaleponi Amerika Huipuia.

            O makou o na Hoa o ka Aha Kuhina, o ke Alii ka Moi i hala e aku.

            Ke hoike aku nei, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai e ku nei. Nolaila, ke kukala aku nei makou:

            O ka Mea Hanohano ke Kama Aliiwahine Liliuokalani Ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina malalo o ke ano a me ka Inoa Liliuokalani.

E OLA KA MOIWAHINE I KE AKUA.

            Haawiia ma ka Halealii Iolani i keia la 29 o Ianuari. M. H. 1891.

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

J. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKOLU, FEBERUARI 4, 1891.

 

Kaletona i ka Nuku o Mamala.

He Pau no ka Moiwahine Liliuokalani i ka Poni, Oia ka wa o @a Kaletona la e Haalele mai ai ia Honolulu nei.

            Maloko o na opi o kekahi o na nupepa o Amerika Huipuia, i pa'i ia ma ke kulanakauhale o Wakinekona a i hoopukaia hoi ma ka la 21 o ka mahina i hala i ike iho ai makou i na hoohiwahiwa he nui a me ka pili pu ana o ka hanu o ko ke kulanakauhale poo Aupuni o ke Aupuni Aeto no ka make ana o ko kakou Moi i aloha nui ia malalo o kona mau @heu, a wahi a ke Poo oia Lahui nui a kuokoa o ke ao nei, moku aku la ke kaulahao e paa ana mawaena o Amerika nei a me ka Paeaina Hawaii, no ka mea ua make ka Moi Kalakaua ka hoaloha oiaio oia mau paemoku, a maloko no o ua nupepa ala ka mea e pili ana i ka neeu hou ole aku o ke Kaletona mai ka nuku aku o Mamala, aka ma kahi ana e mo-ku ala malaila no oia e mouo ai a hiki i ka wa e pau ai ka Moiwahine Liliuokalani i ka poni, a ike pu hoi o@a aohe he mau ao @nene o ka haunaele a okaikai, alaila oia huli hoi aku no kona aupuni. Iloko o keia mau hana lua@le a Amerika, heaha la kau e Hawaii e hana aku ai ma kou aoao? No makou iho, aohe he hana e ae oiai ua imi mua ia no e ka Moi i make a loaa, eia wale no kau hana, o ka hoomau aku iloko oia haawina hookahi.

 

HE OLELO KAUMAHA.

            Mamua o ko ka Moi Kalakaua haalele hope loa ana mai i Kona one hanau nei a holo aku oia no ka hoolana ma'i ma ka mokuaina o Kaleponi, ua hoopuka ae Oia iloko o ke kamailio ana, imua o kekahi o Kona mau makaainana ponoi, i Kona mahalo nui i ka ike Kanawai o ko kakou Lunakanawai Kiekie, a me kekahi hiona o kana mau hana, a aole Oia i manao he wahi oiaio kekahi o na olelo he lehulehu i hoopuka ia no ua Lunakanawai la, a hiki i ka hele kino ana aku o kekahi haole e @lel@ Iaia, o ko lakou kumu ka i ki ai i na kanaka Hawaii me ke kauoha ole ia e ke Aupuni, oia no ko lakou lohe ana i ka leo apono i ke ki ana i na kanaka, mai ka makua mai o ke Kanawai. I ko makou ha'i ia ana mai i keia, ua kaumaha loa iho la makou, a ua hiki ole ia makou ke noonoo me ka maikai i ke ano o keia mau olelo a ua paha'oha'o a hiki ole ia makou ke hooia i keia mau mea i olelo ia aku i ka Moi. He oiaio, he nui no na hana kuhihewa a kue kanawai a ko kakou Lunakanawai Kiekie, a makou i manao ai ua hana ia e ia, me kona manao no he pono; aka, aole e hiki ia makou ke hooia i ka pololei o keia mau olelo, no ka mea, he mau hana maopopo loa keia ua ku i ka pepehikanaka.

 

Halawai Hoalohaloha a na Makaainana.

