Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 49, 30 Nowemapa 1876 — Page 1
KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.} HONOLULU, POAHA, NOVEMABA 30, 1876. {HELU 49.
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA, Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.
NO NA OLELO HOOLAHA.
E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.
PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)
KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1] a me ka maikai.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
A. McWAYNE.
Mea Hoomakaukau a Kuai Laau Lapaau.
MA ke kihi o Alanui Papu me Kalepa. E makaukau mau ana me na Waiala o na ano maikai loa, na Kopa Ala, na Limu Huahuakai, a me na mea he nui. O ke ano Aila Hamo Lauoho oi loa o ka maikai maloko o ke Kulanakauhale nei, no ka hapaha dala wale no, (25k.) no ka omole. E kipa mai e hoao i ike pono.
E haawiia no na kukakuka pili i na lau lapaau i kela me keia manawa o ke ao a me ka po.
29-3m.
Hale Kuai Liloikawai!
E NANA'e NA MAKA O KA LEHULEHU I NA nani a me ka maikai o na Lole Kalakoa o na ano a pau. Na Paina Pahoehoe o na ano a pau. Na Kamaa o kane a me na wahine. Na mea ohuohu Gula, &c. A o na mea no a pau me ka haule loa o ke kumukuai malalo iho o ko na wahi e ae o ke kaona nei.
Ma Alanui Nuuanu.
ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kuai Pa, ka Hale Pohaku nani hou iho nei, e lawa na anoai a me na onoai ana o ka lehulehu. E loaa ko oukou makamaka oluolu, oia o S. MEGNIN, me kona mau keiki heahea a eleu!
He Umi IA Kalakoa no $1.00! Makepono! A manuahi! 46-3m
G. W. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii 1-1y
S. B. DOLE.
LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y
Olelo Hoolaha
HALE KUAI!
KE HAAWI ia aku nei ka leo ahailono imua o na makamaka a pau o'u. UA WEhE AE NEI AU, ka mea nona ka inoa malalo, he HALE KUAI HOU, ma KAIOPIHI, KOHALA, HAWAII.
o G. C. AKINA, Pake.
Aia malaila e loaa ai na LOLE NANI HOU LOA, no na kane, na NANI IHIIHI LILO I KA WAI no na Kaikamahine opio me na Wahine, a me na Kamalii, no ka uku make pono loa. He emi loa ka lole o na ano a pau, me ka oluolu o na kumukuai. O ka poe a pau e kipa mai ana a kuai, e loaa nona MANUAHI ia lakou me ka nele ole.
6 m G. C. AKINA—Pake.
J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."
HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia. 1-1y
M y Father Knows.
Gospel Singer 123.
1
Eia au he mea auwana
Ma ke ala apuupuu,
A mawaena o na ino
Mai nei a ke ao.
Kau na ao a pouliuli,
Nui na kaumaha o'u,
||: Ike nae a launa mai la
Kuu Makua mau. :||
2
Mea oli a hoolana
Ma ke ao hooluhi nei,
Eha nui ane maule
No na luuluu e.
Aia nae he home lani,
Kahi maha pono no'u;
||: Ike hoi a hoohauoli
Kuu Makua mau. :||
3
Ike kuu Makua ia'u la,
A kiai aloha mai;
Launa oia a kokua,
Hapai iluna'e.
Eia mai la na la hope
O ke ola kino o'u,
||: Me a'u nae kuu Hoa'loha,
Kuu Makua mau. :||
4
Aia hiki au iluna,
Kahi o kuu Haku nei,
Kulou au la a mahalo
Kona aloha mai.
Pau na mea hoopilikia,
Ma ka aina maha o'u;
||: Hui au la me kuu Hoa,
Kuu Makua mau. :||
HAWAII.
HE MELE NO KAPIOLANI.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o ko kakou Lau Oli va, (Lahui Hawaii) i keia mau pauku mele i hakuia e E. D. Wahine, i himeni ia e na haumana o ke Kula Hui o Hilo, no ka Moiwahine Kapiolani.
