Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 45, 2 Nowemapa 1876 — Page 1

ʻaoʻao PDF (1.24 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, NOVEMABA 2, 1876.  {HELU 45.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]  a me ka maikai.

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).

AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi, Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio.  19-1y

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1-1y

G. W. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  1-1y

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

Olelo Hoolaha
HALE KUAI!

KE HAAWI ia aku nei ka leo ahailono imua o na makamaka a pau o'u. UA WEhE AE NEI AU, ka mea nona ka inoa malalo, he HALE KUAI HOU, ma KAIOPIHI, KOHALA, HAWAII.
o G. C. AKINA, Pake.
Aia malaila e loaa ai na LOLE NANI HOU LOA, no na kane, na NANI IHIIHI LILO I KA WAI no na Kaikamahine opio me na Wahine, a me na Kamalii, no ka uku make pono loa. He emi loa ka lole o na ano a pau, me ka oluolu o na kumukuai. O ka poe a pau e kipa mai ana a kuai, e loaa nona MANUAHI ia lakou me ka nele ole.
6 m  G. C. AKINA—Pake.

A. McWAYNE.

Mea Hoomakaukau a Kuai Laau Lapaau.
MA ke kihi o Alanui Papu me Kalepa. E makaukau mau ana me na Waiala o na ano maikai loa, na Kopa Ala, na Limu Huahuakai, a me na mea he nui. O ke ano Aila Hamo Lauoho oi loa o ka maikai maloko o ke Kulanakauhale nei, no ka hapaha dala wale no, (25k.) no ka omole. E kipa mai e hoao i ike pono.
E haawiia no na kukakuka pili i na lau lapaau i kela me keia manawa o ke ao a me ka po.
29-3m.

T he Great Teacher.
Gospel Singer 24.

1
Eia no ke Kumu,
Iesu Kristo e,
E ao i na haumana,
Ma ke kula nei.
Nui na olelo
Ana e ao mai ;
Ala a hoolohe,
A hoopaa maikai.
2
Eia no ke kumu,
Kumu akahai,
Me ka leo olu
Kona pane mai.
Hele a kokoke
I ke Lii maikai,
A hoolohe pono,
A hoopili ae.
3
Eia no ke Kumu,
Ke kahea mai ;
Lohe i kona leo,
Ku no a hahai
Mai nei a ka lani,
Kahi e pa ai
Ma na lira nani,
A lei ai na lei.
4
Eia no ke kumu;
Mai kipaku ae
I ke hoa aloha,
E hookipa mai ;
Lohe me ka oli,
Ia ia e lelepau,
Nana e kai iluna,
I ka home mau.
HAWAII.

He Leta na kekahi kaikamahine Hawaii o
ka malu Ulu o Lele, mai Ladana mai.
LON DON,
SEPT. 13, 1876.

