Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 109, 16 January 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

            Ua hookohuia i keia la o Jno H Brown Esq., i Luna Kakau inoa no ke Aupuni Malalo o ke Kanawai i kapaia, o ke Kanawai e hoololi a e hooponopono hou ana i ke Kanawai Koho Balota o ke Aupuni,"  Aponoia ma ka la 14 o Novemaba, 1890.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina,

            Keena Kalaiaina, Jan. 10 1891.

            jan. 15-3t.

 

KA LEO O KA LAHUI.

J. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POALIMA, IANUARI 16, 1891.

 

KA HIKI ANA MAI O KA LANI MOI.

[Hoomauia.]

            He hoohiluhilu wale iho no o Keoni Kamaki i na hale ona, aole na Kope Baraunu, he ohumu kipi a he hoopukapuka dala nona iho; aole hoi na Petesona, no ka mea, o lakou pu no ka poe e kuko ana. e kipaku i ka Moi mai ka noho Moi aku a e kuai i ka aina; a he hookahi kanaka noho mumule, oia o Kale, me he la, me kakou kona puuwai, e like me ia e ike liilii ia nei.  ma kahi e hiki ole ana i kona mau mea ke uemi a kinai iho.  Aole na keia poe, a me ka keia poe e hanai mai nei, aole, aka, na oukou i ka la koho balota.  Na ka Lahui Hawaii a me na paahana Mikanika, na KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI i paio, i hoomalamalama a i alakai i ka lahui Hawaii, e like me ka ka Uhane o ke Akua i alakai ai he pono, a na ke Keikialii Wilikoki i @eale ka wai o ke ki'o manao o ke kanaka i ola ai na iwi maloo a me na aa ma'i, a i ke koko o ka lahui i a'o ia a kohu luahine e moe malie me he holona la, e ka poe e like me ko Keoni Kamaki ano.  A ia lakou nei anei hoi ka mahaoi, a i keia Moi hoi ka hoowahawaha i ka poe @ hooikaika e hoi hou mai kona p@no a me ke Kuokoa o ka lahui, i kula'i ia e keia poe e noho hookamani mai nei i ka Aha Kuhina, a e kanu hele nei e huli aku ka lahui e hoohiluhilu ia lakou.

            Ina no ka hoohiluhilu e ola ai na iwi, a ola ai ka oiwi oiaio o ka aina, e mau ai ke Kuokoa, ke i aku nei makou.  ho aku imua, a e hilu @akou a hilu, aole me na hana kaokoa a ka Aha Kuhina e aha mai nei, a aole no hoi me na hula kala@@@ a guolo ma iho, aka, maluna o @a pono, maluna o ke kaulike a ma o ka pomaikai o ka lahui Hawaii, a @@ na mea a pau.  Aole makou e hookamani ana, ua pau no hoi ka wa kamalii o ka lahui; eia oia ke ku a ke imi nei i kona pono nona iho, ua pau ka hilinai ana i ka Moi a i kona Aha Kuhina.  E hele kakou imua malalo o ke Kanawai.  E waiho i ka hookamani i ka poe hookamani a alelo lua.  Eia aku ko kakou la hoohiluhilu, ka la hanau o ka aina, ka mea e aloha ana ia kakou, ka mea e hoomau mai nei i wahi pono no kakou a me ko kakou ohana, ma ka lokomaikai o ke Akua.  Kuu ia ae keia la no Kamaki Keoni ma, a me na haiole waiwai piepiele e kakoo nei ia lakou.

 

HEAHA LA KO KAKOU KULANA I KEIA LA?

