Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 50, 7 December 1876 — Page 2

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, DEKEMABA 7, 1876.

Na Ekalesia o Kawaiahao a me
Kaumakapili.

Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

HOOLAHA KULA SABATI

          O na Kula Sabati a pau e makemake ana e loaa na Haawina Kula Sabati, i paiia ma na pepa, e hiki no ke hoouna mai i ka lakou mau kauoha ia maua, ma Honolulu nei, me ka auhau pu e uku mua ia. E pono e kauoha mua ia na haawina no na mahina eono a i ole i hookahi makahiki. O na kauoha a pau e haawi pu mai me ka inoa o ke Kula Sabati a me ko ke Kahu Kula Sabati. O ka auhau no na haawina, he 50 keneta no ka haneri.
C. J. L YONS, S. B. DOLE na Komite.

I ka Lehulehu! Na Tausani makamaka
o ka Lahui Hawaii!

          Ua hala ae la mahope, ua lawe aku la ke au o ka manawa maluna o kona mau eheu palahalaha i ka hapanui o na la o ka makamaka M. H. 1876, a ke aneane mai nei kona nalo ana aku mahope o na ao o ke au hou. Ano, o ka hoomaikai wale ana no ka kakou, me na hoomanao hauoli no na pomaikai i loaa mai, a me na launa oluolu ana hoi iloko o ia manawa. Ua ike a ua maopopo lea ia makou, ua apo pu ia kakou maloko o na poai aloha o ka manao lokahi no ka kakou pepa nei, a i kumu e hoike ia aku ai ko makou mau hoomaikai ana ia oukou e na makamaka no ka lokomaikai i hoike ia mai, a me na kumu hoolana manao no keia mua aku; e haawi wale ia aku ana i koolua no ka pepa mua o ka malihini M. H. 1877 e naue malie mai nei, he ALEMANAKA no ia makahiki.
          I maopopo ai nae na rula o ka kakou pepa, e hoakaka aku no maku.
          O ka mea e lawe ana i ka pepa a uku pau mai i ka auhau i ka makamua, $1.75 wale no, no na mahina he umikumamalua.
          O ka mea e lawe ana i ka pepa no eono mahina wale no, alaila he $1.00, me ka hookaa mua mai; a pela no me na mahina hope, ke makemakeia.
          O ka Rula paa loa, aole loa e loaa kekahi pepa hookahi, ke ole e hookaa mua ia ka auhau. I kumu e loaa laulaha ai ka kakou pepa a puni ko kakou mau pukoa, nolaila keia auhau mama no
Hookahi Makahiki  $1.75
Eono Mahina  1.00
me ka hookaa mua ia nae, a e haawi ia'ku ka Makana Manawalea he ALEMANAKA NANI!

Hope Loa

          I keia kakahiaka, eia na lono i lawe ia mai io makou nei, a ke haawi aku nei makou e like me ka loaa ana mai ia makou ; aka, aole makou i mauliawa ma ko makou mau manaolana mua, oiai, "hookahi no  mana aupuni, a na ia mana e hookohu i na lala o kona Aha Kuhina, a aohe mana e ae," aia malaila makou e kali nei me ka malie. Eia ua lono lauahea nei, me ke kali nae na ke au o ka manawa e hooia mai.
          H. A. P. CARTER, Kuhina o ko na aina e.
          JNO. M. KAPENA, Kuhina Kalaiaina.
          J. MOTT SMITH, Kuhina Waiwai.
          ALFRED S. HARTWELL, Loio Kuhina.

KA MOIWAHINE KAPIOLANI.

          I ke kakahiaka o ka Poaono i hala iho nei, ua huli hoi mai ka Moiwahine KAPIOLANI, me kona hoahanau muli a me kona mau ukali o ke alo alii, mai kana huakai hoolanalana ma na moku o Keawe a me Kama. Ua hui pu aku oia me na makaainana me ka oluolu, a me ka pahola ia mai o na hoike mau ia Hawaii nei, "he aloha alii." Ua oluolu i ka Moiwahine ka haawi ana i na huaolelo o ke kulana makuahine imua o na makaainana ma na wahi ana i hui pu ai me lakou, a ua lawe ia aku ia mau olelo ao me ka hauoli. Ua ake nui oia e lele aku ma Kalaupapa, a halawai pu me na makaainana e noho ana malaila, a hoike aku hoi i kona walohia no lakou, aka, no ka nui o ka ino, ua holo wale aku no kona waapa a mawaho mai o ke poinanalu, hoolana a hoi hou iluna o ka moku. Ua hauoli nui makou i ka hoomaopopo ana aku, i ka hoike ana mai i ke ola maikai ma kona mau hiohiona. Ua haawi mai na pu o Puowaina i na hookipa aloha ana o ka aina, i kona lele ana mai i ka aina nei.

