Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 18, 3 Mei 1877 — Page 4

ʻaoʻao PDF (1.33 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, MEI 3, 1877.

KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.

LAIKI MAKUA,  MRS. KELA A. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE,  MRS. C. C. COLEMANA.

NONE BUT JESUS.

Weeping will no t save,
Tho' my face were bathed in tears;
That could not allay my fears,
Could not wash the sins of years;
Weepin g will not save me,
Cho. Jesus wept and died for me;
Jesus suffered on the tree,
Jesus waits to make me free,
He alone can save me.
Wo rking will not save me—
Pu rest deeds that i can do,
Holie st thoughts and feelings, too,
Cannot form my soul anew;
Wo rking will not save me.
Cho. Jesus wept etc.
Wai ting will not save me—
Helple ss, guilty, lost, I lie;
In my ear in mercy's cry;
I f I wait I can but die—
Wai ting will not save me.
Cho. Jesus wept. etc.
Faith in Christ will save me —
Le t me trust thy weeping Son;
Trust the work that He has done;
To his arms, Lord, help me run —
Faith in Christ will save me.
Cho. Jesus wept, etc.

KA LANI.

          Aole kakou i hai nuiia mai, a i hoike piha loa ia hoi no na mea e pili ana i ka Lani maloko o ka Baibala. Ua loaa ia kakou na hoikeike a me na hoakaka nani ana ma Hoikeana, aka, aole wahi e ae i hoikeia mai ia kakou no ia mau mea. E kamailio ana kakou no ka Lani, aia maluna, aka, mahea o maluna? aole kakou i ike. Aka, ina paha aia io maluna ka Lani, "mamao, mamao loa," alaila, e ninau ana paha kahi poe, e like me ka ninau ana mai a kekahi wahine ia'u i kekahi la aku nei: "Pehea kakou e hiki aku ai iluna olaila? A ina kakou e hiki ilaila, e h aule hou mai ana no kakou."
          Ina he mana ko ke Akua e hana i ka honua, na ao o ka lewa, a me ke kai nui, a me na mea a pau, alaila, ua mana no Oia e haawi ia kakou i ala e lawe aku ai ia kakou iluna o na ao kaalewa, a i ka la paha, a mahina paha, ina i makemake Oia ia kakou ma kekahi o keia mau wahi, aia ilaila ka Lani. Malia paha ua kokoke no ka Lani io kakou nei, a ina pela io, alaila, he hoohala manawa wale no ka hooluhi ana ia kakou no ka hoomaopopo ana aia la mahea, a me kona mau ano a pau. Ua ike no kakou ina kakou e make, e hoi ana ke kino i ka  lepo. Ua ike kakou i na iwi maloo o kanaka e waiho ana maluna o ke one, ua hoi aku ka io a pau i ka lepo. Aka, aole e hiki ia kakou ke ike pela a ukali aku i ka uhane. Aole loa kekahi o kakou i ike ia mea he uhane, aka, ke ao mai nei ka Baibala, aole ka he make iki o ka uhane. Alaila, aia la mahea—ihea kahi e hele ai ke haalele iho i ke kino? O ka mea wale no i maopopo ia kakou, oia ka hoi ana aku i ke Akua la. Alaila, e hoomaopopo iho kakou i ke ano nui o ka hana maluna o kakou no ka hoomakaukau ana no ka hele ana aku, mamua o ka ninaninau ana a noonoo ana i kahi o ka Lani a me kona mau ano, a me ka nune ana i kahi e hiki aku ai ilaila. O ke kauoha ia kakou oia no keia: "E hoomakaukau!" A oia wale iho la no ka kakou hana pili ia mea.  E.

NA KAIKAMAHINE LIILII.

