Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 40, 4 October 1877 — Page 3
NA ANOAI.
UA LIIA-—Ma ka hora 8 o ke kakahiaka Poalima o kela pule aku nei, ua hookoia ka hoopai a ke kanawai maluna o Keoni Kapaoa.
Ma ke Alanui Papu ma ke ano moehulehu o ka Poaono aku nei, ua hulihia kekahi kaa, a pau aku la na ohua i ka haule ilalo, aole nae he ola i poino.
E alawa ae e na makamaka ma kahi o na olelo hoolaha, i ike ai oukou i ka hoolaha a Mr. Walakahauki no na waiwai he nui wale ma kona halekuai ma Alanui Moiwahine. E hoao no oukou i ike maka.
Ma ka puka ana ae o ka nupepa haole, Hawaiian Gazette o kela pule, ua puka ae kekahi olelo akea na ka Loio Kuhina, e hoike ana, e lawe no oia i ka mana o ke kanawai a hookau aku maluna o ka poe a pau e uhaki ana i kona mana.
HE MAKAMAKA MALIHINI.—O Rev. D. S. Dodge, he malihini iwaena o kakou, a he kumu no kekahi Kula Kahunapule ma Suria. E haiolelo ana oia imua o ke anaina ma Kawaiahao, i ka po Sabati e hiki mai ana, hora ehiku me ka hapa.
Ma ke kani ana ae o ka bele no kela pauahi o ke ahiahi Poaono aku nei, ua hoopuiwa ia ae ko ke kulanakauhale nei me ka manao eia iho iloko nei ke ahi, aka, i ka hoomaopopo loa ia ana ae, aia ka ma kahi mamao loa mai ke kaona aku, a ua akakuu mai la ka uluku ana o ka lehulehu.
Ua hiki mai kekahi leta i ko makou nei kaena no kekahi pepehi kanaka manaonao i hana ia ma Waiahole, Koolaupoko, mamuli o ka hana pono ole i ulu mai mawaena o kekahi ohana. Ua make loa ka wahine a me ke keiki uuku, na ke kane mare i pepehi, a ua pakele mahunehune aku hoi ke kanaka, nona ka hoohaunaele ana i ka maluhia o ia ohana.
Ua loaa mai ia makou kekahi leta mai a Samuela B. Waialae mai o Kamaili, Puna, Hawaii, e hoike mai ana no ka lele ana i ka pali o kekahi keiki o Kahai kona inoa, ma ka pali kahakai o Kukuihala, nona ke kiekie he 36 kapuai, a aole i loaa ke kino o ua keiki la, a hiki i ka wa i hoouna ia mai o keia leta.
PAKELE MAI POINO.—I ka manawa a ka mokuahi e aneane ana e haalele mai ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua haule'ku kekahi kaa lio me ka wahine a Geo. Beckly iloko o ke kai, a o ka laua wahi keiki uuku pu kekahi, me kekahi wahine e ae, a me ke kahu kaa. Ua loaa koke no nae ke keiki, a lawe ia mai i kula, a mahope mai na poe e ae, aohe ola i poino. Ua make ka lio, a he wahi poino ko ke kaa ma ka haki ana o na kolo.
HE PIKO PAU I KA IOLE.—Ma po o ka la Sabati iho nei Sept. 30, a ao ae Poakahi, ua hiki mai la o piko pau i ka iole ma ko makou ipuka hale iwaena o ko makou wa e hooluolu ana i ko makou mau kino maluna o kahi moe me ka manao ole i na mea e hanaia mai ai no ia po, a hookahi wale no manao maopopo o ke ao ae hele i ka hana, aole hoi elike me piko pau i ka iole ka hele e makaau i ko hai kauhale. Ua lawe aku la ua o palaualelo i kekahi o ko'u mau paa kamaa keokeo hou loa i hana mai au ia e ka lima o ka pake. I ka Poaono iho no ka loaa ana mai, a ao ae la Sabati, hoau mua loa ia no e a'u ma ka la hoike kula Sabati o Kaumakapili, a ia po iho no eia ka e lilo ana ia Mr. Palaualelo ka nui, ka mea hoi e manao ana ma ka lima nui e loaa'i ka pono o kona noho. Ua kani nae ka ia la aka iki no ka loaa ole, a ina i loaa i na paha ninau ka halewai i i kona wahi e noho ai. Nolaila, eia wale no ka mea nui ia oe e ke kolohe, e hoopau aku oe i keia hana ino au, a e kilohi iki aku hoi oe ma ka Baibala, ma ka buke Kinohi, a e ike no oe i ke kanawai mua loa a ke Akua i kau mai ai no na kanaka a pau, a e lawe ia i rula paa nou. Eia kekahi, ua oi aku ka maikai o ka hele maoli ana'ku e noi mamua o ka lawelawe me ka ike ole o ka mea waiwai.