          Ua pai aku makou i na kukulu manao a E. Kekoa, e pale ana iaia iho, no na mea e pili ana i kona kulana me ka Ekalesia o Kaluaaha, Molokai, aole no ko makou apono i kona manao, oiai aole makou i lohe i ko kela aoao, a ina lakou e manao ana e kakau mai i ko lakou mau manao, e pai ana no makou, oiai, no ka lehulehu keia pepa; a o ka ike ia ana ia o na aoao a i elua, a hiki ke hoomaopopoia ka pono a me ka hewa.

Pili Aupuni.

          Ua lohe wale mai makou iloko o keia mau la iho nei, ua hoihoi aku na Kuhina o ka Moi i ko lakou mau palapala hookohu noho'na oihana, me ka lohe waianuhea mai o na kumu o ko lakou hana ana pela, no ka lokahi ole o na hoa o ka Aha Kuhina, ma ke ano o kekahi mau hana. Ua noho ka Aha Kukamalu o ka Moi i ka Poaono i hala iho nei, a mahope iho oia halawai, ua pua ae la ka lono iwaena o kekahi poe, a pela aku la a wawa loa ia iwaena o ka lehulehu, o na kumu o keia ano e o na Kuhina no ka like ole o ko lakou manao ma kekahi mau hana ano nui i manao ia e hana, a oiai, he lohe kumu ole ko makou i na hana e ano e ai lakou, e kakali no ko oukou waha olelo a hiki aku i ka wa kupono, alaila, hoopua aku i kona manao no ia mea. Hookahi mea i ane maopopo lea, oia hoi ko na Kuhina waiho ana aku i ko lakou mau oihana. Nolaila, ua manao makou, he mea kala ia no ka wahawaha ana ma keia mea, oiai, he nui na kumu e hooia ana i keia wawa ia o na mea e pili ana i ka pau o na Kuhina.
          Ma keia, he hana nui kai ili aku maluna o ke Poo o ka Lahui, oiai, o ka wae ana a loaa ka mea kupono e noho ma na noho Kuhina, aole, e like me ke kuhihewa o kekahi poe, he mea uuku;—he hana nui. Aka, e like me ko makou hilinai ana, mai kona noho ana ae i ka Noho Moi a hiki i keia la, pela no makou e manao aku nei e koho ana no ko kakou Moi i ka poe kupono e kiai a e malama i ka pono o ka lahui. Ua akaka keia mea ma kana mau hana a pau no ka pomaikai a me ka holomua o keia lahui.
          Oiai makou e olelo ana no keia mea, aole makou i manao e ahewa ia, ke hoopuka ae i ka manaolana e hoomau ia aku no ka mea iaia ka oihana Kalaiaina i keia wa. Ua lawe hookahi ae makou i ke Kuhina Moehonua, no ka mea, ua pili oia ia kakou ponoi; he kanaka i hilinai a i aloha ia no kana mau hana i kona iho; ua ike oia i ka ui a me ka elemakule, iaia e noho ana ma kona keena hana; aole he mea kamahao, ke kipa ana aku ma kona keena, a ike aku e noho lalani mai ana ka poe i hele aku i ona la me ko lakou mau pilikia, a o keia poe a pau ua hoolohe ia me ke kaniuhu ole. Ke hoohalike ia keia me na hana o na au i hala ma keia Keena, ke olelo kanalua ole nei makou, ua "ike iho o Hawaii ia Hawaii," a mamuli oia mau hana maikai ua ulu mai ke aloha o na makaainana i ka haku nana oia i hoonoho aku ma ia wahi. He nui ko makou lohe ana mai ka waha ae o ka poe mai na kuaaina, i au mai i ka loa o na kai, e imi i ka pono a me ka pololei o ko lakou mau wahi kuleana a apana aina paha, e olelo ana, "ina paha he haole ma ke Keena Kalaiaina, a he Hawaiii paha i mahui ole i ke ano hemahema o ke kanaka Hawaii, ina ua luhi ka hele ana mai, aole o ka hiki ana mai e noho aku ana he makua." Ma kea mau lono i makili mai ia makou, ua maopopo he kanaka kupono o Moehonua ma kahi iaia i keia wa, oiai, ua ola kona lahui iaia, a ua kukulu ia hoi iloko o ka puuwai o kela me keia i hiki aku imua ona ke kia hoomanao o ke aloha no ko kakou Moi, ka mea nana i hoonoho aku iaia malaila. O ke alakai ana iho la ia e pono ai kakou, e huli aku ai na makaainana i ke Alii, a o ke Alii hoi e ike ai i na makaainana, a pela e nawe aku ai a pumehana ke alo o na Alii i na makaainana, a o na makaainana hoi i na Alii.
          Aole makou i puana ae i neia mau huaolelo ma ke ano he manao no makou, aka, ua ike a ua hoomaopopo, a ua kanalua ole ke hai ae, o ka manao lokahi no keia o na makaainana mai kela pea a keia pea o ka aina. A, ma o ko makou kupaa ana mahope o ia manao lokahi o na makaainana papa o ka aina nei, ke kanalua ole nei no makou i ka hoopuka ae i ko lakou manao paa a manao makee kuleana pono, oia hoi keia: Ua paa ko lakou manao e hoonoho ia i Hawaii maoli ma ia oihana, ina no aole o ka mea a lakou e kau nui nei, alaila, o kona koolua iho, oia hoi ke Kiaaina Kapena, oiai, aia ma ia Keena kahi e loaa ai ka ka Hawaii, ina he Hawaii io ko laila, a ilaila no hoi e nele ai ka Hawaii, ina aole he Hawaii; a mamua o ka lilo ana ia hai, ke kau nui nei ko lakou mau manaolana no lakou iho, e hoi no a ia Hawaii. O keia iho la na nune oiaio a ka lehulehu ma ka aoao o na iliulaula.

