Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 52, 27 December 1877 — Page 3
OLELO KAHEA
Ke kono ia aku nei ke ahonui o na luna lawe pepa o ka Lahui Hawaii a me ka Nupepa Kuokoa no ka apana nei o Kona, e akoakoa ae ma ke keena halawai o Kawaiahao i ka hora elua o ka auina la Poalima, Dec. 28, malaila lakou e lohe ai i kekahi mea e pili ana i ko lakou pomaikai a me ka pomaikai o ka lehulehu.
E halawai ana ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Kawaihae-kai, Kohala, Hawaii, ke hiki aku i ka Poakolu mua o Maraki, M. H. 1878. Ho pono e makaala ko Kohala Hema.
MA KE KAUOHA.
NA ANOAI.
Ua hookohu ia o Simona Kaloa Kaai i hoa no ka Ahakukamalu.
Ma ka Poaono iho nei i hoike ai ke kula hanai a Mr. A. T. Atkinson ma Pauoa.
E malama ia'na ka huina hapaha o na kula Sabati o Kawaiahao i keia Sabati ae Dec. 30.
E malama ia'na ka hoike kula Sabati o Kaumakapili i keia Sabati ae, Dec. 30
O ka hale pule Bihopa kekahi i poino i ka makani o keia mau la iho nei; pela o Kaumakapili, a me ko Kamoiliili.
Ma keaha la i like ai ka poe holoholo olelo o Honolulu me na manu ai pilau? Eia; he ake i na mea hauna, a ke hoowahawaha i ke ala.
Maikai loa na hana o ka po Sabati iho nei ma Kaukeano; he himeni a me ka heluhelu pauku ma ka Baibala. Ua hele no hoi na hale nei a piha-u.
He leta ka makou e hai mai ana, ma ka po mamua iho o ka la 1 o Ianuari o ka M. H. 1878, e hookahakaha mua ana ka Hui Puuwai Lokahi me na kukui ma na alanui o ke kaona nei, a ma ke ao ana o ka la 1, he ahaaina ka lakou ma ka Hotele Hawaii.
Ma kekahi kolamu o ua hoa nei o ka Poaono i hala e i ana, "O ka Hawaii oiaio, aohe ana wahi e hele aku ai" A ma kahi kolamu ae hoi e i ana, "Ua akea ke ao no kou hoa nei e hele ai e lawelawe no kona pono ponoi iho." Mai pono loa hoi ina i kue ole kahi olelo i kekahi
Ua ku mai ka moku kaua Amerika Pen sacola i ka auina la Sabati iho nei. Ka moku ia o ka Adimarala. O ka wahine kekahi a ka Adimarala ka i holo pu mai; me ka wahine no hoi a ke kapena a me ka laua kaikamahine me ke keiki kane. He hana no hoi kekahi maluna o ua moku la.
Ma ka po Poakahi he anaina nui ko na haumana kula Sabati o Kaukeano ma ka halepule o Walekahauki kahi i luana ai no ka hoomanao ana i ka la Karisimaka. Elua haneri a oi na haumana, a ua paa pono no hoi lakou a pau i na makana. Nana aku i ka poe liilii ua hele a luhe na maka i ka lealea.
Ua hauoli piha na haumana kula Sabati o Kawaiahao i ka la Karisimasa iho nei. Ma ke kahua o ka pa kula kahunapule kahi i lealea ai, a me ka paina ana, mahope iho o na himeni ana a me ke haiolelo a ke kahu kula Sabati ma Kawaiahao. No ke koekoe, aole i pau mai na kula apana.
Owai la keia naaupo nui o waialae e olelo nei, he poe kekahi "aohe kanamai o ka aina maluna o lakou!" Ma ka ike o ka poe noonoo kanaka, aole kane, aole wahine, aole hoi he keiki i pili ole malalo o ke kanawai o ka aina. Ke kau nei ke kanawai maluna o na mea a pau; ua malu a ua paa na mea a pau malalo o ke kanawai.
E HOOOLOHE.—E halawai ana ka Aha- Poola i keia Poaono ae, no ka noonoo ana i na mea e pili ana no ka La Hape- Nuia. A ma keia, ke poloai ia aku nei na hoa a pau iloko o keia doai, e akoakoa ae i ka manawa mau. He kauoha na ka Peresidena ma o
WILLIAM K. AWIHI.