S. K. MAUNALOA.
MAKE I ALOHA NUI IA.—-Ma ke awa- Poalua mawaena o ka hora 11 a me ka hora 12 o Sept. 11, ua haalele mai la i keia noho ana, o D. H. L. Keaweamahi, ma Kalawao, Molokai, ko maua hoa'loha oiaio o keia noho ana poluluhi, a lawe aku la ka mea Mana i Kana o ka uhane, a waiho iho la i ke kino lepo me ka honua, nolaila, waiho iho la ia i ka ukana luuluu a ke aloha malulna iho o kona mau hoa'loha a maluna hoi o kona mau makua a me kona mau kini a pau e noho mai la i ka Ua Kukalahale o Honolulu. Auwe! Aloha ino! Aloha wale na ohana i ka ike ole iho i kona hanu hope loa. Ua hanau ia oia ma Hana, Maui, a ua hoonaauao ia ma ke kulanui o Ahulimanu, a ua loohia e ka mai makamaka ole, (lepera) a ua lawe ia mai i Kalawao nei i ka malama o Feb. 14, a ua hala aku la i ke ala hoi ole mai, i ka manawa i hoike ia maluna, nolaila, o ka loihi o kona mau la maanei, e malama, 25 la, 10 hora. Pela i ko ai ka olelo a ka Baibala, "A hala ka huina o ko'u mau la, alaila, e hele aku no au i ke ala aole e hoi hou mai," pela hoi, "Na ke Akua i haawi mai, a nana hoi i lawe aku, e hoomaikai ia ka inoa o ke Akua." W. S. KIPI.
E. KANOE.
Halawai Hoola Lahui ma Imiola, Waimea, Hawaii.
Ma ka hora 12 awakea o ka Poalua, la 18 o Sepatemaba, i anoni pu ia me na kulawai o Kulanihakoi, ua oluolu i ka Moiwahine Kapiolani ka haawi ana mai he halawai Hoola Lahui, maloko o ka luakini ma Imiola.
Ma ka hora 11 A. M., ua kui-ke mai ka leo o ka bele, e kahea ana i ko Waimea, ma ka haawi ana a ka Makua L. Laiana i kona kino nawaliwali e kokua i ke kahea aku i ka poe aloha i ko lakou Moiwahine. Mahope iho, ua hiki mai la na makua kakaikahi, a me na haumana o na kula, ke kula haole a Miss Jane Davis, kula a C. Kaleoiki, o ke kula o Waiaka, o ke kumu wale no kai hiki mai, ua noho no na haumana i ka ai papipi.
Ma ka hora awakea a oi ae, ua komo mai la ka Moiwahine Kapiolani, me kona pokii alii Kinoiki, Sam. Parker, Mr. H. P. Parker, a me ka lehulehu o ia huakai, a hookipa ia mai la e ka Rev. L. Laiana maloko o ka malu, oiai e iho makawalu mai ana na paka ua, ia wa, ku mai la ke anaina iluna, e haawi ana i ko lakou aloha i ko lakou Makua Moiwahine ; a i ka noho pono ana iho o na malihini alii mamua pono o ka awai, ua kukai pu mai la na makaainana e noho ilalo. Na ka makua aloha L. Laiana i puana mai i na hua hoalohaloha no na malihini, me ka haawi ana mai i ka hale a pau, no ka hana nui ana e hapai nei iwaena o kona lahuikanaka. Ua wehe ia ka halawai ma ka pule a S. H. Mahuka.
KA HAIOLELO ANA.
Ua ku i ka mahalo ia, ka oluolu, ke aloha nui, ke ano makua a keiki ; e kauoha ana e kokua pu, hana pu, i kino hookahi, i koko hookahi, i manao hookahi, a hana aku i na mea e pono ai keia lahuikanaka, oiai, ua like keia lahui me ka moku e piho ana iloko o ka moana kai lipolipo, make ka moku, a make pu na ohua o luna ; a ua like pu no hoi me he waikahe la ka make o keia lahuikanaka. A i mea e pono ai a e pakele ai na ohua maluna o ka moku, he pono ke kokua aku i wahi waapa, a maluna olaila e aloalo aku ai i na ohua a hoopae ma ka aina maloo ; oia hoi, e malama pono na makuahine i ka lakou mau keiki, e like me ka olelo a ko kakou Moi ma kana huakai mua, o ka makia paa o kona aupuni ka Hooulu Lahui, a ua hele mai nei au e hooko ia hana, a pela aku.
