Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 103, 8 Ianuali 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lovey Slater |
| This work is dedicated to: | Uncel Willy Pila Kahumoku |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA
KUAI O KA HOOLIMALIMA O
NA AINA AUPNI MA KONA
AKAU, HAWAII
Ma ka Poakahi, Feberuari, 9, 1891, ma ke komo ana aku ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o na Aina Aupuni malalo iho:
Kaulana, Mahaiula, Kuhio, Maniniowali a me Awakee ioko o ka Apana o Kona Akau, Hawaii.
No lakou ka ili o 278 eka, oi aku a emi mai paha.
Manawa: Hoolimalima-No 10 Makahiki
Kumukuai hookumu-He $50 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki. G. N SPENCER,
Keena Kalalaina, Ian. 7, 1891 4ts-d.
KUAI O NA APANA AINA AUPUNI MA PULEHUIKI A ME KAMEHAMEIKI,
KULA, MAUI
Ma ka Poakahi, Feberuari 9, 1891, ma ke komo ana aku ma ke alo o Aliiolani Hale, Ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kudala, 4 Apana Aina Aupuni, e waiho la ma Pulehuiki a me Kamehameiki, Kula, Maui.
Apana A. ma Pulehuiki, 14.34 eka, Kumukuai hookumu $30.
Apana B. ma Kamehameiki, 41.97 eka Kumukuai hookumu $80.
Apana C. ma Kamehameiki 35.07 eka Kumukuai hookumu $70.
Apana D. ma Pulehuiki a me Kamehameiki, 33.74 Kumukuai hookumu $50.
C. N. Spencer,
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Ian. 7, 1891. 4ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O
NA AINA AUPUNI MA WAI
AKOA, KULA, MAUI.
Ma ka Poakahii, Feberuari 9, 1891, ma mua iho o ka puka komo ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kuoaka akea ka hoolimalima o kekahi mau aina Aupuni elua o waiho la ma Waiakoa, Kula, Maui.
Oia keia malalo iho:
Ka Aapana mua; he 1800 eka, na oi aku a i ole ua emi mai paha, ma ka aoao mauka o na pa Home Noho o ke Aupuni e moe ana a hiki i kaupoku o Hale a kala.
Kumukuai hookumu: He $100 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki.
Apana elua; he 2740 eka, ua oi aku a emi mai paha ma ka aoao makai o na pa Home Noho o ke Aupuni e moe ana a hiki i kahakai.
Kumukuai hookumu: He $100 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makhiki.
Keena Kalaiaina, Ian. 7, 1891. 4ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA
AINA AUPUNI MA KOHALA
AKAU, HAWAII.
Ma ka Poaina Ianuari 27. 1891, ma ka hora 12 o ke awakea ma ke alo iho o Aluolani Hale, e kuai Kudala akea ia aku ana ka Hoolimalima o kekahi mau Aina Aupuni ma Kohala, Akau, Hawaii, oia keia malalo iho:
OPIHIPAU Nona ka ili o 479-44 eka.
Kumukuai Hookumu, he $336 o ka ma kahiki hookahi, me ka uku mua ia o ke@ a me keia hapa makahiki.
HUKIAA Nona ka @i o 241-2 eka.
Kumukuai hookumu, he $169 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia o kela a me keia hapa makahiki.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Dec. 19, 1890. ti-d
Hoolaha Hookahekahe Wai
Honolulu H. I., Aug. 9, 1890
O ka poe a pau i loaa na pono hookahekahe Wai, a i ole, o uku ana paha i ka Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a. m. a mai ka hora 4 a 6 p. m.
CHAS. B. WILSON
Luna Wai Nui o Honolulu.
Aponoia
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina 92-dtf.
KA LEO O KA LAHUI
J. E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA, IANUARI 8, 1891
PUIWA KEKAHI POE
Ha’oha o makou i ka nui o ka ninau mai o na haole ika oiaio o ko makou lono i ke kiai ia o ka Halewai i ka po, me he la, he hana malu ka i hana ia ma ka Halewai i nalo ai ia lakou. He oiaio no ko makou lohe, a he oiaio no ke kiai ia o ka Halewai, a aole makou e hoahewa ana i ka makaala ia o ke kiai ia o ke kulana o ke aupuni, no ka mea, o na haunaele e ala ana ma keia hope aku mai na Hawaii aku, e hoolilo ia ana no ia i kumu e lawe wale ia ai ko kakou Kuokoa.