Na Nune!

          Mai ka manawa i pua'e ai ka lono lauahea ma na pipa alanui a hiki mai i keia la, no ka hoihoi ana'ku o na Kuhina o ke aupuni i ko lakou mau palapala hookohu i ka Moi, ua ala nui ae na nune mawaena o ka lehulehu, mai na pipa alanui a hiki loa'ku ma na paia mecanatila o na hui kalepa a me na oihana e ae o ke kulanakauhale alii nei. Ua nalu iho ka lehulehu, aole no na kumu o keia mahae ana o ka Aha Kuhina, oiai ua ano maopopo no i kahi poe, ma na hoomaopopo ana, ua nele ia Aha i ka manao lokahi ma kekahi mau ninau ano nui pili aupuni, a ua kali wale ia no ka hoea mai o ka hopena o ia mea, oia hoi keia lono i loheia; aka, o ka nune ana me na nalu ana, "owai la na Kuhina hou?"
          He mea na makou i menemene mau, ke kamailio ana no na mea pili i ka mana o ka noho alii; aka, ke manao nei nae, aole makou e ahewaia, ke hoike wale ae no i na inoa e pua mai nei, i o makou nei, ma ke ano, ua iiniia a ua kulumaia hoi e ka lehulehu me ka hilinai piha ana. He oiaio, ua olelo nuiia, "aole i lawa o Hawaii ia Hawaii;" ma na ano laulaha nae ia, aole ma ke ano wae pakiko ana mailoko mai o na wahi heluna kakaikahi. He hopunaolelo ia i pili i ka lahui holookoa, a aole hoi i pili i ke kulana o ke kanaka hookahi. Ma keia ano, ke ae nei makou, ma ke kulana wahaolelo no ka lahui, e lawe mai i ka lakou mau inoa i iini ai, e lilo i mau hookele aupuni ma ke ano Kuhina no ka aoao o ke kanaka oiwi o ka aina.
          O ka oihana Kuhina Kalaiaina, ua lawa na hoike ana no ka mea a ka lehulehu i manao ai, ma na hoike ana o kona noho ana iho nei ma ia kulana no, iloko o keia mau la i hala iho nei. O W. L. Moehonua, ma kona ano maoli a ma kona kulana, ua hiki ke puana'e, "ua ikea na maka o Hawaii," a ma kona ano Kuhina Kalaiaina, "ua hala ole makou ke pane ae, ma na hoike oiaio o ka ike maka," "ola o Hawaii ia Hawaii." O keia ka inoa a makou e lohe laulaha nei, o ka iini hoi a ka lahui, a o ko makou mau anoi ana hoi, ma kana oihana i hookele pakiko iho nei, he Kuhina Kalaiaina.
          O ka oihana Kuihna Waiwai, he oihana nui, he oihana koikoi a kaumaha; aka, ke manao nei makou, a o ka manao hoi o ka lehulehu ka makou e puana'ku nei; ua loaa no iloko o na iwikuamoo o Hawaii, he kahu kiai, nana e malama a hookele ia oihana o ke aupuni me ka naauao a ku i ka hooulu pomaikai. Ae! he kulana i ike ia a laulaha, a he inoa hoi i kaulana mai kahi kihi a kahi kihi o ka aina no ka noeau a me ka molale maikai o ka noonoo. He mau kalai ana kana ma na ninau nui laulaha pili aupuni, i ae ia a i hiipoiia e ka Hawaii a hiki i keia la; no ka mea, aia iloko olaila ka io a me ka naauao. O ke'Lii Kiaaina o Maui, J. M. Kapena, ka ka lehulehu e lia nei, a ma ka inoa o ka lahui ke puana'e nei makou, he oiaio, o ko makou mau iiniia, "i Hawaii no Hawaii," a e hiki ke oleloia no keia mau inoa elua ma ka aoao o na mamo oiwi o ka aina, o na kanaka kupono ma na oihana kupono."
          O na oihana Kuhina e ae, aole makou i lohe mai i na manao o ka lehulehu, a no ia mea, ua kali makou, oiai, o ko ka lehulehu oiwi wale no ka makou e puana'e nei."