Ua kokua ia ka haiolelo a ka Moiwahine e S. H. Mahuka. Mahope iho, ua heluhelu ia ke Kumukanawai a ka Moi i haku ai maloko o kekahi buke imua o ke anaina, a na ka Moiwahine i ninau i ko ka hale a pau, i ka apono a me ka ahewa ana i na pauku a pau o ke Kumukanawai. Ua hooholo loa ia ke Kumukanawai, ma ke ku ana o ke anaina iluna, aohe mea hoole. Ia manawa, ua kohoia na Luna no keia Aha ; Mrs. H. P. Parker, Peresidena, Mrs. J. K. Mahuka, Kakauolelo. Mrs. Hanai Parker, Puuku. Na Komite hana ; Miss Fanny Spencer, Miss F. Lyons, Miss Jane Davis, Mrs. L. K. Davis, a me Mrs. Kepa Kanehaku.
KA LULU ANA.
Ua kahea ia ke anaina e lulu i ka lakou mau lau oliva, na makua a me na keiki, ma ka manawa he hapalua hora, ua helelei mai na hua, he $14.05, a na S. Parker a me kona ohana a pau; he $50.00. E haawi ia ka mahalo i ke keiki o Mana, no kona aloha nui i keia hana maikai a ko kakou Moi, a i ka hui ana, ua loaa na $64.05. Hookahi paha hora a emi iho ma keia halawai, ua hookuu ia ke anaina, a naue aku la ka Moiwahine no Waipio. Ua minamina makou i keia halawai no ke keakeaia ana mai e ka ua, a hiki ole mai kekahi poe, a me ka pokole o ka manawa i haawi ia mai ai keia hana nui.
I mea e pono ai keia hana nui, e kau na mea hanu ola a pau maluna o keia waapa, e imi i ke ola o kela lahuikanaka, e hookele aku ma ke awa e lanakila ai ka noho'na iloko o na ino he nui wale o keia ao malihini, ao inea, ao kaumaha, ao uhauha a lealea, a hiki aku i ka pahu hopu o ko ke kanaka ola ana. Aole hoi ka uhaki pu ae i ka laau i ka wa opio, a ka iwa ui, a kakou e ike maka nei, a i mea e loihi ai na la maluna o ka honua, e malama i ke kanawai o ke Akua, oia keia : "E malama oe i kou makuakane a me kou makuahine, i loihi ai kou mau la maluna o ka honua a Iehova kou Akua i haawi mai ai ia oe." Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono. Owau me ke aloha.
M RS. J. K. MAHUKA.
KA WELI A RE V. DR. C. MATERA.
(I unuhia no ka Lahui Hawaii, e Halepule Siloama, Kalawao, Molokai).
E hoike ana ka moolelo i piha pono ma ka hoonaauao ana, i hoohuiia hoi me na manao haanui a me ko Kauka Matera alakai naauao ana, ka mea nana i hoopuka i ka olelo oiaio, a e kuhikuhi pololei ana hoi me ke alakai pu aku hoi i ka lehulehu hoakanaka, e lawe ana i ka olelo o ke ola iloko o keia mau la.
Ma ka makahiki 1696, o Bomosini ke'lii nui o na Ilikini o Amerika Huipuia, he paahao oia ma Bosetona, Mass., ua hoopaahao pu ia hoi me kona mau hoakanaka malaila. Noonoo iho la o Bomosini e kukakuka me kekahi Kumu Haiola o ke kulanakauhala o Bosetona: halawai pu aku oia me Kauka Matera, a hoike aku la hoi i kana makemake io e hoonaauaoia ma ka hoomana Hoole Pope, no ka mea, he hopohopo oia i na kahuna Katolika, o kau mai ka hoahewa maluna o lakou, i ka mea a lakou e olelo ai, no ka mahalo i ka hoomana Hoole Pope. Kahaha nui iho la o Kauka Matera, i ke kumu i hiki mai ai ua manao lili ma ka hoonaauao ana a ka hoomana Katolika ; a ua hoike moakaka aku hoi o Bomosini e like me ka lakou i hai mai ai ia lakou ; o ka Haku Iesu Kristo, no ka lahuikanaka o Farani, o Maria Virigini kona makuahine, he wahine Farani, a na na kanaka o ka aoao Hoolepope i kumakaia iaia, a haalele aku iaia no ka make, a mahope iho, pii aku oia i ka lani, a o ka poe a pau i hoike aku no kana mau hana maikai a me kona aloha, e hoomaemaeia lakou e like me na kanaka o ka aoao Hoolepope, pela pu no me oukou.