KO'U MAMA, Aloha nui loa:—
          Ua hoka loa wau no ko oukou kau wahi leta ole mai na'u. Ma ka Poakolu nei, ua halawai makou me ka Mrs. Kinney leta, a ua nui loa kuu aloha, e hai mai ana kela i ka mehameha o Lahaina, aohe hoi i hai mai ia oukou, a ua hoohalahala iho no makou no ko oukou kau wahi aloha ole mai.
          Eia makou i Ladana i keia mahina ; ia makou i haalele ai ia Amelika no ka holo i Europa, oia ka la 2 o Aug., haalele aku la makou ia Nu Ioka, a kau ma ka moku Bothinia , ma ia po a ao, nui loa kuu luai, ekolu la me na po ekolu, aole i komo ka ai iloko o'u, hoomanawanui loa nae au, hu mai ke aloha ia oe, a lana mai la ka manao e huli hoi i ka home, aohe hoi e hihi ua kau ka ihu o ka moku i Enelani. Ua lai no ko makou holo ana, he malie wale no, ua like ka moana me he muliwai la.
          Ma ka po o ka Poalima, ku aku la makou ma ia wahi aina i kapaia o Queenstown, ke kuhi nei au o Enelani ia, eia ka aole. Ma ia po a ao ae oia ka Poaono, hora 4 o ke ahiahi, ikeia aku la o Enelani, hookomoia aku la no hoi ka moku iloko o ke awa, aole nae makou i ku a hiki i ka hora 7 oia po, a i ke ku ana o ka moku, he 13 mile mai ka aina mai, oia hoi o Livapula, (Liverpool.)
          Ia manawa a makou i ku aku ai, hiki mai la na mokuahi liilii elua, hoouka ia'ku la kekahi moku i ka ukana a na ohua, a o na ohua no hoi ma kekahi moku, a haalele aku la maoku i ka moku Bothinia i ka hora 9 oia po, ekolu hora o ka holo ana mai maluna o kela mau wahi moku liilii a hiki mai la makou ma ka uwapo i ka hora 12 oia po. Ia makou i lele mai ai, nana ae la wau ma o a maanei, o ka malamalama wale no o na kukui he lehulehu ka mea a ko'u mau maka i ike aku ai, a o ka nani hoi oia taona, aohe au i ike pono aku, oiai he hiki i ka po. A he mau minute wale no ke ku ana iho malaila, alakaiia aku la makou a kau maluna o kekahi kaa a holo aku la i ka Hotele : nani no ia hale a nui no hoi, i ka hiki ana aku ilaila, ua hele makou a nae-iki, i ka mea o ka pololi, a he wahi bola ti kahi mea o ke kamau ana iho.
          Ma ia po no i ka hora 3, haalele iho la makou ia Livapula, kau maluna o ke kaaahi a holo aku no Ladana, aole i pili iki na maka i ka hiamoe, a hiamoe aku la iluna o ke kaa, e lohi iho no makou ina no ua haule ka ua mea o ka hele ino. Ma ka hora 12 o ka la Sabati, Aug. 13, hiki aku la ma ke Depo, oia hoi kahi o na kaaahi e ku ai, a malaila aku makou kau ma na kaa lio a holo aku la i ka Hotele. Ia makou e holo ana ike aku la wau i kekahi mau wahine haole ui, me kahi lole weluwelu, a he ku i ka hoohilahila. Ia makou i hiki aku ai i ka Hotele, nana ae la wau nui no hoi keia Hotele, he ehiku hale kona kiekie, e lawa no hoi ka pali ke nana aku; alakai ia'ku la makou a ka Elevatoe, oia hoi kahi rumi pii maluna, na ka wai e pauma ilalo a hiki aku la makou iluna o ka lua o ka hale, nana iho la au i ka papa hele, aole e loa e loaa'ku ka nani o ka Hotele o Kapalakiko.
          Hookahi mahina o makou i Ladana nei, i ka lua o ka pule o ko makou noho ana maanei, ua hele makou e makaikai i kahi hoikeike o Ladana, oia hoi ke Crystal Palace, hiki aku la makou ilaila i ka hora 9 o ke kakahiaka; aia hoi malaila na hana lealea o na ano a pau, ia makou i hiki aku ai, eono mau wahine haole e heihei lio ana, ekolu wahine i haule, elua wahine i eha iki, o ke kolu hoi e laweia mai ana e na makai, ua eha loa kona lae, a mainoino ke nana'ku. Malaila no ko makou nanea ana ia po, a ike hou aku la no i na hana lealea o kekahi ano, oia hoi ka lohe o ka lio i ka olelo a he hiki no hoi i ka lio ke halahula, e like me ke kani o ka pila pela no ka wawae o ka lio e hele ai, a he nui wale no na hana kupanaha aole nae o'u manawa kaawale e hiki ai ke hoike aku ia mau mea a pau ; a pau ka walea ana ma ia wahi, huli hoi aku la i ka Hotele, a hiki malaila i ka hora 12 o ka po.
          I kekahi la ae; hele aku la makou e makaikai iloko o na halekuai, nana aku no hoi oe i na papale, o ka lole, a ia mea ae, ia mea ae, aole i kana mai, makahehi wale aku no au. He nui loa ke anu o Ladana a makou e noho nei. Ua hoomanao iho paha oukou i kuu La Hanau, oia hoi ka la 22 o Aug., eia ka o ka piha ana ia o ko'u mau makahiki i ka 18, ahonui no hoi ke Akua i ka hooloihi ana mai i ke ola o ke kanaka. Ma ia la, ua loaa mai ia'u na makana, he lole huluhipa maikai a me na apana dala. Eia kekahi mea hai aku ia oukou, ma ka la 15 o Sepatemaba; e haalele ai makou ia Ladana, a holo aku i Parisa, ma Farani. He maikai no ko makou mau ola kino.

