Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 50, 7 December 1876 — Page 3
Na ke Aupuni.
O na la nui malalo iho, he mau la kulaia hoi no ke aupuni, e malama ia ma na la i hoike ia malalo nei: E pani ia na Hale aupuni a puni na mokupuni.
Poakahi, la 25 o Dekemaba. La Karisimasa.
Poakahi, la 1 o Ianuari. La Makahiki Hou. W. L. MOEHONUA.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov. 20, 1876,
Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana i na mea nona na inoa malalo iho i mau Komisina, i kulike ai me ka Olelo Hooholo i hooholoia e ka Ahaolelo, i Sepatemaba 9, 1876, "e hooulu hou ai i ka Lahui Hawaii makua:"
H. R. H. W. P. Leleiohoku, W. R. Castle, C. R. Bishop, Rev. H. H. Parker a me Rev. M. Kuaea.
A me na mea nona na inoa malalo iho, i mau Komisina, i kulike ai me ke kanawai, "e kokua'i i ka hoeueu ana i na oihana kuloko o ke aupuni," i aponoia i Sepatemaba 25, 1876.
W. L. Green, H. A. Widemann a me H. M. Whitney.
Halealii Iolani, Dek. 5, 1876.
NA ANOAI.
Ua hauoli makou i ka lohe ana, ua haule mahuahua ka ua ma Maui.
Aia i Hilo ka moku manuwa Beritania Fantom kahi i ku ai, he mau la ku wale mai no nei.
Inehinei, ua holo aku ke Kilauea no Kauai, mahope iho o kona ku ana ma Maui mai ia kakahiaka nui.
He keu o ke anu hui iniki ili o ke kehau i keia mau kakahiaka nui, ke hele la a uli haukeke na lehelehe o ko makou Ulele.
Ua loaa mai na hoohalahala ia makou no na hana a ka Luna Helu o Ewa a me Waianae, e kali ana makou a ike pono, alaila e kamailio no.
Ua haule iho kahi Pake kamaaina o Waialua a make loa, me ka maopopo ole o ke kumu.
Ma ka holo ana a ke Kilauea i ka Poakahi nei, ua holo pu aku ka Lunakanawai Harris me ka Loio Kuhina, no ka malama ana i ke Kau Hookoloko o Dekemaba ma Lahaina.
Ke kauoha ia aku nei na Poola a pau e hele ae ma ko lakou hale halawai mau ma ka Lakiuma, Alanui Nuuanu. E lawe pu ae me na hapaha. Ma ke kauoha.
W. K. AWIHI,—Kakauolelo.
He kanaono a oi pake i hoi aku i Kina i kela pule maluna o Celon. O ke kumu o keia haalele ia Hawaii, no ka loaa ole o ka opiuma. O ka lele ana keia mai ke pa-palai a haule iloko o ke ahi.
Aia ma na apana ma ka hikina aku nei makou, ua hoohia nui ia na keiki liilii e kekahi mai wela kuni paupauaho a me ke kunu naenae kaili hanu. Me he la o Kamoiliili ka oi aku o ka lumai ia o na keiki e keia mai hoopauha.
Ua noi mai ko makou kanaka wili o ka papa pai i ko makou oluolu, e hoike aku i ka lohe, i ka mea a mau mea i haule a nalowale he wahi puolo lole keiki mawaena o 8 a me 12 makahiki, a eia ma kona lima kahi i paa ai; e ninau ma ka Hale pai o keia pepa.
Ua hoike mai ko makou wahi Ukali, ua ike aku ia i ko kakou mau keiki paeaea pali uapo, ia Makauakeke ma i keia mau kakahiaka aku nei, e halale mai ana ke kai o ka aweoweo iloko o ke pa a ua mau keiki la; a ke anai paa nei lakou ma na ano kakahiaka makai o Ainahou.
Ua kono ia na hoaaloha a pau e makemake ana e komo i ka Hui Poola. O ka auahau o ka hoa hou, he Hapalua Dala; oia ko lakou kuleana a mau loa aku. O ka lulu mahina, he hapaha. Ua hamama ka puka no na mea a pau. Hele mai!
B. KAULAINAMOKU.—Hope Kakauolelo.
Ua mahalo nuiia ka Loio hou e noho nei maluna'e o ka Hale Kuai Buke o H. M. Wini; no kona akamai a naauao imua o na Aha. Lele liilii na hihia iaia imua o ka Ahahoomalu, aole ma ke ano pioo, e like me ko hahi poe, aka, o ka malie molale maikai wale no, me ke kulana kilakila.