1 No ka hiku o na lani,
Ka mana kiekie,
I hoonohoia hoi,
I makua no ka lahui.
Cho —Hu ro no, huro no,
For the Queen of Hawaii,
I naue mai e ike,
I ke one o Hanakahi;
Eia hoi makou,
O kou mau makaainana.
2 He maalahi ko makou,
I ka ike ia Kalani,
O ka lani nui hiwahiwa,
Lei nani o ka lahui.
Cho —Hu ro no, huro no, &c.
3 Eia oe e ka Moi,
Ma ke one o Hanakahi,
Hiwahiwa launa ole,
Kohu liko o ka lehua.
Cho —Hu ro no, huro no, &c.
4 Na ke Akua e malama,
E kiai mai ia oe,
Me kou hoa o ka noho Moi,
Na makaainana hoi a pau.
Cho —Hu ro no, huro no, &c.
Me ka welina i na Lunahooponopono a me na Keiki ulele hua metala.
BENJ. H. BROWN.
ELINA KE
KOA!
—O—
A-auhea O—oia!
Me ka minamina a me ka walohia nui, e na hoa haihai olelo a ohumu hoi o na Kolamu pakika pahee o ka lamaku "LAHUI HAWAII," ke haawi aku nei ka peni makakila hopo ole a KAHIKINA KELEKONA i kona welina, a ke kulou kunou aku nei, ma ka eleele o ka wai inika, me ke noi aku e haawi mai i wahi la hoomaha iki, a e hooko ia hoi na hopuna olelo a kaukau, a na kupuna oiwi o Hawaii, "lea'i kulou a ka lawaia." Mamuli o ke pinapinai o ke ano omaimai o kekahi o na lala hoa'loha oiaio o ko kakou pepa, nona ka hopuna, (Mr.) Mika, wahi a kakou, (Money) wahi a ka haole, Sobe, wahi a makou, ua ano kaulana iki ka hoonoho ana i ka hua metala; a mamuli hoi o ka hoomakaukau ana o ke koa hiwahiwa "pali ke kua mahina ke alo" o ELINA no kona hoopaa ia ana ma ke kaula gula o ka Matarimona, ke manao nei makou e waiho iki iaia i hookahi pule no ka hiolani hoolanalana nanea hiolani ana, a hoea mai ka pule a ke au o ka manawa e panee mai nei, alaila, o ka hoohui ia ana ia o ko kakou hoa aukai me ka ui Pua Rose o Enelani! a he waipahe ka hopena.
Ke kali nei makou, ua nele i ka pepa kakau moolelo, ua haki ka makakila peni, a ua malo ka ipu inika, a ina oukou e na makamaka e hoike mai ana i ke aloha "imi loa o Hawaii," a hookaa mai i na wahi ukana kenikeni a kakou, o ka nui ana ia o ka pepa, loaa hou he peni maka oi wini, a piha ka ipu wai eleele o ka inika; a me keia mau kaunu ana ke haawi ia 'ku nei ke aloha e ko oukou hoa'loha, a keia pule ae e nele ole oukou i ka ike ana ia ELINA KE KOA, ma o ka peni la, a me na haku ana a
KAHIKINA KELEKONA.
MA KA LUAKINI O WAINEE.
Ua haawi ae ke Kiaaina o keia mau mokupuni, he olelo kuahaua i na kahunapule o na ano hoomana Karistiano a pau ; "O ka la 28 o Novemaba, he la halawai haipule ia a hoalohaloha i ke Akua ma ka lani, no kona ahonui a me ka lokomaikai i ka haawi ana mai ia Hawaii nei i ka maluhia iloko o na makahiki loihi."
A mahope iho o ka pau ana o ka halawai pule ma Wainee, oia la 28, e haawi pu ia ana he wahi paina ma Luaehu, nana keiki oia malu ulu, a mahope iho o ia auina la, e malama ia ana na lealea kupono, oia keia, Heihei waapa, heihei kukini wawae heihei eke, a he pii laau i hamoia a pahee i ka aila, a me na lealea hoohauoli e ae.