          Ke makau nei au ua mahuahua ole ka manao o na makuahine o Hawaii nei e ao aku i ka lakou mau kaikamahine liilii i ka hana. He mea oni mau na kamalii, aole e noho malie iki ana. Ua oi aku ko lakou hauoli ke haawi aku oe i wahi hana. Ua makemake mau na kaikamahine liilii e hana i na hana a lakou i ike aku i na makuahine e hana ana. Ina e humuhumu ana ka makuahine, e makemake ana lakou i kui me ona lopi. E ao aku ia lakou e hoomaka e ao i na hana a ka upa me ke kui. E hoikeike aku ia lakou, a e hoohauoli aku ia lakou ma ka ike ana i kekahi mea. E hoomanawanui ma ke ao ana aku ia lakou me ke akahele i kela a me keia manawa. E hoike aku oe i ka manao hauoli ma ka lakou mau hooikaika ana. Mai manao e mahuahua loa ana i ko lakou hoao hookahi ana. He mea nui no lakou i ka ike ana i ka hauoli ma ke kokua ana ia Mama, nolaila, e hoike aku kakou i ka hauoli ma ko lakou hooikaika ana e ike, a kokua aku.
          E ae aku ia lakou e kokua mai ma ka pulumi ana i ka hale. E kuai aku i wahi pulumi uuku na kau wahi kaikamahine a ao aku i ke ano o kana hana. E hakii i wahi kaula ma ke kuau o kahi pulumi, a e kakia aku i kui i wahi nana e kau aku ai ke pau kana hana. O ke ao an'aku ia iaia e waiho ma kahi kupono e like me kona Mama. E ao aku ia ia e ohi i na mea liilii e mokaki wale ana a waiho ma ko lakou wahi kupono. E ao aku iaia i na wa a pau e waiho aku i kana mau mea paani ma ko lakou wahi ke pau kana paani ana.
          O ke kanu pua kekahi hana maikai loa no na kaikamahine liilii. E hawi aku i wahi uuku no lakou e mahi ai i wahi kihapai pua a me na mea maikai e ae.
          Nui ko'u minamina ke ike aku i na kaikamahine e nonoho mai ana ma na aoao alanui me ka hana ole.
          He nui na noonoo ana, he nui ka manawa, a he nui ka luhi no ka malama ana i keia poe kamalii a ke Akua i haawi mai ai ia kakou; aka, o ke kaikamahine manao maikai, he hauoli oia no ka home, a o ke kaikamahine manao maikai ole, he pilihua a he kaumaha ia no ka home.
          E na makuahine aloha; aole anei oukou e malama nui a e malama maikai i ka oukou mau kaikamahine?  J.

UA HUHEWA.

          Kani ke oe oe! Oe, oe! Kani wikiwiki! "Heaha keia?" wahi a na ohua oluna o ke kaaahi. "Ua huhewa ka enekini." wahi a ke kahu kaa, "a ua haule na kaa mawaho o ke alanui." Ma ko kakou alanui anei keia ulia? Aole, eia no nae ma ke alanui e pili pu ana me ko kakou. Aole emo, hoea aku ana makou i kahi i poino ai kela mau kaa. Aia hoi, ua haule io ka enekini mai ke alanui aku, a e waiho aoao ana ma kapa o ke alanui; a o na kaa hoi, ua hulihia, a ua nahaha kekahi mau kaa. Aia hoi na kanaka me na oo a me na kolopa e uneune ana a e eli ana, e haoikaika ana e hooala hou i na kaa iluna.
          O ke alanui o ka Pono, oia ke ala i kuhikuhi ia no kanaka e holo ai, a loaa ka lani. He mea e nae ka nui o ka poe i ike ua huhewa ke kaa i kela la a i keia la. Aia he kanaka e hoopa ana i na mea ona. Ua huhewa kona kaa, a mamuli hulihia, a nahaha. Aia ka wahine puni lealea. Ua huhewa oia, mamuli haule. Aia ke kanaka makee waiwai, ua aneane hu kona kaa. E ao oe o hulihia. Aia hoi he kanaka aie nui. Aia kekahi mea e haule ai oia mai ke ala o ka Pono.
          He nui na kumu e ae e huhewa ai na makamaka mai ke alanui aku o ka pomaikai. E akahele ma ka holo ana e pono ai. Mai holo naaupo; o kani auanei ke oe oe, a olelo ia hoi, "Aia o mea, ua huhewa kona kaa, ua hulihia, ua nahaha; ua pau ka pono."
          E holo olioli, e holo akahele, e holo ahonui ma ke alanui o ka Pono, ke ala hele lani.  KEALALAINA.

KE KUHIHEWA I NA MEA LAPUWALE.

