Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 1, 4 Ianuali 1877 — Page 2

ʻaoʻao PDF (1.29 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, IANUARI 4, 1877.

          O KA la 31 o Dekemaba i hala iho nei, ka piha ana ia o na makahiki he 42 o ke alii ka Moiwahine Kapiolani. Mamuli o ka haule ana o ia la i ke Sabati, ua hoopaneeia a ka la mua o keia makahiki. Ua malamaia he anaina hookipa e ke alii, a ua kipa 'ku ne lede hanohano o ke kulanakauhale nei e haawi aku i na aloha. Ua hauoli makou i ka hai aku, ua mau ka maikai o kona ola kino, me ka loaa mau o ka hooluolu ana, a pela pu me ke alii ka Moi a me ka ohana 'lii. Ke lana nei ko makou manao, a ke kalokalo ae nei i ka lokomaikai o na Mana Lani, e hooloihiia kona mau la, a e pomaikai o Hawaii ma o kona noho'na makuahine no ka lahui.

ALOHA HOOKAHI! ALOHA PAU LOA!

          O ka Helu Ekahi keia o ka nupepa ka LAHUI HAWAII o ka Buke III, a o ka makamua hoi no ka M. H. 1877; a me keia makamua, ke haawiia 'ku nei ke aloha. O na mea a makou i kamailio aku ai e pili ana i ka pepa, ke manao nei makou ua maopopo i kela a me keia, a o ka puana wale ae no keia, e hookoia ana maluna o ia rula. Ua paa ka Alemanaka, a ua loaa hoi ka Moolelo Hou ; a ua ukuhi hou iho nei makou i ka ipu inika a ua loaa he makakila hou ; a maluna o ia mau kahua, ua hiki ia makou ke puana'e me ka hopo ole, e lawa ana ka anoi o ko makou poe heluhelu a pau. Aole makou i manao e haanui a e makana'ku paha i mea e laweia'i ka pepa, aka, e pane aku ana makou mamuli o ka lawe ana i na hana o keia oihana, me ka manaopaa e hooikaika no ka hooholomua ana o ko kakou lahui a me ka aina. O ke ola o ke kanaka a me ka holomua o Hawaii ko makou mau iini ana, a ina makou e ike ana i kekahi wahi kulana e loaa'i ia pomaikai, alaila, o ka makou hana mua ka waiho laelae ana 'ku imua o ka lehulehu, me ka waiho ole i kekahi kumu, a hiki i ke ko ana. O na ano o ko makou kahua ua maopopo i ka lahui, a o ka hoike moakaka no ia mea, oia no ko makou ano, ke kulana a me ke kahua o ka 1876; a ina maloko oia manawa, ua hoopuka makou i kekahi mea e ku ole ai i ka makamake o kekahi, ke noi aku nei makou me ka haahaa e kala mai, oiai, he hewa i manao ole ia, a e lawe aku i ko makou aloha oiaio.

E AUI! E HAWAII!!