Nawai e hai ka Puana a ka moe?

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          I ke kupaoa aala i na moku, ka aloalo ae ale o na kai hoi o na kai ewalu. Oiai au e kulipo hooniponipo a ke kupaoa o ke ala mapu hinano o ke koni hiamoe hoala ana i kuu aloha me ke kaukau mai ia'u penei: "E ala ae oe e moe loa nei, Eia e ka la iluna lilo." Puoho ae la au a pane aku la me ka leo nahenahe, ae, o kou makamake no ke hanaia e pono ai ; ala ae la au a hoomakaukau ia'u iho.
          Kau ae la au maluna o ko'u wahi lio me ka'u wahi pu ; (gun) ua hoopiha ia no, a ua piha, a holo pololei aku la au i ke kuahiwi, a ia'u e iho ana a e pii ana i na kualono, na awawa a me na puu, ike aku la au i kekahi opu nahelehele nui ponunuhu, a hookele pololei aku la ka ihu o kuu wahi moku ilaila. Ia'u nae e aneane ana e hiki aku ilaila, lohe e aku la au i ke kamumumu nakeke, ia manawa, puiwa hikilele ae la au i ka weliweli maka'u, a o ko'u kau pololei aku la no ia i kuu pu ilaila, (opu nahelele). Ia'u no e ake ana e ike i ka mea nona ke kamumumu, hala e aku la nae ka paea lo kani, a ku hoolai iki iho la au no kekahi mau minute, hele aku la au e ike i ka mea malaila, a hiki aku la nae au malaila, ua ku ka hookahi mea kino ola. Eia nae, ua ku ia'u hookahi, ua make nae ekolu, pehea la ia? Wehewehe mai.
          Naue hou aku la au, a ma kahi mamao aku, pololi ia iho la au, a olelo iho la au, e pono paha au e ai i ka io holoholona, (meat) Eia nae, aole au e ai i ka mea i moa noloko mai e ke ahi, aka e ai no au i ka mea no ka huaolelo mai o ke Akua. Pehea ia ?—weheweheia mai?
          Naue hou aku la no au a likealike o ke alanui kuahiwi a'u e kuoe hookahi nei, makewai iho la au, eia nae : Aole au e inu i ka wai no ka lani mai, aole hoi no ka honua mai, aka, ua ono no kuu puu, a kena pono no hoi. Pehea ia wehewehe mai ?
          Naue hou aku la no au, a kokoke i kekahi papu palahalaha. Ike aku la au i kekahi kupapau e kauo ana hookahi haneri mea ola. Pehea ia wehewehe mai ?
          Ke waiho akea aku nei au na ka mea no i loaa e wehewehe mai me ka moakaka lea. Me na keiki ka'ulele waihui ko'u welina.
SAM'L K. MOUNTAINDEW.
Lahaina, O ct. 27, 1876.

Na hana Mana a Iesu.

