Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 14, 5 September 1889 — Page 1
| This text was transcribed by: | Maile Martinez |
| This work is dedicated to: | John K. Lake Jr. |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke I. HONOLULU, SEPATEMABA 5, 1889 Helu 14.
PAPA ! PAPA!
A ME
Na Lako Kukulu Hale!
--------
E LOAA NO MA KAHI O
WILDER & .CO.,
( WAILA@MA )
Kihi o Alanui Papu & Moiwahine,
----------
NA PAPA NOUAIKI A KELA A ME KEIA ANO:
----------
NA PILI HALE O NA ANO A PAU.
------------
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O a, Na Papa Hole, Papa ku me papa moe o na ano he nui !
-----------
Na Wai Hoohinuhinu Nani!
--------
NA BALAKI O NA ANO A PAU
----------
PEPA HALE A ME NAMOENA O NA
ANO HE LEHULEHU WALE,
---------
E laa na P@a o na ano he nui,
Kui o na ano lehulehu wale,
LAKA, AMI, KI a me UMII.
------------
Ke pahola ia aku nei ka lono I na Ma
Kamaka a pau, ua makaukau keia
Mau hoa’loha kahiko o oukou e
Hoolawa aku ma ma mea a
Pau e pili ana i ka lakou
Oihana.
--NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
--------
E like me ka mea e holo ana mawaene
O lakou a me ka mea kuai mai.
---------
HELE MAI E WAE NO OUKOU
-------
HE AGENA
No na Mokumahu Holo pili aina
KINAU,
LIKELIKE,
KILAUEA HOU,
LEHUA,
1-3 ms MOKOLII.
He Moolelo Kaao Hawaii
---NO—
KAHALAOPUNA,
-------
KA
Nani Oi Kelakela a me ka Ui
i kona mau ia.
-------
KAIKAMAHINE A KAAKOPUA
A ME
KAHEHUNA.
-------
Ka Mu-o, Ka-ao, Ka Liko@
Pua iuka o Waolani,
---------
KA MEA NONA KA UA KUAHINE
O MANOA, ME KA NALU O KA
LEHUAWEHE, WAIKIKI.
&c. &c. &c.
----------
Ke Mea i oleloia: E hoi ka Ui e
Ua Ahiahi.
----------
Oi a ua komo mai la noho Manao @@ kana kane alii no kona kii e ana aku ia Kahalaopuna, me ka olelo, ole aku nana e kii mua, a manao paha oia e kii ana no ke alii a lawe ae no nana ka wahine a laua.
Nolaila, e ka mea heluhelu, he mea pono e hoomanao ia na hiona mua o keia kanaka o Kauhi mamua aku o keia moolelo hoonanea Hawaii.
I keia hiki ana o Kahaliopuna a me kona mau makua I kahi o ke alii, ua pane ia mai la na mea ai imua o lakou nei, a ai like iho la na alii me na malihini.
Mahope iho o ka pua ana o ka ai ana ua noho iho la ke alii me ka nana pono ana I kea no o ke kaikamahine, me ka noonoo pono ana I na ouli.
Mahope iho o na luana ana, ua hoolaie ae la ke alii Kakuhihewa i ka lealea heenalu, a ua ohohia like ae la na alii, a pela pu no hoi me na makaainana.
O Kahalaopuna no hoi kekahi ma keia makemake o ke alii, a o ka mea na hoi nona ka la heenalu e ku iho ai kaena:
“Owau no ka oi i ka’u ike,
Aohe lua e loaa mai au,
He kula ia na’u i holo a olu,
A kihene ka lawena o ka’u kipuka,
O ka Hihimani o ke kai uli,
O ko’u hoa alo ehuehu ia.”
I ka makaukau ana o na mea a pau no keia hoolale a ke alii, ua puka mai la o Kahalaopuna me ke alii mai loko mai o ka hale me Kauhi.
Ke auamo ala na kanaka I na papa heenalu a hiki ma ka aeka, a panee ia ae la he mau waa kaulua a me na hoe waa no ke alii. A maluna o keia mau waa kaulua I kau iho ai ke alii, kana aikane Kauhi a me Kahalaopuna me ko lakou mau papa heenalu.
I ka hiki ana aku I kulana heenalu o Kalehuawehe, ua hookuu ia iho la na papa heenalu i ka ilikai mailuna iho o na waa.
Oia no hoi ka manawa i lele iho ai o Kahalaopuna me kana mau kane iluna o na papa heenalu @@ hoomamao aku la na waa ma kahi e.
Ia lakou nei e lana ana me ke kali ana no ka nalu kupono e pae ai lakou.
Aole no hoi i liuliu iho, aia hoi, e-a mai la ka nalu mahope o lakou nei e lana ana, a i ka halehale ana mai o ka nalu iluna a kiekie ua hoomoe like iho la na papa o lakou nei, a o ko lakou nanawa no hou ua pae like ai.
Ua lilo ka hanohano o keia heenalu ana ia Kahalaopuna, ma ka pulu ole ana o kona mau lei lahua a me ka ilima, a ma ka nanaina hoi o ka poe akamai i ka heenalu, ua eo aku la ia i ke keiki o Waianae ia Kauhi.