            Ma ke kahea ana a na Lunamakaainana a me na lala o ke Komite Ku-waena o ka Lahui, ua akoakoa ae he mau haneri kanaka ma ke ahiahi o ka Poakahi iho nei, hora 7:30, ma ka hale paikau kahiko ma ke alanui Moiwahine, e hoike i ko lakou aloha kanikau no ka Moi i make, a e pahola aku i ko lakou hoalohaloha a hui ana me ka Moiwahine a me ka Ohana Alii, a e hoike aku i ko lakou mahalo nui a hoomaikai ana i ka Lahui Amerika a me Adimarala Baraunu, na 'Lii moku a me na kanaka o ka mokukaua "Charleston."

            Ua wehe ia ka halawai e ka Hon. J. E. Bush, a ua hoike mai oia i @a kumu o keia kahea ia ana o ka lahui e halawai ma ka po i olelo ia ae nei.

            Ua koho ia o Mr. Pipikan@ i luna hoomalu no ka halawai.

            Ua nonoi ia ae na Hon. A. Marques a me R. W. Wilikoki e kamailio iki no na kumu o ka halawai ana.

            Ua ku mai ka Hon. J. E. Bush a ua heluhelu mai he mau olelo hooholo hoalohaloha i ka Moiwahine Kanemake Kapiolani a me ka Moiwahine Liliuokalani, a he olelo hooholo e mahalo a e hoomaikai aku ana i ka Lahui Amerika a me Adimarala Baraunu, na 'Lii a me na Kanaka o ka mokukaua Kaletona, ka poe i hookipa a malama maikai i ko kakou Moi i aloha nui ia i Kona wa ola a i Kona pa i make ai.

 

Ka Mana Hookolokolo.

            O ka mana hookolokolo, o ke kolu no ia @a apana o ka mana nui o ke aupuni; a ua olelo ae ke kumukanawai e pili ana ia mea, "E ku kaawale ia mau mana."

            Iloko o keia mana, ua hoonohoia na luna, a ua kapaia, "na Lunakanawai." Ua maheleia ua mau Lunakanawai nei ma na papa: He mau Lunakanawai Apana, Hoomalu, Kaapuni a mau Lunakanawai Kiekie hoi. A ua maheleia, a kaupale pu ia no hoi na hihia a lakou e kuleana ai ma ka hana.

            O keia apana o ka mana nui o ke aupuni, he apana mana nui  ia a ko'iko'i hoi o ke aupuni. No ka mea, na na luna iloko oia apana mana e hooko a e hookau aku i ka hoopai ana a ke kanawai i kau ai, maluna o ka poe i @ookolokoloia, a ahewaia, mahope ae o ka hoolohe ana me ke kuoo makaala i na olelo hoike a me ke kanawai i hoopii ia mai ai.

            A no ia kumu, ua makemake ka mea kakau, e kiai makaala loa ia ka poe i manao ia e hoonoho aku ma ia mau kulana oihana, a e wae akahele loa ia hoi, i loaa na kanaka oi ae o ke kupono, aole hoi me ke koho pupuahulu ma ke ano makamaka, aikane, kokua i na puaa nunui, a pela aku.

            Aka, e imiia, hoao ia, kulaia, a ao ia paha. Pela wau i makemake ai, e hana ia ka poe i manaoia e @ii aku a noho, ma ke ano he mau Lunakanawai; Lunakanawai Kiekie Kaapuni, Hoomalu, a Apana hoi. Aole ma ke ano pili makamaka e ona@ aku ai e lilo i Lunakanawai, aole hoi ma ke ano kokua a komo pu ana e hookahuli i ke aupuni, a e kipi i ka Moi, a e kaili i ka mana hooponopono aupuni, a e hoolilo i i ke aupuni i Re@u@alika a me na hana ano like.

            E ki@la haalele loa ia na kumu manao oia ano, kahi i loaa ai i mau alanui no ka loaa mai oia oihana koikoi.

