Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 111, 20 January 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Una Brockington |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
Ua hookohuia i keia la o J no H Brown Esq., I Luna Kakau inoa no ke Aupuni Malalo o ke Kanawai kapaia, o ke Kanawai e hoololi a e hooponopono hou ana i ke Kanawai Koho Balota o ke Aupuni,” a Aponoia ma ka la 14 o Novemaba, 1890. C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina, Keena Kalaiaina, Jan. 10 1891. Jan. 15-3t.
Hoolaha Hookahekahe Wai.
Honolulu H. I., Aug. 9, 1890.
O ka poe a pau i loaa na pono hookahekahe Wai, a i ole, e uku ana paha i ke Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m., CHAS.B.Wilson, Luna Wai Nui o Honolulu. Apanoia: C.N. Spencer. Kuhina Kalaiaina, 92-da.
HOOLAHA OIHANA WAI.
@ kulike ai me ka Pauku i o ka Moku@@ 27 o ke Kanawai o 1886.
Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na mea apau e lawe ana i kekahi pono wai aiala, ua hiki mai ka Manawa hookaa a e hookaa ia ai o ka uku wai no ka Manawa e pau ana ma ka la 30 o Iune, 1891 ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu ma ka la mua o Ianuari, 1891.
O na koena uku wai a pau e waiho kaa ole ana he umi-kumalalima la mahope ako o ka wa o hookaa ia ai. Ua ku ao i ke pakui hou ia ana me ka 10 keneta pa @@nera.
O ka poe e uku wai ana e olunolu e iame mai i ka lakou likiki hope i uku ai. E uk@ ia na uku wai ma ke Koena o ka Oihana Wai ma Honolulu, ma Ka@aiwa Hale.Chas. B. Wilson, Luna Nui o ka Oihana Wai. Honolulu, Dec. 20, 1890, tf-d.
KA LEO O KA LAHUI.
J. E. Bush
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA, IANUARI 20. 1891.
Heaha ia ko Kakoa Kuiana I Keia La?
I ka nupepa Leo o ka Poalima o ka hebedema i hala, ua hoike aku makou i ke kumu a me ke kulana o ka lahui e ku nei i keia la. I keia @a a haku no makou no na mea e pili ana i ke kulana o ka lahui a me ka hana a ka lahui mai Hawaii @ Niihau, e noho hamau nei iloko o kona one hanau. Ua hiki mai ka wa kupono e noonoo kakou no kakou iho, no ka mea, aole i mea na lahui e i ka noonoo mai no ko kakou pono a mahope mai ko lakou. Ana ua ao mai peia, ua olelo waha wale no me ka manao ole he mea oiaio la lakou i olelo ai, no ka mea, @ kakou a pau Hawaii na hoike no @a mea.
Ua Akaka aku nei, he kuleana kumu paa ko kakou, a oia kuleana ua lilo liilii aku a hiki i ke au i hookahuli ia iho nei o ke Kumukanawai a ka Mamo Na’i aina i haawi ai ia kakou. O keia kuleana kumu he mea ia i pili i ka lahui nona, a i hanau ia iloko o ka aina. Ko Enelani poe ia Enelani, ko Farani ia Farani, ke Geremania ia Geremania. Eia nae ka mea apiki i keia pae lahui, he eeke loa lalou i ke lakou mau kuleana kuanupaa ma ko lakou one hanau, aka. He oi aku o ka poe hahalolo e ka rula a lokou i kukula ai ma ko iakou home, ia lakou iloko o ko mai aina aku. Ma keia ano kakou @wela@ me ka pololei aole me ka hui haole he lahui i noho ia e ka hoepono a me ke kaulike. He poe Akua ole, a he poe i ike uuku loa i kea ne o keia mea he aloha oiaio. Aka aole i ka hana oia ano. E noa e no kakou e imi i ko kakou mau pono maluna o ka hoopono a me ke kaulike.
