Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 108, 15 January 1891 — Page 3

Page PDF (1.07 MB)

This text was transcribed by:  Kailianu V. Michaels
This work is dedicated to:  In loving memory of my father, Mervin Apana Lee Kwai

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Ke Hana la ke Alanui o Kalihi.

Ke hoomaka la ka Makamu Alanui, i ka Poakahi iho nei.  Ke hoolala aku la hoi ka Kamaki Makua ma kela aoao.  Eia ke hilu, ke hele aku la no na hana hoohapakuo i ka hana a ka Hawaii, ma ka Luna Alanui o Honolulu.

-----

 

Huli ka Leo Naua e Pai ka Huro o na ʻLii

E haule ana ka leo kalahea i oho hie o ke kanaka no ke Alii, ke hiki mai oia mai Kaleponi mai.  oiai ua make aku la o Mr. Wahineaua, ka leo aloha alii.  Aka, malia paha ua piha kona hakahaka ia J. K. Kaulia, e bugala no ka Aha Kuhina.

-----

 

Kekahi o na Mea Hou Kaulana.

O kekahi o na mea hou kaulana o ke ao nei i hoike ia, oia no kekahi mikini e hoolilo ana i ka wela o ka la i mea e hoohana ai e like me ko ka mahu o ka wai, no ka pauma ana i ka wai.  a no kekahi mau mea hana mekanika e ae.  O keia mea hou na imi ia a ua loaa e kakahi haole o Farani.  o Charles Tellier kona inoa.  He mea hoohana hou keia e hoike mai ana e like me ka wai a me ke ahi, ka mahu a me ka uwila, pela oia e lilo aku ai i mea hana e hooholo a e hoomamaa i i ka hana a ke kanaka.  He mea maopopo aole i mamao aku.  e lilo ana no keia mea he wela o ka la a me ka uwila, i mea hoohana no na mea hana, a e pau ana ka lilo nui o mekini no ka nanahu.  a e hooemi mai ai i ka lilo no na mea i hana ia e ka mahu a me ka uku kaahele ana.  Wahi a Daniela, e holoke ana na kanaka.  a e mahuahua no ka ike o ke ao, i na o ka hopena.  He oiaia no keia olelo a ke Akua.

-----

 

He Kumuhinu - A he Nahesa.

Ua lohe mai makou eia kekahi buke, ma ke kumu hoohinuhinu a ka makuakane o ka "Hui a na Keiki Oiwi o Hawaii."  O keia buke e hoike ana i ke kahua hana a Palau ma i haku ai no ka Hui, a ua kakau ia e kekahi mau inoa, i papahi ia iho e ka inoa o Pukalua, a o ke kino ua unu ia mai e like me ke ano o ka po hula o ka la Hapenuia iho nei, a ua poe ala, he kalakoa ke ano, mai ke kea a ka uli, loaa ai ka uniki ana i ka la mua o Ianuari, he hula kalakoa na na oiwi o Hawaii.  Nele ka aina he kalakoa ka oiwi e ola ai.  He Oiwi Puali Indaio maopopo keia poe, oia ke kohu ke olelo ae, a i ole o ka Hui Puuwai Kalakoa o Waimanalo.

 

Hu ka aka i ka hele pahua o na hana a keia hui e hookele ia mai nei.  no ka mea, he makau ia ka ke hoike loa ia aku ka buke, kahi i haku ia ai ke kumuhinu e hana ia ai na hana lihaliha i mea hoohei i ka naau o kanaka.  No ka maa no i ke kipuka poholalo, pela iho ia e poholalo ia ae la ka poe o Kaumakapili, me na olelo he hana ka keia Hui Puaiwi Ponoi o Waimanalo, e like me ka wa ia Keaukeaouli.  Nani, pahee, puhi, hinuhinu ka olelo.  I ko makou lohe ana i ke kaena "hookahi oʻu makahiki ma ka oihana, pau loa ka oihana i ka Hawaii."  Mahope iki mai lohe hou makou, "elima oʻu makahiki, pau ka oihana i kanaka."  I ke kolu o ka lohe ana, ehiku oʻu makahiki, huli ke au ia Hawaii."  Nui ke epa a me ka pahee o ka omole aila hoopunipuni.  A pela iho la ka hana a keia puhi ino e hoohaukae nei.

-----

 

NU HOU KULOKO.

 

Ke kahea hou ia aku nei na lala a pau o ka Hui Aloha aina e akoakoa ae ma ko lakou wahi maa mau.  ma ke kakahiaka o ka Poaha la 15, no ka noonoo ana ke kekahi mau kumu hana ano nui no ka Hui.  Mai ulolohi mai hoi oukou na lala e keia Hui; e makaala mai na hoa i holo mua na hana me ka maikai, aole hoi e lanakila mai na enemi maluna o ko kakou Hui.