          Aole i aui loa'e nei ka manawa, ua hele aku la wau e ike i kekahi kanaka mai, a o kekahi mea e noho ana ma ka ipuka o ka hale, ua kamailio mai la ia'u, me ke kuhikuhi ana'ku o kona lima i ke kumu kamani e ku ana, a pane mai la : "ua olelo ia, o kela kumu laau ke kumu o ka mai o keia kanaka, a malia paha o ka make." "No keaha hoi?" wahi a'u i ninau aku ai ; "he laau make nae paha kela? he piha anei ke ea, a i ole o ka wai, a i ole o kana ai i ka laau make mamuli o keia laau ?" "Aole! Aole loa pela!" "Alaila, pehea e lilo ai kela kumu kamani i kumu no ka make o kela kanaka, a pehea e hiki ai ?" O keia ninau, aole e hiki ia lakou ke hai mai ia'u, a hoomaka aku la au e hai aku ia lakou i ko lakou mau ano naaupo, ka puni wale ma na mea lapuwale o ka hoomanamana—aohe oiaio iloko oia mau mea. He kumu laau io no kahi i olelo ia he hoolilo i ke ea ma kona wahi e ku ai i mea make, a o ka lole lilina e hana ia'i mai kona ili me ka hoomaikai ole ia, a komo ia, e hoopuni ana i ka ili o ke kanaka me ka meeau, aka, o ka laau kamani maikai, aole ia o na laau oia ano. Aole ia he laau make, e manao ana anei oukou ua haawi mai ke Akua iaia i ka mana o ke ola a me ka make ? Aole ; aole loa. Aole i haawi ke Akua Nui i kona mau mana i na laau, i ka moo, a i kekahi mea e ae paha, aole loa no hoi i ka Diabolo ; no ka mea, ke noonoo nei no oukou, aole i loaa ka mana ia Satana e pepehi aku ia Ioba ; a o na diabolo i hana ino ai i ke keiki pupule, ua hoolei aku lakou iaia iloko o ka wai a me ke ahi e make ia, aka, aole i ko ko lakou makemake. A ua olelo aku no o Satana ia Kristo, iluna o ke kiekiena o ka hale hoano, "e lele iho oe ilalo," aole nae e hiki ia Satana ke hooko ia mea. A ina ua nele ka mana oi o ka ikaika o ka hewa i ka mana hoola a hoomake, alaila he keu aku o ka hupo o ka manao ana'e ua loaa ia mea i ka laau kamani.
          Ina paha o na mea, a pau e noho ana ma kahi e kokoke i kekahi laau kamani ua pau i ka make, a i ole ua lawe ia'ku mailaila, o ke kumu anei ia e manao ia 'ku ai no ka manao poino o ka laau kamani ke kumu? Aole! ua ike no au i kekahi makamaka wahine, he kumu laau kamani nui nani kana e ulu nei maloko o kona pa, aka, ke noho nei no oia ma ia wahi, a aole loa hoi i komo iki aku ka make maloko o kona ipuka mai ke kanu ia ana mai o ua laau nei. Ua ike no hoi aui kekahi ohana e aku, aole loa a lakou mau laau kamani, aka, ua lawe aku ka make i kekahi o na keikikane olaila. He elua a'u mau kumu kamani e ulu maikai nei. Ua kanu ia he ekolu a eha paha makahiki i hala'e nei. Ke ulu ae lakou a nunui, a palaha ae na lala maikai, ke manaolana nei au, ke hooloihi mai ke Akua i ko'u ola, e noho ana au e hooluolu malalo o ko laua mau lala malumalu. Aka, ina mamua'e oia manawa, o keia honua o ke Akua Ana hoi i haawi mai ia kakou no kakou a pau, e lawe ia'ku ana mai a kakou aku—a i ole e make ana paha kakou—ua pono no. Aia wale no i ka makemake o ke Akua, aole hoi ma o ka mana o ka laau kamani a mea e ae paha.
ELENA.

HE UA MAI KA LANI MAI!

          I ka wa i malo ai na punawai a me na kahawai o Yorkshire, ma Enelani, i kekahi kau o ka makahiki, a uuku loa ka wai, ua malama a houluulu mau kekahi wahi kaikamahine uuku i na kulu paka ua a pau e loaa ana iaia, a i ka mahuahua ana, kuai aku la ia me kekahi wahine holoi no na keneta elima, a peia mau oia i hana'i a loaa na dala paa elima iaia. Lawe aku la oia i keia mau dala ana i ke kakauolelo o ka Papa Misionari o na oihana kuwaho, a haawi aku la i mea kokua i na hana a ka Haku mawaena o ka poe pegana. Ninau mai la nae ke kakauolelo, "owai kou inoa, i kakau iho ai au ma na Buke Moolelo?"
          Aole nae kela i hai iki aku.
          "He mea pono e hai mai i kou inoa i maopopo ai kahi i loaa mai ai keia mau dala, e kuu keiki aloha," wahi a ke kakauolelo.
          No ke koi loa ia mai, pane aku kela.
          "E kakau iho hoi ha oe" "he ua mai ka lani mai!" Nani ka hoomanao ana o keia puuwai uuku i ka poe iloko o ka pouli. He puuwai malamalama kona.