Aohe he waiwai o na Hoohaunaele
Ua ike ia ma na aina a pau o na hana kipi, e lilo ana no ia he mea e hoopoino ai i ka poe e hoala ana i ka hana kipi. He mea maopopo no hoi, aole e loihi ana ko kakou noho’na kuokoa ina kakou e hoala ana i ka hana kipi, oiai na moku kaua e noho ana e kiai e po’i iho a ko kakou hanu o ka noho Aupuni ana, ina na kakou ka Hawaii ke hoala ana i ka hana. Ina no he hana me ka manao maikai mawaena iho o kakou a me ka Mei, e lilo ana no he kumu imihala na ka poe e kuko ana e kinai i ko kakou noho Aupuni Hawaii ana. O ka manao ma keia mea, i loaa ke kumu e hoopau ia ai ko ke kanaka Hawaii kuleana mua a pau, a e hoonoho ia aku ma keia hope aku he noho ana mana ina ka lima o na haole e manao nui nei e lilo o lakou ma ke poo, no lakou ka aina, ka waiwai, a e noho hoi lakou he haku maluna o na mea a pau, a he kauwa kakou na lakou.
Aka, aole keia mau mea e ulu wale mai ana, ko makala kakou a malama i ko kakou noho ana me ka maluhia a me ka hoopono. E lawe kakou i ka ke Akua olelo i oiaio, aole i pokole kona lima i hiki ole ai ke hoopakele ia kakou, aole hoi oia i nele i ka lohe i lohe ole ai i ka leo hoopii imua ona, aole. He oiaio mau o Iehova. He aloha O a i ka leo walohia e pii aku ana imua Ona, e like me ka mohai aala, ina ia leo i kalokalo ia mai ka puuwai aku o na Alii a me na makaainana me ka manaoio. He nui na pomaikai e loaa ana, wahi ana, i ke noi a ka mea manoio. He hiki ke hoonee ia ke kuahiwi. O keia mau ao a ke Akua, eia no me kakou, a aole e hala Kana olelo e hookoia no, o ka lani a me ka honua ke nalo mua. Aole nae ke Akua i waiho mai i kona lokomaikai i mea hoomaewaewa ia e na hana a ka hookamani. He makana Kana i ke kanaka, a he kumu aku hoi ka ke kanaka e haawi aku ai Iaia. Aole he olelo aelike i hana ia ke ole he kumukuai a he kumu hoolilo mawaena o na aoao a elua. Ina oe e hoolohe i ka’u mau kauoha, alaila, e hoolohe no au i kau mau nonoi e waiho mai ai ia’u me ka manaolana me ka manaoio a me ka manaoaloha.
Nolaila, e waiho kakou i ka hana me ka pahikaua, aole e hoopili e like me Petero, aka, e hoohalike me ka haku o Petero. E hoolohe i ka hana me ka hoolohe i ka ka Makua mau kauoha, e hoomanawanui a e manaolana, e manaoio a o ka oi e manaoaloha iloko o ka kakou mau hana, aole kakou e nele, no ka mea, e noho mau ana no au me oukou, ka poe mai aoio a hoopono i na wa a pau. Eia ke kumu e neie ai, no ko kakou nonoi hoopunipuni, no ko kakou nonoi hookamani, no ke kanalua a no ka mano ino iloko o kakou. Wahi a ke Akua, he ino ke noi a ke kanaka, a he waiwai ole ina ua emi oia me kona kanaka e waiho oe i kau mohai, a e hele mua oe e hoopau i na manao enemi a pau, alaila, lilo ka kakou pule imua o ke Akua, he niohai aala i oi aku mamua o na mohai kuni o na nunu a me na io holoholona, ka mohai o ka puuwai pepe, ka naau e kanikau ana, ka naau mihi a hoohaahaa, ka naau hoolohe i kana mau a’o ana. Owai ka makua i hoole i ke noi a ke keiki hoolohe i kona leo a’o a i ae i ke noi a ke keiki hookuli a hana mamuli o kona makemake iho? Aole he hookahi. Pela no hoi kaou e imi ai i pono no kakou, aole me ka pahi kaua, aole me na hana koko, aka, me ka naau hoopono, e kupaa me ka lilo ole i hana kipe, pahele, hoowalewale a me na enemi e hoohana mai nei. Mai puni kakou i ka ke kanaka, o lilo auanei ko kakou kuokoa, a nele kakou i ka aina a ke Akua i hoonoho mai ai i home no kakou.