 

Apopo ekueku mai ka ihu o ka mokuahi Kinau i keia awa mai na awa mai o Maui a me Hawaii.

 

Ua ike lihi iho makou i ka la inehinei, i ke koi hookuku ki pololei a Mr. John Kidwell ia J. W. McDonald.

 

I keia la ka mokuahi, Mokolii e niau hou aku ai no Molokai, mahope iho o ke ku ana mai inehinei mai ia wahi hookahi mai no.

 

Ma ke kakahiaka nui onehinei i malania ia ai ke anaina aialo i ke kino make o Mrs. A. Young, mai kahi noho aku o Mr. A. Young Jr.

 

Eia na paipu wai hao o kahawai o Alekoki ke aʻo ia nei i ka hula haole, aole hoi o ka hula Hawaii, ua make ka puaa ai-lolo ma ia ano hula.

 

I ka la apopo oukou e ike ai ia Laka Wahieloa a me kona hoa pili Hugo Keneti ma na kolamu o ka OIAIO, ma kahi no i maa mau ia laua i ka pili.

 

Ma ke awakea onehinei i palamimo aku ai mai keia awa aku ka mokuahi lawe leta Auseteralia no Kapalakiko, me na eke leta a me na ohua he nei.

 

Ua malama ae na hui waapa elua he halawai i ka ponei maloko o ko lakou wahi maa mau no ka noonoo ana i kekahi au kumuhana ano nui e pili ana ia laua.

 

He lono kai loaa mai ia makou o ka mokukaua Beritania Dafane i manao ia e haalele aku ana ia Kapalakiko no keia awa.  aole pela ka pololei, aka e haalele ana ia awa no Panama.

 

Aloha wale o Kahoʻakane i ka nele i ka opae ole.  ma ka makou hoolohe aku i ke keaka ia mai e kamalii o Kawaipiula, aia nui ka i ke kula maloo o Kapalama-kai kahi i mahiki ai.

 

He oiaio anei ua hoohalahala ae ka hui mahiko o Hilo i ka luna ohi auhaa oia apana no kekahi kumu kupono, a i keia la e noonoo ia ai ia hihia?  O ka poe o ka ua-Kanelehua kai ike i keia mea.

 

Maluna o ka oneki o ka mokuahi Auseteralia i puehu aku i ka la enehinei.  i kau pu aku ai o Mr. Frank Godfrey, ka Lunahooponopono o ka nupepa Paredaiso o ka Pakipika, no ke kulanakauhale o Kapalakiko.

 

Ua hookohu ia o Jno. H. Brown Esq. ma ka la 10 iho nei o keia mahina, i Luna Kakauinoa no ka poe kupono i ke kohe baleta o ke aupuni, malalo o ke kanawai koho balota hou i apono ia ma ka la 14 o Novemaba, 1890.

 

Ua hauhoa ia na puuwai o Mr. D. H. Davis a me Miss Lydia Cummins, e ka Epikopo Haremano, ma ka hale pule Katolika Roma i ka Poalua iho nei, a ma ia ahiahi no.  ua haalele mai la laua i keia awa no ka mokupuni o Maui maluna o ka mokuahi Kalaudine  He mea maikai ka mare no na mea a pau ke hemo ole ka hipuu ia ana.

 

Mai nukunuku oe i ka puka ole aku o Lilia Ulaula, e pumi ka inaina, Poakahi ua lede opio ala oili pulelo aku.

 

I ka Auseteralia i haalele mai ai i keia awa ma ka ia inehinei, ua kau pu aku maluna ona o Mr. F. L. Hoogs, ka mea nana i kii aku nei ka Hui Kinipopo Kaleponi i hiki mai nei i Honolulu nei i kela mau mahina aku nei.

 

Mawaena o na hunahuna mea hou no na paemoku o ka hema i loaa mai ma ke Zealandia a me Manowai, aia he umi mau moku ma Nukakela e hoopiha ala i ka lanahu no keia awa, a e ku mai ana lakou iloko o ka mahina o Maraki ae nei a i ole ma na pule hope o Federuari.

 

Ma Kapalama i ka wanaao onehinei, ua hanau ae he wahi hoopaapaa mawaena o kekahi kanaka me kekahi mau Pake, o ke kumu he hoopaapaa no ke kolohe o na Pake i ka pono wai o ka mua, no ka mea o kona po wai ia.  Mai ka paio olelo mai a hiki i ka paio lima, a pakele na mea elua mai lomi ia e Hua-a.