          Eia ka mea mua a kakou e nana ai no ka hana mana a Iesu e pili ana i kona ano kahuna lapaau. E nana malalo nei:
          Ma taio 8: 2—4. "Aia hoi kekahi lepero i hele mai io na la, "E ka Haku, a i makemake oe ; e hiki no ia oe ke huikala mai ia'u." O aku la o Iesu i kona lima, hoopa iho la iaia, i aku la, "Ke makemake nei au e huikala ia hoi oe." Ola koke iho la kona mai lepera. Pela no ke ano o ka pauku eha.
          Ma taio 8: 14—15. No ka hoola ana i ka makuahonowai o Petero. Ka hoola ana i na kanaka i uluhia e na daimonio.
          Ma taio 9: 18—24. No ka hoola ana i ke kaikamahine make, me ka wahine heekoko. Ka hookaakaa ana i na makapo.
          Ma taio 12: 13. No kona hoola ana i ka lima malo. Pauku 22. Ka hoola ana i ka makapo me ka leo paa.
          Ma taio 15: 21. No ka hoola ana i ke kaikamahine a ka wahine.
          Mataio 14: 4.—No ka hoola ana i ka poe mai o Genesareta.
          Mataio 17: 14. No ka hoola ana i ke keiki i uluhia e ke daimonio.
          O keia mau hoike a Mataio e kuhikuhi mai nei ia kakou, ua like no pela ka Mareko, pela no hoi ka Luka. A e nana no hoi kakou ma ka Ioane mau kuhikuhi ana:
          Ioane 4: 46. Hoola o Iesu i ke keiki a ke alii o Kapalenauma.
          Ioane 5: 1. Hoola Ie su i ka mai o kanaka i ka la Sabati. Ioane 11: 41—44. Ka hoola ana ia Lazaro.
          E hoopau aku paha kakou i ka nana ana i ka Iesu mau hana, ma kona ano kahuna lapaau ; a e nana ae kakou i ka na kahuna Hawaii mau hana ano ole hoopunipuni, a penei kekahi :
          Aia ma ko'u home noho, ua ike au i kekahi kahuna wahine hoopunipuni, o kona inoa o Oleloa. Aia iluna o keia wahine hoopunipuni elua makani, a o ua mau makanI akua. Eia na inoa o ua mau makani nei: o Aimoku, a me Wahineomao. A ke malama nei ua wahine nei i kekahi ipu paka nui no ua mau makani nei, o ka inoa o ua ipu paka la o Kilauea. Hana wale no keia wahine hoopunipuni i ka poe mai, aole he wahi mai i puka pono ; eia kahi mea apiki, e noho mau loa ana keia mau akua i na la a pau loa, pela ka hoopunipuni.
          Pela anei ka Ie su mau hana a pau loa i hana ai ma kona ano kahuna lapaau ? Ke hoole aku nei au me kuu manao a pau.
SAMUELA PAKI.

No Hana Maui.

          Eia au ma ke pakaukau e kakau ana i ka Buke Helu Elua o ka Apana o Hana nei ma keia palapala pokole a'u e hoouna aku nei ia oe e ike ai oe i na mea hou o Hana Maui nei.
          1. Ua emi loa na kanaka o keia apana i keia makahiki, i ko kela no ka hele nui i ke kumakahiki ma Haiku, Makawao, me na wai eha . O Koolau ka apana i hele nui na kanaka, a i keia mau la ke kepa nei na poe o ko makou wahi iho.
          2. He keu no hoi na mea o ka la o Hana nei, ke maloo mai nei ke ko o ka mahiko a Mr. A. Unna. I ka po nei iho la no ka haule ana mai a ka ua, no ka hoaleale ia o Kulanihakoi; a i keia la a'u e kakau nei i keia leta nau, ke hulili mai nei ka la owaho.
          3. Ua paa ka pa o na poe i hoopiiia imua o ke Komisina palena aina, ewalu eka ka i hoopuniia i ka pa, he pa pohaku ka na kanaka a he pa uwea ka ka haole, o ka Kunewa, Kekua, me Oha ka i paa, a o ko Kimo wahi kokoke no e paa, i keia la paha a i ole i ka la apopo paha. Maloko o keia mau pa elua, oia iho la ko makou wahi e noho ai, a oia no hoi ka pa i hoolaha ia ma kau pepa ma na palapala elua ma ka inoa Robata no Hana aku nei oiai kakou i Honolulu.
          4. Ma Mokae i ka hebedoma i hala'ku nei, ua haawi ahaaina laulima na wahine, a ua mokuahana he elua keia mau hui, o ka Hui Waihau, a me ka Hui Pialu ka poe keia a ke alii naauao i olelo ai: "mawaena o na wahine hookahi tausani, aole e loaa i hookahi." A o na hana a ua mau hui nei, aohe au i lohe mai a ina au e lohe he mea hilahila ke hai aku, aka o ka lakou hana nae o ka hookelakela.
          5. Ua noonoo iho nei ka Ekaletia o Hana nei i Kahu ma ke Sabati mua o ko'u hiki ana mai, ua kuka pu makou a hooholo ia o J. N. Paikuli ka mea e kahea ai, a ua hele na komite e kakau inoa; a i ka hui hou ana i ka lua mai o ke Sabati ua hoololi ia o ka Rev. P. W. Kaawa, a e kahea ia ana paha oia.
          6. Ma ko'u hele ana i ka helu ma ka pule i kaa hope ae nei mai ka welau o Kahikinui a Honomanu, ua kaumaha ko'u naau no ka neoneo o keia apana i na kanaka ole, no ka hele o kanaka i ke kumakahiki, ka hele loa, a me ka make. O kahi mea wale no e lau kanaka ai ma keia hope aku, aia no a noho houia mai e na mahiko, a oluolu hoi na haku hana, pipiliia e na kanaka oia ka mea e hele nui ai na kanaka i Haiku, no ke kaulana o Samuela Alekanekero i ka oluolu.
          Eia na wahi maikai i koe o kela wahi i kupono ke mahiia i ke ko. Ma Hana nei, o Muolae a me Kowali, e loaa ana he mau tausani eka a keu, he wai no hoi a he awa maikai o Kauakiu; no kanaka ia mau aina.
          Ma Kipahulu, o Alae, no ka Mea Kiekie C. Kanaina, Kaumakani, Puaahue no na kanaka ia. O Kukuiula ma Kipahulu, he mau wahi maikai wale no keia. A ina ke noho ia e na mahiko o ka ohi no ia i ka pomaikai o ke Kuikahi Panailike.