A ma ke kii’na hoi o ka poe heenalu I ka lala a me ka muku, ua lawe haaheo ia ae la ia e ka alii Kakuhihewa.
@@@@@@@@@@@@@
He Moolelo Nani
--NO—
LIVA DIA.
_________
Ke koa Kavalia opio,
--A I OLE,--
O KA LIONA O HORINEDA.
----A ME----
KA UI ROSINA O NOREWAI
------------------------
“O ka hakoko ana me na mea kaua,
O ko’u manawa iho la ia e lealea’I,
Nani ke puanuanu o ko’u wahimoe,
E waiho’la ma na kula palahalaha,
Kahi a na kulukehau o kakhiaka,
I hooma-u ai me na kuluanuanu.”
“A Knights Song.”
-------------------
MOKNNA 1.
I ka oili ana mai o ka malamalama o ka la e alohi nei, i panee manawalea ia mai e kona mau kukuna hikimua, ma kekahi o na kakahiaka molale maikai kalaw malie o ke Kupulau i kela man la I hala lilo loa aku nei—aohe e kala kahiko, no lakou paha na wahi hoomanao moowini i koe, aia hoi, ike ia aku la he elua mau wahi waapa liilii ma na kapakai pahee ana’e i ka pu’eone, e niau kolonahe ana me he pua pana ala no kekahi mau mokupuni pohaku papapa liilii e anee kikokikoi mau ana mamua pono ma kahi he mile hookahi me hapa ka mamao mai ka aina aku.
A oiai, e opiopio ana no ke kakahiaka ia manawa, ua hoike pau mai a ka la e alohi nei i kona nani, me kona hookahuli pu ana ae i na ao hon@ o ka lewai na hoolu’u paha’oha’o panio like ole mai ka uliuli panopano a ke alohilohi me he lala ala a pela hoi ma ke a’iali keokeo a ka lelo me he gula ala.
Ke holo mama nei ua mau wahi waapa ala me ka puahi nui a ka launa ole, e eku ana hoi ko laua mau ihu no na moku papapa, a ke kapeku hala ole nei hoi na mapuna hoe palammimo a ko laua mau ko-lu i ka wai paakai mai kona ipuwai ae.
A o ka haukawewe a ko laou mau mapuna hoe lawe nihi, oia wale no na wahi hamumu e lohe ia aku ana iloko o ia manawa la’i-ku o ka hamau a me ka meha; no ka mea, iloko o ia mau hora hikimua o ka ehu kakahiakanui, e halii paa ana ke koloka o ka meha me ke ano anoano ma na aoao a pau a he ku hoi i ka eehia na hiohiona i ike ia ma ia kakahiaka.
A iloko o na minute pokole wale no, ike ia aku la na hoe a ua poe ko-lu nei I ka pii like ana ae iluna mai ka ilikai ae, a ua kokoe loa hoi ua mau wahi lakelana ala ia manawa; i kekahi o na moku papapa, a i ka nana aku, me he la, e makaukau ana ua mau waapa ala ia manawa e lele iloke o ka lewa.
Puehu kau-liilii ae la kekahi au na manu aukai mai ko lakou m @@@@@ like ole aku iloko o ka lewa me ka kani ana oia hoi ka wa a ua mau waapa nei elua i haukawewe aku ai iluna o ke ako’ako’a o kekahi o ua mau moku papapa la, a ia manawa no hoi I ike ia aku ia ua poe hoe waapa nei i ka lele like ana aku mai ka waapa aku.
O keia poe ko-lu lae ula a kaua i ike ae nei, he poe lakou i poniia malalo o ka oihana naita, a eia na mea i ike ia no lakou ia manawa. Ua lako pono wale no lakou me na pono kaua mai ke poo mai a na wawae, no ka mea, o ka ike ia mau mea oia ka mole o ka hanekano ka waiwai a me ka noho lanakila ana pela na mea i ike ia ma Norewai iloko o ia mau la pouliuli o ka hookahe koko.
O ka hapanui o keia poe, e aahu ana lakou ina aahu kaua maoli o ke ano paa, oia hoi na kapa kila unahi i’a, i ulana ia me ka noeau iloko o ia mau la naaupo, me na papale kila nunui e kau ana maluna o ko lakou mau poo, a he kakaikahi loa o lakou e aahu ana i na kapa ili manaoanoa I ka poe hahai loloholona, e uhi ana maluna o ko lakou mau poohiwi kihikihi a peleleu.
Mai ka poe nae me na kapa kila a na kapa ili holoholona e lawe ana lakou he pahikaua, koi kaua a me ka laau ihe, a he poe pukonakona wale no lakou a pau loa ma ka nana aku a ka maka; aka, o ka mea hilu loa, aole he wahi huaolelo I puka ae mai kekahi ae o keia poe, aka, o ka maluhia a me ka meha oia na mea i ike ia.
E hoomanao e ka mea heluhelu, i ka manawa o keia mau waapa elua i hiki aku ai i kahi moku papapa, aole laua ihekau like aku ma kahi hookahi.
Aole i pau.