Me na Kapena a me na keiki hookele o ka LAHUI HAWAII ko'u aloha pumehana.
SAM. K. KALAIKINI.
Pioneer Mill, Lahaina, Nov. 22, 1876.
Ka la hanau o ka Moi ma Mokaenui, Hana, Maui.
Mamua ae o ka manawa a ka la i hoea ae ai na kukuna wena ula maluna o ka ilikai, e hoomalamalama pahola piha ana i ka ili houna, ua kalae pono na ao polohiwa o ka lani, o na ohu e nee paapu ana maluna pono o na kuahiwi o Holio, me Hoolewa, i lawe ia mai e na ea oluolu kohaihai kolonahe o ka makani he Koholalele, me ka wai hoomauakea i ke oho o ka ama'u.
Ma ka la i hoike ia maluna, ua malama ia me ka maluhia kupono, ka la hanau o ko kakou Moi o ka Pae Aina o Hawaii nei, ua hoomakaukau mikioiia e na opio o ka "Hui Waihau o Hana ua lanihaahaa." he wahi paina hoomanao no ia la, malalo o kahi lanai lau niu ma Mokaenui, me ka akoakoa like mai o na hoa a pau.
Ua ku mai o J. K. Hanuna, ka luna makai o ka apana o Hana nei, a paipai mai he wahi olelo hoolana e pili ana no ka la hanau o ka Moi Kalakaua I., imua o na hoa opio o ka "Hui Waihau o Hana ua lanihaahaa."
Imua o oukou e hoike aku au i ke kahua maoli i kukulu ia ai keia wahi ahaaina paina.
E na keonimana maikai : Ua hiaai au, me ka olioli a hauoli nui me ka makemake io maoli o ka naau, i ko kakou malama ana i wahi paina hoomanao i ko kakou Moi i keia la. Me ka lokahi like ia mai Hawaii a Kauai, oiai, he Moi oia, a he Alii hanau hoi no ka aina, oia no ke keiki ponoi a Kapaakea k., me Keohokalole w., ka mea e noho nei ma ka nohoalii.
A pehea oukou e na hoa opio o ka "Hui Waihau o Hana ua lanihaahaa" nei, aole anei oukou e olioli, me ka mahalo pu i ka makana ana i keia la nui o ke aupuni, a me ka noho alii, me he pa pua rose la, iwaena o ka Moana Pakipika.
Eia kakou ke haaheo nei i keia la, me ka hoomanao piha no ka Moi Kalakaua I., e lulu lima pu me na'lii aupuni, a me na malihini o na aina e, a e lulu lima pu me Hawaii holookoa, ma ke ano hoolaulea, ua noho ia na kapakahakai a me na kualono uliuli, he puu oioina, no na malihini hele, he ipuka hoi no na moku kalepa, a he hokele hoi no na aina e, a he alanui holo moana hoi no na mokuahi lawe leta.
Ma ko kakou akoakoa ana i keia la, ke nonoi aku nei au i ko oukou lokomaikai nui e na puuwai a pau o ka Hui Waihau o Hana Ua Lanihaahaa. O ka makamua keia o ko oukou kukulu ana i kia hoomanao no na hanauna mai Hawaii a Kauai, a kakou e hiipoi like nei, a e hoomanao pu nei me na lahui naauao a pau o ka honua, ma keia hana e ikeia ai oukou he poe koa aloha io no ka Moi Kalakaua I. "E ola ka Moi i ke Akua!" "E mau ke ea o ka aina i ka pono." E haawi i ka mahalo i na mea nana i hapai i keia Hui; oia o Mrs. Poipe Hanuna, a me Mrs. Pauelua Kaholo, e lawe i ka lokomaikai a me ke aloha o ka Mea Mana Loa, i mea e hoomauia'i keia Hui. E hana kakou me ka hoalohaloha aku i ke Akua, oia ke kumu i loaa mai ai ko kakou pono.
A o Mr. Kahua ka mea nana i pule, a o A. P. Waahia ka mea nana i kokua mai ka olelo paipai a J. K. Hanuna, no na mea e pili ana i keia la. Me ka mahalo.