Na ano a me ka hana a na Elele
o Kristo.
He mau Elele makou no Kristo.—2 Kor. 5:20.

          1 Eia ke ano o ka Elele, he mea hoouna ia. Ua nui hoi ke ano o na mea i hoounaia, e like me na kauwa liilii e na haku liilii, e like hoi me na konohiki, na hakuaina a me na kaukaualii. A he mau Elele nui hoi e like me na Kanekele a me na Peresidena o na Aupuni Nui.
          Elua Elele no Amerika Huipuia e noho nei ma Honolulu, o ke Kanekele me ke Kanikela nui. Aia kekahi Elele nui no Hawaii nei e noho ana ma Wasinetona, e nonoi a e paipai hoi i na luna a me na 'lii o kela aupuni e ae i ke Kuikahi Panailike, o Alani kona inoa. A i ka wa pilikia o Hawaii nei, no ke kue ana o ke aupuni o Farani, ua hoounaia 'ku o Kauka Judd me na 'lii opio i Beritania me Farani, e noi aku ia lakou e Kuikahi a e noho like me ke kue ole. O Rikeke hoi me Haalilio, he mau Elele laua i Amerika, Enelani me Farani no ia hana hookahi.
          2 Ka hana a ka Elele.—Oia ka hana a kona alii i kauoha 'ku ai iaia.
Ina he mea aloha, he kuikahi ma ka noho ana, ma ke kalepa ana paha, a ma ka hooki kue ana, a me ke kuu ana.
          A ina i kipi kekahi Panalaau, kekahi mokuaina, a o kekahi apana paha o ke aupuni. Alaila, ua hoouna koke aku ke alii i Elele e hai aku i ko lakou hewa a me ka hoopai weliweli ia ana ke ole e mihi na kipi a hoi hou i ka hoolohe i ke alii, a i ka malama pono ana o na kanawai o ko aupuni. Oia ka hana a Aberahama Linekona, Peresidena o Amerika Huipuia, i ka wa i kipi nui ai ma ka aoao hema o kela aupuni.
          3 Eia na kanawai no ka Elele.—1 E hoolohe i na kauoha a pau a hana 'ku, nana ia i hoouna 'ku. E ao pono a hoomaopopo lea i ke ano o na manao o ko na alii. Aole pono ke lohe hapa, a lohe hewa, a lohe pohihihi paha, aka, e hoomaopopo pololei loa. 2 Aia a maopopo ke manao o kona alii, e hele pololei ia i kona wahi i hoouna ia. E hele koke, e hele pololei, aole kapae, aole lalau, aole palaualelo, aole kali. O kana hana hookahi no ia, aole hiki ke huikau me kana mau hana iho, aole hoi me ka hai hana a me na pono e.
          A hiki aku ia i kahi i hoouna ia, alaila, e hoike aku ia i ka mana o kona alii a eia wale no, a e hai pololei aku hoi, aole lalau, aole hoopili mai i kona manao iho, aole hoi e huna kekahi manao o kona Haku. Aole hoomalimali, aole hoopunipuni, aole lawe ke kipe, aole makau i ka maka o kanaka.
E hoomaopopo no ia he hope ia no kona alii, a o kana elele o ka ke alii elele no ia, o kana noho ana me kana hana, ua like ia me he mea la ua noho mai kona alii a ua like kana hana me ka hana a kona Haku, a ua hele mai la.