Hoomaopopo iho la o Kauka Matera, he mea hoonalonalo keia, i ka hoopuka manao ana, me ke akamai o ka hoonaauao ana i na Ilikini a me ka oi nui o ka hooponalonalo ana; o puka mai la ka manao paipai i kekahi o lakou ka manao hoohalike me kekahi mea kino moakaka loa, e like me ke kiaha wai e kau ana iluna o ka papaaina, ke hooiaio mai la kela mea i ka waiwai iloko o ke kiaha ke nana aku kou mau maka.
Ua hoike e ia mai ia lakou, ua haawi e ia mai ka hoomana kupono i na kanaka ; oia no hoi ka Haku Iesu Kristo, ka mea i hoohalikeia he wai maemae iloko o ke kiaha, maluna o ka papaaina. A ina e apo koke aku kakou i kela hoike oiaio, alaila, ua like no ia me keia wai maemae iloko o ko kakou naau ; a i hana pono kakou, e hooliuliuia kakou mai ka make mai o ke kino.
O ka Palapala Hemolele, o ka ke Akua buke no ia, a o ka olelo iloko, oia no ka wai maemae, a o ke kiaha, oia hoi ka Baibala (Palapala Hemolele), aia maloko o ia buke, ke ola a me ke kahua o ka hoomana ana ia Iesu Kristo.
E nana i ka hoomana Katolika, he kiaha me ka wai maemae, aka hoi, ua hookomo pu ia me ka mea awaawa e make ai, oia hoi ka mea i hanaia i kumu e huhu ai lakou, e alakai ana e pepehi i ka hoomana Hoolepope, nolaila hoi, ua ike lakou i ka hope o ko lakou manao huahua.
E nana moakaka i ka hoomana Hoolepope, aole e hookomo pu i ka mea awaawa me ka wai maemae, ua waiho akea mai lakou me ka hoohamama, a hoike mai ana i na mea a pau e like me na Ilikini; e like hoi me Mr. Eliota i unuhi ai i ka Palapala Hemolele, ma ka olelo Ilikini, ua hele mai a ike maka, me ko lakou lawelawe ana; aka hoi, ua hoohaahaa loa ia ko lakou manao pono, i ka hookomo pu ia ana o ka mea awaawa me ka wai maemae, no ka mea, ua papani paa lakou i ke kiaha wai me ka huna ana, (aole i hoikeikeia aku ka Palapala Hemolele ia lakou) me ke kalele ana ae o ko lakou mau lima i na maka o na Ilikini, i ka manawa a lakou e hookomo pu ai i ka mea awaawa i ko lakou waha (Aole i pau).
Hoike Kula Sabati o Siloama.
M R. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
Ma ka la Sa bati, la 26 o Augate, ua wehe ia na hana o ka Hoike Hapaha o ke Kula Sabati o Siloama i Kalawao. Ua akoakoa na haumana a pau, na pokii, na ui, a me na makua ma ka hora 10½ A. M., a ua hoomaka ia na hana ma ka hora 11 ponoi. Penei na hana o ka la.
1 Himeni Hui, "Kai a naue i ka nani."
2 Pule a Rev. P. W. Kaawa, a me ka heluhelu Baibala ana.
3 Olelo Hoolana a ke Kahu Kula Sabati. Himeni Hui, "Hui mai a naue ae."
4 Na pauku paanaau o kela a me keia Papa o ke Kula Sabati, a me ka lulu dala no ke Kula Sabati mahope iho o ka pau ana o na pauku paanaau o kela a me keia papa.
5 Himeni Hui, "Ina he hauoli kou."
6 Na Haawina a na Kumu i na papa. E hoomaka ana ma ka papa o na makua kane, P. W. Kaawa ke alakai. Haawina kauliilii ma ka Baipala.
7 Papa o na wahine, Mrs. Mary Kalehua ke alakai. Haawina, na hana kristiano, a me na ninau Baibala.
8 Papa o na kane, Ephraim Kanoe ke alakai. Haawina, o Iesu Kristo ka Mesia.
9 Papa o na pokii, Charles Richardson ke alakai. Haawina, na olelo ao kristiano.
10 Papa o na keikikane, W. K. Kawalu ke alakai. Haawina heluhelu, Mataio 7:1-12.
11 Papa lauahea, J. N. Kamaka ke alakai. Haawina, no Opukahaia.
12 Papa o na keiki auwana, Eph raim Kanoe ke alakai. Haawina, ma ka ui. Himeni Hui, "Mele anei ma ka lani."
13 Na ninau Baibala kuwaho.
1 Heaha ke Kauoha ? Heaha ke Kanawai ? Na Mrs. Ruth Hao i hoike i ka haina no keia ninau. Ma Solomona 6:23.
2 Ua like ke aupuni o ka lani me ka wahine nana i lawe i ka mea hu a hui-pu me na sato palaoa ekolu, a pau ae la i ka hu. Eia ka ninau : owai ka wahine ? Owai ka mea hu ? Heaha na sato palaoa ekolu. Ua hoike ia ka haina o keia ninau e na mea a pau o keia anaina Kula Sabati, aole nae i like me ka manao o D. Puna ka mea nana ka ninau, ua hoike no hoi ka mea nana keia ninau i kana haina, aole no hoi i like me ka manao o kekahi poe, aka, he mau haina maikai no. O ka hope loa keia o na hana o ka la. Himeni hookuu 595 ma ka buke hou. Pule hookuu, Rev. P. W. Kaawa.
