Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 116, 27 January 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Toni Lynne Kaefferlein |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II. HONOLULU. IANUARI 27, 1891. Helu 116
HE MOOLEI O KAAO
- NO -
LILIA ULAULA
KA MEA NANA I HOONAUEUE I NA PANI HAO HE 35 O KE AUPUNI WANEDELA I NOHO HAKU IA HOI E KE KUPUA MASELANA.
I ka lohe ana o Ninewa i na olelo a Bawaria, ua kamailio koke aku la oia i ka i ana aku penei:
Auhea oe e kuu haku ma kekahi ano, a he hoaloha ma kekahi ano, ka mea hoi nana i hapai ae ia'u mai ke kulana haahaa a ke kulana kiekie i keia hora, a oia ka'u e hoike aku nei ia oe me ka oiaio, aole e hiki ia'u ke lalau aku i kekahi mea ai i hoomakaukau ia maluna o keia papaaina; ke hoole oe i ko'u manao, oiai ua loaa ia'u ka manao kupilikii no kau huakai i manao ai e hele no Arapia i na hora o keia la, oiai o ke alahele au i manao ai e hele i keia la. He mea oiaio e ha lawai ana oe me ka poino, ke paaki ki oe e hele, ma keia huakai.
Ua hoike pau aku la o Ninewa i na mea a pau a kana wahi pokaa ropi i kuhikuhi mai ai iaia, e like me na hoike mamua i hala, a o ka hope loa o ka Ninewa kamailio ana aku - E hoopau i kou manao, a e no ho iho, mai hooko i ke kauoha a kou hanau mua opu lokoino a ke aloha ole e manao mai la o kou hiki aku i Arapia, alaila o kou ola ka panai o kona inaina.
I ka lohe ana o Bawaria i na olelo a Ninewa, ua hoole mai la oia me ko Bawaria olelo mai ia Ninewa i ka i ana mai penei:
Aole wau e ae i kau au'a mai ia'u e noho, oiai, o kau mau olelo hooupuupu ia'u, aole wau e manao io aku e hana mai ana ko'u hanau mua i kekahi mea pono ole, ke hiki aku wau i Arapia, oiai o kana kauoha ia'u e holo aku e hooponopono pu maua i ka waiwai o ko ma ua makuakane i make, ua manao wau he kauoha oiaio kana, aole he hoopunipuni e like me kau e olelo mai nei ia'u, nolaila aole wau e luli i kou manao e noho e like me kau olelo e kuu hoaloha maikai, wahi a Bawaria i olelo aku ai ia Ninewa.
Ina oe e paakiki ana e hele mahope o kela olelo kauoha a ko hanau mua opu lokoino, aia no ia ia oe a o ka'u kauoha hope keia ia oe, a e lohe kou mau makua hanai e noho mai nei, o ka huakai au e hele nei he poino, pomaikai ke hala 3 pule mai keia la aku, e lohe mai no makou i kou hopena a o ke keiki paha au e noho mai la i ke kula o Inia, oia paha ka mea hiki ke hoomanawanui aku mahope o kou alahele, loaa paha iaia ka pono ke imi aku i kou hopena aole paha.
Nolaila, e hooko aku e like me kou makemake, a i a ka hopena e hoike mai i ka hooko ia ka'u mea e hoike aku nei ia oe a me ka ole, wahi a Ninewa, a kulou iho la o Ninewa maluna o kona noho a kulu iho la koha mau waimaka i ke aloha ia Bawaria kona hoaloha oiaio mai ka wa ilihune mai.
I ka ike ana o Bawaria i na hoailona kaumaha maluna o Ninewa , ua pane mai ia oia: E hoolana@i kou manao a e ike koke no oe a me na mea a pau ia'u mahope iho o ka mahina hookahi mai keia la aku wahi a Bawaria i pane mai ai ia Ninewa.
O Ninewa nae aole oia i hoolohe i na olelo a Bawaria, oiai ua ike mua o Ninewa e halawai ana o Bawaria me na poino ma kona alahele, a i ke kokoke ana mai o ka manawa o Bawaria e haalele ai i ke aupuni o Helene, ua huli ae la oia a haawi aku la oia i kona aloha i na makua a me na mea a pau, a kau aku la ma ke kaa alii no ka uwapo ka pahu hopu i ukali ia e ka moi Bope a me kona kahu hanai ka haku Makuisa@.
Oiai ua keiki nei i , hou@ ai iluna o ka moku, ua haawi mai la oia i kona aloha i ka moi Bope a me kona kahu hanai, a o Ninewa hoi a me na mea a pau ua noho no lakou i ka hale, aole i ukali aku mahope o ka huakai a Bawaria no ka moku.