He Gula ma ka Lepo o Hawaii.

          Ua lohe pinepine kakou i keia mau makahiki i hala aku nei, no ke gula e eli nui ia ana ma Kaleponi, Nuholani a me Nu Kilani. A o keia mau lohe a pau, ke maumaua mau mai nei no ia i o kakou nei, a he hele nui hoi na kanaka o kela aina keia aina ma ia mau wahi eli gula, a o kekahi poe kanaka Hawaii no hoi kekahi, a i hoomoe nui i ko lakou mau iwi ma ia mau aina malihini, ua hoi mai kahi poe me ka loaa aole nae he nui.
          Wahi a kekahi poe i puana ae ai: "Ina he gula ma ka lepo o ko kakou one hanau, alaila, maikai a nani maoli, aole e luhi i ka hele i ka aina e." "He gula no ma ka lepo o Hawaii nei." Aole make hele i Kaleponi, Nuholani a me Nu Kilani e imi ai, eia no ua kokoke mawaena o na mokupuni o Hawaii nei. Aole i nele kekahi mokupuni i ke gula ole. Ua lohe kakou, aole loaa wale ke gula i ka poe hele wale i na aina huli gula, aia ma ka hooikaika i ka hana e loaa ai, pela hoi e loaa ai ke gula ma Hawaii nei.
          E ko makou mau makamaka e heluhelu ana i keia kumumanao, i nui ke aho, mai pohihihi oukou ma keia mea. I mea e pau ai ko oukou kanalua no keia, maikai makou e hoomoakaka aku, a penei no ia: No ka lepo o Hawaii nei ke kopaa a me ka malakeke e hooili nuiia aku nei mai anei aku i Kaleponi me Oregona a me na Panalaau o ka Hema. No ka lepo mai ka raiki, pinaki, lemi, alani, maia, uala a me na mea like, e lawe ia nei ma na aina e, a e kuai ia nei maluna o na moku kipa mai i o kakou nei. No ka lepo mai ke kalo e lilo nei i pai a i poi a e kuai ia nei i ka poe kuai mai. Ke ike nei oe e ka mea e heluhelu ana i ko makou mau manao, he oiaio loa. No loko mai o ka lepo keia mau kumu loaa.
          Ina paha he wahi loi ai kau e waiho wale ana me ka nahelehele, ke moe nei ke gula iloko oia nahele. E hoao oe, a e ike auanei, e kulapa oe i ua loi nei, a e hoowali i ka lepo, a wali pono, e kanu oe i ka huli, a mahi pono, a oo, kalua ka ai, a kuai aku i na pai, aole anei ia he gula? Kanu paha i kekahi o na mea ulu i hoopuka ia ae la maluna, oki iho, a ohi i ka hua, a kuai aku, aole anei he gula no loko mai o ka lepo Hawaii? He oiaio no ia, o na aina i hoomahuahua i na loaa no loko mai o ka lepo, oia no na aina i lako i na kanaka.
          Ua ikeia ka emi ana o na moku okohola ma o kakou nei i keia wa, i ka wa mamua, he kumu loaa nui no ia i ka wa e nui ana o na moku, i ke emi ana o na moku, emi ke gula a me na pomaikai e loaa ana ia lakou no ia mea, a i keia wa, aole i lehulehu loa na wahi moku okohola e kipa mai nei i o kakou nei, a o ka hapa nui o lakou he ulia mau me na pakalaki. Iloko o keia makahiki, i keia mahina koke ae nei no i halawai mai ai kakou me na lono hoopoino i ko kakou mau loaa kuloko ma o ka poino i loohia ia ia lakou ma na kai Akau. Nolaila, ua pono ke huli nui ma ka mahiai i kumu loaa. Ina he lepo kuaaina, he gula no malaila, aole i like me na kumu loaa e ae, ma na aina kumoku wale no kahi o ka loaa. No na moku lawe ukana e lawe nei ke kipa mau nei lakou ma na apana kuaaina a pau, ina he mea kuai meaano paa, e hooili aku no a e loaa no ke kumukuai makepono no na mea popopo wawe ole.
          E na makamaka, na kanaka miki i na hana pono, e hoolana i ko oukou manao a hooikaika aku ma ka hana, e huli i ua gula nei a hemo kahi mau pilikia ou, a i loaa hoi ka lako. Ina e palupalu ana oe, a he wahi kakapa loi kau, e kanu aku i ka raiki, aole nui ka hana a oo ka hua, e hiki no ia oe ke ana, a ua hiki i kou ohana ke kokua ma ia hana maikai a oluolu, ua kupono no i na kamalii noho wale, hele wale ma na pipa alanui me na ciga ma ko lakou mau waha, me na hookohukohu me he poe keiki la na ka ohana kuonoono, aole nae.
          E hooikaika oukou e na makua e kauo i ka oukou mau keiki ma na hana, ina he kamana kau hana e hoohana ai i kau keiki ma ia hana, ina he amara, lawaia, mahiai a me na mea like i ku ma ke ano hana; e ao nui aku i na keiki ma ia mau mea, mai hoopalaleha. Ua ike makou i ka poe opiopio o keia aina, i ka wa e puka mai ai mawaho o na kula, e noho wale ana kekahi poe he nui o lakou me ka hana ole. Me he la i ka nana aku e hilahila ana i ka hana, e noho ana me he mea la he mea uhane ole ia a ai wale i ka ai a piha na opu hiamoe. O ka poe e hooikaika ana e huli nui i ka loaa no loko mai o ka lepo, oia ka poe e hoopomaikai ana ia lakou iho ma ko ke kino a pomaikai pu ke aupuni o ko kakou Moi lokomaikai a aloha. Me ka mahalo.