          E noho hoi ka elele a pau ka hana i haawi ia mai nana, a hiki mai hoi ka manawa i kauoha ai kona haku e hoi mai. Aole paupauaho, aole molowa, aole haalele i ka hana. E imi mau ana i ka pono a me ka nani o kona Aupuni me ka malama pono ana i kona mau kanawai.
          I V. Ka hoopili ana o keia olelo. 1 No Kristo ka honua nei, no ka mea, ua hana e ia na mea a pau, o ko ka lani me ko ka honua, i nana ia a i nana ole ia, o na noho alii o na haku, o na luna, o na alii, ua hana ia na mea a pau ma ona la, a nona no hoi. Oia hoi ka mea o na mea a pau, a ma ona la hoi i mau ai na mea a pau, oia hoi ke poo o ke kino, a o ka Ekalesia ke pookela iwaena o na mea a pau. Col. 1:16—18.
          2 All men have rebelled. Ua kipi na kanaka apu. Ua pau pu i ka hewa, aole loa he mea pono, aole hookahi, aole no he mea i ike, aole hoi he mea i imi i i ke Akua. Ua pau lakou i ka hele hewa, ua lilo lakou he poe pono ole. Aole loa he mea e hana i ka maikai, aole hookahi. Ua ike no kakou, o na mea a ke kanawai i olelo mai ai, ua olelo no lakou i ka poe malalo o ke kanawai; i paa na waha a pau, a i lilo ai ko ke ao a pau i hewa imua o ke Akua. Roma 3:10—12, a me ka pauku 19.
          3 Ua hoouna ke Akua i Elele nui loa i ke ao nei, e hoike a e hana hoi i na
mea e laulea ai a e ala ai. No ka mea ua aloha nui ke Akua i ko ke ao nei, a nolaila, ua hoouna mai la oia i kana Keiki Hiwahiwa i ko ke ao nei i ole e make ka mea manaoio iaia, aka, e loaa iaia ke ola mau loa. John 3:16.
          4. Aia a pau kana hana kino ana, i ke ao ana a me ka make kalahala ana ma ka honua nei, ua haawi oia i na hana i koe i kana mau kauwa, a ua kauoha aku ia lakou e hoohuli, e hoolaulea, a e hoohaumana i na kanaka a pau, me ka ae ana, "Owau pu me oukou a hiki i ka hopena o ke ao nei." Nolaila i olelo mai ai oia, i kona pii ana iluna, ua kai pio ia i ka poe i pio, a haawi mai la hoi i na haawina i kanaka. Ua hoolilo iho la oia i kekahi poe i Lunaolelo ; a i kekahi poe i Kaula ; a i kekahi poe i Kahuna haiolelo; a i kekahi poe i Kahu Ekalesia ; a i kekahi poe i Kumu ; i mea e hooponopono ai i na haipule, a no ka oihana kahuna, a no ke kukulu paa ana i ke kino o Kristo. Oia ka Ekalesia. Epeso, 4: 8, 11, 12.
Nolaila, ua akaka ke ano o ke Kahuna Euanelio oiaio, he elele ia no Kristo, a ua maopopo hoi kana hana, e hoohuli i na kipi mai ka hewa, me ka hoohuli ana e lilo lakou i poe aloha, hoolohe i ke Akua, a e alakai ia lakou i o Iesu la, i ike i ke ala e hiki ai i ka lani. Nolaila, eia na kanawai a na elele a Kristo e malama ai.
          1. E hoolohe i na kauoha a pau a Kristo.
          E ao nui, a e ao mau ma kana mau olelo, i ole e kuhihewa, i ole e lalau no ka naaupo, a i ole o puni i ka olelo akamai a ka poe hookae aku, i maopopo io ko Kristo manao me kona makemake.