            Malalo o keia poo manao ua la@@ mai makou i kekahi o na ninau nui, i kuleana ia kakou a pau Hawaii mamua o na lahui e a e  noho nei ma keia Paemoku.  No ko kakou manao nui i ko kakou pono e noho nei, a me ka pono o keia noho ana aku mahope o ko kakou mau ohana, ua noonoo makou he mea maikai i kela a me keia manawa e hoomaopopo kakou i ko kakou kulana lahui, aole hoi e noho nanea wale iho no e like me na au i hala aku, a lilo ka hoomaopopo ia hai, na malihini o kahi e mai.  He mea hou loa, iloko o ka noho'na malamalama o kekahi aupuni a lahui paha, ko lakou hookuu ana a hoopalaka i ko lakou kulana a me ko lakou kuleana he lahui  I mea e maopopo ai, a i mea e ike ai ka lahui Hawaii i ka lakou hana e hana ai no lakou iho, he kupono no i ka poe kalai manao aloha aina, e hoomoakaka aku i ke kulana o ka lahui e ku aku ana i kela a me keia manawa; i kona kuokoa; i ka mea e pono ai ka lehulehu, me ke kue ole hoi i ka pono a me ke kuleana o na kamaaina, oia hoi o oe e ke kanaka Hawaii.

            E hoomaopopo kakou i keia mea mua, o ke kuleana nui, a me ke kuleana mua, i ae ia iloko e ke kanawai, a rula, o ka noho'na o kekahi mau kanaka, puulu a lahui hookahi paha ma kekahi wahi, me ka akoakoa,---no lakou no ke kuleana mua, a no lakou no ke kuleana i oi aku mamua o na mea e ae a pau.  O keia kuleana, ua kukulu ia maluna o ke kanawai mole o ka hoopono.  O ka olelo a kekahi e i ana he kuleana like a he kuleana oi ae paha ko lakou mamua o na kamaaina, he mau olelo hoopunipuni a kolohe kela, a e pono ia kakou ke nana i ka mea e olelo ana me ia he enemi oia.  Aole he mea e ae ana he kuleana oi ko kekahi kanaka malihini e komo iloko o ka pa a me ka hale noho o kekahi kamaaina, a no kona komo ana mamuli o kona manao wale iho, he mea ia e iilo ai ka aina, ka hale, a me ka wahine a ohana paha o ke kamaaina nona.  He oiaio, o keia iho la ka mea i hana ia mamua, aka, ke like ae nei kakou me ka aposetolo i pouli ka ike a mahope helelei mai ka unahi ike hou aku la oia a oi mamua o kona ike mua.

            Alaila, no kakou ae la, no na kamaaina ke kuleana mua, a maluna oia kahua kakou e kalai ai i ka olelo.  Aole e hiki ia kakou ke kaupaona i ke kuleana waiwai o ke kanaka hookahi, a no ia kumu, he mea ia e hooia ia ae ai kona kuleana a me kona ohana mamua o kekahi mea e ae me kona ohana.  E like me ka like o na kanaka a pau imua o ke Akua, pela iho la maoli no ko kakou kuleana kekahi i kekahi---o ke kanaka he kanaka ia, a o ka mea i loaa i ke kanaka a lahui paha nona no ia, aole no hai aku, a aole no hoi no ka waiwai ana o kekahi, he mea ia e lilo wale ai ko kekahi kuleana.  Ina ua lilo kolohe ia, a aole he kuleana maluna o ka pono e mau ai ka lilo ana oia kuleana ia hai, he oki loa hoi i ka malihini paha.

            Ua wehewehe kumu makou i keia mea i hiki ai ke ike like ka poe like ole o ka noonoo me ko kekahi poe i oi aku.  A ma keia wehewehe ana ua manaolana makou he mea ia e hoonaauao piha ia ai na kanaka a pau, i ke kumu paa o kahi o kona kuleana i kumu ai a i oi aku ai i ko na lahui e ae, a ma ia mea hoi e hoomaopopo iho ai, me ka hiipoi a malama pono i keia kuleana me na hana naauao, aole e like me na la i hala, mai ka manawa e pahele, e hoopunipuni, a e mali leo ia ana na kupuna o kakou e na kumu a me na alakai o kela a me keia ano.