He Lono mai Maikonisia mai.

          [Ma ka oluolu o ka Rev. J. F. Pogue, (Pokue) ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii, ua ae ia makou e pai aku i keia mau leta malalo iho, no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu. Ke haawi ae nei makou i ke aloha nui no lakou a pau, ka poe hoi i haalele mai i na kini makamaka a me ka aina hanau, mamuli o ka hoike ana 'ku i ka Euanelio Lamaku o ka Haku iwaena o na hoakanaka iloko o ka pouli; a ke pahola aku nei i ka leo paipai o ke aloha imua o ka lahui Hawaii, e haawi lokahi mai i na kokua ana no lakou, me ka noonoo iho, "he ola no lakou a me na hana pili i ka hoikeike ana 'ku i ka malamalama iwaena o ka pouli." Penei ua mau leta nei:]
JEBWOE JELUIJI,
AUG. 24, 1876.
REV. J. F. POGUE, Aloha nui kaua:
          Ua hoouna leta aku au nau ma kekahi moku manuwa. Aole o makou mau mea ano nui ma ia hope.
          Mai ka malama mai nei o Iulai a hiki i keia mau la ko'u hooku ana i ko makou hale.
          O ka la 10 hora 8 o ke ahiahi, he kaikamahine mai ko maua puhaka mai. O na keiki a me na makua, elima makou. Ke oluolu ae ka eha o kuu umauma i keia mau malama, no ko'u hana nui ole nae paha me ka leo.
          Ua malama kula au ma ko'u hale ponoi i ke kula no ka hoomakaukau ana no ke kula nui ma Ebon, a hiki i ka hoomaka ana e kukulu i ko makou hale.
          Telo! Telo!! O ka Hoku loa ka keia e kau ana i ke kaha maha mahope o keia kakau ana. Ua o mai i kona mau eheu a koe ole kekahi, no ka maikai o ka makani e kikaha ana ma ko makou kua ae, a ma ka hora 12, halulu aku la kana pauku hao lakee mai kona papalina aku a hoopaa iho la ma na ako'ako'a. Ma keia hora no, maluna au o ka oneki e lulu lima pu ana me na ohua a hiki aku la i ke alakai o ka Hoku Ao. O ke poohina mai Wailuku mai ka ohua ano nui; aole makou i puunaue olelo ia wa, no ka mea, o ko lakou manawa hookomo mai ia i ko waho ia loko.
          Kakali iho la au no na leta, a pau ko lakou pilikia, aia na leta ma ko'u lima, a hoi aku la i ko makou kauhale.
          O ka hana ma keia aina e pili ana no ka pono Uhane.—He hele no imua ; ma ka noho ana o na hoa hanau, aole i oi aku i ka eiwa na mea i kapae ia mai kela M. H. 1874 mai a hoihoi ia hookahi, a hookahi i make mai ka hookumu ana mai o ka Ekalesia, a maloko o ka Ekalesia i keia wa, he kanawalu a oi aku.
          Ma na Sabati.—Ma ko'u wahi aina e noho nei ka hapa nui o ko'u mau Sabati, a ma na aina e aku ka hapa uuku, aole no au i hele a noho paa ma kekahi mau apana no na apana keakea no ma o ko'u ohana la, oiai aohe mohala pono i na wa a pau o ke ola kino.