Ua hauoli makou i ka ike ana'ku; elua mau lede Hawaii opio, ua wehe ae nei he Hale humuhumu lole wahine me ko na kamalii o na ano a pau. A ke noho makaukau nei laua ma Alanui Papu, mauka iho o ka Hale Pai Kii o Dickson. E kipa, a e ike ia kakou hoike ia Hawaii.
Oiai ka waapa o ka Moiwahine Kapiolani e hoolana ana mawaho mai o kunana nalu o Kalaupapa, i kela pule'ku nei, me ka hiki ole aku iuka no ka nui o ka ino, aia hoi ua ikeia aku ka nui o na haneri makaainana i loohia ia me ka mai lepera ma kapakai, e huro mai ana, a e mele ana. O ka lakou Bana a makou i mahalo nui ai kekahi, e mele mai ana i na mele lea. Ua ku mai ka Luna nui ma kapa kahakai a haawi mai la i ka haiolelo ma ka inoa o na makaainana malaila, e minamina nui ana no ko lakou ike ole iaia, me ka hauoli no i ka hoomaopopo ana, aole i pio ka manao o ko lakou Moiwahine e hui me lakou iloko o ia ino nui, ua ikaika loa launa ole mai ka nalu. Ua makaukau lakou me na pono kupono, e like me ka hiki ia lakou e hookipa hanohano aku i ka malihini Roiala. He lanai nui i luuluu i na lau wehi o ka waokele ka i hoomakaukauia, a me ka "Hae nani o Hawaii" e pulelo ana i ka makani. Aloha ino lakou. He 50 bipi i hooleiia'ku malaila, he elua i poho no ka ino loa.
Ma ke Kilauea o ka Poakahi iho nei, ua huli hoi aku ke'Lii Kiaaina Kapena o na moku i kaulana i na hono a Piilani.
No ka piha loa o ka kakou pepa, ua hookaulua iki ia iho ka moolelo o na hana o ka la ma ka ahaaina a na Poola i ka la 28 iho nei o Novemaba a keia pule ae.
Ma Kunawai, Oahu nei, i ka la 1 o Dekemaba nei, ua hoopomaikaiia mai o Mr. a me Mrs. D. Paalua Kellitt, me ka makana makamae, he pua keikane no ko laua puhaka.
Auhea oe e J. M. Kaululaau, nana ka manao i kakau i Waiohinu; e pono oe e hele pololei aku a i ke Kahu, a hoike pololei aku i kau mau kumu hoopii, aole o ka hoolaha wale pela. E aho no iloko ia e nu ai a mao wale ae no hoi.
Ke noi ia'ku nei ka poe kakau NANE a me ka poe kakau HAINA; e haawi mai i na nane a me haina ma ke ano nui; a o ka mea e hooloihi wale aku ana i ke kakaolelo ana; aole ia e puka aku ana.
No ke kaulana a me ka hilinai nuiia o ko kakou wahaolelo nei, ua lehulehu na leta i loaa mai. A i kumu e lawa like ai ka makemake o kela me keia, ke hoopuka aku nei makou e like me ka hiki i kela a me keia hebedoma.
Ua ike maka aku kekahi o makou, aia kekahi poe opio keikikane o Waikiki ke pii nei ma kuahiwi i ke kalai moku liilii hooheihei; a ke lana nei ko lakou manao e aa mai e heihei me ko Honolulu nei Hui heihei.
O ka huina pau o na dala i lulu ia ma ka la Sabati, Dekemaba 3, 1876, ma Kaumakapili, he $112.25. Ulu mai nei hoi keia ekalesia, o ka ekolu mahina keia o ka lulu ana a oi aku mamua o ka haneri.
I ke kakahiaka onehinei, i ka wa a ke Kakauolelo o ke Keena Leta i kikoo aku ai i kana peni i ka ipu inika e kakau iho, aia hoi, ua pahu ae la a noha me ke kumu ole. Ua manaoia no ke ea ke kumu.
Ua pii ae nei ke kumukuai o ka umeke poi i ka hapalua dala, inehinei ka hoomaka ana, ma o ke kii ana aku o kekahi keiki o ko makou Papa Pai i wahi ola no ka aina awakea. O ka wi anei keia a na nupepa i kilokilo mua iho nei?
Oiai ko makou wahi Pinaau e liuliu ana no ka hoolohe i ka haiolelo a ka Moi, i ka auwina la Sabati iho nei, ua ike aku la oia i kekahi wahine e aiana lole ana ma Ewa iho o ka Halemai Moiwahine. Hoopau no hoi ka aiana lole i ka la Sabati.