Kakauolelo.
O kau le ta e Fredy R. Laulii o ka Halekoa, e hoohalahala mai ana, no ko oukou hanai pono ole ia maloko oia wahi, me na dala a ka Ahaolelo o ke kau i hala i hookaawale ai no oukou. E oluolu no paha oe e ka makamaka, e ninau mua aku i ke Poo o ka oihana koa, anoai no hoi, o hoike ia mai, a hooppnopono ia ae no hoi a maopopo, a hoopau ia ko oukou pilikia me ka maikai.
Ma ka auina la o ke awakea Poalua o ka pule i hala, ua ikeia aku la kekahi mau wahi keiki e hilinai aku ana mawaho o ka pa o ka luakini o Kaumakapili. Ia laua no e nanea ana pela, e kuehu ana hoi ka makani me ka ikaika nui, oia mau la makani aku nei, ia manawa no i hina mai ai ka pa, a uhi puia iho la ua mau wahi keiki nei a paa loa malalo, a mamuli o ke kokuaia ana e ka makai oia alanui, ua hoopakeleia ua mau wahi keiki nei, oiai laua e alala wala ana no. Pomaikai nae aohe mau palapu i loohia ia laua.
Ke Suletana a me ka Emepera.
Ua hoike ia mai i keia manawa, no ke kaumaha nui i ili mai maluna o ke Suletana, a me kona ike maopopo ana iho no hoi, aohe ona makamaka iloko o kekahi o na lahui o Europa, aka, ua ku kohana wale aku la no oia imua o na pualikaua o Rusia, me ka nele i na kokua, a me na hoa'loha, nolaila, ua hooholo oia i kona manao, e hui pu no o laua wale iho no me ka Emepera, e kukakuka no ka noho maluhia ana.
Oiai hoi, aole he mau lahui e ae i kokua mai iaia, koe wale iho no Enelani, ka mea hookahi i aluli mai maluna ona, nolaila, ke manao nei oia, aole loa he wahi kuleana iki o na aupuni e ae e komo mai ai, a e kukakuka pu no na kumu o ke kuikahi, mahope iho o keia mau hoouka ana a laua, a i pono ai hoi na haneri tausani o na oia kino o na Rusia a me na Tureke. Nolaila, ua paa kona manao e kukakuka no oia no ke kuikahi me ka Emepera wale no, aole hoi me kekahi mana e ae, a i ka hoomaopopo aku, ua naauao oia ma ia noonoo ana.
E loaa mai auanei na kumu kupono, mawaena ona a me kona hoa paio, mamua ae o kona waiho ana aku i na kukakuka ana, mawaena o kekahi mau aupuni e ae, a o ka lakou mea wale no e hana mai ai iaia, no ko lakou mau pomaikai ponoi wale iho no. Ua olelo ia no hoi, o ko ka Emepera manao, ka hookaawale loa aku ia Enelani mai na kukakuka ana no ke kuikahi, a me kona makamaka Suletana wale no oia e kuka ai.
NA MANAO IKAIKA O NA MONOTENEGA RINA.
KA LAKOU MAU LANAKILA.
Aohe mea kanalua ua loaa mai i ka lahui Monotenegarina ka manawa no ko lakou mau pomaikai nui. Oiai hoi ke aupuni Tureke, e palukuia nei e kona enemi hooweliweli o ka Akau, a i panaiia aku hoi e na Roumania, a oiai hoi o Serevia ma ke kulana ikaika i keia manawa. Ua lilo hou mai la ia lakou na kulana a pau i lilo mua ai ia Tureke, ma na hooili kaua i kela maahiki i hala aku nei.
Aole no hoi lakou i kuemi hope mai iloko o na hakaka ana, ke kahe o ko lakou mau koko, ke luhi a me na popilikia a pau, aka ke hoomau mai nei no lakou i ka mokomoko ana me Tureke ko lakou enemi, a lakou i hooinaina loa ai, a e hoomaka aku ana hoi lakou i ka hoolei ana aku i na poka pahu maluna o Auseivae, a oia wale no hoi ke awa ku moku, e hiki ai i na moku Tureke ke komo aku iloko o Monotegarina.