L. K. N. PAAHAO.
Mokaenui, Hana, Maui, Nov. 17, 1876.
NA MEA HOU O HILO.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E ae mai ia'u e lulu-lima pu me ka poe e lawe ana i kou kino lahilahi, mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano.
Hana u so ole a na makua.—-Aia ma Piihau, Hilo, kekahi kanaka e maauauwa ana i kana kaikamahine i ka ili-puakea o Mareka, nolaila, ke ao aku nei wau i na makua, mai hana oukou i ka oukou mau kamalei me neia ano hana, o aha ia ? o loaa i ka mai, a me ke kanawai o ka aina, a me ke Akua.
Mahiko hou.—Aia ma Papaikou, Hilo, ke liuliu nei na hale mahiko no ka wili ana i ke ko, ua oo ke ko, a e wili ana paha iloko o Maraki, ke paa keia mau hale hana. E kani ko'uko'u ana ke oeoe ilalo o Puniawa, no ka hui o D. H. Hikikoki ma.
Aloha i ka luakini o Pahoehoe.—Ua lulu i ke dala no ka hoomaemae hou ana iloko o Oct. 1875, eia nae, aia ke dala ma ka lima o J. H. Alunu, ka mea nana i hapala mamua, oia hoi ka hale bele a me na aoao, koe o mua me hope. Ua piha pono ka 1 makahiki a oi o ke koe ana o keia hana. Pono anei keia hana o ka hoomaewaewa i ka hale o ke Akua? Aole.
Hoopanee ia ka la hanau o ka Moi ma Hilo nei.—Ma ka la hanau o ka Moi, ua makaukau na haku hana e hookuu i ka lakou mau kauwa hana, eia nae ua hoolaha mai ke Kiaaina S. Kipi e hoopanee a ka la 17 ae, alaila hookuu, aka, ua hookuu no kekahi mau haku hana i ko lakou mau kauwa hana ma ka la 16 no. Nolaila, elua mau la nui ma Hilo nei, no ka hanau ana o ka Moi Kalakaua.
E aho ia mau wahi mea hou o ka aina pali a ua paka nui. E wiki oe e ka elele mama, i loaa koke keia wahi puolo mea hou. Me ka welina i na Lunahooponopono a me na Keiki ulele hua metala o kou kino lahilahi. Owau iho no. JAMES HOLLOS.
Hilo-Hanakahi, Nov. 22, 1876.
Na mea hou o Molokai nei.
E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha:
Ma ka Poakahi la 20 o keia malama, oia ka hora 8 o ke kakahiaka ou a la'la, ike ia'ku la ka moku Annie , e holo ae ana ma kuaaunalu, a ia wa no, ua lohe ia'ku la na leo kupinai e olelo ana, o ka moku mahu keia a E. Bal.
Nui ka hauoli o na kanaka o Molokai nei, no ka ike ana aku i ka enekini mahu, a hooholo iho la ka manao o ka poe mea aina nui o ua aina kua makani nei, e mahi kakou i ko kakou mau apana aina, i pomaikai kakou. Ma ka wa i hoolele ia ai na mea paahana o ka mahu ma kula, huliamahi na kane me na wahine, kamalii, i ike i na mea a pau, a i puana ae ai au i keia lalani mele penei :
E ake au e ike no
I ka wai o Wailuku
Ia wai a ke aloha la
Lawe Hilo Ba y.
O Mr C H Parker o Kainalu, Molokai nei, oia kekahi mea aina nui kupono no ke kanu ko, nona na eka i hiki i ka 105, a ina i hui pu ia me ko na kanaka alaila, ua hiki i ka 412 eka, a he lana ka manao o na wiliko ma Honomuni nei.
Ma ka nana ana ma na wahi a pau i hoouluia, a i kanu ia ke ko, he oi aku ka ulu maikai o ke ko, ua hiki i ke elua anana ka loihi o kekahi ko, a emi mai kekahi. Ma ka mahiko a E. Bal, ua kanu ia he 100 eka, ka ka L. K. Apana o Molokai nei, S. K. Kupihea 5 eka i paa i ke kanu ia, a o Kahaule, he 3 eka a ke hana nei no me ka hooikaika nui.