          Ano, e na makamaka, ua napoo aku la ka la, a ua kaalo hope ke au o ka makahiki 1876; ua nalo oia me kona mau hiona, mahope o na kualono o ka makahiki hou. I keia la, he makana hou ka kakou, he makana nui a kilakila. Ma kahi o ka makahiki i make aku la, ua haawiia mai he makahiki hou ; a aia maluna o kona mau hiona, ko makou mau manaolana me ka paulele no Hawaii. Aia maluna o na ano e halia mai ana i ka maka a e haupu ae ana i ka manao o ke kanaka, ko makou mau kaunu ana. A oiai o ka makamua no keia o ka omaka ana'e o na kukuna la o ka 1877, ke manao nei makou, he kuleana ko ka nupepa LAHUI HAWAII e kamailio ma na ano ku i ka hoomoakaka ana i na lia a me na hiona e hoomaopopoia 'ku nei, no na na la e hiki mai ana, ka wa hoi i manao ia, "e hanauia'i o Hawaii iloko o na pomaikai."
          Ano, e ku kela a me keia Hawaii oiaio; na puuwai i kuni ia ke aloha no ka aina makuahine a me ka lahui oiwi ; a e aui hope aku, me ka nana i na hiona o na au i hala. Ke ike aku la makou maloko o na pohina hoomanao, i na ouli hoi hope o ko kakou aina, ma ka emi hikiwawe o ka heluna lahui, a me ka nele i na kumu hana hoopomaikai. Ke ike aku la makou i ke ano noho'na huikau i nele i na rula, a me na kumu hoohoihoi palaualelo ; a ke alawa ae imua, me ka hauoli piha e hoomaopopo iho ai, he mau au ia ua hala, a ua hala pu me ia mau hiona. O na ano a pau o ka hoi hope ua nalo aku, a aia maluna o kona kahua, na eheu moakaka o ka holomua, ke "aui" nae kakou.
          Ia oe e kela kanaka ui opio nona ke kino mohaha maikai me ka ikaika, e aui oe, a e hoomaopopo. E nana nou iho, a o oe no kou lahui. E lalau i ka oo a e paeli aku i ka honua. Ua makaukau ka lepo e hoohua mai i na waiwai nau. E haalele oe i ka noho'na palaualelo o na la i hala, a e komo pu me ka mikiala iloko o keia makahiki hou. E hoao kela a me keia nona iho e apo aku i na pomaikai e waiho mai nei imua o kakou. E hoomanao, aole ma ka kuko wale ana a me ke ake nui ana o ka manao no kekahi mea me ka hoao ole e hana, e loaa'i ; aka aia ma ka pii pauaho ole ana a kau iluna o ke kuahiwi o ka lanakila, aia ilaila e loaa'i na pomaikai, a o ka hoomaha hanohano ana ia.
          E nana kakou i ko kakou kulana imua o ka lehulehu. E malama i ko kakou mau loina maikai, a oia ke hoike i ke akea. Aohe mea e ae e hikiwawe loa'i ka haulehia ana o ke kanaka, e like me ka loaa ana o ka inoa ino mamuli o kona hoino ia ia iho. E haalele kakou i na hana lapuwale e ike mau ia nei ma na alanui a me na wahi a ae i kela a me keia la, a e malama pono loa i ko kakou ola kino. Mai uhauha i na la maikai i haawi ia mai no ka imi ana i pomaikai kino a me ka uhane.
          Pela oe e kela kaikuahine maikai, e hoomanao iho oe he haawina kou ma ka papa inoa o ka "hooulu lahui." E ku a e aui, e noonoo oe, aia maluna ou, a aia maluna o na kaikuahine opio a pau o Hawaii i keia la, na manaolana o ka lahui. Ae! a aia ma kou hanaino ana iho ia oe e hanaino ai oe i kou lahui. Mai ae i ka manao uluku o ka haumia e noho alii maluna o ka puuwai maemae ; aka, e ku a maloeloe, a e hookahua i ka manao maikai maluna o ke aloha ia oe iho, a me kou lahui.
          A i kela a me keia e noho ana maluna o ka lepo lanakila o Hawaii, ke pahola 'ku nei makou i ka leo kalokalo, e naue pu kakou ma ke alanui o ka holomua, a i hookahi ka hauoli ana no na pomaikai a pau a ka makahiki hou e makana mai ana. Ua akea ke kahua no kakou, aohe leo papa, a ua lawa me na kumu hoala pomaikai, a o ka kakou wale no ka hoomaka. A ano, e hoomaka.

Kekahi mau mahele o ke Akeakamai.

          Ka Paapu.—Oia ka pipili pu ana o na hunahuna materia o na mea kino, penei. O ka laau ohia maloo, ua oi aku kona paapu i ko ka wiliwili maloo, ka hao i ko ka pohaku, ka wai-piula i ka wai maoli, a pela aku.
          O ka mea oi aku o ka pipili nui ia e na hunahuna materia, ua emi kona pukapuka, nolaila, ina ua like ka nui o na kino elua, ua oi aku ka paapu o ka mea kaumaha o laua; a o ka mea mama, ua oi aku ka pukapuka. O ka pelatina ka mea paapu loa mamua o ke gula a me ke kepau.
          Ka Paakiki—O ka pipili ana no ia o na hunahuna materia. He ano  like iki ka paakiki me ka paapu. O ke aniani, aole i paapu loa, aka, ua oi kona paakiki i ko ka pelatina, gula a me ke kepau.
          O ka iridiama (iridium) kekahi mea paakiki, aia ma ka maka o na peni-gula e ike ia'i. O ka pohaku makamae i kapaia, ke daimana, oia kekahi oi o na paakiki, ua hiki no ke oki i ke aniani. Me ka wela e hoemi ai i ka paakiki o ka hao a me na mea e ae, i palupalu.
          Ka Rarity (Rarete).—Oia ke ku kaawale ana o na hunahuna mea kino. He paapu ka wai, he rarete ka mahu, ka ea a me na mea like; nolaila, i na ua nui ka rarete o kekahi mea kino, ua mama ia.
          Ka Uaua a me ka Paapaaina—O ka uaua, ka hikiwawe ole o ka haki ma ka uhaki ana, penei. O ke kepau aole ia e haki koke mamua o ke aniani. O ka paapaaina, oia ka hikiwawe o ka haki; he ano kue keia i ka uaua. O ka hao sila ka mea uaua loa o na mea a pau, ua hiki ke kau ia 134 paona ma ka uea sila he 1—100 iniha kona manoanoa; elua wale no paona ma ka uea kepau i like pu. Pela hoi, ina 1—10 o ka iniha ke anawaena o kekahi uea hao, ua hiki ia ia ke hapai i na paona aneane 550, he 28 paona-wale no ma ka uea kepau i like pu.
          Ka like ole o ka paa ana o kekahi mau mea ola ole.—E like me ka papaaina o kekahi mea kino, a uaua hoi o kekahi, pela no ka like ole o ko lakou mau ikaika. Mawaena o na metala aole no i like ko lakou ikaika, pela no hoi na laau.
          Eia ka papa kuhikuhi, e maopopo ai ko lakou kulana; e pili ana no ka 5 iwilei a me ka ½ ka loa ke kaawale mai kekahi aoao a i kekahi aoao.