Ma ka la 15 o Nov., oiai na koa e hiaai ana i ka noolu o ka Awapuhi, a me ka nani uli o ka waokele o uka o Nuuanu, a ia lakou e pipii ana ma na pali i mau launahele no ka lawe mai i kai nei; e kaa mai ana ka pohaku a pakele mai eha o Apolo, (ka mea hookahe wai.)
HE ULELE-HUA UA HALA.—Ma Keoneula, Kapalama, Honolulu; mahope o ke kaa ana i kekahi mai hoomailo kino, a me na leo ulono kaniuhu ole no ia mau ehaeha; a ma ka wanaao Poalua o keia pule, me ka paumako walohia ehaeha, ua lawe ia aku la ke ola o ko makou hoa lawelawe pu ma keia hana no kekahi manawa i hala; oia hoi o George Kalaau, ua haalele iho oia he wahine, a he mau makua, a me na lehulehu; me ia poe e u la ko makou walohia.
Ke hoea aku nei makou i keia kakahiaka i ke kanalima o ko makou helu, me na kolamu hiehie o ka papahi lei lehua a milimili a oukou ke koa ELINA, ka mea a oukou i haohao ai no ka manawa i ka haalele i ka pili aloha o ka poli, eia mai ke wehe aku nei makou i ka papale biva o ua koa la; malama ia aku ka hoa pumehana o ke kino.
HE NANE! HE PUANA NA KA MOE!—Aia kekahi kumu laau e ku ana ma kapa o ka muliwai; he Peniana kona inoa. O kona aa aia i ka Liona; o kona welau aia i ke Tiga; a o kona kino holookoa, aia i ke Kouka. Eia ka lia ninau: Owai ke kumu laau? a owai hoi na holoholona?
He Aui!—O ka Pahu, he Pani kona; O ka Umeke, he Poi kona. Eia ka niele: Owai ka pahu? a owai ka umeke?
KUMANO.
Kapalama, Dek. 5, 1876.
Ua puiwa a li ka ili o ko makou boy malalo, a ua inu i ka wai o ka makau pihoihoi haukeke, i ka lohe ana mai, ua lapu ia ka kekahi mea maloko o ka pa nui kiekie me ka pahuhae loihi, i ka po Poaono iho nei. Ua manao ka kela he kanaka okoa, eia ka o kekahi o na Kamehameha, pa no a haule ana me ka maule. Ua ao aku makou i ua wahi kaaka hoaluhi nei o lalo, mai punia ia mau manao, ei ka ia la, he mau aumakua ano paaoao ka kona, a ke hiki iho, a o ka e kea mai o ua mea o ke kaumaha. Hu ka aka!
Hu ko makou aka i ka lohe ana mai, ma ka po o ka la 27 iho nei, ua hoohikiele ia 'ku kekahi o ko makou mau hoa kuilima; aole me na mele lea a me na pila gita hoene, aka, me na kinipana aila mahu a me na ipuhao. Oili mai la kona poo ma ka ipuka aniani a hoi hou aku la i ka ike ana mai he mau kauna o na kaikamahine opio kamaeu o ke kaona nei. Ua nele oia i na leo mele a me na hoene pila, aka, he mau pua nani mohala nae ka pae i kipa aku, a nolaila, ua mino aka iho la, a haule aku la ke poo i ka uluna, a moeuhane iho la no ka nui o ka hana i kekahi la ae, oiai, aia i ka ua o Nuuanu ka pahu hopuna.
Ua maa makou i ke kani palalu a ke keiki lawe leta o na pali hauliuli iloko o na la i kunewa hope aku la, a ua kamaaina; a i keia mau la iho nei hoi, ua puiwa loa ae la o Ukali, a helelei mokaki iho la kana mau hua metala ma ka papahele, i ka ua mea o ka hikilele i ka hoopuoho o ka leo oeoe ano o-le kaua a ua wahi kaaka nei, a i kiei aku ka hie, eia ka he ano ogana makani maoli no ka e kakauha ai ka aa o ke kumu pepeiao ke puhi aku. Ua haiia mai makou, ua lawa na mokupuni e ae me keia mau o-le; a he ano maikai ke nana aku, he leo iki ane.
Nanea ka hiolani ana malalo o na kihei paupau ma ka waanao Poalua iho nei. Na ka paka ua lokuloku no e owe hele ma na kaupoku o ka malumalu, o ka hihio moeuhane no hoi ka kahi kolohe Pinaau; a no kona ano nanea loa ka, ua imi iho la ia i kumu e hiki ole mai ai i ka hana, a puana'e la ia penei:
"Homai, homai ka ua a nui,
Homai, homai ka ua a nui!"