O ka pau loa keia o na hana ma keia la hoike. Ua ike ia ka makaukau o na haumana ma ka lakou mau haawina, a me ka mikiala pu no hoi o na kumu. O ka papa a Mrs. Mary Kalehua ka helu 1, a o ka papa Charles Richardson ka helu 2, a o ka papa a Ephraim Kanoe ka helu 3, a malalo aku na papa e ae. O ka hiapo keia o na hoike i hana ia i ka la Sabati, i na la noa wale no ka mea i maa mau ma keia wahi, a ua malama ia no hoi ka maluhia o ka la Sabati ma keia hoike ana. W. S. KIPI.
Kawaluna, Kalawao, Aug. 29, 1877.
Ka Poka-pahu o Siloama.
E KA LAHUI HAWAII E: Aloha oe;—
Ma ka panina o na hana o ka Hoike Kula Sabati o Siloama nei, Sabati, Aug. 26, ua waiho mai la ke Kahukula Sabati (W. S. Kipi) he elua mau ninau Baibala i hoolaha mua ia i ke Sabati i hala—o kekahi o ia mau ninau, na D. Puna.
Pauku Baibala, Mat. 13 : 33.—"Olelo mai la oia ia iakou i kekahi olelo nane hou, ua like ke aupuni o ka lani, me ka mea hu a kekahi wahine i lawe ai, a huipu me na sato palaoa ekolu, a pau ae la i ka hu."
NA HAINA A KEKAHI POE.
M rs. R K Hao—1 O Iesu ka wahine, o ka olelo a ke Akua ka mea hu, a o ka mihi, pule a me ka manaoio na sato palaoa 2 O ka ekalesia ka wahine, o ka olelo a ke Akua ka mea hu, a o na sato a St. Paulo i hoike mai ai ma I Kor. 13:13. "Ke mau nei keia mau mea ekolu, o ka manaoio, o ka manaolana a me ke aloha."
Rev. P. W. Kaawa —O ka ekalesia ka wahine, o ka olelo a ke Akua ka mea hu, o ka Baibala, na haipule, kahi noho ma ka lani, oia na sato palaoa.
W H Kanalu—O ka ekalesia ka wahine, o ka olelo a ke Akua ka mea hu, ka Makua, ke Keiki a me ka Uhane Hemolele, na sato palaoa ekolu.
O ka'u hoi—O ke Akua ka wahine, a o ka Logou (olelo) ka mea hu, a o ke ao nei ka popo palaoa, nona ka nui ekolu sato, oia ka Moi, na'lii a me na makaainana.
Haina a ka mea nana ka ninau (D. Puna)—O ke Akua ka mea hana palaoa (ka wahine), a o ka lepo ulaula oia o Adamu, ka popo palaoa i hana mua ia, a o ka ha o Iehova i ha iho ai, oia ka hu, a lilo i popo palaoa maikai; a hoomoaia iloko o ka oma, a hiki i ka wa o Noa, hu ae la ua popo palaoa nei, a piha ke ana, ekolu sato, oia na keiki o ko Noa puhaka, oia hoi Sema, Hama a me Iapeta; ua hu ma ke ano like ole o na ili, he ulaula, eleele, keokeo; a oia mau ano ekolu, ke hu nei a lehu, a kini, a mano na kanaka ma keia ili honua. A o keia olelo nane a Iesu, no ka wa i hala—A no keia like ole o na haina a ka mea nana ka ninau me ka makou, a nolaila au e waiho aku nei imua o oukou.
E aloha auanei.
E. KANOE.
Kawaluna, Sept. 3, 1877.
O ka Iwa ke hoa e like ai.
O ka Betera o ke Akua e ku nei ma Pokai, Waianae, e hanaia nei e na kamana kaulana o ka Ehukai o Waialua, ua aneane pau loa ka laua mau hana. Ua hanaia no me ka nee malie i ku i ka manaoio hoomaemae, e hooko ana i ka makemake o na haku. Ua mahalo nui ka ekalesia ia laua, no ka maikai o na hana, a pela no e uku ponoia ai ke kamana akamai.