Ina hoi e loaa ana ia lakou ka lanakila, a lilo pio mai ia wahi, alaila, e helu pu ia auanei ke aupuni Monotenegero ma ka huina hookahi iloko o na lahui pono kalepa moana a pau, a e loaa auanei iaia he oihana nona iho me ko na aina e. Ma na lono hope loa i loaa mai, ua huluiia mai la ma ko lakou mau poho lima, na pono ai, na lako kaua a me na wahi hookio o na Tureke, ma na wahi a pau a keia lahui i lele kaua aku ai, a me ka wela o ko lakou mau manao inaina, ke anehe aku nei lakou e lele aku maluna o keia wahi hoolulu moku.
Ina no e hoomauia ana keia kaua, mawaena o kona enemi a me Rusia, alaila, e hoomau ana no keia wahi lahui palanaiki i ka hakaka ana me ko lakou mau manao koa a pau, a hiki i ka loaa ana mai ia lakou o na lanakila, a me ka hoopalahalaha ana aku hoi i ko lakou aina a me ko lakou mana.
Ka huakai aukai a Mariona, a me
NA ULIA POINO MA KA MOANA.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
E oluolu oe e ae mai ia'u, e kamailio ma kou kolamu kaawale, a nau hoi e hoike ae ma ke akea, i ike mai na kini o Kailua.
Ua haalele makou ia Koloa i ka Poakahi, la 17 o Dec. hora 6, he maikai ka makani ma ia po, aka, aohe i pilikia na ohua ma ia po.
Na ulia poino ma ka moana.
Ma ka Poalua ae, la 18 o De c. hora 8 ponoi oia la, loaa makou i ka makani ikaika me na kilihune ua, he nui na pilikia i loaa i na ohua ma ia la, e po-i ana na ale ma o a maanei, ke nana aku la i na ohua o ka oneki, ua hele a naku haa i ka maule i ke anu.
Kaa pono ae la makou mawaho o Mamala, loaa iho la makou i kekahi mau puahiohio piha lokoino, ia manawa, kahea ae la ke Kapena Marchant e hoohuli i ka moku no ke komo ana aku i ke awa laahia o Kou, ke nee la no ka ua me ke kualau, na ka moku no e komo iloko o ka ale, hookahi no komo pu ana, hala aku la ka poe bele ia makou, loaa iho la makou i kekahi puahiohio ino, ia manawa, huli aku la ka moku e hina loa na kia iloko o ke kai, o ka manawa no ia a ka malamamoku i holo mai ai a paa i ka hoe, ia manawa, i lohe ia aku ai na leo uwe o na ohua i ka make.
Ma kuu manao ana i na kumu o keia ulia poino, akahi, o ka paa loa o ka hoe ia Kapena M.; elua, aohe i kauoha ia na kela e malama i na hailaki; ekolu, o ka li ole ia o na pea. I ka pakele ana ae mai keia poino, akahi no a li ia na pea, hoomanawanui mai la no a hiki i ke kuu ana o ka heleuma, ia manawa, ua eleu aku la ke keiki aukai o Niihau, oia hoi o J. Kapahee e noi aku i ka oluolu o ke kapena e hoi makou ilalo o ka moku e moe pu ai me na laiki, a ua ae ia mai. Owau no me ke aloha, kekahi o na ohua eemoku.
M RS. R. KEKAHIMOKU.
Kikihale, Honolulu, Dek. 26, 1877.
Kekahi mahele o ke Akeakamai.
BUKE III.
(Kakauia e James Hanuwela.)
MAHELE 3.
Na Pauma.—O na pauma wai huihui, (cold wate r-pump) o ka enegini ua loaa keia loina penei: e hoonui i ka ikaika lio me 7½ gal. i ka minute, a e puunaue me ka heluna o na stroke i ka minute, oia ke kuaniti o ka wai e pii ai ma ke stroke hookahi o ka pauma, a e hoonui i keia huina me 231 iniha paailono i ke galani, a e puunaue i ka loa o ka effective stroke o ka pauma, a o ka hua loaa ka area, alaila, e hoonui i ke kumu kuea o keia area me 1.1284 loaa mai ke anawaena o ka pauma.