O ka mao koke ae la no ka ia, a mihi iho la ua wahi apiki nei no kona hoohamama i kona wahi waha, a oili ai kela mau huaolelo. Hu ka aka!
Ua lili loa o Kipi, me kona palule ulaula hoomanamana! wahi a ke Kuokoa. Auwe ka make e! Aole makou i manao e hoopuka ma ke ano okoa, aka, ma ke ano mau nae ia Huaa, o ke kalohe ano paani i kona mau hoaloha, ma ia ano i pane ai. O Kipi ka ke Kipi i puana ia o Kipi; a ina o Kipi ka inoa o Kipi; alaila, mai Kipi mai oe ia makou e Kipi; a ke noi ia aku nei o Kipi, e hoopau i na nune Kipi; mamuli auanei Kipi no o Kipi ia Kipi; a he mea haukae ke Kipi, ke Kipi ia Kipi. Oia—a! aloha—u!
Na ke Kilauea i kolo aku ke kuna Warwick, i ke ahiahi Poaono iho nei e holo ano no Kalawao, me kekahi mau makamaka i loohia ia i ka mai kupua he lepera, no Molokai. Ua kaumaha makou i ka lohe aku i ka uwe a na wahine me na keiki i hoonele ia me ke kane a me ka makua e keia mai luku weliweli a hookaawale ohana ana, a ua ala ae ka ninau, "pehea lauanei ko lakou noho'na ma keia hope aku? E lalau anei na wahine a auwana na keiki, a lilo i maunu na ka poino? Aole anei e pono e kukulu ia i mau home kupono no lakou a e malama ia hoi e ke Aupuni? A e pono no anei e hoao e hoopakele i ka lahui, ma kekahi ano, a e hoopoino hoi ma kekahi?"
PONO ANEI?—He mea na makou i mahalo mau ka mikiala o na Makai o ke kulanakauhalenei ma ka lakou oihana, a me ke kiai mau ana i ka maluhia o ke Aupuni; aka, o kekahi poe nae o lakou, ua kaumaha a ano ku i ka hoohilahila ka lakou hana, ma ka hoonuinui wale ana i ka mana i loaa ia lakou a kaa wale aku mawaho o ka palena kupono. Ua ike makou i kekahi mau makai, he Hawaii a he Haole, makai o Ainahou i ke kakahiaka Poaono nei, i ka wa a ke Kilauea e komo mai ana a kokoke e pili i kona uapo, me kana ukana alii, ka Moiwahine KAPIOLANI ma kona oneki; aia hoi, ua mumulu mai la na makaainana me ka maluhia, me ke ake e ike i na helehelena o ko lakou Moiwahine, a mai kahi e no hoi keia mau makai a kalakala ana ka leo nui ano hooio, "hookaawale aku, hele pela, mai hookokoke mai maanei," me kana kookoo nui ma kona lima, a i ka aneane ana aku e puka hou kona leo hookuke, aia hoi, ua pane ia mai e ka mea iaia ka mana; "e, makai, pehea oe kipaku, ia wai olelo oe? Ia lakou makemake ike ko lakou alii, ike na makamaka, a pehea oe kipaku! Uoki malie oe, oe pau koke!" Haule iho la kona mau lehelehe nunui ilalo, a o ka nanaina maluna ona, he hoka! Minamina makou i keia hana kupono ole a keia makai. He pono anei, oiai na makaainana, ka poe nana ke ola oia oihana e hoolawa nei, e ake ana e ike aku i ko lakou Moiwahine, e kipakuia aku anei lakou me na leo hookokono ano hookano, me he la he mau ilio lakou? aole! aole no pela ke ano hana a na makai lehulehu wale e noho mai nei, ua ike lakou i ka rula aka, o ka keia hoi, he rula kana i oi aku o ke ino, a i kukuluia hoi maluna o ka ole. Aole makou e kamailio ana no ka oihana a me na lala e ae, aka, no keia mau mea wale no i hoikeia maluna, a me na hana i hoikeia.
HE EPA KIEKIE.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Aia ma Kepohoni, Honolulu nei, ua hele aku o Kahookano ma ka uapo, a ua kepa ia e Samuela Paniani ka luna kepa. Ua hai hoopunipuni'ku i ka inoa o Kaapu Papa, a oia no ka ma ka palapala kepa; aka, o kona inoa maoli i maa mau ia ma Kepohoni o Kahookano. Ua kepa ia oia no Haiku i Maui, a ua lawe mai oia i na dala he kanaha, ($40.00). Ninau mai la ke kiure, mahea kou wahi i noho ai? hai aku la ka epa, aia iluna o Kawaiahao. Ia wa olelo aku o Sam'l ia Nakookoo, (kekahi o ua kiure,) e hele pu oe me ia nei ma kona wahi i Kawaiahao, a o ka hele aku la no ia o Nakookoo me ua mea epa la.