I ke kau ana aku o Bawaria iluna o ka moku, ua lawe koke ae la ke kapena i kona kulana, a pailaka aku la i ka moku malalo o kona akamai holo moana.
Oiai ka moku o Bawaria ma e holo la i ka moana me ka maikai o ka moana a hala na pule 2, a ma ke kakahiaka, o ka hora 8 paha ia, ua ike ia aku la ke kuahiwi o Arapia e kahiko ia ana e ka ohu, ua hoomakaukau iho la ke keiki alii Bawaria i kona kahiko alii o Helene, a omau ae la oia i na hoku alii o ke aupuni e Helene, a ka moi Bope i haawi makana mai ai iaia maluna o kona umauma, ke nana aku i ua keiki alii Bawaria nei, kapukapu ke kai.
I kela manawa a ua keiki alii nei e ku ana maluna o ka oneki o kona moku, a i ke kani ana o ka hora 9, hooiho ana ka moku o ua Bawaria nei no loko e ke aupuni o Arapia; i ka ike ana mai o na mea a pau o ke aupuni o Arapia i keia moku e hookomo aku ana i ke awa ua hele a lulu ka makani i na hae like ole o na aupuni a pau o ka honua, e kau ana maluna o kona kino holookoa, a e welo haaheo ana hoi ka hea kalaunu o ke aupuni o Helene ma ka huini o ke kia waena.
Aole i pau.
HE MOOLELO
NO
MORIWIANA
KE 'KI@ NA MEA HUNA EKOLU - KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA I@O I HOME NONA - O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA IA O KALEMANA O BOHEMIANA.
E kuu moi; ua pololei io ka ka'u i hai aku nei e like me ka'u i lohe ai mai ko'u mau makua mai, oiai; o ka lede Rolinehama o ka laua hua hookahi wale iho no ia.
Wahi a iaua i hoike mai ai ia'u he ui oia i maka hoohihi ia e na koa kaulana o kela mau makahiki lehulehu loa aku la i hala, aka, mamuli o ka lilo ana o ka inoa moho, "ke koa aumoana lanakila" ia Morenedai, ua lilo pu iaia ka hanohano o ka haaheo ana i ka lima akau o ua iede 'la, a mai loko mai o laua i hoea mai ai he opuu mohaha no ko laua mau la opio.
Aka nae e kuu moi, o ka ike hope loa ia ana o ua koa la a me ka la@a keiki, oia no ko laua haalele ana aku i na kapakai o Italia no ka hokua ahiu o na ale, a hiki wale i ka hulihia ana o Europa malalo o ka mana pakaha o Rodine Huda, a hoea loa mai i keia la.
Aka, e kuu moi, auhea la keia lede aloha, eia no anei oia malalo o na hiipoi aloha ana a na mana lani me ka puuwai luuluu no kana kane a me ka laua keiki?
Ua hoehaeha ia ka naau o ke koa opio e kela ninau hope a ke kaikamahine alii Rowena, a o ia ka ua koa opio la i ku koke ae ai i luna a kunou aku la i ke kaikamahine alii, me ka luai pu ana aku i keia mau olelo.
E kala mai ia'u e ke kama'lii o Helevitia no ke kahamaha koke ana aku i kau mau kukai olelo ana me kuu moi, a e ae mai hoi ia'u e hoikeike aku no ka hopena i koe o kou pohihihi no ko'u luaui makua kane, a me ka haina o kau ninau e pili ana i ko'u makuahine.
Mamuli o keia mau olelo a ke koa opio, ua hiki ole i ka moi Kalemana ke pane mai no na ninau a ke kaikamahine alii iaia, a o ia ka ua mei la i haliu ae ai maluna o ke koa opio a kunou mai la me na minoaka ulumahiehie e uhola ana maluna o kona mau helehelena.
Wahi a ke koa opio Moriviana: He oiaio o ko maua moolelo me ko'u luaui makuakane mai ko maua haalele hope ana aku i na kapakai aloha o ka aina hanau, he moolelo ia nana i hoopaha'oha'o aku na mana aupuni a pau o Europa mamuli o ka lohe ole ia o kekahi mea e pili ana ia'u a me ia, aka e ke kama'lii ma ka hoike pokole ana aku ia oe, ua hopu pio ia maua maluna o na wai o Bohemia, e na mana pakaha a kipi o Rodine Huda, a o ia lono no ko maua paa pio ana ua holo ae ia a puni o Europa e like me kau i lohe ai e ke kama'lii, ka mea hoi a lakou i manaolana kuhihewa ai, ua make mamua, aka, aole pela ka manao o na lani, ua hoouna mai oia i kuu moi Kalemana no ka hoopakele ana ae ia maua e like me kana (moi) i hoike mua iho nei ia oe.