No Christophur Columbus.
HELU 9.

          I ke ahiahi o ka la 24 o Dek. 1892, ua holo aku la ka Adimarala no ke awa o ke Alii Guacanaquri. He aheahe maikai ko lakou makani ia la, aka i ke ahiahi pau ae la ka makani, a pohu lai loa iho la. Ua olelo o Columbus ma kana buke hoomanao, "ua malie ka moana me he kio wai." Aole no i pili kona mau maka i ka po mamua iho, a no ka manao kaukai i ke kanaka e ku ana i ka hoe, ua hoi aku la ia e hooluolu, aka, ua hookuli ua kanaka nei, aole i hoolohe i na kauoha a ka Adimarala, a haawi aku la na kekahi wahi keiki uuku e ku i ka hoe, a hoi aku la ia e hiamoe, a o na kanaka e ae oia uwati, ua ukali aku la i kana mau hana, a hoi aku la lakou a pau e hiamoe. Aohe mea e ala ana o ua keiki wale nei no. Pii mai la ke kai a ano like me he mau ku hiwi la, aole nae oia i ike o ka hoailona ia o ka pilikia; "he nalu mamua!" a nolaila aole oia i hoohuli ae mai na nalu mai. I ka wa i pa ai ka hoe-uli i ke akoakoa o lalo, akahi no a kahea ae ua keiki nei, a ala mai la o Columbus a ku ana iluna o ka oneki! ala pu mai la me ke kapena o ka uwati, a kauoha aku la o Columbus iaia e kau aku iluna o kekahi waapa a e lawe aku i heleuma mahope. Ua kau aku la ua kapena nei me na kanaka iluna o ka waapa, aka, aole nae i hoolohe i na kauoha a ka Adimarala, holo loa aku la lakou i ka lua o ka moku he hapa legue ka mamao.
          I ka ike ana o Columbus i keia holomalu o keia poe, kauoha aku la ia e oki ia na kia a e hoomama ia ka moku, e like me ka hiki; aka, ua makehewa wale no; no ka mea, ua paa loa, a e hoomaka koke ana ke komo hikiwawe ana o ke kai.
          O ke Alii o ka lua o ka moku, (oia o Nina) aole oia i ae mai i ka poe holomalu e kau aku iluna, a hookuke ia mai la lakou e hoi hou mai i ko lakou moku ponoi. Ua hiki ole ke hoopakele i ka moku, nolaila, ua kau aku la ka manao nui o Columbus e hoopakele i na kanaka, a hoouna aku la ia lakou iluna o ka lua o ka moku.
          I ka lohe ana o ke Gua canaquri i keia pilikia i kekahi kakahiaka ae, ua nui kona kaumaha, a kulu iho la kona mau waimaka, a hoouna mai la i kona mau makaainana maluna o na waa e kokua i ka poe i pilikia. Ua pakele ka hapa nui o na waiwai, a hoihoi ia aku la me na luina pu a hiki i kahi o ke Alii, a nana i makana mai ia lakou i na hale e noho ai, me ka malama maikai loa ia. Aole o lakou mea i nalowale aku.
          Ua holo aku ke Alii maluna o ka moku Nina e ike i ka Adimarala, a ua ku i ka mahalo ia kona ano a me kana mau hana. I ka holo ana mai o Columbus iuka, ua kahaha oia no ke ano kilakila o na hana o ka launa Alii ana mahope iho, ua haawi ia na hana hoolealea imua o ka Adimarala, a he tarsani a oi o ka poe Ilikini kai komo pu ma ia mea.
          Ua hoikeike aku o Columbus ia lakou i ke ano o na mea kaua, i ke kani ana o na pukuniahi nunui, a lohe lakou i ka leo nui, i ka punohu o ka uwahi, a me ka hakihaki o na laau i ka poka, ua piha lakou i ka makau a moe iho la ilalo o ka ilihonua ; aka, ua hai aku la no o Columbus ia lakou me ka hoakaka aku i ke ano oia mau mea, aia wale no i kona mau enemi e ki i'ai, aole hoi ia lakou, kona mau hoa'loha.

HE WAHI MOOLELO NO RABI AKIBA.