Alaila, o ka hana mua a kakou e hoomaka ai, oia no ka hoohui ia kakou a he hookah; he hookahi mamuli o keia kumu, he aloha aina a he make i ka pono, a malalo hoi o ka rula gula a ke Akua i hoike ai i ke akea, kakou e hana aku ai. He hiki loa ia kakou, a i kekahi lahui uuku e ae, ke imi a ke hoomau aku i ka pono hanau ia o ke kanaka. Me ka popehope ole i ka uuku e hana wale ia mai ana, ina kakou e hooia aku ana ua malama kakou i ka rula o ka hoopono. Aka, ina hoi kakou e hoohemahema ana ia mea, alaila, e nana mai ana ka poe hoopono. Ka poe naau aloha, a e olelo ae ana, he makehewa ke kokua ana i kekahi lahui i ikeole, a i hiki ole ke hoomaopopo a ke malama i ko lakou mau pono iho. Ua olelo no kekahi mau haole meia ia kakou. A he kumu no kekahi oia olelo ana e like me ia; a oia poe haole he aloha no ia kakou. He makemake lakou e hooko ia ka pono, aka, pehea e hooko ia ai ko lakou manao hoopono, ina aole ka lahui e hoomanao ia mea maikai, he hoopono. He hookahi wale no o Aberahama, aka, ua olelo ia ma o kono hoopono, i lilo ai oia i makua no ka lakui hoopono, a o ko lakou nui, ua like me ke one o na kahakai a he hiki ole ia puali kanaka hehi ia. He hookahi wale no hoi o Aberahama, he lahui holookoa kakou, a ina kakou o lokahi e hana pono, he oiao kau e olelo aku nei: e like me ka oiaio o ka ke Akua kauoha ia Aberahama, pela iho la no e loaa ai ka haawina like me ka hakalia ole ia akou. Aka aole nae e loaa keia pomaikai nui ia kakou, a aole no hoi e hoihoi hou ia mai ko kakou mau pono kaulike i pakaha ia. Ina kakou e imi ana e hoi mai ma na ano e ae mawaho o ka hoopono, Ina au e kipe ia mail awe no au, wahi a kekahi poe koho balota, aka koho aku no nae au ma ka’u mea i manao ai. Ua hana no kekahi poe me ia he lehulehu o ka lahui. Aka, heaha ka hua o ia hana hookamaniana, ua loaa hookamani mai no na haawina o keia kau o ka Ahaolelo, a ua ike ia no hoi ua hanau hou aku la no ka hua o ke kipe iwaena o na hoa Hanohano o ka Hale Ahaolelo ma na ano he nui, a aole no hoi ia hua iwaena wale o na Hawaii, aka, ua oi loa aku iwaena o na haole. Ua hana ia ka pono me ka hookamani, a ua pehi ia iho ko ka lahui pono e ke kipe pono pilikino a na hoa o keia Hale i hana ai no lakou iho, he kakaikahi ka poe i kou iho.
Me hana e Ola ai.
Me ka mahalo makou e pahola aku nei i ka leo hoohoihoi I ka hui pa’i palapala a Jos. M Poepoe me Kahikina Kelekona (John Sheldon) He hana maikai ne ka hoolaha buke o keia a me keia ano, a oiai, he mau kanaka no olua i hoohua ia mai me na talena he lehulehu e ko ke Akua lokomaikai, pela makou e manaolana nei, ina olua e hookumu ana i ka olua hana maluna o na hana hou iloko o keia makahiki hoo, aole he mea a makou i ike ai e alai mai ana i ka o mai o ke alaala o ka malamalama mai ka makakilae ka oiua peni, e uwila ae i ke akea i ka haawina e waiho popopulu mai nei, mamuli o ka lehulehu o na kumuhana o ka hoomaka ana i na la i hala aku. He mea keia a makou i ake a i kuko ai e hana aku, a no ia kumu, ua kauoha hou aku nei makou i kekahi papapa’i hou e hiki ai ke pa’i aku i na buke e hoomalamalama ai i ka lahui oiwi. Aka, aole ko makou hana ana ia bana, ua paa ka ipuka o ka hana. He lua akea ka ike, a he nui na moolelo o kea o e waiho nei mana olelo malihini i kei lahui, e wai wai a e naauao ai ka lahui, ina e pa’i ia ma ka olelo makua. Pomaikai ka poe waiwai e uhaai pilikino nei i ko lakou loaa, ina e @@kulu a e awihi iho i keia mau opio a hoomakili iho mailoko iho o ka mea oi wale o ko lakou waihona, a hoohoihoi ae hoi i ka hana e kokua ai i ka mea e hoonaauao ia ai o ka lahui, aole hoi o ka hooluhi i ka pepeiao ma na olelo wale iho no, he aloha, he aloha a he aloha. Kuu a eke aloha i ke akea me ka oiaio, eia iho na lima a me na lolo o ka Hawaii.