Ka noho ana o na kanaka—Mai ko'u wa i hiki mai ai i keia aina malihini, ua maikai ka noho ana o ka aina, ka launa ana me na kamaaina. Ka oluolu o ke ola kino o kela me keia mea, he maikai ka noho ana o ke kane me ka wahine, aole hoi e like me na wahi e aku, ka holo i ka noho kapakahi. I mahalo loa au no ka ona ole o na kanaka.
Nolaila, ke paipai ia'ku nei na Hawaii, pono no i ka poe mea aina nui, e huli na kuli me ka hopu i ka oo palau, a kanu i ka laiki, pinaki, maia, na mea ulu a pau i pomaikai ke Kuikahi Panailike, ka luhi hoi a Ka Lahin a kakou. Me ka mahalo i ka Lunahooponopono.
MO SES PALAU.
Honomuni, Nov. 23, 1876.
Pakele ke ola.
Ma ka po o ka la 9 iho nei o No vemaba, hanee iho la kekahi hale pili ma Pokii, Kauai, a pakele kekahi mau ola eono, hookahi kane a me kana wahine, a me ka laua mau keiki liilii ekolu, a me ko laua kupunawahine.
I ka wa i hanee ai ka hale, ia wa no o Ono ke kane, i hopu aku ai i kekahi keiki uuku a hookomo mai la iloko o kona poli, a hoao aku la e puka iwaho me ke kahea ana no ke kokua, a i ka hiki ana mai o ke kokua i kahi o ka pilikia, hapai ae la lakou i kekahi apana o ka hale, ia wa o Ono a me ke kaikamahine uuku i puka mai ai i waho, aole nae i pilikia, a pela lakou i hooikaika ai a loaa aku la ka poe i koo e moe ana iloko, aole nae i pilikia, hookahi mea i loaa iki i ka eha ma ka aoao, o Polouha, kekahi wahine. Pela i ko ai ka olelo a ka Haku, "Owau pu me oukou i na wa a pau." D. KUA.
Waimea, Kauai, Nov. 11, 1876.
NA MEA HOU O HONUAULA
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
He mau wahi mea hou ka'u e hookau aku nei ma kou uwea telegarapa, i ike mai ai hoi ko ka mamao poe i ke ano o ka noho ana o neia apana.
No ka mahiko.—-Ke noke nei na kamaaina o keia apana i ka paeli i ko lakou mau aina me na oo-palau no ke kanu aku i ke ko. Eia ka poe e mahi nei i ko lakou mau aina, Moses Kealoha, John Brown, na keiki a Wm. Wilcox, malalo o ke alakai ana a ko lakou kaikuaana, Robert W. Wilcox, a me ka mahiko kahiko no hoi o nei wahi Jas. Makee. Pehea aku nei hoi oukou e kela poe mea aina, aole anei e hiki ia oukou ke paeli i ko oukou aina no ka mahi aku?
Lunakanawai hou.—Ua hookohu pono ia mai nei o Moses Kealoha i lunakanawai no Honuaula n ei, ma kahi o Jno. W. Ukumea i hookuuia. Eia ka makou, e mau ka maluhia o ka apana i kou hookiekie ia ana ae nei i makua no ka apana.
Kahunapule hou.—Ua loaa iho nei ke kahunapule hou o Honuaula nei, oia o Kaaukai, ma kahi o Rev. L. Kaiwi i pau. Ke manao nei makou, e ano pau mai ana paha ka hoolana ana o ka pake o nei apana i ka hana i ka la Sabati. Ke pau hoi!