Ia laua i hiki ai ma kahi o Daniela i Kawaiahao, ku iki iho la o Nakookoo, hiki aku la hoi o Hookano i kekahi hale i kamaaina ole kona ano ia lakou, a pane aku la: Ea, i hiki mai auanei ke kiure a ninau mai i kekahi o olua, ea, o kekahi anei o olua ka wahine a keia kanaka, ae aku no auanei olua, a eia ka uku la he hapalua. Mahope iki iho, hiki aku la o Nakookoo i ua hale nei a ninau aku la i kekahi wahine, o oe anei ka wahine mare a keia kanaka? E hoole mai ana kela mau wahine, aole keia o ka maua kane. Oiai, aole maua i ike mua i keia kanaka, a akahi no makou a ike iaia. A ua hao aku la ka mana o ke kiure i na dala he $30.00, a ua maopopo ia Samuela he kanaka kolohe ia, a me ka hoopunipuni; me ka ike ole paha o keia kanaka he kanawai, ua oki nae hoi i nui ana ka waha i ka wikiwiki i ka mihi e Samuela, ua hewa au! ua hewa au!! e kala mai oe ia'u. Ae no au, wahi a Sam, ke uku mai oe i $7.50, alaila kuu ia oe, me kuu ao aku ia oe mai hana hou. BENI.
Honolulu, Nov. 28, 1876.
KO NA AINA E.
Aole no he ano nui o na lono i loaa mai ia makou, he moku nae ke manaoia nei e ku mai ana i keia mau la aku me na lono ano nui.
Ua make mai nei o Kadinala Antonelli, Kuhina a kakauolelo nui o ka Pope; Peresidena o ka Aha Kahuna Papal; Haku o ka Hale Alii Aposotolica Puuwai Aloha &c. &c. He kanaka oia i kaulana a i ike ia hoi kona naauao. O kona makuakane, he kanaka oki wahie no ka ululaau, aka, mamuli o kona hooikaika, ua loaa iaia kela kulana kiekie.
Aole no i maopopo pono ka mea i kohoia i Peresidena no Amerika Huipuia. He mau ano nune haunaele ke kulana ma na mokuaina a pau. Ua oleloia, ua hookikina ia na kanaka eleele o ka Hema me ka elau o na pu e koho ia Tilden o ka aoao Demokarata, a ua loaa ka heluna 164 balota. Ua hoole ia e ka aoao Repubalika, no ka hookikina, oiai, aole i kohoia e like me ka makemake o ke kanaka. Ua lohe ia no hoi, ua apono ke aupuni i ka hoole ana, a ua kauoha e koho hou na mokuaina o ia ano, me ka hoouna pu aku i na puali koa nana e hoomalu. Ua hai ae kekahi mau nupepa i ko lakou manao, e ala hou ana ke kaua kuloko.
Ma Europa, ua nawe malie mai nei ke omamalu kaua a i keia manawa, ua aneane e poha. Ua hiki o Beritania i ke kulana o ka ae aku e kaua me Rusia ma ka aoao o Tureke, a i ole ia, o ka haalele aku. Ua makaukau na aupuni a pau no keia mea. O Rusia ke oni nei kana mau Bea me ke ake nui e kau aku na wawae maluna o kahi manu Tureke; a o Enelani hoi, ke ku aku nei kona Liona me na maka hulili e kiai ana me ka lili o lilo io ka ia o kona maka. O Geremania, ke hiolani ala me ka hoopu, e ake ana o ka haukae ae o lakou la iho, a o ka lilo ana no ia nana ke kukulu hou ana ae; a o Farani hoi, e ake ana e komo pu kona hoa Olelo e i ka upena a Rusia a nana e kokua ka Bea nui i ka ume ana i ka upena, a ko hoi kona ikiiki wela no na hana o ke kaua i hala iho nei mawaena o laua. I keia mokuahi aku e lohe piha ia mai ai.
HE KAPU KA PA ILINA O KAWAIAHAO.