Ua ake nui ka manao o ka ekalesia, e pau e na hana mamua o ka hiki ana mai o ka noho ana o ka Ahahui Euanelio, i hiki ai ke hoolaaia e ka Lunahoomalu o ia Aha. Aka, eia nae ka mea pilikia, o na hana a ka mea pena ; ke penaia nei ka hale, me ka hoomaha ole o ka mea pena. O ke kumu o keia lohi, ua hoounaia aku i ka Luna pena i Honolulu, na papa helu o na pena, a ua hoounaia mai na ano pena i ku ole i ka makemakeia, a ua hoihoi hou ia aku, a no na ka hiki ana mai nei o na ano pena kupono, a ke penaia nei. A ke hopohopo nei nae ka mea pena, o pau pono ole kana mau hana hoohinuhinu, mamua o ka noho ana o ka Ahahui.
A hiki mai ia manawa, alaila, e naue nui mai oukou e na keiki lalawai a me na lede o na Pali Koolau, na ona kanalima, haneri, tausani, umi tausani, haneri tausani a miliona, e lulu iho me ko oukou mau puuwai aloha, i hookaa pau loa ia ai ka aie i ka mea laau; a o na mea e hoomaha ai i ko oukou mau houpolewalewa, ua lawa ia. A ina ma na kaalio mai oukou, e hiki pono ana no ianei me ka pilikia ole, a na makou ka malama ana i na lio. Nolaila, imua e na haipule a lanakila.
Me ka mahalo.
F. W. KAAWALOA.
HOONOHO HEWAIA.—Ma ka aoao 4 kolamu 2, ma ka pauku e olelo ana "ua kamailio pu me na kaikamahine," e hoohui mai mahope olaila, kahi e hoomaka ana ka huaolelo, "nunui, a e lawe ana &c.," ma ka pauku malalo iho. A pela no hoi mahope loa o keia manao, ma kahi e olelo ana. "Aole o'u makemake e holo," e pakui mai mahope o keia "Honolulu i keia wa," o kela pauku no maluna a heluhelu aku i ke koena oia mau pauku a loaa ka inoa Kete, alaila, pololei.
Halawai ka Ahahui Kula Sabati o Hawaii Akau ma o na kahu a me na kumu kula Sabati ma ka hale pule ma Waipio, Sept 6, 1877 elike me ke kahea ana a W. A. Mio ke kahu kula Sabati ma ka Lahui Hawaii, malaila pu no hoi o Rev. S. Waiwaiole ka hope Peresidena o na Kula Sabati o keia Paeaina. Hoomaikai ia ka halawai me ka himeni a me na pule a Mr. Makua a me Mr. Kailimai, malalo o na kumukanawai i pai ia ma ka Nupepa Lahui Hawaii.
Kumuhana 1 , no Kohala Akau. Heaha la na mea e holo ai ke kula Sabati? Ma ka wehewehe ia'na mai aia a hui pu na makua me na kumu a me na kahu kula Sabati me ka manao lokahi, apono ia.
Kumuhana 2, no Kohala Komohana. He pono anei ke hoike hui ia na kula Sabati ? Ma ka wehewehe ana a Rev. S. Luhiau, ekolu wahi e hoike ai, ma Kohala Akau a me Kohala Komohana i Kohala Akau e hoike ai, o ko Hamakua, hookahi wahi e hoike ai, apono ia, a ua koho ia i komite na na e noonoo i ka wa hoike o na kula Sabati, o S. Kaaua, S. Aiwohi, a me P. Kaaekuahiwi na lala oia komite.
Kumumanao 3, no Waimea. O ke ao ia na o na keiki Pope a me na Moremona i ko kakou mau kula Sabati, ua pono anei ? na S. H. Mahuka i wehewehe mai he pono no oiai he ole loa ka auwana wale oia poe keiki me he poe holoholona la, apono ia.
Kumumanao 4, no Hamakua-waena. Pono anei mamua ke Kahu kula a mahope na Kumu e komo ai? Na P. Kaaekuahiwi i wehewehe mai a wahi ana, he pono no.
Hapai ia ke Kumumauao 5, no Waipio. O ke kula la, a o ke kula Sabati, owai kai oi ? Ua wehewehe ia ke ano o na kula e Kaumelelau a ua hooia mai o ke kula Sabati ka oi, apono ia.
Hoike mai ke Komite i koho ia no ka noonoo ana i ka wa hoike o na kula, a penei. E hoike hui ia na kula o Hamakua ma Waipio, ma ka la 28 o Novemaba 1877, o na kula o Kohala Hema e hoike ma ka la 25 o Decemaber 1877, e hoike ko Kohala Akau a me Komohana ma Iole, ma ka la 1 o Januari 1877.