He puolo haule.—Ua loaa 'ku he puolo lole keiki hanau hou maloko o ka pa o Wm. Wilcox, ma ka malama o Oct. iho nei, a ua manao wale ia, na kekahi mau haole o Makawao i aihue aku ke kaikamahine nana kela keiki haole e malama ia la e kahi paele i holo aku ai ma "Kilauea" i Honolulu ua puola la; oiai, i ka po no i aihuea ia ai ua kaikamahine la a ao ae loaa'i. He moolelo kupanaha keia, a he ehaeha ka naau o ka poe pono ke lohe aku i ka hana lapuwale a maalea o kahi a na keonimana i palaina keokeo ia lakou iho.
A mahope hai pau aku au me ka wiwo ole, no keia hana lapuwale a nei mau wahi haole. MAKAMAKA.
Kekahi mau mahele o ke Akeakamai.
E na makamaka ke hoopuka ia'ku nei kekahi mau mahele nui o ka "Akeakamai'' ma ka mea hiki ; no loko ae o na mea i ao ia.
Eia hoi, he mau mea keia, ua hoolawaia i ka hapa nui o ka lahui a oi loa'ku imua o keia ; aka ua hoopukaia keia no ka pono o ka poe i ao mua ole ia.
He nui na mea like ole ma na Buke Akeakamai, aka o na mea i hoao mau ia a e ao mau ia nei ma ko kakou mau kulanui oia na mea e hoike ia ana me kekahi mau pakui e ae. He ala paakiki keia e ulu nui mai ai na alai ana, aka e hoao au ma ka mea hiki me ka manaolana e loaa no he mau mea oi ae mai a lakou mai no ka pono o ka poe i ao ole ia. Aloha oukou.
Owau iho no o JAMES HANUWELA.
KA AKEAKAMAI.
O ka Akeakamai, oia ka mea e ao mai ana i na ano a me na kanawai o na mea kino ola ole. Ma keia mea e ike kakou, aole i komo ma ka Akeakamai na kanawai o na mea ola a me ke kanawai o ke kawili ana i na mea kino a me ka hoololi ana i ko lakou mau ano.
Ua maheleia ka Akeakamai i na mahele 9, oia ke kanawai, mekanika, na mea wai, na mea ea, ka lohe, ka wela, malamalama, mageneti a me ka uwila.
Ua manao kekahi poe 8 no mahele ma ke kapae ana ia kanawai ; aka, ua manao hoi kekahi poe he pono no ke hookomoia no ka mea ua komo ke kanawai iloko o na mea kino ola ole. Alaila, heaha ke kanawai ?
Ma ka olelo a ko Hawaii nei, he olelopaa loa ia: aka, ma ko ka Akeakamai, oia na ano mau o ka noho ana a me ka hoololi ia ana o na mea kino.
Elua mahele o keia kanawai.
1 O ke ano mau—penei: ina e kanu ia ka alani e ulu mai no he alani, aole he maia. Pela hoi i na he ko, e ulu mai no he ko, a pale aku.
2 Ka hoololi ana—penei: i ka wa e wela ai kekahi pauku hao, ua loihi. He hoololil ana kela. Pela hoi ka wai i hoololi ia a lilo i hau. E hoomaopopo hou kakou e na makamaka, ma ka hoololiia ana o na ano, o na mea a ke Akua i hana mai ai, oia ke kumu nui loa i holo ai ka waiwai a me ka pono o ko kakou noho ana.
Ua hooia mau mai na Buke Kalaiaina i ka oiaio o keia, a he oiaio io no. Ma keia pule ae e hoomaka ai ma ka materia, ko na kino mau mea, a pela aku.
(Aole i pau.)
LA 16 O NOV. MA HONOMANU.
Ma ka la i oleloia ae la maluna, oia ka la hanau o ko kakou lani Moi Davida Kalakaua. Ua malama maikai ae na wahine he wahi ahaaina hoomanao no ko kakou lani, a penei na hana, he elima wahine i hui a loaa na kenikeni, a kuai i puaa, kalua iho la no lakou a moa, a kahea aku la i na hoa'loha e hele mai e paina pu me lakou. O ka inoa o keia poe wahine nana i malama keia hana maikai, o Hana, Haole, Nuumea, Naialiilii a me Pehunui.