            A ma keia wehe ana no hoi, i akaka like ai ia kakou a pau ko kakou kuleana mua i hookahua ia ai.  e maopopo pono ai ia kakou, ke hookuku a hoohalikelike ae i na kulana elua, ko ke kulana mua a me ko keia manawa.  Pehea la, ua like anei?  E olowalu mai ana no na leo o ka lahui, mai Hawaii, mai ka pii'na a ka la i Haehae, a ka welo'na a ka la i Lehua, aole, he oki loa, he like ole, a he ano okoa loa maoli no.

            Nou ka aina i na la mamua, i ke ia wa no hai.  Nou ka noho'na, i keia la aole.  Nou ke aupuni, i keia wa he inoa wale no kou.  He kuokoa maopopo kou noho ana, a he nanea a he hauoli, me ka ola maikai o ke kino, a aole no hoi he popo a palahe o ke kino mamua o ka make ana.  I keia manawa, ua noho kauwa oe, he holona kou ano, he like kou ohana me he kinana la ka hehi wale ia.  He noa wale kou home, he lilo kou ohana he mea paani na na malihini, mai na aia a na haipule.  Kou mau kuleana aina, a kuleana o ka noho ana ke pau loa aku nei.  O kahi mea iki i koe iho nei ia oe, he paleumauma nou.  ua holoi ia, a he mea okoa kai waiho ia mai, he kumukanawai e hoolilo ana he elua kolu o ka pono i ka haole a he hookahi hapakolu ia oe.  Oi aku la ka malihini mamua o ke kamaaina.  O keia ka mea pono ole.  A o keia ae la ko kakou kuleana, a aole o keia ka palena, o na hana, eia hou aku no, no ka mea, he poe Akua ole na malihini iloko o ka naau, aia ko lakou Akua ma ka lehelehe, a aole oia i ike i ka io oia mea he hoaloha, hookahi i o ona hoaloha o kona kino iho no a o kona ohana, a hookahi ona Akua, o ke dala.  Aole he inoa a he mea laahia iaia, ina ia mea e ku ana ma kona alahele imi waiwai, ina he kino kanaka, he ole wale no kona ola iaia, mamuli o kona manao nui i kona pono pili kino iho.  Me he la ua ane pau loa ka haawina o ke Akua Mana Loa mai loko aku ona, oia hoi ke ALOHA.

            Nolaila, e ka Lahui Hawaii, ua haule ino kakou mai ko kakou mau kulana mua, a o ka mea i haule ai o ka pakele ia a me ka hoowalewale ia e na malihini, a me na kumu pu kekahi.  Ua pau aku ko kakou mau wahi pono a pau, a me he la ke kulana ua loli: aia ko kakou kuleana a pau i na malihini, a o ka mahele o ka olulo pae hewa kai ia kakou i keia manawa.

            E ike kakou a hoonaauao.  I keia pule ae e hoike aku ana no makou i ka kakou hana nui e hana ai e hoi hou mai a kaulike iki ae na pono mawaena o kakou, na kamaaina a me na malihini.

 

E pili ana ia Hanale Kaaka.