Hooholoia. Ke haawi aku nei keia Aha i ka mahalo ia W. A. Mio, no kona makaala, ma kana oihana, a pela pu no hoi ia Rev. S. Waiwaiole ka hope Peresidena no ka hooikaika ana mai e huipu me keia Ahahui kula Sabati me ka hoomanawanui e holo pono ka ka Haku hana.
Hoopau ia ka halawai me ka himeni a me ka pule a Rev. S. Waiwaiole.
D. WAIAU.
Ma ka aluna ahiahi o ka Poaono o kela pule aku nei, ua ala ae la kekahi haunaele mawaena o kekahi mau haole ma ke Alanui Kelepa mawaho iho o ka halekuai buke o Wini, me ka lawe ana o kekahi o laua i ka pu panapana e manao ana e hoopau i ke ola o kona hoa, a ua loohia no hoi kekahi mau alina maluna o laua iloko oia hakaka ana.
—Ma ka hora ehiku no hoi oia ahiahi, ua pau ae la i ke ahi ka hale waiho mauu a me kekahi mau waiwai e ae ma kahi o ka Lunakanawai Makale ma Pawaa, Waikiki, a me he mea la, ua hiki aku paha na poho i ka $2,000.
Ua hoike mai kekahi mea kakau mai Bukareseta mai penei : no keia wa, ke hina hou aku nei na pomaikai maluna o Pelevena, kahi hoi e hoopuipui mau ia mai o ko Osemana Pasha puali e na koa mai ko Suleimana Puali mai a me na pukuniahi mai Widina mai. Ua loaa iaia na pu nui he 200, a e pono oia e hoopale aku i ka enemi me ka ikaika, aka ina e auhee ana, alaila, e oi aku auanei ke ahulau o na Tureke, imua o ka heluna nui o na puali kaua lio o Rusia. Ke auhee o Osemana Pasha, ua hiki loa i na Rukini ka nee koke ana aku maluna o ka Balekana, me ke komo ole mai o na koa kiai kino.
E NAUE MAI E NA MAKAMAKA!
E IKE NO OUKOU IHO!
Ma ka Halekuai
o
WALAKAHAUKI!
OIAI, ua hiki hou mai nei na waiwai o kela a me keia ano ma na moku kalepa mai Europa mai, a e hiki mau mai ana no hoi i na manawa a pau; oia hoi na
NOHO LIO PELEKANE o na ano a pau,
PENA HALE o na ano a pau,
IPU- TI, IPU-HAO, LU-MANU.
PAULA, PUNA keokeo hamo hale,
PA PALAI, PA MEA-AI,
PAIPU Wai Hao,
KIAHA ANIANI o na ano a pau.
NA LOLE AILA, PU KAUPOOHIWI.
a me na Waiwai e ae aole i kanamai. E helu a manaka no ka nui loa.
Eia hoi kekahi, ua oluolu loa ia no oukou e na makamaka, ke komo mai maloko nei, e nana, a wae i ko makou mau mea kuai, a e hookuku paha i na lole o kela a me keia ano, aole loa makou e uiha, a kunukunu no ia mea, oiai ua makaala mau makou maanei e hooko aku i ko oukou mau iini a pau. Ina no ke kuai, oia iho la, ina no aole, oia iho la no, aole loa makou e hoolualua ana no ia mea, he olu wale no koonei. Nolaila, e komo maloko! mai hopohopo a kuihe ka manao!! A e ike no oukou i ka oiaio.
Alanui Moiwahine, Oct. 3, 1877. 40 1m
Piha i ka Hauoli!
Hauoli i ke aha?
I KA EMI O KE KUMUKUAI O NA
Lole Ano Hou ma ka Halekuai o
AHUNA!
MA KA hiki ana mai o ka mokuahi Likelike a me na moku waiwai e ae mai na aina e mai, ua loaa mai, a eia ma ko'u mau Halekuai na waiwai nani ano hou loa, a e hiki mau mai ana no na keia hope aku, a hewa i ka wai na mea he nani.
E kuai aku no au me ka oluolu loa ia oukou e na hoa o na aina kupolua nei i ka lai, a me na makamaka e ae hoi a pau e naue mai ana, a e ike auanei oukou i ke kuai hoopaki aku o ke keiki o ka aina pua i ua mau waiwai nei: oia hoi na Kalakoa holoku o kela a me keia ano e ku ai ka hoohehelo ana, he 101 a hookahi dala o ke Kalakoa ano lauai-lilii, a he 8 i-a hookahi dala o ke Kalakoa laula nunui, na lole Iliwai o kela a me keia ano, na polu maikai loa, na kihei weluwelu, aole i kanamai ka nani i ike oleia mamua, na makalena o na ano like ole, na koloka e kipu ai o ke wa anu, a me na mea makamae e ae he nui wale, e molowa'i oe i ka helu aku e
Nolaila, e kipa mai no e na makamaka, aole ke kikaha loa'e ma ke alanui. Ina no aole ke kuai, o kekahi mea nui no ka halawai ana o na maka, a na'u no e pahola aku ia oukou i na lima hookipa a ke aloha. Owau no ko oukou makamaka. AHUNA.