Hooakaka.—Ma ka hoao mau ia ana, ua loaa 7½ gal. i ka minute, oia ka avariga o ka ikaika lio hookahi, aka, me na ano enegini palupalu 5 galani.
Niele.—Heaha ka area o ka pauma, he 20 lio ka ikaika o ka enegini mahu, a 3 kap. o ke stroke o ka effective stroke o ka pauma, he 15 in.? Haina 72.1875 iniha.
Wehewehe—20 x7½=156÷32=4.6875. 4.6875x231÷15=72.1875, oia ka area ²√72.1875x1.1284=ke anawaena o ka pauma.
Ka pauma wai wela (ho t water pump.)—O ke kuaniti o ka wai ma ke stroke ua = 900 apana o ke "capacity" o ke cylinder, &c.
Niele 1.—Heaha ke kuani ti o ka wai ma ke kaumaha mau, e baila ia ai ina he 10 ka ikaika lio o ka enegina mahu?
Wehewehe—25 x10x220÷144=382 kap. paailono o ka mahu, a o ka akahi kap. paailono mahu=akahi in. paailono; nolaila, 382 in. paailono o ka wai, a i ole ia, 1½ gal., oia ka avariga minute, aka, ma na hoao nui ana ke ikaika lea ka enegini=2 gal.
Niele 2.—Heaha ke kuani ti o ka wai ma ia enegini hookahi no, ina he 30 lbs. o ka effective presrure?
Wehewehe.—33 lbs. kaumaha=6.06. 28 lbs kaumaha=7.14. 39 lbs.=6.1—6.6x10x220÷144=101 in. paailona o ka mahu, a i ole ia, 4/10 o ke gal. wai, ako, p ka pauma ua hiki ka ¾ gal. i ka minute.
Ka enegeni—Ekolu no mea nui i ike ia, (a) ke anawaena o ka "pistol," a i ole "cylinor," (e) ka loa o ke stroke, (i) ka loa o ka mahu, (the strength of the steam), a i ole ia ke ana ana i ka loa o ka mahu. O ke kaumaha i hoao ia ma ka ratio like ole mai ka 7-121 lbs. ma ka iniha kuea. Ma Soho ua hoao mau lakou ma ka 7 lbs. mamuli o ko Smeaton rula. Ka imi ana i ka area o ka "Pistol" i mau iniha huinahalike; ma ke kuea ana i ke anawaena a hoonui me 7854, a o ka hualoaa oia ka aui area. A i ole ia, o ka area o ka "piston" ma na iniha kuea, ua hoikeia ma ke kaumaha mau o ka mahu, ina e hoonui kakou i keia area me ke kaumaha mau ma kela a me keia iniha kuea, ua loaa ia kakou ke kaumaha ma ka "piston," a i ole ia, ke kaumaha pii o ka enegini, ina 220 kap. o ka minute o "piston" e hele ai, alaila, ua hoonuiia me ka 220 ke kaumaha o ka wai ma ke kap. kiekie hookahi i ka minute. Eia hou kekahi hoike—o Messrs. Boulton & Watt, ua manao laua he 32,000 paona Awd. ma ke kap. kiekie hookahi i ka minute, o Dr. Drsaguliers 27,500 lbs., o Mr. Smeaton he 22,916 wale no. Puunaue i ka heluna o na paona ma ke kap. kiekie i ka minute a me ka hualoaa o ka heluna o ka ikaika lio o keia.
Niele—Heaha ka ikaika mahu o kekahi enegini, o kona "cylinder" 24 iniha, he 22 ka palua o kona "stroke" i ka minute, a 5 kap. o ke "stroke" hookahi, a o ka ikaika o ka mahu, ua like me 121 lbs. avadupoi maluna o kela a me keia iniha huinahalike?
Wehewehe—24in. x24=96; 24 x 2 = 48; 452.4 sq. in. x 121 lbs. = 5428.8 kaumaha maluna o ka piston. 576 x .7854 = 452.3904, aneane 452.4 sq. in., oia ka area. Aka, o ka enegina he 22 ka palua o ke stroke, a o ka mea hookahi, 5 kap. i ka minuse = 220 kap. alaila, 5428.8 ua hoonui ia me 220 kap. alaila,21943 lbs. e pii ai ma ke kap. kiekie hookahi i ka minute. Ina ma ko Boulton & Watt. he 35 ka ikaika lio. Ma ko Desaguliers, he 43 ka ikaika lio. Ma ko Smeaton, he 52 ka ikaika lio.