          No ke kokua mahinahou.—Ke hapai mau nei no makou i keia hana i kela wa a i keia wa, e like me ka hiki; ma kahi kenikeni a wahi aila, kokoke pau loa nae ka hana o na kanaka ma ka aila, a ma ka niu maloo ka hana nui. Ua waiho aku nei au he 20 a oi ae dala ma ka lima o Mr. Wini no ka mahinahou, a he mau galani aila e kokoke ana e haneri.
          No kanaka.—Ina i kapa ia oukou na kanaka Hawaii he poe oluolu, pela no hoi ka hapa o keia poe, o kela a o keia i pa na pahu kani o na pepeiao i ka olelo o ke ola, he poe oluolu loa no, a o keia a o kela i pa ole ua bele nei o ka pepeiao, aole no he oolea nui e like me kekahi mau lahui e aku.
          E na haipule e, he ohuohu na kahawai uhane i ka hauoli no ka hana a kakou ma keia mau aina. Ea, ina i like kuu ikaika kino e like me ka mea i manao ia he ikaika, ina ua lawa ko ka aina holookoa a oi aku.
          Ko ke kino mau koo.—Mai Nov. 1875 a keia wa ea, he nawaliwali na mea okua i ke kino: ke nau opio nei na kamaaina a me makou pu i na pua hala, o ke koena o na lala a ka makani i uwi maloo iho ai; he mea malihini kahi ulu ke hoea ae, a o na niu, ke hoohua mai nei i kana; o ko ke kai a me kahi niu na mea kokua kino.
          Aole nae he mau mea keia i hoohuli ano e i ko loko mau ukana, a hoohuli aku na maka i ka aina hanau. Ke koi mai la ke aloha o Kristo i kona kuleana ma keia lahui iloko o makou. Auwe makou ke kinai i kona aloha. A auwe oukou ke koo ole mai i kona lokomaikai maluna o ko oukou kino holookoa, a maluna o ko oukou mau papa wili ai, a ma na kula, a ma na koi ana i haawi mai ai no oukou iho. E hoopumehana i kona aloha iloko o oukou iho, i mohala ko oukou ikaika i ka hana misionari a kakou.
          E hookahuna ia ana o Ieremia e Rev. J. F. Whitney ma Mile, ke hiki aku ka moku ilaila; kela kokua o Mr. Aea mamua, a o S. W. Kekuewa i keia wa aku nei, ma Mejero.
          No na dala kokua i ko makou pilikia mai kela M. H. mai. No ka pii o ke kuai o na ai mai na aina e mai, nolaila, ua koe na dala he $6 a oi ae mai kela kanalima dala ($50) a ka misiona i haawi mai no makou. Pomaikai nae makou. Aug. 29, A mai nele maoli a komo nui i ka aie; ua nele io ka aina i ka ai. Eia nae kana, "Aole au e haalele ia oukou a nele."
          Ke hooki nei au i keia kakau ana no oukou, ei ae ka hora no ka hiu heleuma ana o ka moku.
Owau a o kuu ohana ke haawi pu aku nei i ke aloha ia oukou a pau.
Me ka mahalo.
D. KAPALI.