Waialua, Oct. 3, 1877. 40 3ms.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
MAUU KUAI!
MAHOPE AKU O KA LA MUA O OKATOba e loaa no ka Mauu i ka poe makemake kuai, ma ka pa o ka Halekula Kahunapule. 39 4ts
AINA HOOLIMALIMA.
AIA kekahi aina e waiho la ma Kalihi, elua paha eka, he aina loi kalo, ua makemakeia e hoolimalima aku ka mea e makemake ana. He aina waiwai nui keia no ka poe e makemake ana e mahi. E loaa ana ka wai i na manawa a pau. E ninau i keia hale pai. 21 tf
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa loa ia'ku nei, oiai, ua lilo mai ia'u ka ILI AINA o PA-U ma ka hoolimalima, a nolaila, ua kapu loa na holoholona, oia hoi ka bipi, lio, hoki, miula, puaa, manu, i ka hele wale ana ma ua Aina la, ina e loaa kekahi o keia mau holoholona, e hooukuia no ka helehewa, a o ko'u luna o MOKULEHUA. JAMES AULD.
Pawaa, Sept. 27, 1877. 39 3ts.
Wai! Wai!—Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau i loaa ka mana hookahekahe wai, mai na hawai aku o ke Aupuni, mai keia la aku a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai. Eia wale no na hora hookahekahe wai i ae ia ai: Mai ka hora 6 a hiki i ka 8 o kakahiaka, a mai ka hora 4 a hiki i ka 6 o ke ahiahi. O ka mea hoolohe ole, e lawe ia kona mana wai. ROBERT LISHMAN,
Aponoia: Luna Wai Nui.
J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina. 821 3t
I na kanaka a pau e ike mai ana i keia; Aloha.
MAI keia la 15 aku o Sepatemaba 1877, ua kapu loa ka lawaia ana o na ano a pau, ma ka waipuna, a me na kahe-na wai a pau o ka aina o Kapakahi, ma ka apana o Ewa, i ka mokupuni o Oahu nei.
Simona Kaloa Kaai.
Agena a Lunahooponopono Waiwai o ke Lii ka mea Kiekie Ruta Keelikolani.
Honolulu, Sepatemaba 15, 1877. 38 3t
EIA KA POMAIKAI E NA MAKAMAKA.
E NAUE! E KIPA!
KUAI MAKEPONO LOA MAANEI!
HE KUAI MANUAHi!
KE KAHEA aku nei au i kuu mau makamaka a pau o ka olu o Makawao, e hoopulu mau ia'na e ka Ua Ukiukiu, mai ka apana o Hamakua a hiki aku i ka apana o Huelo.
Ua wehe ae nei au he elua mau Halekuai Lole nani, hookahi ma Haiku a hookahi ma Makawao ponoi, a e kuai aku ana me ka makepono loa ia oukou e ko'u mau makamaka, ma ke kumukuai haahaa loa i ike oleia mamua.
OIA KO'U ALOHA IA KAKOU IHO.
O na lole nani loa e kupono ana i ka linohau ana o na Keonimana, a me na kahiko kupono no ka hoohiehie ana o na lede maka palupalu o ua aina ua kaulana nei, e hoopakika aku ana au i ke kuai ana ma ko'u mau Halekuai. E kipa nui mai oukou me ke aloha, e ike pono i ko keia.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
a me kona mau Halekuai manuahi. He ole ka lohe pepeiao, o ka ike maka ka pono. Owau no me ke aloha.
36 3ms. C. H. DICKEY, (Kale Kika.)
HENEIKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU
o ka Halekuai o
GOO KIM!
MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela mau aku ma na Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho "i ka a-la a mau a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uliuli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena au liilii, kakau loloa ulaula, hinahina, uliuli a me ka poni, na mamalu liilii, na Lakeke keiki, a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa mai o ka hale polapola. 35 6ms
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 3 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
763 1y 814
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUAHI HAWAII
LIKELIKE!
KAPENA SHEPHERD.
Poalua Oct. 2, 5:30 . . . . . No Punaluu ma Kona no a hoi mai no.
Poalua Oct. 16, 5:30 . . . . . No Hilo a hoi mai no.
Poaha Oct. 25, 5:30 . . . . . Kaapuni ia Kauai.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Lahaina a pela maluna mai . . . . . $6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makana, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.00
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma a Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ua hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.