            Ua hoike ia mai makou, eia o Hanale Kaaka ke nonoi mai nei iaia e hookuu aku iaia mai ka oihana Kuhina Noho ma Wasinetona, a ke pupue nei hoi ka Aha Kuhina e like me kahi holona i ka pu'e uala.  Aole he hana kupono e ae a Mr. Kaaka e hana ai iloko o ko makou manao.  Ua lohe no oukou i ka haiolelo e pili ana nona, i ka wa i hu ae ai he kuikahi hoolilo kuokoa kana i hoao ai e hana a haule ai.  Ua olelo ae kekahi loio Hawaii he hipa eleele oia, a ua like kona mau hoa a pau i kokua ia hana, he poe hipa eleele wale no a pau.  He oiaio, he keokeo wale no na hana a Hanale Kaaka mamua aku, a hiki kona manawa i hoao ai e hoolilo i ke ola o ka lahui no kona pono pilikino iho a me kona mau hoa kalepa, alaila, ua paumaele ae la kona kahiko hoohalike keokeo i mea e hapala ia ai e ka eleele.  Ua like no ia hana me ka Iuda i hana ai i ka Haku, he hana pepehikanaka, no ke kuko i ka loaa.  Ua lilo ka aina nana oia i hanai iho a nui a me ka lahui ana i holoholo pu ai i mea ole, a ma ia ano, ua pouli a ua eleele i'o no kana mau hana, a ma ke ano keonimana i koe he wahi hune o ka noonoo hanohano iloko ona, ua kupono no oia e haalele ia wahi.  Ua haalele oia i ka mea pono, nolaila, ina aole he iwikuamoo oolea a noonoo kanaka makua ia Uhalu ma e noho mai nei, ua hanohano kona haalele ana mai, a he mea ia i oi ae mamua o keia poe e noho oihana mai nei, me he poe hipa la ke ano, ka maopopo ole a me ka hilahila ole i ka hopepe wale aku no, alaa ka peku ia mai e Hanale Kaaka.  He kanaka naauao no o M.. Kaaka, a he kupono no na oihana kelakela ma kona kulana ike kalaiaina a me kona waiwai hoi.  Aka, he wahi hapakue nui no kona ma kana mau hana maewaewa ana i ke ola o ka lahui Hawaii, a me kona Kuokoa.  Ua oi aku nae ko makou mahalo iaia, i kona hoihoi mai i kona oihana mamua o Opealu ma i ke noi ole aku e hoihoi mai.

            A eia lakou nei me he kanaka lawaia la, ua kuu a pau, aohe he wahi uhi, ua waiho wale, a ua loaa pono aku i ka maka o ka lehulehu.  Eia lakou nei mawaena o elua puu, o puu-imu-a a o puu-i-ku-wa, a ua kupilikii aohe he maopopo kahi e lele ai, no ka mea, he pali kuhoho ko na aoao, a he ahi ko makou iho .  ike mai la o Hanale Kaaka, ua pokole ke kulana o keia papa Kuhina o ke au hewahewa, nolaila, haalele e mai la kela.

            He nui no na kumu e hooia aku ai i keia lono.  Eia hou kekahi pilikia, ua kauoha ae ke Aupuni Amerika, aole oia e hookipa hou ana imua o kona Alo aupuni i kekahi kanaka malihini i ka lahui e noho aku he luna aupuni no ia lahui ma keia hope.  O na hana hooku'i keia a ke Akua i ka poe hana hewa i ka poe noho oluolu a lokomaikai, a eia oia ke hoopahu'a nei i na hana a na enemi o Hawaii, nolaila, e waiho aku kakou na ke Akua ka hoopai aole na kakou.  E ike kakou i ka hana hewa, alaila, hoopuoho ae no kakou me ka leo nui me ka oiaio, a ua makaukau o Iehova i na wa a pau e kokua i ka poe hilinai aku iaia, nolaila, e haawi kakou i ka hoomaikai no kana mau hana a pau, a e waiho i na hana hoeha aole e lawelawe.  E hooko wale no i ka pono a hiki i ka hopena.

 

PEHEA LA E AALA AI KA INOA O KE KANAKA?

[Hoomauia.]