BUTARITARI,

SEPATEMABA 29, 1876.
          REV. J. F. POGUE, Aloha nui oe, a me ka ohana, a me na hoahanau a pau mai Hawaii a hiki loa aku i Niihau. E haawi ae oe i ko'u aloha nui i ka Moi KALAKAUA a me na lii a pau loa.
          Ua haalele aku makou ia oukou ma ka la 5 o Iulai, a ua hiki makou ma ka la 23 ma Beru, a ma ka la 24 ae, hiki ma Tapitauea, halawai pu me Kapu a me Nalimu ma, aloha ae la makou me laua a mahope iho, pane mai la o Kapu, ua hala o Maria, a o ko makou kaumaha iho la no ia. Ua hai mai o Kapu, ua wela ko laua hale a ua hao ia kahi waiwai o laua, i ka wa a Kapu e halihali nei iwaho. Aloha ino! nui no ka naaupo aole ke aloha i na kumu.
          Ua haalele makou ia Tapitauea ma ka la 28, a ua hiki makou ma Nonouti ma ka la 29 a ma ka la 30, hiki makou i Apemama, a ma ka la 31 ae, hiki makou i Maiana, a ma ka la 3 o Augate hiki i Marakei, a ma ka la 4 ae, hiki i Apaiang, a ma ka la 9 hiki i Butaritari nei, a ma ka la 11, haalele mai ana o Hoku Ao ia makou, a holo aku la i ke komohana, a ke hoi mai nei paha?
          No Tapitauea.—Ma ka hoike mai a Kapu a me Nahinu, aia imua a ihope na hoahanau a me na haumana pu kekahi.
          No Nonouti.—Ma ka olelo mai a na kamaaina ia makou, ua nui loa ko lakou makemake i ka misionari. A owai la auanaei? Aia o Leleo i Apaiang, a o Kaehuaea hoi, aia i ka pae aina o Makala, a nolaila, aole a lakou kumu. A o Kuaea hoi, ua paa i ko Kaumakapili poe, a o ka hoka wale iho no ka mea loaa ia lakou la.
          No Apemama.—Ua hoike mai o Mose Nakanoaro, i ka holo o kana hana, nui ka makemake o na kanaka i ke ao, a me ke alii; eia nae ka mea kupanaha, na kapu ke alii i ke kakaulima, nana ia mea, aole e ao ia na kanaka i ke kakaulima, ahu no hoi ua mea o ka hupo.
          No Maiana.—Ua hoike mai o Lono, ano awahua kanaka o kona wahi e noho nei, elua wale no i launa oluolu mai ia laua, a ua hele laua a ma kahi kulanakauhale a malaila laua i ao aku ai, a ua launa mai ko laila poe. Nui ka hoomaloka o kanaka aka, ke hooikaika nei no o Lono me kona kokoolua a lanakila ko Iesu aupuni.
          No Marakei.—Ua hoike mai o Kanoho, i ka huli nui o kanaka o kona aina. Mai ka hookumu ana mai o ia ekalesia a hiki i keia wa, he kanaono ka huina o na hoahanau; eia nae, ua hoi hope iho he 12 i howalewaleia e ka poe hula aku o Apaiang.
          No Apaiang.—Ua hoike mai o Haina ma i ka huli nui mai o kanaka ma ka pono, a ua hookomoia kahi poe i ka ekalesia, a ke koe nei kahi poe mawaho. A i ka la Sabati ae, ua piha ka luakini i na kanaka, eha poe nana i haiolelo, o ka mua, o Pele a me ke Kapena o Hoku Ao a me ka malamamoku a me a'u; nui ka hauoli o kanaka. O Leleo ka unuhi olelo oia poe ekolu.
          No Butaritari nei.—Ma ka hoike mai a Maka, aia imua a ihope ka noho ana o keia mau ekalesia, aole kupaa loa ka nui o lakou nei ma ka pono o ka Haku. Ua hele pu iho nei makou me Maka ma i ke kaapuni i keia mokupuni a me na mokupuni liilii ma ka akau loa, ua launa mai na hoahanau a me kahi poe pegana, ua hauoli pu makou me lakou. Ekolu o makou pule o ke kaapuni ana, alaila, hoi mai la makou i ko makou mau home ponoi. Ke ola oluolu nei makou a pau loa na kumu o keia mau mokupuni.
          E hai ae i ko'u aloha nui ia Hon. P. Kanoa a me ka Hon. W. L. Moehonua, a me na aliiwahine a pau loa o ke kulanakauhale hanohano o Honolulu.
Me oukou a pau loa kuu aloha, a me kuu mau waimaka helelei mau.
Owau iho no o ko oukou pokii iloko o ka Haku.  J. W. KANOA.

Ke Kuahaua mai ka Ahahui
Euanelio o ko ke Ao nei.