NA METALA.

Cast Steel  134,240 paona.
Swedish Iron  72,000 "
Hao Pelekane  55,800 "
Cast Iron  19,000 "
Cast Copper  19,000 "
Cast Tin  4,700 "
Cast Lead  1,825 "
NA LAAU.
Ash  14,000 paona.
Teak  13,000 "
Oka (Oak)  12,000 "
Fir  11,000 "
Maple  8,000 "
Kaula, 1 iniha puni  1,000 "
Kaula, 3 iniha puni  5,600 "
          Ke ano kui ia.—Ua hiki kekahi mau metala ke kui ia a lahilahi loa, e like me ke tini, kala a me ke gula. O ke gula nae ka mea kui nui loa ia a lahilahi loa.
          Ke ano unuhi ia i uea.—Ua hiki kekahi mau metala ke unuhi ia i uea. O ka pelatina nae ka mea oi loa o ka unuhi ana, ua hiki ke hanaia a like loa me ka punawelewele.
          Na mea metala a me na mea i ano like me ka metala.—O na mea a pau ma ka honua a me na aouli o ka lani, ua mahele ia i na apana he 64. He 51 o keia mau mea, ua hiki ke hoomaikaiia; ua kapaia lakou na metala. Ehiku mau mea metala i ike mua ia, oia ke gula, kala, (silver) hao, keleawe, wai-kala, kepau a me ka tini, a mahope mai ua loaa hou kekahi mau mea, oia ka bismuth, zinc, arsenic, cobalt, platinum, nickel, manganese, &c.
          O na mea 13 i koe, o lakou na mea hiki ole ke hoomaikaiia ma ka hoano hou ana, o ka oxygen, hydrogen, nitrogen, chlorine, iodine, bromine, fluorine, selenium, sulphur, phosphorus, carbon, silicon, a me ka boron.
          Kahiko loa ka hoao mau ia ana o ke ea, a ua maheleia ka oxygen i 23 apana, a o ka nitrogen, 76 apana; ma ke kaumaha keia kaana ana. Pela hoi ka wai, ua ike ia maloko ona, ka hydrogen a me ka oxygen e hui pua ana, ma ke kaumaha o 8:1.
          Ka pau keia o ka mahele mua o ke Akeakamai, ua poina nae au i ka hai mua aku ia oukou i ka mea nana i imi mua na lala o ke Akeakamai. O ka inoa o ua kanaka la, o Pythagoras.

MAHELE 2.
Ka Velocity, ka Ikaika, motio a me ka Momenetu.

          Ka Velosite (Velocity).—Oia ka wikiwiki o ka nee ana mai ke kauwahi a i kekahi wahi. Ina he wikiwiki ka nee ana o kekahi mea kino, e like me ka lele ana o ka nunu, ua nui ka velosite, a i na he lohi e like me ka naonao, ua uuku ka velosite. Penei, ina o ko A mama 2 mile o ka hora, a 4 o B; alaila, o ko B velosite ua palua i ko A. Eia kekahi, i na he 12 mile o ka hora o kekahi moku e holo ai, o kona velosite no ia o ka hora. Eia na loina e pili ana i ka velosite.
          Rula 1.—E loaa ai ka velosite o kekahi mea kino, e puunaue i ka loa o kahi i hele ia me ka manawa oia hele ana.—Ninau. He 120 ka holo o kekahi moku i na hora 4 heaha kona velosite? Penei, 120m. ÷ 4h. = 30m., kona velosite.
          Rula 2.—E loaa ai ka manawa, e puunaue i ka wahi i hele ia me ka velosite. Ninau. He 120 mile ka loa o kekahi ala, ua hiki i kekahi kanaka ke hele i 30m. o ka la; ehia la hele e pau ai ia ala? Penei, 120m. ÷ 30m. = 4 la.
          Rula 3.—E loaa ai ka wahi i hele ia, e hoonui i ka velosite me ka manawa? Ninau. Ua hiki ia E ke hele 10 mile o ka hora, pehea ka loihi e hala ia ia i na hora 4? Penei. 10 × 4 = 40 mile.
(Aole i pau.)