          Mamuli o na hana ino ia mai, a me na hoehaia, ua haalele aku la o Rabi Akiba i kona aina hanau, a hele auwana aku la ma na aina kula oneanea mamao. O kana mau wahi ukana wale no, he ipukukui no ka hoa ana i ka po, no ka hoopaanaau mau ana i na kanawai a me na ao ana o ka Baibala, he moakane, i maopopo ai iaia na hora o ka wanaao ana e ala ae ai, a he kekake, ka holoholona nana e lawe iaia.
          Ke iho aku la malamalama o ka la malalo o ka ilikai, a ke hohola awiwi ae la ka pouli maluna o ka aina, a aole oia i ike i kahi kupono no ka hoomalu ana i kona poo mai na makani kehau anu o ka po, a e hooluolu ai hoi i ka maluhiluhi o kona mau ami. Me ka luhi mauluulu nui, a me ka aneane ana i kahi o ka pilikia i ka pololi, hiki aku la ia i kahi o kekahi wahi kaona kuaaina uuku. Ua olioli ia i ka ike ana'ku i na kanaka, no ka mea, ua manao ia, ma kahi a kanaka e noho ai, malaila no e loaa'i ke aloha a me ka lokomaikai. Aka, ua kuhihewa nae ia ma keia mea. Ua noi aku la ia e ae ia mai i wahi e moe ai, aka, ua hoole ia. Aole loa hookahi mea e ae mai iaia e komo aku malalo o ko lakou malumalu. No keia mea, ua haalele iho la ia i ka poe aloha ole a hele aku la iloko o kekahi ululaau e ku kokoke mai ana. He nui ke kaumaha no keia mea, nui ko'u pilikia, o ka loaa ole ana ia'u o kahi kupono e malu ai ko'u kino mai ke anu a me ke koekoe, aka, he lokomaikai ke Akua, a o Kana mau mea a pau e hana ai, no ka pono no ia a no ka pomaikai;" wahi ana.
          Noho iho la ia malalo o kekahi kumu laau, hoa iho la i kahi kukui ana, a hoomaka iho la e heluhelu i ka Baibala. Aole i pau pono ka mokuna ana e heluhelu ana, aia hoi, ua pa ikaika mai la ka makani a pio iho la ua wahi kukui nei. "Kahaha!" wahi ana, "aole anei au e ae ia e heluhelu i ka mea a'u i iini ai! Aka, he lokomaikai ke Akua, a o Kana mau mea a pau e hana'i, no ka pono wale no."
          Moe iho la ia ilalo, a hoopololei aku la maluna o ka ili o ka honua me ka manao e ae ia mai kona mau maka e pili iho a e hiamoe no ka manawa pokole. Aole nae i pili iho kona mau maka, aia hoi, ua holo mai la kekahi ilio makanahele a kaili aku la i ka moa. "Heaha keia pilikia hou ?" wahi a Akiba me ka piha i ke kahaha. "Ua lawe ia'ku la ko'u hoapili, a owai la auanei ka mea nana e hoala ia'u i na kakahiaka nui no ka heluhelu ana i kuu Buke nani! Aka, he lokomaikai ke Akua, a o kana mau mea a pau e hana'i, no ka pono wale no."
          Aole no i pau pono ae keia mau huaolelo ana, aia hoi, ua nihi mai la kekahi liona nui a poi aku la i kona kekake, a pau aku la i ka ai ia. "Heaha la auanei ka'u mea e hana'i?" "Ua lawe ia aku ka malamalama o kuu ipukukui, a ua nele au i kuu hoahele o ka moa, ka'u wati hookahi wale no hoi ia—a o kuu kekake aloha kekahi ua hala—ua pau loa i ka hala! Aka, e hoomaikaiia ke Akua, o Kana mau mea a pau e hana'i, no ka pono wale no."
          Ia po, aole oia i moe iki, a i kekahi kakahiaka nui ae, hele aku la ia i kahi ana i kaalalo mua aku ai i kekahi la ae, oia hoi kauhale kuaaina o ka poe lokoino iaia, me ka manao e noi aku i ko lakou oluolu e haawi mai i lio iaia a holoholona e ae paha, i hiki ai iaia ke hoomau aku i ka hele ana ma kona ala i manao ai. Aka, i kona hiki ana i laila, ua hoopiha ia oia me ke kahaha i ka loaa ana'ku hookahi wale no kanaka e ola ana! Hoomaka mai la ua kanaka nei e hai i keia moolelo. Ia po, i ka wa oia nei e moe ana malalo o na laau, ua komo mai la he poe powa iloko o ua kauhale nei, pepehi powa ia iho la na kanaka, a aihue ia ko lakou mau waiwai a pau. I ka pau ana o ko Akiba hihio ana kahaha no keia mea, haule iho la ia i ka honua, a me na maka i ka lewa, puana ae la i neia mau huaolelo me ka leo hoomaikai.
          "E ke Akua nui, ke Akua o Aberahama, Isaaka, a me Ioba, ano ke ike nei au, ma ka hoomaopopo ana, he poe makapo a nawaliwali kanaka o keia honua; e manao mau ana he mea ino kekahi mau ulia i manaoia no ko lakou pomaikai! Aka, o Oe wale no ka Mea i ike, ka Mea Nona ka lokomaikai, ke aloha, a me ke kokua ana."
          "Ina aole au i hookuke ia mai e kela poe aloha ole ma ka haawi ole ana mai i ka'u mea i noi aku ai; ina paha owau kekahi i komo pu me lakou ma ka poino a ka poe powa. Ina aole e hoopio ia ka a o ko'u kukui e ka makani, ina ua ike ia e na powa, a o ko'u make no ia. Ke ike nei no hoi au, na Kou aloha lokomaikai i hoonele ia mai ai au me ko'u mau hoahele, i lohe ole mai ai na powa i ko laua mau leo, a pakele ai hoi au. E hoomaikai mau loa ia Kou Inoa Hemolele i na wa a pau."