No ke Governor or Double Pendulum.—O ke "governor," he mau poka elua, o ka laua hana, o ka hoohalike mau i ka motio o ka enegini, ina nui loa kona motio, mohala ae la na aoao elua o ke governor i ka ikaika haalele kikowaena a pani iho la i kekahi valve o ka mahu. Ina e manaoia he 36 iniha ke kaawale mawaena o na poka elua e niniu ana, a o na niniu ana o ua governor la, he 36 no iniha i ka minute, alaila, 375 ÷ ² √36=62÷2=31 ke kaa o na poka ia wa.
Ua hiki no ke imi ia ka ikaika lio, a pela aku, ma na huila wai, pela no hoi na kahawai. Penei kekahi papa kuhikuhi e maopopo ai:
Kiekie o ka haule ana ma na kap. Manawa haale ma na sekona.
1 kapuai .25
2 " .352
3 " .432
4 " .5
5 " .557
6 " .612
7 " .666
8 " .706
9 " .75
10 " .79
12 " .864
14 " .935
16 " 1.000
20 " 1.117
24 " 1.22
25 " 1.25
(Aole i pau)
He Welina ia J. F. Pogue.
Ua hala, ua holo i Amerika,
Ka Makua Rev. J. F. Pogue,
No ka hoomaha, hooluolu kino;
Waiho ae mahope i ka ohana,
Ma ka home Pali Koolau,
Me ka manaolana no e hui hou,
A hauoli Hape Nuia pu.
Ano hoi, he lono walohia ua hiki mai,
No ua Makua Kumu nei,
Ua hala, ua hele loa,
Ma ke ala hoi ole mai,
Aloha no oukou na Kumu,
Na Makua hai Euanelio.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
He wahi moolelo pokole ka'u e waiho aku no ka Makua Kumu Rev. J. F. Pogue, a oia keia.
Ma ka malama o Iulai, 1858, komo au i ke Kula Nui o Lahainaluna, mai Hilo mai. He 41 ko makou nui, o na kumu, oia o J. F. Pogue ke kumu Peresidena, o C. B. Anaru ke kumu alua, a o L. Aholo ke kumu akolu. Mawaena o ia mau kumu, o Rev. J. F. Pogue ke kumu i makau ia a weliweli ia hoi e na haumana o ke kula, a me na makaikai.
I kona wa e noho Peresidena ana no ke kula, ua kapukapu a ilihia hoi ua kula la. Ua ikaika a oolea hoi ka hoomalu ana, a me ka hooko ana i na kanawai maluna o na haumana i kue i ke kanawai o ke kula.
Elua a'u mau mea mahalo nui iaia, 1 o kona ikaika i ka hoomalu ana i na haumana, 2 o kona hooko wiwo ole ana i na kanawai o ke kula maluna o ka haumana i haki i ke kanawai. Ua olelo no nae kekahi mau haumana a me kekahi poe e ae, aohe maikai o Pogue, no ke oolea loa o na kanawai a me ka huhu. Ua mahalo no au ma ia mea, no ka mea, he hoike ana ia o kona ano kumu. Ua kau ka li a me ka weli o na haumana iaia, nolaila, ua kapa aku la na haumana i ka inoa o ka ulukukui e ku la ma ke alo iho o na halekula o Kaukaweli, no ka weliweli o na haumana ia Pogue.
I ka wa e hele mai ai o Pogue i na keena o na haumana, na hora kula a me na wa hana, a ike kamalii noho wale ia ia, hooho ae la kekahi i kekahi me ka i ana, "E makani!" O ko makou wa iho la no ia e holo ai e pee iloko o ka iniko, malalo o na moe, a iluna hoi o na kukui, a hoi kela, alaila hoi hou mai la.
E. KEKOA.
KA HOOHIKI.