I keia mau la e noho nei, ua ikeia, nui loa ka poe komo kolohe a pii wale maluna o ka pa me ka hookiekie wale, a lawe aihue aku i ka paila wahie, me kekahi kino laau nui mai ke kumu a ka welau, me ka lohe ole ia o ka leo o ke koi, aole no he opala o ke oki ana. He laau hiki ole i ka elima kanaka a oi aku ke amo. Nolaila, ke papa a hookapu loa ia aku nei na kanaka, wahine, kamalii, kela ano keia ano kanaka, aole komo a pii wale maluna me ke kuleana ole, ina wau e ike a me kahi poe e malama ana i ka maluhia me ke kapu, e hopu no, o ka halewai ka hope. E malama, mai hookuli. O ka poe no lakou ua pa la, o lakou no ka poe kuleana o loko ; ia lakou no ke kii mai i ke ki, eia no iloko o ko'u lima, na lakou e wehe a komo iloko, aole ka poe kuleana ole.
Mai lawe na maauauwa i na pohaku o ka pa no ke kapakahi ana o na paiai pela ka aoao makai mai o ke alanui Moiwahine aole komo wale a hana ino o pilikia. E komo oukou ka poe kuleana o loko ma ka puka ki. D. P. Mea malama pa ilina.
Kawaiahao, Honolulu, Dec. 5, 1876.
Hoolewa hanohano.
Ma ka hora 3½ o ke ahiahi Sabati nei, ua hoolewa aku ka hui Poola ia Mr. Laea Ainiu i ka pa kupapau Farani me ka hanohano eehia o na mea a pau, oiai, o Mi Ainiu, he makai oia mamua, a ua hoopau ia mai ka oihana makai mai, a ua lilo i lala no ka hui Poola, oiai, he lima hana ikaika kona, a eleu no hoi.
Ua kai aku ka huakai mai Peleula mai a hiki i ke alanui Maunakea. Hoonohonoho ia ka huakai, a hemo mai ke kupapau mai kona hale mai, a kau ma ke kaa kupapau Farani, a hoomaka ka hele ana. O na Poola mamua, me ka pahu e kani pa-pa ana, ka ohe hoi e kani hoene ana ; o ka pahu kupapau mawaena ; ke kane a me ke keiki a me ka ohana mahope o ke kaa kupapau, na wahine a ka poe Poola mahope aku, na hoaaloha mai.
Ua lai no ka hele ana o ka huakai hoolewa, a hiki i ka puka pa o ka ilina, nahae ke Poola i elua laina, mauka a makai o ke alanui Moi ; wehe like na papale a kau ma ka aoao o ke poo, a kuu ka pahu i ka lua, kau na papale o na hoa, a huli hoi mai la ka hui Poola, a hiki i ke alanui Maunakea, ku iki, a haawi ae la ka puali i ke aloha ia Ainiu ma ka wehe papale ana, a huli aku la ka hui a hiki i Peleula, a hookuu ia.
Ka la 28 o Novemaba.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E oluolu oe e hookomo iho i na mea hou o ka la ma kahi i hoomakaukau ia ai. Eia na hana:
He paikau malalo o ke alakai ana a Wiliama K. Kahinu. Ua ku no i ka maikai a me ka uleu o na hana a ke alakai, a pela no hoi na haumana ma na mea i ao ia ia lakou, a ua nui no ka mahalo o na makaikai a pau i akoakoa mai no ka lakou mau hana.
He haiolelo na S. Molale e pili ana no ke kuokoa ana mai o Hawaii nei, a i hooia ia mai hoi e na aupuni o Beritania Nui a me Farani. Mahope iho o ka pau ana o kana haiolelo, ua haawi ia mai la e ka lehulehu he ekolu mau huro, hookahi no ka Moi, hookahi no na alii hanau o ka aina, a hookahi no na makaainana.
Mahope o keia, he haiolelo kokua na Z. Kalai e pili ana no i ke kuokoa ana, a me ka mea e mau ai ke kuokoa ana, wahi ana, a pela no ko'u manao. Eia na kumu: 1 O ka hoonaauao ia o na opio hou ma na olelo elua, oia hoi ka olelo Beritania me Hawaii, a hoomahuahua ia aku. 2 O ka hoomahuahua ia o ka waiwai. 3 O ka malama i ka pono o ka noho ana a me ka pono o ke Akua. Mahope o ka pau ana o kana haiolelo, ua haawi hou ia mai la no he huro e na makaikai. A o ka pau no ia o na hana ano nui o ka la. Me ka mahalo.
JAMES K. NAIHE.
Honomakau, Kohala, Nov. 29, 1876.
OLELO HOOLAHA.