Ka Haina a ke Kamaiki.

          Ninau aku la kekahi kanaka i kekahi wahi keiki :
          "Ehia Akua e kuu keiki ?"
          "Hookahi!" wahi a ke kamaiki me na maka hoihoi.
          "Pehea oe i ike ai ia mea ?" wahi a ke kanaka-makua i ninau aku ai.
          "No ka mea," wahi a ka kamaiki, ua lawa kupono wale no Nona, aole wahi aku i koe.
          "Pehea ? Aole anei oe i kuhihewa ?" wahi a ke kanaka-makua.
          "Aole!" me ka leo kuoo ke kamaiki i pane mai ai. "No ka mea, ua piha Iaia ka Lani a me ka Honua, a me na wahi e ae a pau."

KA MAKEMAKE O KA PUUWAI.

          Minau aku la kekahi wahine i kekahi wahi kaikamahine kuli ma ke kakau ana ma ka papa kakau.
          "Heaha ka pule?"
          Lawe ae la ua wahi kaikamahine nei i ka peni a kakau iho la i ka pane:
          "O ka makemaek o ka puuwai ka pule!"
          A pela io no. E maikai wale no na huaolelo a nani na puana ana o ka pule imua o ke Akua, a nele nae i ka manaoio a me ka makemake o ka puuwai, aole ia he pule i manaoia.

O MAKOU NA OPUU.

          E hoakaka aku ana kekahi kumukula Sabati i kana mau haumana, i ke ao o ka mokuna umikumamalima o Ioane a pane aku la.
          "O Iesu ke Kumu waina, a o kakou na lala, mai Ona mai ko kakou ola a me na hauoli ana."
          "Ae!" wahi a kekahi wahi haumana uuku iki. "O Iesu ke Kumu waina, o na kanaka makua na lala, a o makou na opuu."

HEAHA KA HAIOLELO?

          He mea pono i na makua a me na kumu e ninaninau mau aku i na keiki i ke ano o ka haiolelo a ko lakou kahunapule i hai ai ma na Sabati. O ke ao ana aku ia ia lakou i hoolohe, hoomanao a e noonoo. O ko lakou ike ana ia i ke ano o ka haiolelo, he ao ana i na kanaka a me na kamalii, a he mea pono e hoolohe ia a hoomaopopo pono.

E HOOLOHE I KOU MAKUAHINE.

          E uwe haalipo ana kekahi keiki me ke kanikau no kona makuahine i make, a e hoomalielie aku ana kona mau hoa no kona hoolohe mau i kona makuahine oiai e ola ana.
          "Pela io no au i manao ai," wahi ana, "i ka wa a ko'u makua e ola ana; aka, ano ke hoomanao nei au, me ka ehaeha a me ke  kaumaha, ua nui wale no ko'u hoolohe ana a hoopalaleha; no ia mau mea, auwe! ua hala ka manawa no ka hoihoi hou ana mai." E hoolohe i kou mau makua i loihi ai ke ola.

HAAWINA KULA SABATI.
HELU 7—SABATI, MEI 13.
KUMUHANA.—Iehu, kona mau ano elua, ano maikai, ano hewa.
PAUKU BAIBALA—2 Na Lii 10:20—31.