Halawai Makaainana o ka Apana o Lahaina, Maui.

E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
          Ma ka la 20 i hala aenei, ua akoakoa ae na makaainana o ka Malu Ulu o Lele i ka lai o Hauola ma ka Hale Hookolokolo, e like me ia i hoolahaia.
          I ka hiki pono ana ae i ka hora 10, ua piha pono ae ka rumi, i na makaainana, ua hele a lehau o loko, oiai ke anaina e la malie ana, aia hoi, komo palanehe ole mai la na Mea Hanohano His Ex. Jno. M. Kapena, a me His Ex. William L. Moehonua, Kiaaina hou o Maui. Ia manawa, ua haawi mai la o Jno. M. Kapena i keia mau olelo pokole imua o ke anaina me na huaolelo moakaka, aloha oukou. Aloha kakou. Aole mea mokumokuahua e ae iwaena o ko oukou noho ana, o keia mau huaolelo wale no, aloha kakou. Oiai au e kaawale ana mai na one aloha aku o Kama nei, kahi a kakou i noho aloha pu ai i na la i hala aenei, no ka mea, ua ike no au ia oukou, ua hilinai mai oukou i ka'u mau alakai ana, nolaila, ua lilo ia i mea na'u e hoomanao mau ai.
          A ke paipai aku nei au ia oukou e hoomau i na hana maikai a kakou i hana ai. A e hooikaika pu hoi e kokua i ka makia o ko ka Moi aupuni, oia ka hooulu lahui. Aloha oukou.
          He nui aku na mea i koe o keia haiolelo, aole i loaa mai i ka mea kakau ke kope pololei.
          I ka pau ana o keia haiolelo, ua ku mai a ka Lunakanawai Abr. Fornander a heluhelu mai la i ka palapala hookohu o ke Kiaaina hou. Ia manawa, ua huki ia ae la ka hae nui o ke aupuni, e like me ke kauoha a ka Moi, e hoike mai ana o William L. Moehonua ke Kiaaina o na Hono o Piilani. Mahope iho o ka pau ana o ka heluhelu ia ana o ka palapala hookohu, ua haiolelo mai la ke Kiaaina hou imua o ke anaina, penei:
          E na keonimana :—Mamuli o ka lokomaikai o ke Alii ka Moi Kalakaua, ua hookohu mai oia ia'u e noho Kiaaina ma keia okana , ma kahi i hakahaka iho nei, mamuli o ka hoonohoia ana'ku o ke Kiaaina Kapena i Kuhina Waiwai. A oiai au e hoomaka aku ana ma kahi e ili mai ana ka hanohano ia'u e malama, a ua olioli nui au i ka hui ana me oukou, na makaainana o ka Moi ma keia okana i keia la, e kamailio iki, a e launa pu me ka poe a ke au o ka manawa i kona mai nei ia'u, o ko'u mau makamaka ia e noho aku ai ma keia mua aku.
          Ua maopopo ia'u, aole he oihana uuku ka oihana Kiaaina, ke makaala ka mea ma ia wahi, i na hana hiki ia ia ma kona kulana ke hana, a kokua aku no ka pono a me ka pomaikai, a me ka holomua o ka poe a pau e noho nei ma na Mokupuni o Maui nei. He oiaio, ua mama ae ko'u komo ana aku ma kahi o ko'u mua i haalele iho la. Oiai, mamuli o kona noiau, ua waele mua aku nei oia i na pohihihi, a me na hemahema o keia oihana. A mamuli hoi o kana alakai noiau ana, me na hana aloha, mawaena o oukou, nolaila, ua lana ko'u manao "ua maikai ke kahua," a kona hope nei e hahai aku ai, ke noho pu aku kakou.
          He nui na makahiki i hala aenei a'u i haalele iho ai i ka hookamaaina ana no Lahaina nei, a iloko o ia wa, ua kamaaina au me ko na pea elua, o ka aina anei. A ua launa mau hoi au me kekahi poe o oukou ma ko'u wahi noho, a hiki mai nei i keia wa, he mau loli ano nui kai kaalo aenei. Ua make aku ka hapa nui o ka makamaka o ia au, a he kakaikahi o ia poe a'u e ike aku nei iwaena o oukou i keia anaina. Aka, aole o'u hopohopo, no ko'u ano malihini i kekahi poe o oukou, ua lana no ka manao e maikai ana ko kakou noho pu ana'ku, e like me ko'u hilinai ana, i ka maikai, a me ka maluhia o ka oukou mau hana. A me ko oukou lokomaikai hoi i ko oukou Kiaaina opio, pela au e hilinai ai maluna o oukou, e hahai ana no oukou i ke alanui a oukou i kamaaina ai i pono ai kakou a pau.
          E na keonimana :—I ka hoopau ana o keia, ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui i ko oukou akoakoa ana mai, e ike me ko oukou makua aloha i haalele mai nei ia oukou, nolaila paha keia mau lalani "Haalele i Puna" a e lawe pu hoi me ka oukou malihini nei, a ke nonoi aku nei au i ko oukou lokomaikai, e hooko aku i na hana a pau e pili ana i ka oihana Kiaaina o na Mokupuni o Kama, oiai, o ka lokahi ka mea e ulu ai a e pii ai ko kakou mau pono a pau.