 

Na Komite La Kulaia.

O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa Ka Leo o Ka Lahui, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponoi.  E loaa no makou ma kani paʻi o Ka Leo i na la a pau, koe ka la Sabati.  (Poaono.)

-----

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka ok@ o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kele a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina ua hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu.  a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

            J. E. BUSH

-----

 

KAUKA YONG KAM PUNG.

HELU 53, ALANUI MAUNAKEA

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua.

UA HIKI KE HOOLA IA KELA A me keia ano maʻi mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii.  O na maʻi ha-no, ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi.  A o na maʻi e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.

 

Ke hoike ia aku nei, eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka auhau.

 

E KIPA mai e ka poe i hoolaaluu ia me na haawina pilihua i ka maʻi a naʻu oukou e hoola aku.

                        KAUKA YONG KAM PUNG.

Augate 25.                  ti-d.

-----

 

HOOLAHA HELU KANAKA NO HONOLULU.

Ina he poe kekahi iloko o keia Apana (Kona) no lakou kahi noho i haule iloko o ka helu kanaka ana, ke poloai ia aku nei lakou e hele ae e hoike no ia mea i ke Keena Helu Kanaka, ma ka Hale Aupuni.

            CHARLES F. RODGERS, Luna Helu Nui.

2ts-d.              

-----

 

Na Waiwai Hou o na la

Kulaia ma ka Halekuai.

-  O  -

GOO KIM - Kukima

UA WEHE AE NEI MAKOU I NA WAIWAI HOU LOA I HOEA mai nei, i kupono no na La Kulaia e hiki mai ana.

 

Na HAINAKA SILIKA i kuni ia,

            Na HAINAKA LINIA keokeo a pela aku,

            Na KIHEI SILIKA lau o kela a me keia ano.

            Na HULUHIPA o na wai hooluu like ole,

            Na KII paani a na kamalii, o kela me keia ano

            Na PAHU WELEWEKA, BUKE KII, a he lehulehu wale o na makana makamae.

 

Na Lele Tela o na Keonimana i hana ia me ka noeau holopono no hoi.

            GOO KIM MA.

ALANUI NUUANU.                        Dec. 15, 1890.             1m-d

-----

 

KA HUI KAA ENTERPRISE.

Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA.

Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE ma Alaui Kalepa.

Ma ka Huina Hoolulu Kaapio Helu 13.

O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ka TELEPONA mai na makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, e hooko koke ia no me ka piha o ka uwila.

E Hoao i pau Kuhihewa.

WALLACE JACKSON, Luna Nui.

Telepona

            Bele Helu        113

            Matala             690.

-----

 

Hoolaha Hookapu.

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hopo paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

            Owau no me ka haahaa,

            MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.           3mo-d.

-----

 

NO KA POE MAKAIKAI MA KA O.R.&L. CO.

MA KA IʻA HAMAULEO O EWA.

O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 P.M. o na Poano a pau.

 

No ka auhau, aohe olelo ana, he hookahi wai o ka like, mai ka liko a ka laele.

 

OIA HOI, HE - 50 keneta, hiki i Manana a hoi hou mai - 7@ keneta, hiki i Honouliuli a hoi mai.

 

O keia ka manawa pono e laʻi ai ka holoholo hoohala manawa me ka hana ana i na ea oluolu maikai, no elua wahi keneta wale no o ka mile.

            1m-e    Oct. 8. 1890.

-----

 

Ka Hui Uwati Kaleponi.

Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi.  E kipa ae io -

            A. J. SCHREIBER - Agena

Alanui Hotele, malalo iho o ka Hotele Alonetona.

-----

 

Pine Omau Haule!

Ua haule ma ka po o ka la 5 iho nei o keia mahina, mawaena o ka hale noho o MR. S. DWIGHT me MISS. ANNIE AKONG, he pine pupu keokeo aniani, a ina o ka mea e loaa ai, e oluolu e hoihoi pololei mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka uku kupono.

            Owau no me ka oiaio,

            MISS. ANNIE AKONG.

            Dec. 11 - 1 md*

-----

 

Olelo Hoolaha.

 

Ke papa loa ia aku nei na kanaka o kela a me keia ano, aole e hookomo wale a lawe wale mai paha i ko lakou mau holoholona mai ka aina mai o Halekou a me Kaluapuhi ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, me ka loaa ole o kekahi aelike mai ia MRS. C. I. HIRAM aku.  O ka mea a mau mea paha e kue ana i kela, e hopu ia no lakou a hoopii ia ma ke kanawai.

            MRS. C. I. HIRAM.

Haimoeipo, Honolulu, Oct. 8, 1890

3ms-d.