O ka hoohiki, oia ka ae ana, ka hai ana, a ka hookiki ana paha, ua hana ia ma ka kahea ana i ke Akua e hoike i ka oiaio o ka mea i olelo ia, me ka kahea ana i Kona inaina, a i ka haalele ana paha i kona aloha mai, ina ha wahahee. Oia ka mea i hai ia ia kakou e ka hoike olelo, a ua ike kakou he oiaio no ia. Nolaila he mea weliweli ka hoohiki, a owai ka mea hiki ke lawe wale ia mea. I na manawa pinepine, he mea pono ke hoohiki, ke hiki ole kekahi ke olelo, he mau kumu pono e hoole ia mea. Ke kanalua nei no hoi au no ia mea. Aka ma na aha hookolokolo, ma ka hale Dute ua hana ia. Ua manao pinepine au ina ua hoomaopopo na kanaka Hawaii a me na mea e ae e lawe ana i ka olelo hoohiki, i kona ano weliweli.
Ma ka hoohiki, ua hoohiki lakou i ka oiaio, a kahea aku i ke Akua e hoike.
Hiki anei ia kakou ke manao io, ua makau ole kekahi mea ke hoike wahahee i kona wa hoohiki? He nui nae na mea hana pela. He hewa ia ma ke kanawai, a ua hoopai nui ia lakou, ina ua ike ia ko lakou hewa. Ua hoohiki na kanaka okoa ma na mea okoa, o ka poe pake ma ka naha ana i ka pa, a ma ka pepehi ana i ka moa. Aka hookahi wale no Akua, a Oia ka mea Mana Loa. Aole hiki i ke kanaka Hawaii ke hoapono ia ia iho mai ka oiaio, mahope o ka olelo hoohiki, ma kona manao malu, ua kahea wale no oia i ka Haku o ka hauoli.
O na Akua e ae a pau loa, he mau Akua wahahee a hoopunipuni. Hookahi wale no Akua. Aole no hoi hiki oia ke manao no ka mea aole i hoopai koke ia kona hoohiki wahahee e ke Akua, aole ike ke Akua i kona hoohiki wahahee. Hana akahele ke Akua i na manawa pinepine; aka oiaio, hana no Oia i ka hoopai i ka hewa i mihi ole ia.
A ua pono ia kakou e malama loa, i ka lawe ana i ka olelo hoohiki. I kekahi wa ike au i ke wahine kahiko Hawaii, ua hou oia i kona wawae me kekahi kui o ka laau keani. Ua pehu, a ua nui loa kona eha no ia mea. Olelo oia ua hoouna ia keia mea maluna ona; no ka mea, ua hai oia i kekahi olelo hoohiki i hana ia ma ka inoa o kekahi Akua Hawaii. Ua olelo a ua ai pu oia me kekahi moopuna, mahape o kona olelo ana me ka huhu, aole loa oia e olelo hou me ia. Ua hewa keia mau mea a pau, aka ua ike kakou o ke Akua Hawaii, aole ia he Akua, aole he mana kona e hoouna i ka hoopai maluna ona.
Aole oia i lawe i kekahi olelo hoohiki ma ka inoa o ke Akua, a aole hiki ia kakou ke kanalua, ua hauoli Oia ke ike i ka launa hou ana. Aka ua pono ia kakou e malama loa ina ua kahea ia kakou e lawe i ka olelo hoohiki, a e hai i ka oiaio imua o ke alo o ke Akua, a imua o kona maka, a haule ia kakou kona aloha ia mai, a loaa i kona inaina.
NA MARE O KAUAI
Ma s. 17; Ma Nawiliwili, mareia o Kahoolealii k, Kahuki w.
Ap r. 18; ma Niumalu, mareia o Kanehiwa k, me Napueha w.
May 31; ma Lihue, mareia o Kahalau k, me Kailianu w.
June. 2; Ma Nawiliwili, mareia o Kahanu k, me Mary w.
J une 20; Ma Lihue, mareia o Anyone Brooks k, we Paakiha w.
Au g. 11; Ma Nawiliwili, mareia o Luis k, me Kaili w.
Aug. 25; Ma Lihue, mareia o Kahela k, me Kaulaokeahi w.
Sept. 25; Malaila no, mareia o Samuela k, me Mahu w.
Sept 25; Ma Niumalu, mareia o Paele k, me Keau w.
Sep t. 25; Ma Lihue, mareia o Hilea k, me Kelii w.
Sept. 27; Malaila no, mareia o Kalaiwahea k, me Mary w.
Sept 27; Ma Huleia, mareia o Paliuli k, me Kaai w.