          A ke haawi aku nei au i ko'u mahalo, i ko'u mua ke Kiaaina opio Kapena, ka mea a oukou i hooipo pu ai a aloha, me kuu ake nui e like ka'u malama ana me kana mau hana ka maikai; malia o ili wale iho ka hunahuna aloha a oukou e aloha ai nona maluna iho o nei kanaka. Aloha oukou.
          I ka pau ana o ka haiolelo a ke Kiaaina Moehonua, ua koho ia o M. Makalua i lunahoomalu, a o John W. Kalua i kakauolelo. Ua hoomau ia ke anaina me ka maluhia, a ua kohoia kekahi komite e pane aku i ka haiolelo a ke Kiaaina i pau, a me kona hope i pani iho ma kahi i hakahaka. Kohoia o Abr Fornander, M. Makalua, John W. Kalua, Rev. A. Pali, S. Kamoahakau, a eia iho ka olelo pane a ke komite ma ka inoa o na makaainana o ka apana o Lahaina.
          I ko makou makua Kiaaina William L Moehonua, Aloha oe :—O makou, a ma ka inoa o na makaainana aloha o ka apana o Lahaina, ke haawi aku nei makou i na welina aloha ia oe.
          He oiaio, o ke kulana au e noho mai nei, kahi hoi a kau mua, His Ex. Jno. M. Kapena i hookiekie ae la i Kuhina no ko ka Moi aupuni. He oihana nui a koikoi kau e lawelawe aku ai no ka mea., ua ili pono iluna o kou hokua, na hana a pau i pili i ka pono a me ka pomaikai o ko ka Moi aupuni.
          A oiai, mamuli o ko ka Moi hilinai i kou ike, a me kou noiau, e lilo auanei kau mau hana i mea e pomaikai ai ka lehulehu.
          He oiaio no hoi, ua kamaaina oe i keia mau Hono, a ke lana nei ko makou manao, na kou kamaaina e kono mai i ka lahulehu makamaaina e aloha aku ia oe, a e kokua i na hana pono a pau i pili i ko ka Moi aupuni.
          A ke lana hou nei ko makou manao e kokuaia oe ma na hana pili i ka makia o ko ka Moi aupuni oia "ka hooulu lahui."
          A i ko makou hoopau ana i keia, ke haawi aku nei makou i na welina a ke aloha maluna ou. A ke nonoi pu aku nei hoi makou i ka lokomaikai o ka Mea Mana Loa e kokua i kau hooponopono pili aupuni ana a mau aku. Aloha oe.
O makou o kau mau kauwa haahaa a hoolohe,  ABR. FORNANDER.
M. MAKALUA.  JOHN W. KALUA.
A. PALI.  S. KAMOAHAKAU.
          I ko makou makua Kiaaina i aloha ia, Jno. M. Kapena, Aloha oe:—O makou, a ma ka inoa o na makaainana aloha o ka Moi o ka apana o Lahaina, ke haawi aku nei makou i ke aloha kuhohonu o na makaainana o keia apana ia oe.
          Ua mokumokuahua ia ka manao aloha o na makaainana o kahi au i noho ai i kekahi mau makahiki i hala aenei, no kou haalele ana mai ia lakou, a ua haalele pu mai hoi oe i na Hono o Piilani, i ke one aloha hoi o Kama, i ka pa kolonahe hoi a ka Maaa.
          Ua hilinai na makaainana o keia mau Hono i kau mau hooponopono pili aupuni ana, e pili ana i ke aloha aina, aloha alii, a aloha makaainana. Ua hooiaio maoli ia mai, ma kau mau hana kino ana, ua ike ia oe ke kanaka iki a me ke kanaka nui, ke kanaka loa a me ke kanaka poko.
          Ua minamina na makaainana i kou haalele ana mai ia lakou, aka, he oiaio, e like me ka olelo o ka Buke Nui, "o ka mea hoole i ka ke Alii, oia ka mea hoole i ka ke Akua."
         Ua oluolu na makaainana o ka Moi o keia apana, e lawe mai i kau kauoha e kokua i ka makia o ke aupuni, ka hooulu lahui.
          A ke haawi aku nei makou i na hoomaikai ana, ka paumako, me ke aloha walohia, a ke nonoi pu aku nei makou i ka Mea Mana Loa, e hoomalu mai ia oe, e kiai mai, a e kokua mai ma kau mau hana a pau, a ma ka oihana hoi au e lawelawe aku ai. Aloha oe.
O makou kau mau kauwa haahaa a hoolohe,  ABR. FORNANDER,
M. MAKALA,  J. W. KALUA  Komite
A. PALI,  S. MAKOAHAKAU,
          I ka pau ana o na hana o ka la, ua hoolaha ae o His Ex. William L. Moehonua ma ke kauoha, e malamaia ka Poaha hope o keia malama i la hoalohaloha aku i ke Akua no na pomaikai i loaa mai i keia lahui i keia makahiki. A ua kauoha pu ia na aoao hoomana a pau o keia mokupuni e malama ia la, a o ka panina hope paha ia o ka la.  JOHN W. KALUA.
Kakauolelo.
Lahaina, Dek. 21, 1876.