            Ina i manao ia ma keia mua iho, ka hooi ia ae o ke kupono o ka poe nana e hoopiha aku ana na oihana Lunakanawai, he mea pono loa, e hookumuia i kula ao kanawai e ke aupuni; a mailoko mai o kekahi mau kanaka Hawaii opio i waeia, a i hoomaopopo ia ko lakou ano, e ohiia mai ai i mau haumana no ua kula nei, mai kela a me keia moku@puni mai, ina he mea hiki ia; a he kula ia malalo o na lilo ponoi o ke aupuni Hawaii, no ka hoomakaukau ana i poe kupono e lilo i mau Lunakanawai, a i mau Loio no hoi.

            Pela wau i manao ai, e loaa ia Hawaii nona iho, he mau Lunakanawai makaukau, kupono, a mahaloia hoi, ma ke a mua aku.

            E KA LEO, LEO aloha o kuu lahui. Ke hoi nei au e kamailio ae no na Lunakanawai e noho nei, mai na Lunakanawai Kiekie a hiki i na Lunakanawai Apana. Iwaena o na Lunakanawai Apana a puni ke aupuni, aole e hiki ia'u ke wae pono aku, a akaka ka poe o lakou i kupono maoli no ka oihana, a me ka poe i kupono ole.

            Aka, e kamailio aku ana au ma ke ano nui no ia poe, a o ia keia; ua kaulana maoli no kekahi oia mau Lunakanawai Apana, a Hoomalu hoi, no ka hoopilimeaai ma@li no, a no ka maka'u wale hopohopo, a me ka lawe i ka waiwai kipe, e like me na eke kopaa i loaa mau i kekahi mau Lunakanawai mai na hui mahiko mai, a me na ano waiwai e ae no i haawiia mai ma ke ano kipe, i mea e hookahuliia ai ka pono, ka pololei, a me ka oiaio.

            Oia mau ano Lunakanawai, he mea pono loa ole kela, a he mea ino wale i hoonohoia. Aole oia wale na kina a me na kee i ike ia o ua poe nei; eia kekahi: Ua hoohuipu iho kahi poe o lakou i ko lakou mau manao inaina a huhu; me ka hana o ka oihana, a kawili pu ia iho, a lilo i huikau; a i ka hoea ana mai o ka olelo hooholo. "@e maia pala ili wale no," aole he mea ku i ka pono a me ka pololei.

            Aole i pau.

 

NU HOU KULOKO

            Paa pono ke kulanakauhale i ka uhi eleele.

            Ea, puanuanu nei mau kakahiaka o kakou.

            E kaa ana i ka po Lakapule ae nei ka mahina hou.

            Le-i Malulani i ka nuku na kanaka, peia ia mai ana hoi.

            Mawaena o na ohua a ka Auseteralia onehinei, o Bihopa kekahi i hoi pu mai.

            Ma ka hale noho o Dr. S. G. Tucker ka Mr. J. T. Mogana kuai kudala i ke kakahiaka hora 10 o ka la apopo.

            E kilohi ae e na Lede a me na Keonimana i ka Olelo Hoolaha a Ekana & Gunn ma ka aoao Eha o ka kakou nupepa.

            Hoalo iho nei na kaiko hopuhopu ilio i keia mau la, ua maka'u paha kahi palaama @uki kaa i ka ua o keia mau la.

            Mea ia mai hoi ua ku mai ka Malulani, a aia ka i ka uwapo kahi i pil@ai, ina he oiaio alaila mai ka huli makani mai la.

            Mai nauki mai oukou no Lilia Ulaula, no ka mea, ke noii pono nei kona kapena i na alahele o ka hooholo mua ana imua.

            Aohe a kakou Tubidoa o keia la, ua nuha o Karolina, a no ka ua paha hoi kekahi a me k@ puanuanu o keia mau kakahiaka.

            Iloko o ka mahina i hala ua pau i ka ma na ia e ka Mahiko o Paia, Maui Hikina, he hookahi tausani tona ko. Aohe i ka@e mai ka nui o ka momona.

            O Mika@ala, Waialeale a me Kalaudine na mokuahi holo piliaina o kakou nei i pau nui aku i ka puhee ma ka la inehinei no ko lakou mau awa pakahi.