20 I aku la o Iehu, E hoolaa aku i ka houluulu ana no Baala. A hoolaa aku la lakou.
21 A hoouna aku la o Iehu i ka Iseraela a puni; a hele mai na kauwa a pau a Baala, aole i koe aku kekahi i hele ole mai. A komo lakou i ka hale o Baala, a piha loa ka hale o Baala mai kela aoao a i keia aoao.
22 I aku la ia i ka mea nana i malama ke keena lole, E lawe mai iwaho i ka lole no na kauwa a Baala. A lawe mai no ia i ka lole no lakou.
23 Komo aku o Iehu a me Iehonadaba, ke keiki a Rekaba, iloko o ka hale o Baala, a i aku la i na kauwa a Baala, E nana oukou a ike, i ole maanei me oukou kekahi o na kauwa a Iehova, o na kauwa a Ba la wale no.
24 A komo aku la lakou e kaumaha aku i ka mohai, a me na mohaikuni, alaila hoonoho iho la o Iehu i na kanaka, he kanawalu mawaho, i aku la, O ka mea nana e hoopakele kekahi o na kanaka a'u i lawe mai nei iloko o ko oukou lima, e lilo no kona ola no ko ia la ola.
25 A pau kana kaumaha ana'ku i ka mohaikuni, i aku la o Iehu i ka poe kiai, a
i na luna, E komo iloko, e luku ia lakou ; mai puka iwaho kekahi. A luku aku la ua poe la ia lakou me ka maka o ka pahikaua; a o ka poe kiai a me na luna hoolei aku la ia lakou, a hele aku la i ke kulanakauhale o Baala.
26 A lawe mai lakou i na kii mawaho o ka hale o Baala, a puhi aku la i ke ahi.
27 A wawahi lakou i ke kii o Baala, a wawahi hoi i ka hale o Baala, a hoolilo lakou ia mea i hale kiona a hiki i keia la.
28 A luku aku la o Iehu ia Baala mai loko aku o ka Iseraela.
29 Aka hoi o na hewa o Ieroboama ke keiki a Nebata, nana i hoolilo ka Iseraela i ka hewa, aole i haalele o Iehu i ka hahai ana mamuli o lakou, o na keikihibipi gula ma Betela a ma Dana.
30 A olelo mai o Iehova ia Iehu, no ka mea ua maikai oe i ka hana ana i ka pono ia'u, a ua hana aku oe i ko ka hale o Ahaba, e like me ka mea a pau ma ko'u naau, e noho auanei kau poe keiki maluna o ka nohoalii o ka Iseraela a hiki i ke kualua.
31 Aka aole o Iehu i malama i ka hele ana ma ke kanawai o Iehova ke Akua o ka Iseraela me kona naau a pau; no ka mea, aole ia i haalele i na hewa o Ieroboama nana i hoolilo ka Iseraela i ka hewa.
Pauku Gula. P 31. Hoopaanaau.
Mele.—Him. 299. 7—6. Elua pauku.
Pule pokole no ke kula i huli a mihi, &c.
No na Papa.
O kekahi hapa o ka mok. 8, e pili ana i ka wi a me Gehazi me Hazaela paha, pono ke hookomoia mawaena o ka mokuna 4 a me ka 5. No ka mea, mamua aku no na akahiki wi 7. O Gehazi hoi, aole oia he lepera i ka wa e kamailio pu ana ke'lii Benehadada me ia. Ua hookaawaleia'ku oia mai na kulanakauhale aku ma ka mok. 5, no kona ano lepera.
Ua hele Elisai ma Damaseko 8:7, no keaha la? no ka mai paha o Benehadada, no ka poni paha ia Hazaela i alii, i pani no Benehadada. Ua kauoha ke Akua ia Elia, I Na Lii 19:15 e hele i Damaseko e poni ia Hazaela i alii no Suria. Aole akaka, ua hele Elia, aka, ua haawi paha oia ia hana ia Elisai, a nana paha ia i poni. Aole nae i kakauia. Ke ano o Hazaela ka i kakauia. P 12.
Mok 9:1.—Iehu, kona poniia'na i alii no ka Iseraela, ka hana i haawiia ia ia, kona hooko ana ia hana me kona kono ana ia Iehonadaba e hele pu e nana i kona ikaika. Heluhelu 9:1—13, 22—27, 30—35. Mok. 10:6—14. 15—19.
P 20. Heaha ka Iehu kauoha? hoolaa, e hoakoakoa i aha la, i aha mohai na Baala. He aha hoomana ia Baala. Ua hanaia anei pela? Heaha ka manao o Iehu? p 19.