Ka hookuku kinipopo mawaena o ka Hui kinipopo E. C. o Wailuku me ka Athlete o Honolulu.

E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe
          Ma ka la 29 o Dacemaha Poalima, ua wehe ia ka hookuku akamai ma ke kinipopo no na Hui i olelo ia maluna, i ka hora 2 P. M. ma ke kahua kinipopo e na keiki o Wailuku, Maui.—I ka hoomaka ana o ka hana, ua hiki no ke puana ia no na aoao elua.
          "Aohe pahuna hala a ka Maluakele,
          Ku no mino, olu ka io o ka laau,
          I ka oo lia e ka ua wali ka nahele."
          I ka hiki ana i ka hopena o na hana, ua helu ia na puni o kekahi aoao a me kekahi, he 21 puni no na keiki o Wailuku, a he 20 puni no na keiki o ka "Athelete" o Honolulu. Nolaila, ua eo ina keiki o Wailuku ma ia hookuku ana,—Hookahi puni ko lakou oi imua o ka Athelete o Honolulu.
          Ma ka Poaono ae, la 30 o Dec. ua hookuku hou no, a ua ahai ka pupuhi loa aku la na keiki o ka Athelete o Honolulu. He 32 a lakou puni, a he 14 no a na keiki o Wailuku. Nolaila, ua eo iho la ko Wailuku i ka Athelete o Honolulu, he 18 o lakou puni. Ma keia mau hookuku ana elua, ua hahana no ka hoouka kaua ana o na aoao elua, e ake ana e hiki i ka pahu o ka lanakila,—Mawaena o na hana o ka la, ke haawi nei au i ko'u mahalo ia William Kelekona no ka Athelete o Honolulu no ke akamai i ka hopu, a me Mr. Swan no Wailuku. He mau keiki iamo loa keia ma ka hopu.—A ma ka lono mai e holo ana na keiki o ka Hui E. C. o Wailuku i Honolulu e hookuku hou me ka Athelete ma ke akamai kinipopo. Me ka mahalo.
JNO. N. MALUIKEAO.
Wailuku Maui, Dec. 30, 1876.

Kumumanao.
[Ua heluheluia ke Kumumanao malalo iho e Mas. Ed. Waianuenue ma ke Kula Hanai o Hilo, Dek. 15, a o kana Kumumanao hope loa no hoi keia, a moe aku la ma ka hale lepo.]
PEHEA LA E LOAA'I KA NAAUAO I KA MEA
E NOHO ANA MA KE KULA?