          O ka palapala poloai malalo iho, no ka Hebedoma Haipule Hui holookoa o ke ao nei, ke hiki aku i ka makamua o ka makahiki hou, mai ka la 7 o Ianuari a hiki i ka la 14, 1877, ua hoolaha ia mai nei e na makamaka Hui Kristiano, penei:
          "Ua hoi hou mai ke kau no ka poloai ana aku ia oukou, ma ka inoa o ka "Ahahui Euanelio o ke ao nei," e pili ana i ka pule mua o Ianuari o ka makahiki e panee mai nei.
          "Ua loaa mau ia makou ka haawina no na makahiki lehulehu, ka poloai ana aku i na keiki a ke Akua, o na aina a pau, a o na ano olelo a pau, e komo aku iloko o ka makahiki hou, me ka hui lokahi ana ma ka "Pule a me na Hoomaikai,"—"Eia hou, Ke olelo aku nei hoi au ia oukou, ina paha elua o oukou ma ka honua nei e manao like i kekahi mea a laua e noi ai, e haawi ia aku hoi ia na laua e ko'u Makua i ka lani." Nui ko makou mau hoolanamanaoia no ka pahola hou ana aku i keia poloai. O ka malama ana i ka Hebedoma Hui a Haipule lokahi, ua mahuahua nui a laulaha, a o ka hopena, ua lilo ia ma na mea, aole e hoohauoli wale ana i ko makou mau puuwai a me na puuwai o na lehulehu ma kela a me keia aina, aka, no na hoomanao ana ae me na hoomaikai piha Iaia, ka mea hoi ma Ona la, a ma o Kona make ana a lilo i mohai no ka hewa, ua loaa ia kakou ke ala i ka "nohoalii o ka Lanakila."
          O na au a me na manawa, ke hoohohonu nei i na manaolana mawaena o ka poe haipule manaoio. O ka noho'na Hoomanakii a me ka Hoole kristiano, ke ala mai nei me ka hoomaopopo ana i ka poino a ka Lamaku Hemolele e anai aku nei ia lakou. Na kaua a me na lono kaua, ua onipaa mawaena o na aupuni; a oiai na wehewehe olelo o ka manaoio ole ma kekahi aoao, a o ka puniu hoomanamana ma kekahi, e hooi ana i na hooikaika, me ke kiai makaala, me ka hoomahuahua ana i ke aloha hoahanau, me ka nui o ka pule ikaika a lokahi; a, maluna ae o na mea a pau, me ka ikaika o ka manaoio iloko o ke Akua. "Ke noho Alii nei o Iehova," e hoolilo ia keia i kahua no ko kakou mau hauoli ana, a me ka ikaika o ko kakou mau manaolana.
          E na hoa Kristiano a puni ka honua! Ina e hoopakeleia mao ko ke Akua ahonui maikai, e ike i ka wehe ana mai o ka Makahiki Hou, e houluulu hou kakou a e hapai ae i na leo Hoomaikai o ke aloha, me na mea a pau ma na wahi a pau e kahea ma o ka inoa o Iesu Kristo ko kakou Haku. E hui hou kakou me ka lokahi a me ka haahaa oiaio, no na pomaikai e kali mai ana i ka pule o ka manaoio.
          Sabati, Ianuari 7—Haiolelo: no na hoa Karistiano. 1 Ioane 1:7.
          Poakahi, Ianuari 8.—Hoomaikai aku i ke Akua no na mea o ka makahiki i hala.
          Poalua, Ianuari 9—Pule: No ka ninini ana mai o ka Uhane Hemolele maluna o na Ekalesia a pau. Ioela 2:28. No kona hopakele ana mai mai ka ino a me kona hoomahuahua ana i ka manaoio, ka ikaika ka hemolele a me ke aloha karistiano.
          Poakolu, Ianuari 10—Pule no na ohana, no ka poe huli ole, no na keikikane a me na kaikamahine ma na kula a ma na Kulanui, a no ka poe ma kahi e, no ka poe mai, pilikia a hoowalewaleia; a no ka poe "akahi a huipuia mai me ka ekalesia."
          Poaha, Ianuari 11—Pule no na lahuikanaka: no na Ali, no na Lunakanawai a me na luna Aupuni; no na Ahahui Manawalea; no ka hoolaha manao maikai, ka hoolaha ana aku i ka naauao oiaio mawaena o na lahui a me ka malama ana i ka maluhia.
          Poalima, Ianuari 12.—Pule no na Misiona Karistiano i ka poe Iudaio a me ko na aina e, Luka 24:47; no na Kula Sabati a no ka hoohuli ana i ko ke ao nei e lilo no Karisto.
          Poaono, Ianuari 13.—Pule no ka malama ana i ka ihiihi o ke Sabati; no ka hoolaha ana aku i ke kue ona, a no ke ola "o ka poe e iho ana ilalo o ka hohonu o ke kai mai na moku aku, a no ka poe e imi hana ana ma na kai nui."
          Sabati, Ianuari 14.—Haiolelo: Hookahi Haku, hookahi manaoio, hookahi bapetizo, hookahi Akua a Makua no na mea a pau. Epeso 4: 5, 6.