          2. Aia a akaka ka manao o Iesu, alaila, e hele ia ma kahi a Iesu i kuhikuhi ai, a i ka haawina ana i haawi ai—aole pono ke kali e like me ke kanaka i makemake e kanu e i kona makua, aole e haalele e like me Iona, aka e like me Petero, Iosepa, Anederea a me Paulo, e ku a keakea, e haalele i na mea a pau e alakai ana, e hahai ia Iesu. Gal. 1: 11, 12, 15, 16.
          3. A lawe kekahi i keia oihana elele, a hele hoi i ka hana, e hai pololei aku ia i ka olelo oiaio o Kristo me ka lalau ole a me ka paewaewa ole. Aole hoopili mai i ka olelo a kanaka, aole hoi me ka waiho aku i na elel a ka Haku i kauoha mai ai. Aole malimali i na mea hanohano ma ke kino—aole makau wale i ka maka o na 'lii a me na mea kiekie, aole hoi e nana i ko waho o ke kanaka. Mai uhi i ka hewa o kanaka, e olelo wiwo ole i na aia e like me ka olelo a ka Haku. Ioane 1: 7, 8, 17. Isa. 58: 1.
          4. E hoomaopopo ke kanaka o Kristo, he hope ia no Haku, nolaila e hana e like me ka hana a Kristo, no ka mea, ua ku ma kona hakahaka a ma kona inoa, me kona mana. Nolaila, o ka mea i hoowahawaha a ua hookuli i ka ekalesia, ka hoowahawaha i ke alii nana ia i hoouna aku. Ua olelo o Iesu i kana mau haumana, o ka mea i hoolohe ia oukou, oia ke hoolohe mai ia'u; a o ka mea e hoowahawaha mai ia'u, oia ke hoowahawaha i ka mea nana au i hoouna mai. Luka 10: 16.
          Pela hoi ma I Tes 4: 8. O ka mea i hoowahawaha mai, aole ia i hoowahawaha i ke kanaka, i ke Akua no nana i haawi mai i kona Uhane Hemolele.
          5. E noho ka elele ma kahi a ka Haku i hoonoho ai, a e hana i ka hana a Kristo i haawi ai a pau ka hana, a hiki mai ka manawa i kauoha ka Haku e hoi mai ai. Aole lalau, aole paupauaho, aole haalele hana, aole hoi e noho a e hana mamuli o kona manao iho, no ka mea, ua lilo loa ia, e like me ka elele aupuni, i kauwa na Kristo, e imi i ka pono a me ka nani o kona aupuni.
          Eia ka manao o Paulo, kela elele ikaika no Kristo, "Ua paa ko'u manao aole e hoike i kekahi mea e ae iwaena o oukou, ia Iesu Kristo wale no, a me kona make ana ma ke kea." I Kor. 2.
          Oia hoi ka manao o na kauwa pono a ka Haku a pau, e lilo loa mamuli o kona manao, e hele mamuli o kana kauoha, e hai aku i kana olelo, e hana i kana hana, a e imi mau i ka pono a me ka nani o kona aupuni. Pela ka hele ana, pela hoi ka hana ana, elike me Paulo, Petero a me na haumana a Iesu, elike hoi me Elia, Elikai, Isaia, Ieremia a me na Kaula a pau, a me Abarahama, Isaaka, Iakoba me Mose na makua 'lii. Ua hana mau lakou i ka ke Akua a kii mai ka Haku ia lakou e lawe i kona aupuni ma ka lani. E hoolohe kakou i na Elele a ka Haku i ka lakou olelo ma Hoik. 2:10. "E kupaa oe ma ka pono a hiki i ka make, a na'u no e haawi aku ia oe i ka lei o ke ola."  T. COAN.