            E malama mau ana na keiki o ka Ba@a Hawaii i kela a me keia ahiahi mai ka ho@a 4 a hiki i ka hora 6, he mau lealea hookani pila, a e hoomau ia ana hoi ia hana a hiki i ka wa e hoolewa @ ai ka Moi.

            Ua huli hoi mai o George Makapolena i ka la inehinei ma ka Auseteralia mai Kapalakiko mai. O k@na ano onawaliwali, he oia mau no aole i oluolu pono loa.

            He oia mau ke kulana o ke kaikamahine Laulie, a he oia mau no hoi ka pakela hoohune a Kolana, he loaa aku nae koe, ke ala ole ka moo deragona, umia ka hanu e ka opio.

            Na ka wahine mare a J. F. McKenzie o keia kulanakauhale i ka la 1 iho nei o keia mahina, oia hoi ka la Kapule iho nei, he keikikane nui no ke au o ka Moiwahine Liliuokalani.

            Ke pipili mai nei kahi opulepule o Waolani i keia mau la, he wahi maunu paha kana, a i ole o ke ano mau no paha oia ano kanaka, he holokee a he alelo lua.

            He mau Hui Mu kekahi i kapalulu mai i ka la inehinei mai Kaleponi mai maluna o ka mokuahi Ausetaralia, no ka holo ana mai e malama i ka @akai hoolewa i ke kino make o ka Moi i make.

            He 56 ka nui o na make iloko o ka mahina i hala, pela ka makou ike iho i ka hoike a C. B. Reynolds, ka Agena o ka Papa Ola, a mailoko ae oia huina, he 42 kanaka Hawaii a he 14 no na lahui o na Aina E.

            O ke kau maa mau o Nawiliwili mokupuni o Kauai, oia hoi ke Kau Hookolokolo kaapuni Mahele Eha o ke aupuni, ua hoo@anee ia aku la a hiki i ka la 4 o Maraki, oia hoi ka Poakolu o ka pule mua oia mahina.

            Ua okupe ae kekahi lio kaa ma ke alanui Papu ma ke kakahiaka onehinei, aole nae he wahi i poino o ke kaa a pela no hoi me ka lio mahope iho o ka hoala ia ana iluna. E kala ka pakika ua welowelo na alanui. Ma ka huina keia o na alanui Papu me Kukui@

            Ma ka Poalima aku nei, Jan. 30, maloko o ke kulanakauhale nei, ua hilo kaakolu ia a paa loa ma ka berita hemolele o ka mare, e ka Haku Bihopa o Olba, o Mr. Ignatio Ineki, keiki o ka I'a Hamauleo o Ewa i ka Moa'e hoohaunaele, me Miss Maria Kaai, ke kaikamahine hoi i ka Ua Kukalahale o ke kapitala alii nei o Honolulu. Maemae wale ka hoi ka pua o ka Halaomapuana. Owai hou ae.

 

UA HOOKAE IA KE KANAKA HAWAII.

            Ma ka halawai i malamaia ma Kaumakapili i ka Poakahi nei Feb. 2, aohe i piha na kaau opelu elua; a ua koho ia he komite o 13 lala, nana e lawe aku ina Olelo Hooholo a ka halawai imua o ka Moiwahine Kanemake, ka Moiwahine Liliuokalani, a me ke Kuhina noho o Amerika no ka waiho ana aku @a manao hoalohaloha.

            Iloko oia Komite, aole he kanaka Hawaii maoli i kohoia ma ia komite ano nui; he haole, a he hapahaole ka nui @ hookahi hapa Polapola, 1 hapa Pakiki, he poe wale no i makemake ole ia, a i hopailua ia hoi e ka lahui, no ka pukalua o na hana. Nolaila e ike mai no oukou e ka lahui Hawaii ponoi i nei mau hana a ka poe naau awaawa ia oe e Hawaii ponoi. A i kukulu lakou i halawai nui, a kahea aku ia oukou e hele mai, haliu aku ke alo i kahi a ka LEO O KA LAHUI e kono aku ai.