Oct. 6; Malaila no, mareia o Malaehaakini k, me Kalua w.
Oct 8; Ma Hanamaulu, mareia o Hakui k, me Kealakai w.
Oct. 13; Ma Lihue, mareia o Hoomana k, me Kuanea w.
O ct. 26; Malaila no, mareia o Kaaiawaawa k, me Komokomoko w.
O ct. 29; Malaila no, mareia o Opaha k, me Kahula w.
No v. 12; Malaila no, mareia o Nawelo k, me Luisa w.
De c. 18; Malaila no, mareia o Akamuho k, me Mary Auna w.
Hoolaha no Honouliuli.
KE papaia aku nei na mea a pau, aole e lawaia, a aole e ki i na manu a me na holoholona hele wale ma Honouliuli, Ewa, Oahu, ke ae ole ia aku e E. D. CRANE. O ka mea hoolohe ole i keia, e hoopii ia no ma ke kanawai. 1t
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei au ma ke akea. Eia ma ko'u lima kekahi noho Bulu, he mau keehi keleawe he kaula keehi ami ma kona aoao hema, he kaula opu ili ua okiokiia. O kona wahi i loaa ai ia'u, mauka iho o ka pa o Kawaiahao, i ka la 16 o Nov. o ka mahina i hala iho nei, a no ka loihi o ka manawa o ka waiho ana o keia noho me a'u me ko'u manao e pane ia mai ana la e ka mea nona ka noho ma na nupepa, kali ai ka'u makapeni, a no ka pane ole ia mai, ke kauoha koke aku nei au i ka mea nona ka noho e kii koke mai iloko o na la he 15 me ka lawe koke mai i na dala he $10 o ko'u malama kupono ana a me ka hoolaha ana. Ina aole e kii koke mai a hala na la i oleloia, lilo loa ia'u keia noho- E loaa no au ma ka pa Alii. Kauwa malama pono.
52 2t K. KAKAE HANAIKE.
Honolulu, Dek. 26, 1877.
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala a no lehulehu.
Keena hana, ma ke Alanui Kalepa, 2 hale m hikina ke Alanui Papu, Honolulu. (827 3m 839) [51]
MA KA hora 12 awakea o ka Poaono, la 29 o Dekemaba, ma ka puka komo o Aliiolani Hale, e Kuai Kudala ia aku ana na Laikini Awa malalo iho no ka 1878:
3 Laikini no Honolulu, Oahu.
3 " " Ewa & Waianae, Oahu.
1 " " Waialua, Oahu.
1 " " Koolaupoko, Oahu.
J. MOTT SMITH.
Kuhina Kalaiaina.
Dek. 14, 1877. 837 3ts
E HOOLOHE i keia. Ke papa ia aku nei na mea a pau, mai hele a oki i na laau ma ka pa o ka Luakini a me ka Pa Ilina o Kawaiahao. A o ka mea hoolohe ole i keia, e hoopii ia auanei oia ma ke kanawai.
J. K. IOSESPA, Kakauolelo.
Honolulu, Dek. 19, 1877.
E STREHZ,
[AILUENE.]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kiho o alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
315 1y 867
HENEIKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU
o ka Halekuai o
GOO KIM!
MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poano, a pela mau aku ma na Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho "i ka a-la a ma a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uliuli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena 'au liilii, kakau loloa ulaula, hinahina, uliuli a me ka poni, na mamalu liilii, na Lakeke keiki, a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa mai o ka hale polapola 35 6ms*
Piha i ka Hauoli!
Hauoli i ke aha?
I KA EMI O KE KUMUKUAI O NA
Lole Ano Hou ma ka Halekuai o
AHUNA!
MA KA hiki ana mai o ka mokuahi Likelike a me na moku waiwai e ae mai na aina e mai, ua loaa mai, a eia ma ko'u mau Halekuai na waiwai nani ano hou loa, a e hiki mau mai ana no ma keia hope aku, a hewa i ka wai ua mea he nani.