NU HOU KULOKO
O. E. P. Gilmore kekahi iwaena o na ohua a ka mokuahi Ocianika i hiu aku ma ka la inehinei.
E makaala aku i ke Kinau i ka la apono, o puehu aku auanei no kona mau awa maa mau o Maui me Hawaii.
Ohuohu pono ke keiki Kinau me na ohua he hui o na kuaaina, iaia i kapalulu mai ai keia awa ma ka wahaao poniponi onehinei.
Ke kahea ia aku nei na lala a pau o ka Hui Aloha Aina, e akoakoa ae ma ke kakahiaka o ka la apopo, hora 9, ma ko lakou wahi maa mau.
Ke lapaau hou ia nei i keia mau la ke kinaunau o kekahi mau wahi o ke alanui Moi e pili koke ana me kahi a ke alanuihao kaahapaumi i moe ai. Oia ka nani.
Nui ka poe hana ole o ke kulanakauhale nei e hele mau nei e imi i ka haole mahuka nona ke $50 polohuku a ka Ilamuku Hapakini i hoalaha mai ai i kela la aku nei.
Ua puehu aku ma kea auina la hora 2 o ke ahiahi nei ka mokuahi Ocianika mai keia awa aku, no ka au ana no Kapalakiko me na eke leta a me na ohua mai keia awa aku.
Nui ke akule oia ka ma@ ke kuai i’a o Ulakohea ma ke kakahiaka onehinei, o i noke iho ka poe ai i’a maka a me ka poe ai-waha i ka hapuku a koe okoa. A wahi hoi a kekahi lohe, aohe ka he akule, he ola.
Eia na hihia ma Kalakaua Hale i ka la inehinei; he hookahi haalele wahi moe; he hookahi wawahi hale he elua ahi o a me hookahi hoike wahahee. O keia na mea i loaa mai ia makou.
Mai hauoli oukou e na hoa heluhelu no ka mea, e puka aku ana ko’u kokoolua o ka la apopo, oia hoi KA OIAIO, me 4 kolamu piha moolelo, o Hugo Keneti a me Laka Wahieloa, he elua kolamu pakohi o laua.
O na rula mua i popopo o ka oihana kiai maluhia o ke aupuni nei, ua lohe mai makou, ua kii hou ia e he’e, a oia aku ana na rula o keia mau la e hele nei. He kapu ke puhi cig, a pela aku.
O ka hihia kuai waiona o D. Iogua me ka laikini ole, oia hookahi ka hihia naua i hoolawa ka Aha Kiekie i kela la aku nei mai ke kakahiaka mai a hiki i ke ahiahi, a ua like hoi ia me hookahi la okoa.
E hanu malie e na makamaka me ka hookuukuu liilii ana i ka ono o Laulie, a mai noho a pulale i ka aka aka ana ia Tupidoa, aka e hookuu pau iho oukou i ka nanahe ia Moriwiana, no ka mea o lakou a pau i hui ia he nani wale no.
He mau kaa nunui kai ike ia ma ka ia inehinei e hoi mai ana mai ka nuku mai o Nuuanu, a wahi a kekahi mea, oia mau ka ka rula i kela mau la aku nei, no ka makaikai ana paha i na Koolau mamua o ka haalele ana mai maluna o ka mokuahi Kaleponi inehinei.