            O kekahi mau anuu liilii e pili ana i ka noho ohana ana ana,- oia kekahi mau kumu nui nana e holoi ae ka inoa maikai a aala o kekahi mea mai ka pohai aku o na kanaka inoa maikai, a oia mau kumu liilii no hoi ka mea nana e koi aku ia lakou e nana mai iaia me ka naau hookae a hoihoi ole, no ka mea o na kulu inika eleele iloko o kekahi kiaha aniani i piha me ka wai maemae i ike a hoomaopopo ia e ka lehulehu, ua like ia me ke kiaha inika holookoa.  pela na rula o ka nohona keonimana mawaena o na aupuni nui a naauao o ka honua nei, nolaila ke hoopuepuehu e aku nei makou i keia mau mea imua o ko makou mau makamaka heluhelu me ka manaolana e malama pono ana kela a me keia i ke ano o ko lakou noho ohana ana, no ka mea ua hilinai ia mai kahiko mai a hiki i keia manawa, o na kane ke poo nui a me ke kumu alakai o ka noho'na ohana, a o na kina'una'u, a pau i ulu ae iloko o kekahi ohana, ua ili ia ko'iko'i a pau maluna o ke poo ohana, no ka mea malalo o kana mau alakai a me kana mau a'o ana ua ohana ala e hahai ai a pela iho la i lilo ai na okupe liilii ana o kekahi ohana i mea no ka inoa maikai o ke poo ohana e nana ia mai ai e ka lehulehu me ka hoowahawaha, me he mea ala ua palaka a ua hoopalaleha paha oia i ke a'o ana i ka poe malalo o kona malu, a i ole oia paha ke kumu a'o oia mau hana pono ole.

            Ua ike kakou a ua hoomaopopo, o ka hewa a kekahi keiki e hana ai he mea ia e waia a e paumaele ai no ka inoa o kona mau makua hoopono, a pela no hoi me ka wahine no kana kane a pela aku; a e like me ia mau hoohuihui ana, pela no e kaupaona ia ai, ke poo kekahi ohana no na hana a ka poe malalo o kona malu a malalo hoi o kona leo.  O ka anunu ana i ka wahine a kane paha a oi aku mamua o ka hookahi, oia hewa no ia e nele ai ke kanaka me kona inoa maikai, a pela no hoi me ka hanau keiki ana me ke ku ole i ke kanawai, ke wawahi ia ala no ke inoa maikai a lilo i mea ole, aka nae he mau mea keia ua kuluma a ua maa mawaena o kakou, a he wahi poholima hookahi paha ka nui o ka poe mawaena o keia lahui i hiki ke alo ae mai keia mau auwaha ae e poino ai ka maemae o ka inoa maikai, a no ia poe hoi makou e minamina nui nei me ka manaolana.  ua lawa na hoakaka pokole ana maluna ae no lakou e hoano hou ai i ka noho ana, ke makemake lakou e loaa ka inoa maikai, ka mea hoi i kapaia e kekahi poe haku moolelo, oia ke ki a me ka waihona o ka waiwai, ka hanohano, ka hauoli o ke kanaka iloko o na la o kona ola ana, a pela aku.  O ka loaa ana o ka waiwai mamuli o ka inoa maikai, he nui na kumu kupono e hooiaio mai ana ia mea, aole na kahi mea elua a ekolu, aka he mau tausani ko lakou nui, a e kuhi ana kela a me keia, na ka inoa maikai mai ko lakou waiwai, ka hanohano a pela aku.

            Aole i pau.

 

NA HOOKUPU.

Ke 'Lii Sam Parker      $          100.00

R. W. Wilikoki                        "           50.00

W. H. Cummings        "           50.00

KA LEO O KA LAHUI        "           50.00

Wm. White      "           50.00

Geo. K. Kaia   "           10.00

R. K. Ii            "           10.00

Jas. Ii   "           10.00

Sam Leleo       "           10.00

J. E. Poepoe    "           10.00

Laurens Sheldon         "           10.00

George Kaneao           "           10.00

J. Kua  "           10.00

Wm. F. Bush   "           10.00

E. Kekoa         "           10.00

J. A. Kahoonei            "           10.00

Hana Leleo      "           5.00

J. Pipikane       "           50.00

D. M. Punini   "           10.00

Mr. Kamala     "           10.00

J. K. Kaunamano; 1 Puaa; 1 Bipi

J. Nahinu         2 puaa

Kaneao            2 pahu alani

Kaleoikaika     1 kakini moa

Hoaloha           1 bipi

Hoaloha           1 puaa

Ohana Keiki    1 puaa

Kimokeo         1 puaa

Napualii           2 eke uala