E kuai aku no au me ka oluolu loa ia oukou e na hoa o ua aina kupolua nei i kalai, a me na makamaka e ae hoi a pau e naue mai ana, a e ike auanei oukou i ke kuai hoopaki aku o ke keiki o ka aina pua (ua mau waiwai nei: oia hoi na Kalakoa holoku o kela a me keia ano e ku ai ka hoohehelo ana, he 10 i-a hookahi dala o ke Kalakoa ano lauai-lilii, a he 8 i-a hookahi dala o ke Kalakoa laula nunui, na lole Iliwai o kela a me keia ano, na polu maikai loa, na kihei weluwelu, aole i kanamai ka nani i ike oleia mamua, na makalena o na ano like ole, na koloka e kipu ai o ke wa anu, a me na mea makamae e ae he nui wale, e molowa'i oe i ka helu aku.
Nolaila, e kipa mai no e na makamaka, aole ke kikaha loa e ma ke alanui. Ina no aole ke kuai o kekahi mea nui no ka halawai ana o na maka, a na'u no e pahola aku ia oukou i na lima hookipa a ke aloha. Owau no o ko oukou makamaka. AHUNA.
Waialua, Oct. 3, 1877. 40 3ms.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
LIKELIKE
KAPENA SHEPHERD.
Poakahi, Dec 31, 5 p m ... Hilo
Poalua, Ian 8, 5 p m ... Kaalualu
Poalua, Ian 15, 5 p m ... Kawaihae
Poalima, Ian 18, 5 p m ... Nawiliwili
Poalua, Ian 22, 5 p m ... Hilo
Poalua, Ian 29, 5 p m ... Kaalualu
Poalua, Feb 5, 5 p m ... Hilo
Poalua, Feb 12, 5 p m ... Kaalualu
Poalua, Feb 19, 5 p m ... Kawaihae
Poalima, Feb 22, 5 p m ... Nawiliwili
Poalua, Feb 26, 5 p m ... Hilo
Poalua, Mar 5, 5 p m ... Kaalualu
Poalua, Mar 12, 5 p m ... Hilo
Poalua, Mar 19, 5 p m ... Kaalualu
Poalua, Mar 26, 5 p m ... Kawaihae
Poalima, Mar 29, 5 p m ... Nawiliwili
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa, no na paiki, ukana e puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila.)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.
836 2ms
NA Buke
MA KE KEENA O KA PAPA HAWAII
—A ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIB ALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao ..... $12.00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae wai gula ..... 5.00
Baibala Hemolele panana iki iho ili eleele ..... 3.00
Baibala Hemolele ili eleele ..... 2.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi ..... 3.00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula ..... 1.00
Kauoha Hou ili eleele ..... .75
Kauoha Hou Hapa Haole ..... .75
Kauoha Hou Pakeke me na Halelu, iligula nani ..... 1.75
Kauoha Hou Pakeke me na Halelu, ili eleele ..... .50
Kauoha Hou Pakeke, ili gula nani ..... 1.50
Kauoha Hou Pakeke, ili eleele ..... .35
Na Halelu Pakeke, ili eleele kaekae wai gula ..... .20
Na Halelu Pakeke, ili eleele ..... .20
Na Halelu Pakeke nani ..... .50
Moolelo Ekale sia ..... .10
Hele Malihini ana ..... .25
No ko ke Akua ano ..... .25
Hoike Palapala Hemolele ..... .25
Wehewehehala ..... .25
Ninau Hoike ili manoanoa ..... .25
Ninau Hoike ili lahilahi ..... .10
Haiao ili lahilahi ..... .10
Moolelo o Heneri Opukahaia ..... .10
Kumumua Kula Sabati ..... .10
Buke Lawe Lima ..... .10
He Buke no ka Pope ..... .10
Ui Kula Sabati Helu 3 ..... .10
Ui Kula Sabati Helu 5 ..... .10
B uke Euanelio o Ioane Hapahaole ..... .10
B uke Wehewehe Huaolelo Baibala ..... 2.00
B uke Wehewehe Ano Mataio ..... 1.00
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani ..... 1.75
Himeni Hawaii ..... 1.00
Kumu Leo Mele ..... .10
Li ra Kamalii ..... .15
Li ra Hawaii 1855 ..... .25
Hae Hoonani ..... .25
Leo Hoomana ..... .20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke o'a?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetiso ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Ui Kula Sabati Helu 4.
H. BINAMU.
Kakaule ta o ka Papa Hawaii.