Aka e ke kama'lii, he mea ehaeha no'u ka hoike ana aku ia oe ua haalele mai kuu luaui ia'u hookahi ma keia ao inea, a o kona make ana, aole loa o ia i hoike mai ia'u i ke ano o ko laua koko, aka o kana wale no i papahi mai ai maluna o'u.
E hilinai aku au i na mana lani i makua no'u, a o ka haaheo o na mea kaua; oia ko'u mau hoaloha.
A e ke kama'liiwahine, e pili ana i ua koa aumoana la, o na la i hala a Europa hoi kuhihewa ai na make oia ma ka lima pakaha o Rodine Huda.
E ke koa lanakila, e lawe aku i na hoomaikai ana a Rowena ma ka hapa o ke aupuni o Helevitia no kona aie kaa ole i ka lokomaikai palena ole o kou luaui, ka mea nona na hoomanao poina ole ia ana e aupuni o Europa.
O kau poloai e ke kama'lii ua loaa ia'u ka hanohano e ke kahakaha ana iho ma ka papa hoomanao poina ole o ko'u puuwai, ma ka hoomanao ana ae o kekahi ia o ka Moriviana mau aupuni e haawi ai i na kokua ana no ka pono kuokoa o kona noho alii, ke ala kue ia mai oia e kekahi o na ki@i pakaha e like me ko Rodine Huda ano.
Aka o ke kama'liiwahine, na hoo nele ia ua aupuni la me ka moi ole oiai ko'u mau la i hoea aku ai ilaila, no ka hoihoi hou ana mai i kona kuokoa mailoko mai o na lima kipi o kela poe powa lapuwale.
Ua hohola ae na hiona o ke kaumaha a me ka luuluu maluna e na helehelena o ke kaikamahine alii no keia kaumaha a Moriviana i hoike aku ai, a oia kana i ninau mai ai me ka leo malie: Ua make anei luu mau makua na moi kalaunu hoi o Helevitia?
A -e ke aliiwahine o kou mau makua anei laua? wahi a Moriviana i pane mai ai.
Aole i pau.
He Ohohia Nui.
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi.@ O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:
Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo 1
Mrs. C. I. Hiram 5
C. W. Ashford Merchant St 5
Chas. Hopkins 1
Chas. Gulick 1
W. C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaiahao 1
Jas. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant St. 1
M. L. Wailele School St 1
J. Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Okuu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Luna eleu.
Ian. 1 Kaelele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koiuio@ 1
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakule Moilili 1
Kahue Puahia 1
Kahailiopaa Kamanuwai 1
Kanakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S. M. Mahoe Leleo 1
Mehuala Auwaiolimu 1
Ma o J.W.H. Keanu Ka Luna
Ina. 1 Meleholeko 1@
Haalo'u 1@
Kapika 1
Hakalaau 1
Kahoiwai Kaakopua 1
Wakinekona 1
Keumi 1@
Kanealoha 1
Mano 1
Keoninaone 1
C. Spencer 1
Papa Kaulawela 1
Lahapa 1@
Kaui 1@
Kenahupu Puukolo 1@
Paakalehua Leleo 1@
Pahano Ewa 1
Kahiwaloni Waikahalulu 1
Kemiki 1
Ane Pelekane 1
Mahi Kikihale 1@
Kalehua Puukolo 1
Haleakala 1
Makalii Makeke 2
Kaalele Kamanuwai 1
Keaweiwi Koleaka 1
Makanoe Mana 1@
Mio Kulaokahua 1@
Palakiko 1@
Kamoku Auwaiolimu 1@
Kekinohou Apua 2
C.K. Kapula Koimu 2
W. Mikela Hauhaukoi 2
Kaipo Kikihale 1
Opunui Haimoeino 2
Woliam Hoopii Kahehune@
Kaneaiakala@, Ka Luna Eleu.
Hoolaha Hoopau Hui.
Ma keia ke hoolahaia aku nei, o ka Hui o ka poe no lakou na inoa malalo ilio, malalo o ka inoa Hui KA HUI MAIA HAWAII, ma keia na hoopau a mamuli o ka aelike ana o na lala a pau.
ENOCH JOHNSON
W.H. CUMMINGS
W.C. ACHI
D.K. BAKER
GEO. L. DESHA
J.W.H.WAHINEAUA@
C. KAONOHI
ISAAC D.IAEA
S.M. KAMAKAU
LAHAPA KEKAI
IOELA KAIANUI
FRANK ARCHER
J. PAAKAULA
J. KEAKAHIWA
J.W. BIPIKANE
S.M. KAAUKAI
JNO. E. BUSH
MRS. KAHAUNAELE
C.K. KAPULE
J.M. BRIGHT
MRS: J. C. KAAUKAI.
By W.C. ACHI his @ y
" " " her
Dec,16, 1890 @