P 21. Hoouna Iehu me ke kauoha, e hele mai ka poe hoomana ia Baala mailoko mai o ka Iseraela a pau, i koe ole kekahi. He heiau nui loa paha ko Baala me kona mau lanai, na pa e puni ana.
P 22. Heaha ke kauoha no na lole? na lole kahuna paha, lole keokeo, lole laa. Aia paha ia iloko o ke keena lole kahuna.
P 23. Owai pu me Iehu ka i komo iloko o ka hale laa? Kauoha Iehu e hookaawale ia'ku owai? no keaha? Owai wale no?
P 24. A komo na kauwa a Baala a aha? Ehia kiai a Iehu i hoonoho ai mawaho? Heaha ka olelo hooweliweli ia lakou?
P 25. A pau ka mohai ana, kena Iehu ia poe kiai e komo a aha? Ua hana anei pela? A pau ia, hele aku la lakou ihea?
P 26—28. Ua aha ia na kii o Baal? na kii laau paha ia i puhiia i ke ahi. O ke kii nui o Baala, he pohaku paha ia, ua'ha ia ia? Pehea hoi ka heiau? a lilo ia i aha? Pau loa anei ka hoomana Baala ia Iehu?
P 29. Ikaika loa Iehu i ka hoopau ana i ka hoomana Baala. Heaha nae kona hoomana?
P 30. Pehea ko Iehova mahalo ana ia Iehu? Heaha ka pomaikai e oaa ana ia ia, nohea ia pomaikai? no ke ao nei wale no paha.
P 31. Ka pauku gula keia, e hai paa naau mai. Owai ke hoohalike ana? Nana Roma 2:21—23.
Na Ninau a ke Kahu.
1 Heaha ka mea i pau ai ka wi a nui ai ka ai ma kela Haawina 6? Owai ka i kauoha ia e poni ia Hazaela? Na Elia anei i poni? Nawai? Hiki anei i na kaula ke poni i ka poe kue, i na enemi e like me Hazaela? Pehea Saula? He enemi hoi ia mahope, nawai nae ia i poni? Nawai hoi i hoalii i na lii? Hai mai. Rom 13:1.
2. Owai Iehu? Kipi oia ia wai? Owai ka i kauoha mua ia e poni ia ia? Ua poni anei Elia ia ia? Nawai ia i poni? Na ke Akua i kauoha ia Elia. Na Elia i kauoha ia Elisai. Na Elisai i kauoha i kekahi haumana ana. Ua oleloia, na Solomona i kukulu i ka luakini, aole nae nana i kukulu me kona mau lima ponoi. Nana i imi i na mea e paa ai ka luakini. Pela Elia. Ia ia ke kauoha mua e poni ia Hazaela, a ia Iehu. Aole nae na kona mau lima ponoi i poni. Ua waiho nae oia ia hana ia hai, i kona mau hope. Kauoha Iesu i na haumana he 11, e hele i ke ao a pau, a hai aku i kana olelo. Aole nae lakou ponoi i hele aku i ne ao eni a puni. Ua waiho nae lakou ia hana i ko lakou mau hope. A pela ia i hookoia'i.
3. Hai mai i na hana a Iehu i hana'i i hookoia na wanana no Ahaba. no Iezebela no ko ka hale o Ahaba, no ka poe hoomana ia Baa a. Ehia keiki i okiia'i na poo a laweia io Iehu la? A i kona ike ana, heaha kana olelo hoahewa ia ia iho, a hoapono ia lakou?
4. Heaha ka hope o Iezebela? No keaha kona pena ana i kona maka, a aahu i ke kapa nani? Pehea ko Iehu kaena ana imua o Iehonadaba? He ikaika aha kona? Heaha ke kaulana no Iehonabada, e pili ana i ka pualiinuwai. Heaha ka ke Akua i mahalo ai iloko o Iehu? Ua hemolele anei Iehu? Heaha ka pauku gula? me Rom. 2:21—23.
Na manao pili. 1. E hookoia'na na olelo a pau a ke Akua, Aole loa e haule ka mea hookahi me ka hooko ole ia.
2. Aia no i ke Akua na mea, na kanaka, na lii, na mea a pau e hookoia'i kana mau olelo, kona mau manao a pau. Ia ia hoi ka manawa e hookoia, aole hoonala ia.
3. Nui ka poe i like me Iehu, naau lua, no ka pono kekahi naau, no ka hewa kekahi naau. Ikaika ma ke kinai i ko hai hewa, hoomau nae ma ko lakou hewa iho.
4. Mahalo ke Akua i ka poe i aika i ka hooko ana i kona makemake no hai. Hoolei nae oia ia lakou iloko o ka lua ahi no ka hana ole kona makemake no lakou iho.
Mele.—Him. 487 7. Elua pauku.
Pule a hookuu aku.