O WAU o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au i na kanaka Hawaii a me na haole, pake, Pukiki, a me na ano lahui e ae, aole e hoaie i kuu wahine mare ia MRS. AKENEKI WILLIAM BROOK o Kula, Maui, oiai au e kaawale ana ma ka Hale Paahao o Lahaina nei, mamuli o kana hana aloha ole ia'u, a mai keia la, a ma keia palapala, ke hoike nei au ma ke akea, aole au e hookaa ana i kekahi aie i aie ia e ia ma ko'u inoa, ke ole e loaa he palapala ae mai ia'u aku, a maluna o ka poe waiwai ko lakou poho ke hoolohe ole i keia.
WILLIAM BROOK. Amara o Kula, Maui.
Lahaina, Maui, Nov. 22, 1876. [50-2t*]
KA HALE PAI KII
COSMOPOLITANA!
Helu 64 a me 66, Alanui Papu.
UA WEHEIA'E NEI, A ILAILA E LOAA MAI AI ka mea nona ka inoa malalo iho, me ka makaukau e hoolawa i na anoi o na mea a pau e makemake ana i
NA KII NANI OI O KA MAIKAI!
H. L. CHASE.
Honolulu, Dec. 1, 1876. [50-4t]
HALE KUAI BIPI HOU!
CITY MARKET.
—MA—
"Ka Pa-wi,"
Alanui Nuuanu.
E WEHE ana ka mea nona ka inoa malalo i kona HALE KUAI BIPI HOU, i ka
POAHA, - - LA 16 O MOVEMABA.
E loaa no i na mea a pau na Io Bipi momona, ke naue ae malaila. E kipa malaila, mamua o ka hele ana aku ma kahi e! W. AULD.
Honolulu, Nov. 16, 1876. 780 1m 713
OLELO HOOLAHA!
KE HAI AKU NEI O
A. S. Cleghorn & Co.,
(Ake Ma.)
I KA LONO IMUA O KA LEHULEHU, O NA AIE a pau i ko laua HALE KUAI ma ke kihi o
Alanui Papu A ME Hotele,
e hookauia ia Mr. Simon Grant, ma ia Halekuai no, a i ole ma ke Keena, ma ka Hale Kuai Pohaku, ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Moiwahine; a o na aie a pau i ka Halekuai ma ke Alanui Nuuanu, e hookauia ia Mr. S. L. Lewis ma ia Halekuai no, a i ole ma ke Keena e like me maluna'e nei, aole kekahi mea e ae i aeia a i hookohuia e kakau inoa i na palapala hookaa a ohi paha i na aie ma ko laua mau inoa, koe wale no o J. P. GREEN, Esq., (Poka Gerina,) ko laua Loio Ohi Dala.
Honolulu, Nov. 6, 1876. 46-1m
Hoolaha a ka Luna Auhau!
o ka Apana o
HONOLULU, OAHU, 1876!
KE HOIKEIA aku nei ka lohe i ka poe a pau i ku i ka Auhau, e hoomaka ana ka mea nona ka inoa malalo iho i ka ohi ana i na Auhau no keia Makahiki, ma kona Keena Ohi Auhau mau ma Alanui Marine, Aienui, i ka Poaono, la 25 o Novemaba. A i kulike ai me ka Pauku 503 o ke Kanawai Kivila, nolaila, ke hoikeia aku nei i na mea a pau i ku i ka Auhau, e hookaa koke mai. GEO. H. LUCE.
Luna Ohi Auhau o Honolulu.
Keena Ohi Auhau, Honolulu, Nov. 22, 1876.
DALA HOAIE!
UA hookohuia a ua haawiia ka mana i ka mea nona ka inoa malalo iho, e hoaie dala mai ka huina o 500 a hiki i 30,000, me na hooiaio pono. R. CHARLTON.
[49 2t.]
A. McWAYNE.
Mea Hoomakaukau a Kuai Laau Lapaau.
MA ke kihi o Alanui Papu me Kalepa. E makaukau mau ana me na Waiala o na ano maikai loa, na Kopa Ala, na Limu Huahuakai, a me na mea he nui. O ke ano Aila Hamo Lauoho oi loa o ka maikai maloko o ke Kulanakauhale nei, no ka hapaha dala wale no, (25k.) no ka omole. E kipa mai e hoao i ike pono.
E haawiia no na kukakuka pili i na lau lapaau i kela me keia manawa o ke ao a me ka po.
29-3m.
Hale Kuai Liloikawai!
E NANA'e NA MAKA O KA LEHULEHU I NA nani a me ka maikai o na Lole Kalakoa o na ano a pau. Na Paina Pahoehoe o na ano a pau. Na Kamaa o kane a me na wahine. Na mea ohuohu Gula, &c. A o na mea no a pau me ka haule loa o ke kumukuai malalo iho o ko na wahi e ae o ke kaona nei.
Ma Alanui Nuuanu.
ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kuai Pa, ka Hale Pohaku nani hou iho nei, e lawa na anoai a me na onoai ana o ka lehulehu. E loaa ko oukou makamaka oluolu, oia o S. MEGNIN, me kona mau keiki heahea a eleu!
He Umi IA Kalakoa no $1.00! Makepono! A manuahi! 46-3m
OLELO HOOLAHA AKEA.
I NA KANAKA A PAU E NOHO ANA MALOKO o keia Aupuni, ke kauohaia aku nei e hoike mai, ina he kuleana oiaio ko oukou maluna o na Kuleana o Opunui k. i make ma Kikihale, Honolulu, i ka wa kahiko, alaila, e pono oukou e hoike mai imua o'u, a i ke Kuhina Kalaiaina, iloko o na la he Kanakolu mai keia la aku. A i ole oukou e hoike mai, alaila, e loaa ia oukou ka neo a me ka nele maluna o ia Kuleana. Nolaila, e hoolohe a e hoomaopopo i keia leo kahea. Owau no me ka mahalo. KUALII.
Kikihale, Nov. 20, 1876. [48 4ts*]
HE PUAA? HE PUAA?
E IKE auanei na kanaka a pau loa ke nana mai lakou. Eia ma ko'u wahi nei kekahi Puaa kumulau wahine, ua hoopoino i ko'u loi kalo, a ua nui ko'u poho. Eia kona ano: He Puaa kumulau wahine ano wiwi, a he eleele a puni kona kino, he mau pepeiao lohaloha, aole he mau hoailona e ae maluna ona. Nolaila, ke hoolaha aku nei au ma ke akea, ina o ka mea a mau mea paha nona keia Puaa, e kii koke mai me ka makaukau i na dala he 5, no ko'u poho, me ka luhi o ka malama ana iloko o na la he 15 mai keia la aku. A ina aole e kii mai a hala ua manawa la, alaila, e lilo loa keia Puaa ia'u. E loaa no au ma Kapaakea. Owau no me ka mahalo. J. HAO.
Waikiki waena, Nov. 27, 1876. [49 2t*]
OLELO HOOLAHA.
O MAUA o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea Bipi, Lio, Hoki, Piula, Kao, Puaa, Moa, a me na holoholona e ae paha ; a, aole e hookuu wale maluna o ko maua mau aina ma Kuanopili, Waialua, Oahu. Ina e komo kekahi o keia mau holoholona i haiia maluna, e hoopaiia i $5.00 no ke poo hookahi. A ke papa pu ia aku nei na kanaka a mea e ae, aole e komo ma ia mau aina mahope iho o ka napoo ana o ka la. Ina e kue kekahi i keia leo papa, e hoopaiia ma ke ano komo hewa i $5.00. E lilo keia i Kanawai mai ka la i puka ai.
A. K. HINAWALE.
J. H. NALU.
Kuanopili, Nov. 6, 1876. 47-4t*-50
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE 1-1y
E LOAA NO I KA POE E
MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.
Manae iho o Kini Hana Wa ti.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
—NO KA—
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
EIA MALALO IHO NA OLELO KUHIKUHI.
NO KA LAWELAWE ANA I KA
Inika kohu mau a Thos. G. Thrum,
HE INIKA KEIA E HOAILONA AI NA LOLE KEOKEO.
E kawili mua ia ka inika, alaila e hookulu iho hookahi kulu maluna o kahi apana aniani, e hooma-u pono ia ka peni hulu; hoomoe iho ka papa inoa maluna o ka lole i hoomaemae maikai ia; pena iho me ka wikiwiki a ike ia ke kohu ma kahi aoao; alaila iho ma ia aoao me ka alana lole i wela kupono, a i ole ia e hoopili aku i ke aniani uwahi o ke kukui mahu; alaila kaulai aku i ka la i mau hora. Ina e hooko pono ia keia mau rula, o ke kohu mau no ia o ka inika. O ka holoi mua ana o ka lole mahope o ke kau ana o ka Inika me ka wai wela me ke kopa, aole me ka wai koekoe. E holoi maikai ia ka papa inoa me ka peni hulu, a waiho aku.
Malaila no e uku ia ai na uku kiekie e like me ka nui oh na makahiki o na poo leta Hawaii o na ano a pau, mai kahiko mai a i keia manawa, o na poo i pau ko lakou waiwai ma na leta. ( 1y) TARAMU.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Dec. 11, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Dec. 18, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Dec. 25, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Kona, e hiki loa ana oia i Honomalina, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou aia a hai hou ia'ku
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haalele ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hooliloia ka manawa holo.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 30.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaa'ia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 725 3m 746