          Ma keia Kumumanao, elua manao nui i loaa ia'u. 1 O ka lako pono o ka haumana i na buke. 2 E hooikaika ka haumana, i na mea a pau a ke kumu e kauoha aku ai e imi.
          1. O ka lako pono o ka haumana i na buke. He oiaio keia, a i lako pono ka haumana i ka buke, alaila, hiki ia ia ke imi, a i lako ole, aole no e hiki.
          E nana kakou i ka mea ana aina, aia lako oia i ke panana, kaulahao a me na mea e pono ai kana hana, alaila hiki. I na paha o kekahi kamana, e makemake ana ia e kapili i kekahi hale, me kona lako ole nae i na mea e hiki ai, oia ke olo, koikahi, koilipi, hamare, iliwai a me na mea e ae, pehea la e hiki ai kana mau hana? He mea maopopo, aole no e hiki.
          Pela hoi ka haumana i lako ole i na buke, aole e hiki ia ia ke hookele i kona noonoo, ke ole ke panana nana e kuhikuhi ia ia, aia wale no a lako ia i na buke, alaila hiki ia ia ke imi, &c.
          2. E hooikaika ka haumana i na mea a pau a ke kumu e kauoha ai e imi. Ma ka hoolohe wale no e hiki ai, e like me ka Solomona i kauoha mai ai. "O ke kanaka makemake i ke aoia mai, oia ka i makemake i ka ike; o ka mea hoowahawaha i ke aoia mai he holoholona ia." Nolaila, e hooikaika kakou me ka hoomanawanui paupauaho ole, alaila, holo ka hana, no ka mea, ua lako ia i na mea e hiki ai, oia ka buke, no ka mea, ua olelo ia, "O ka mea imi e loaa no ia ia."
          Nolaila, e hoolohe kakou i keia leo, e imi, alaila, holo na hana. Me ke aloha i ka Peresidena.  E. S. KEAHUA.
Hilo, Boarding School, Dec. 23, 1876.

Pane ia Geo. B. Wahinealoha.

          E ae mai ia'u e papa leo aku ma ka eleele o ke kohu o ka wai eleele o ka inika me ka mea nana na rula hoakaaka no ke kakau ana ina nupepa, i ike ia iho nei ma ka Helu 51 o ka Buke 11 o ka Lahui Hawaii. Akahi no a maopopo ia'u eia no ka ma Lahaina nei kekahi o na hoa o ka Papa Pai Nupepa, o ka Lahui Hawaii i ike mua i ka hemahema o na leka e hoomanao ia ana no ka nupepa, a hoopuka mai nei he mau rula, Rula 1. He haohao k'ou no keia rula, no ka olelo ia, i inika eleele me ka pepa keokeo i rula akea kuponoia. Heaha iho la ka ka hewa o ka inika pulu, a me ka inika ulaula ke hookulu ia ko laua kohu maluna o ka pepa keokeo, a ma ke kumu hea hoi e nele ai ka inika eleele i luna o ka pepa uliuli a ina he rula paa keia no na nupepa pau ae la ko'u manao e hoolako mai i na ano pepa e ae, i pepa keokeo wale no, pela e waiho aku ai au i na ano inika e ae a i inika eleele ko'u e kakau mau aku ai.
          No na hua italia, i hookahi kaha malalo, a o na hua liilii elua kaha malalo ae. O ka huaolelo italia wale no anei ke kahaia pela aole o na hua Beritania, Hawaii paha?
Me ka mahalo,  SAM'L. K. KALAIKINI.
Lahaina, Dek. 21, 1876.
          [E Sam'l Kaaiai Kalaikini, aole o makou apono i kou ake hoopaapaa hoopukapuka akamai, no ka mea, ua noiia ka mea e hoolawa hou iho a mahuahua i mau rula no ke kakau ana, a me na ano rula e ae paha i kupono i ka hele ana, noho ana, a me ka ai ana, mawaena o na keonimana a me na lede. He mau buke lehulehu wale o ka olelo haole, a e hoao kou akamai unuhi e kope a hoouna mai, o ka hoolaha hoi ka makou; a e aie auanei ka lehulehu i kou ahonui,—o kou kuhihewa mua, ma ka haina o ko nane; a o ka lua, no na hua Italia, eia ke ano oia, o na hua palapala a pau hookahi malalo, ina he Hawaii, a he Beritania, e kauoha ana ia kaha e kukulu ia i hua hina (Italia-Italic.) A he nui na mea a makou e kamailio ai, aka ua lawa paha.  M. S. HOONOHOHUA. E kaawale ka L. H. ma keia pane.]

Hebedoma Haipule.