NU HOU KULOKO.
O na loaa o ke kudala lio a Mogana i ka Poaono nei, he 400 dala a oi; a o ke kuai o Waialae ua lilo ia Mr. Paul Isenberg no na dala he 555.
Ua hooopahee ia ma ka papa ka halawai hoopaa Baibala i Manaoia e malama ia ana i ka ponei ma ka Y. M. C. A., a i keia po Poakahi ae e malamai ai.
Ua ku ole mai inehinei ka moku ahi Mariposa mai Kapalakiko mei, a maiuna mai ona i loaa mai ai ka lohe aohe he oluolu pono o ke olo o ke ‘Lii ka Moi.
Olai kekahi kanaka opio e hele ana i ka po Poalima iho nei, ua ha lawai iho la oia me kekahi ulia palaki. Nohaha ke kaa a kokoke no hoi ke pailata e like me ia.
Ua hooiaio ia mai ia makou; e malama io ia ana ka aha hula Europa a ka Hui Naita a Pakia iloko o keia manina ae maloko o ka Hale Mele Hou, a ua manao ia oia ana ke kiekie o na hula Europa.
Ma keia huakai aku nei a ka mo kuahi Kalaudine no ka moku o Ka ma, ua loohia iho la o Mr. Kibling me kekahi ulia poino oiai ka moku ma Maui, mamuli o kona kiloi ia ana mai kona kaa mai ma Hana a hai pu kekahi lima.
Mamuli o ke kauoha, ua makemake o ka Luna Alanui Nui Mr. H. F. Hebbard o ka poe hana kapuai lio e malemake ana na lakou e kapili na kapuai hao o na lio a me na hoki o ke auouni, e akoakoa aku ma ke Keena Kalaiaina i ke awakea o ka la apopo.
He elua mau mele hou a ka Bana Hawaii I puhi ai ma ka Ema Kuea i ka po nei, aua ane poniuniu maoli no ka nui o o ka poe i hiki kino ae e lohe i ka uhene ana Bana, a me ka pana ana o kahi laau hoopaa Manawa a Prof. H. Berger.
He hoomanao e na lala o ka IIui Aloha Aina i ka Akoakoa ae i ke kakahiaka o ka Poakolu ma ka hale noho o ka Peresedena o ka Hui ma Kawaiahao, ma ka aoao mauka o ke Keena Pa’i o ka nupepa KA LEO. No ka mea ua makemake ia e kuka na hoa no ka mea e pili ana i ka hele ana i ka ike Alii. Ma ke kauoha a ka Puuku.
He Moeuhane Paha’oha’e,
A I Ole
O Ka huakai hele a ka Uhane i hui ia me ke kino!
(Hoomauia)
Ea, he hiki no anei o eke hahai mai i ka mea nona keia pa? wahi a ke kiu.
Aole paha oe e manaoio mai ana i ka’u ke hahai aku, wahi a ka luahine.
Ma na ano a pau. Makemake au e haao i wahi e hiki ai ia’ueke hilinai a paulele maluna au. Aka, ua hiki no, hoopau ia ninau a kaua. No ka mea aohe ano nui loa o keia pa, o ka mea nona kela halau nui e ku mai la ka’u makemake.
He halau hoolima kela no na kahuna o ke ‘Lii, a e ike no hoi oe ia lakou ina oe e ae ana e hele kaua ilaila. He nui a lehulehu wale na mea huna malalo o kona mau paia.
E alakai ana oe ia’u ilaila? Maikainaaoli a lealea ino! Hauoli loa au i kou’u halawai ana me oe; wahi a ke kin me ka Ihoao ana aku e lalau I ka lima o kona alakai, eia he neo wale no ka mea i loaa aku iaia.
Ahea ka hoi kaua hele? Wahi hou a ke kiu.
I keia Manawa!
Pololei! Aka uela iki iho! Oiai kaua e hele ana no kela hale o na kahuna, ma ka inoa hea au e kapa ai oe, - he inoa no kou?