Ma ke awakea o ka Poalima Feberuari 9, ma ke alo o Aliiolani Hale e kuai kudaia ia ai ai ka hoolimalima o kekahi mau aina aupumni ma na mokupuni o Maui a me Hawaii. E nana ae i ka olelo hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina e puka aku nei ma ka pepa o keia la.
Ua hoonanea puhi ohe manawalea ae na keiki o ka hana Hawaii ma ka Halemai Moiwahine i ka au ina la onehinei, a he ku maoli i ka oneo a me ka mikomiko ka lakou hoohauoli ana i ke ahe makani, a ua nui pu no hoi me ka poe i hiki kino ae a ke pailaka ana a ka leo o ka hana. Oia ka hana ana e Mr. Kaululehua.
Nui ke pihoihoi o na mamo o ka la 30 o Iune, 1887; iloko o keia mau la e noho nei ia Hon. R. W. Wilikoki; ka mea nona ka puuwai i kuni paa ia no ke aloha ia Hawaii, mamuli o ke hoopahu ia ana ae o kekahi mau lono oiaio ole, o na koa i haalele iho nei i ka puali kumau i ka pau ana o ka mahina i hala o lakou na kanaka hana a Wilikoki no ke alanui pali o Nuuanu. He mea mau keia i ka poe kolohe ka lele e o ka hauli no ka hewa a lakou i hana ai.
Mamua o ka haalele ana mai a ke kia pa Discovery i keia awa i ka Poalua iho nei, ua hopu ia iho la e na lima o ke aupuni ke kahi haole i hoao e holo mahuka me ka loaa ole o kona palapala hookuu, a ma ka noonoo ia ana o kona hihia imua o ka Aha Hoomalu ma ka la inehinei, ua hookuu lanakila ia ka mea i hopu ia, me ka loaa ole he wahi haupane ma ka aoao o na makai no ka mea a laua i hopu ai.
He hoike hui o na Kula Sabati kai malamaia ma Kaluaaha, mokupuni o Molokai, ma ka la Hape Nuia iho nei, inawaena o na Kula Sabati a pau oia ailana. Ua oi aku mamua o eha haneri ka nui o ka poe i hiki kino ae a i ike pono hoi i na mea i hana ia mawaena o na kula. Malaila pu ae me Hon. A. P. Kapaehaole, a ua lohe ia na mahalo ana mai iaia mai no ka holomua o na haumana.
NA KOMITE LULU DALA LA
KUOKOA
Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.
O keia mau ino kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komite: Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi, Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalu, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.
Na komite waena no Honolulu:
W. H. Cummings. R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamile; Pua.
Ma ke Kauoha
Jno. E. Bush
Kakauolelo a me Puuku.
KA LA 28 O NOVEMABA, A. D. 1891
O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa nuku, a e kahea ia aku ana no he halawai noka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a nau e makemake ana e no# ko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO o KA LAHUI, a malaila, e wehwehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.
1. JNO. E. BUSH
2. JOS. NAWAHI
3. R. W. WILIKOKI
4. W. H. CUMMINGS
5. WM. WHITE
6. J. KANEALII
7. J. KEKIPI
8. J. A. KAHOONEI
9. KAMAILE
10. E. KEKOA
11. J. PUA
12. J. E. Poepoe
13. R. K. Ii
14. GEO. KANEAO
15. GEO. K. KAIA
16. L. K. SHELDON
17. JAS. Ii
18. J. PIPIKANE
NOU PAHA KEIA LIO?
He wahi lio keiki nuku opiopio o hoo kahi makalaiki ka u malama maikai nei, he kua keokeo mamua a pela no hoi me ka wawae hope, a e loaa no i ka mea nona ua lio ala ke hoike pololei mai i na mea a pau me ka uku pu mai i io’u mau lilo.
A. P. Iakekona
Kapiolani Paka. Jan. 1, 1891.
OLELO HOOLAHA
PA AUPUNI MA HEEIA
Ma keia hope, aia ka pa Hoopaa Holoholona helehewa oka Apana o Koolau poko, ma Heeia, ma ka aoao makai o ke Alanui, makai iho o ko’u hale noho ma Heeia, Koolau-poko, Oahu.
ly-d J. M. K. AWA,
Luna Pa Aupuni.