          Sabati, Ianuari 7.—Haiolelo: no na hoa Karistiano. 1 Ioane 1:7.
          Poakahi, Ianuari 8.—Hoomaikai aku i ke Akua no na mea o ka makahiki i hala.
          Poalua, Ianuari 9.—Pule: No ka ninini ana mai o ka Uhane Hemolele maluna o na Ekalesia a pau. Ioela 2:28. No kona hopakele ana mai ka ino a me kona hoomahuahua ana i ka manaoio, ka ikaika ka hemolele a me ke aloha karistiano.
          Poakolu, Ianuari 10.—Pule no na ohana, no ka poe huli ole, no na keikikane a me na kaikamahine ma na kula a ma na Kulanui, a no ka poe ma kahi e, no ka poe mai, pilikia a hoowalewaleia; a no ka poe "akahi a huipuia mai me ka ekalesia."
          Poaha, Ianuari 11.—Pule no na lahuikanaka: no na Alii, no na Lunakanawai a me na luna Aupuni; no na Ahahui Manawalea; no ka hoolaha manao maikai, ka hoolaha ana aku i ka naauao oiaio mawaena o na lahui a me ka malama ana i ka maluhia.
          Poalima, Ianuari 12.—Pule no na Misiona Karistiano i ka poe Iudaio a me ko na aina e, Luka 24:47; no na Kula Sabati a no ka hoohuli ana i ko ke ao nei e lilo no Karisto.
          Poaono. Ianuari 13.—Pule no ka malama ana i ka ihiihi o ke Sabati; no ka hoolaha ana aku i ke kue ona, a no ke ola "o ka poe e iho" ana ilalo o ka hohonu o ke kai mai na moku aku, a no ka poe e imi hana ana ma na kai nui."
          Sabati, Ianuari 14.—Haiolelo: Hookahi Haku, hookahi manaoio, hookahi bapetizo, hookahi Akua a Makua no na mea a pau. Epeso 4:5, 6.

I ka Lehulehu! Na Tausani makamaka
o ka Lahui Hawaii!

          Ua hala ae la mahope, ua lawe aku la ke au o ka manawa maluna o kona mau eheu palahalaha i ka hapanui o na la o ka makamaka M. H. 1876, a ke aneane mai nei kona nalo ana aku mahope o na ao o ke au hou. Ano, o ka hoomaikai wale ana no ka kakou, me na hoomanao hauoli no na pomaikai i loaa mai, a me na launa oluolu ana hoi iloko o ia manawa. Ua ike a ua maopopo lea ia makou, ua apo pu ia kakou maloko o na poai aloha o ka manao lokahi no ka kakou pepa nei, a i kumu e hoike ia aku ai ko makou mau hoomaikai ana ia oukou e na makamaka no ka lokomaikai i hoike ia mai, a me na kumu hoolana manao no keia mua aku; e haawi wale ia aku ana i koolua no ka pepa mua o ka malihini M. H. 1877 e naue malie mai nei, he ALEMANAKA no ia makahiki.
          I maopopo ai nae na rula o ka kakou pepa, e hoakaka aku no maku.
          O ka mea e lawe ana i ka pepa a uku pau mai i ka auhau i ka makamua, $1.75 wale no, no na mahina he umikumamalua.
          O ka mea e lawe ana i ka pepa no eono mahina wale no, alaila he $1.00, me ka hookaa mua mai; a pela no me na mahina hope, ke makemakeia.
          O ka Rula paa loa, aole loa e loaa kekahi pepa hookahi, ke ole e hookaa mua ia ka auhau. I kumu e loaa laulaha ai ka kakou pepa a puni ko kakou mau pukoa, nolaila keia auhau mama no
Hookahi Makahiki  $1.75
Eono Mahina  1.00
me ka hookaa mua ia nae, a e haawi ia'ku ka Makana Manawalea he ALEMANAKA NANI!

HOOLAHA KULA SABATI

          O na Kula Sabati a pau e makemake ana e loaa na Haawina Kula Sabati, i paiia ma na pepa, e hiki no ke hoouna mai i ka lakou mau kauoha ia maua, ma Honolulu nei, me ka auhau pu e uku mua ia. E pono e kauoha mua ia na haawina no na mahina eono a i ole i hookahi makahiki. O na kauoha a pau e haawi pu mai me ka inoa o ke Kula Sabati a me ko ke Kahu Kula Sabati. O ka auhau no na haawina, he 50 keneta no ka haneri.
C. J. LYONS, S. B. DOLE na Komite.

          Eia ke hoea aku nei makou i keia la, me ka makana nani he Alemanaka na na tausani poe i hookaa mua mai no ka pomaikai a me ke ola o ka kakou pepa.