Owau ke kiai o ka po! Ua lohe wale paha oe no’u, ke ole au e kuhihewa.
Pehea! O: na lohe pinepine au nou he niau makahiki ioihi i hala ae nei. E ke kiai, heaha ko ka po?
E ike ana o eke komo aku kaua iloko.
I ko laua kiki ana aku ma ka puka o ka hale, mahalo iho la ke kiu i ka mania maikai o na paia o hale ala a me ka nani kilakila o ke akamai o ka poe nana i hana oiai kona mau lima e hoopapa ana ma ka paia.
Oiai laua e komo ana iloko, lohe aku Ia ke kiu i ke kani o kekahi mea.
Halo! Heaha kela e kani mai la? Like pu me ke kani ana a ka moakane.
He ipu helu iliili, aia iluna o kaupoku o ka hale; he mea ana o na na kahuna i ka manawa o ka la.
Ahe he mea helu iliili! E kuhi ana au, he malamaia ka moa ulahiwa iloko nei. Oia ko’u mea i puiwa koke ae nei. Aole o’u noonoo ae, aohe o oukou maiama ia mau mea elike me kekahi poe kahuna a’u i ike ai, ka malama i ka puaa, moa a me ka pupu awa.
No kekahi mau minute ka laua komo ana aku, olelo mai la la luahine, e wehe ko papale a me ko kamaa, no ka mea he wahi kapu keia a kaua e hele nei no kekahi kanuna.
Aole he like e @ eia hele ana aku ma keia wahi e like me ka kaua i hele mua mai nei, wahi a ke kiu i kona alakai, nolaila e oluole oe e paa iki mai i kuu papale no kekahi mau minute pokole, a e wehe ae hoi au i kuu mau wahi kamaa; pehea ia?
Ia Manawa, luliluli malie ae la ke poo o ua luahine ala, nolaila ua hookoano ae la ke kiu i kona papale malalo o ka poaeae a hoomaka iho la e wehe i kona mau kamaa.
Ua hele mua no kekahi poe ma keia wahi, i ninau aku ai ka opio i ka luahine mahope iho o ka hemo ana o kona mau wawae paku’i.
He kapu loa, o na kahuna wale no ka poe ae ia.
O kekahi keia o na hookipa haahaa loa ana a’o i ike ai iloko o na la o ko’u ola ana.
I hoike mua mai nei oe ia’u i keia mau mea i ka wa o kaua iwaho, aole au e komo mai nei iloko nei me oe.
Hamau, eia kaua i ahi a’o i makemake ai ia oe, me keia mau huaolelo e aku la oia i kona koekoe i kekahi mau paolo i wahi ia a paa me ka welu ulauia, aia hoi. Helelei mai la na pohaku iliili he nui, aole i oi aku i ka haneri hookahi, a aole hei i emi mai malalo.
Na ke kahuna puu iliili keia puolo hailona, a e loaa mau mai ana hoi iaia keia iliiili nemonemo maikai mai kekahi mea ohana nui mai i kela a me keia la, i ole ai oia e anaana aku i ke ola o kana manu punua, nona ke aiai e like me ke aiai o ka hau. Aole i pau.
Aohe Ulaula Ilia o keia kakahiaka; aia a keia Poakahi ae alaila oili pulelo hou aku kea hi o Makuaiki.
Na Komite La Kulaia.
O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa KA LEO O KA LAHUI, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha. Aina o ka Hawii Ponoi. E loaa no makou ma kani pa’I o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati. (Poaono).
KA LA 28 O NOVEMABA, A.D. 1891.
O makou ka poe nona na inoa malalao iho, ke ploai aku nei i na hoa makaaina a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia Manawa e m@ma i na hookup, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Noemaba, A.D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe niha ia aku ai kea no o ka Hui a mena hana.
1 JNO. E. BUSH
2 JOS. NAWAHI
3 R. W. WILIKOKO
4 W. H. CUMMINGS
5 WM. WHITE
6 J. KANEALII
7 J. KEKIPI
8 J. A. KAHOONEI
9 KAMALIE
10 E. KEKOA
11 J. PUA
12 J. E. Poepoe
13 R. K. II
14 GEO. KANEAO
15 GEO. K. KAIA
16 L. K. SHELDON
17 JAS. II
18 J. PIPIKANE