Ma ka la 17 ae, hoea mai ana he wahi pukiki mai kuahiwi mai, ua hele oia mai Paholei ae a hiki ma Kaupo, a mailaila ae huli hoi hou no Paholei; eia nae, i kana hoi ana, ma kuahiwi ka hoi ana me ka manao e hiki pololei ana i kana wahi i makemake ai, eia ka e halawai ana me kapuhili laua o lalahili ma; a mamuli o keia hili ana, ua haalele i ka lio, ka noho a me ka hao kuni, a ahai mai la i ke ola. O ka loihi ma keia lalau ana, he elua la me elua po, a hoea ana io makou nei; ua hookipa ia e ka mea kakau nei, ua hele na papalina a ua ano like me ka uwa'u ana la a ka popoki, ka hele a manumanu i ka holehole ia e ka laau; a ma kekahi la ae, huli hoi aku la i kona home i Paholei.
Ma ka la 19 ae, halawai mai la ka lohe, oiai o Kunewa e hele mai ana mai Hana mai no Waikapu, a mawaena o Wailuaiki a me Waiohue, he wahi pali o Kapiliula ka inoa, kaa iho la kona lio i ka pali, a haihai na au, a naha ke poo, aole nae i pilikia o Kunewa.
He ma-u wahi mea hou ia, e aloha auanei oukou. D. W. KALUA.
Honomanu, Nov. 20, 1876.
NA MEA HOU O KA MAKANI APAAPAA.
I ka enekini uila nana e hoanuu kou mau kini heluhelu, KA LAHUI HAWAII, Aloha oe:—
Ma ka la 6 o keia mahina, ua haule aku la o Mr Hueu iloko o ka lua wai, he 13 kapuai ka hohonu; oiai oia e palaina ana i ke kae o luna i ka puna.
I kona wa i kii ia aku ai, ua nui kona eha, ua puka ma kona lae, ua uli ma kona kumu pepeiao, e kahe ana hoi ke koko ma ka ihu a me ka waha; aole hoi ona lohe i koe, a ma ka hooikaika i ka lomi ana, ua loaa iki mai kahi ea.
Ua waiho oia i keia pilikia me na lapaau ana me na laau Hawaii.
A ma ka po o ka la 16 iho nei, a ao ae Poalima, make aku la oia. Auwe! Aloha ino!! Ua noho iho kana wahine palupalu a me na keiki e u aku ana ma keia kapa o ka muliwai uli o ka make.
Ka la hanau o Kaulilua ma Kohala nei.
Ma ka hora 12 ponoi o ka po i hoomaka ai ka la hanau o ka Lani Moi, ua uleu ae na keiki puhi ohe o ka bana, a me na papa himeni o ua ahe Apaapaa nei; ma na kauhale, ua loaa no na wahi kenikeni inu ti ia lakou.
Pau ole ka epa a Hawaii.—Ma ka la 21 iho nei, ua loaa iho la he puolo awahia a ka manao ino mamua iho o ka hale o Mr. Kaikuahine, i heluia e ka ilio ka mea i ike ia ai; eia na mea maloko, he puhi kauila, eha huamoa, me ke kumimi, a ua wahiia ae o wao me ke kapa Eokahaloa.
Ka Moiwahine Kapiolani ma Kohala.—Ma ka la 21 iho nei, ua puka mai ka Moiwahine me kona mau hoa ukali, a holo makaikai i ka moku o Keawe nei, ma kahi o K. Keohokii i noho ai.
Ma ia po iho, ua akoakoa aku na makaainana makee alii, a me na papa himeni ekolu; ka hui Kawaihau, Kapiolani a me ka hui Kaulilua.
Ua kuupau mai la la lakou i ko lakou mau kileo kani ia po a hiki i ka wa i hookuu mai ai ka Moiwahine.
Ua hookuuia na hana, me ka haawi ana i na huro ekolu.
E welina auanei na keiki hoolele hua metala o ka papa pai o ka LAHUI HAWAII.
HOWELL PINEHASA KAPAONA.
Honomakau, N. Kohala, Nov. 23, 1876.