Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 44, 26 October 1876 — Page 2

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII
HONOLULU, OKATOBA 26, 1876.

Na Ekalesia o Kawaiahao a me

Kaumakapili.
Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

HOOLAHA KULA SABATI

O na Kula Sabati a pau e makemake ana e loaa na Haawina Kula Sabati, i paiia ma na pepa, e hiki no ke hoouna mai i ka lakou mau kauoha ia maua, ma Honolulu nei, me ka auhau pu e uku mua ia. E pono e kauoha mua ia na haawina no na mahina eono a i ole i hookahi makahiki. O na kauoha a pau e haawi pu mai me ka inoa o ke Kula Sabati a me ko ke Kahu Kula Sabati. O ka auhau no na haawina, he 50 keneta no ka haneri.
C. J. L YONS, S. B. DOLE na Komite.

NA AHAHUI EUANELIO.
AHA HUI EUANELIO O KA PAE AINA HAWAII.

          Ua hoopanee ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poakahi mua o Iune, M. H. 1877, hora 10 ma ka luakini o Kawaiahao, Honolulu, Oahu.

AHA LUNA KAHIKO O MAUI.

          E halawai hou keia Aha ma Wailuku, Maui, i ka Poakolu hope o Novemaba la, 29, M. H. 1876.

AHAHUI KULA SABATI PAE AINA HAWAII.

C. J. Lyons . . . . . Presidena.
Rev. S. Waiwaiole . . . . . Hope Presidena.
Rev. S. Paaluhi . . . . . Kakauolelo.

PAPA HOOKO.

J. F. Pogue.  H. H. Parker.
M. Kuaea.  S. B. Dole.
W. Hall.

HE POHO NUI.

          Mamuli o ka pilikia ana o na aumoku okohola, a makou hoi e haawi piha aku nei i ka lono i keia la, he poho nui ana ia no kekahi poe lehulehu. He poho nui ko na ona, ka poe hoi no lakou na moku a me ke dala o ka lilo ana no na pono e ae o ka holo ana i ka moana. Aole no hoi o lakou wale kai poho, aka, o ka poe kekahi i haalele iho i ka aina a holo aku la make kai mamao. He poho ko lakou i oi aku mamua o na ona, no ka mea, aole o ka aneane wale ana no e poino, aka, o ka haule ana o ko lakou mau manaolana maluna o ka mea a lakou i hooikaika ai no ko lakou ola kino iho ; aole no hoi oia wale no ; o ka haalele ana aku kekahi i ko lakou mau aahu a me na pono kino e ae iluna o na moku, a o ka hoi nele ana mai me ka maopopo ole o kahi e pono ai ko lakou noho'na mahope iho o ka pae ana i ka aina nei. A aole no hoi o lakou wale kai poho, aka, o ko kakou makeke kalepa kekahi i poho. Ua kaukai ia ma kekahi ano kalepa, e loaa ana na pomaikai ia kakou nei mamuli o na moku okohola, a ua hilinai nui no hoi kahi poe mamuli o lakou. Ua hoolilo aku lakou i na dala mamuli o ka manao ana e hoi mai ana mamuli o na moku okohola, a o keia poho ana o na moku, ke poho ana o na ona a me ke poho ana o na luina o i-a, ua kau pu mai no ia poho maluna o ka aina. Ua olelo ia e kekahi nupepa haole mamua aku nei, aole no i manao nui ia na okohola, aka, o na ulia poino o keia ano ka mea nana e hoike mai i ka oiaio, oiai, mamuli o ko lakou poho ana, ua nele ka aina i na tausani dala e komo mai ana, i kamaaina mau hoi iloko o na makahiki i hala. He oiaio, aole paha mea nana e hoole ka waiwai nui o ka oihana okohola, a aole no hoi e hiki ke hoole ia ka waiwai o ka aina ma o lakou.

KA OIHANA HOOLAHA NUPEPA.

          O keia oihana hoolaha nupepa, he mea nui no ia; oiai, me ka luhi a me ka hooikaika e pono ai ka holomua ana ; a me ka noiau o na manao i hakuia e makemake ia mai ai ka pepa ; aka, o na haawe kaumaha a pau, aia no ia maluna o ka hokua ahonui o ka Lunahooponopono. Aia iaia ka wae ana i na mea kupono no kona poe heluhelu, koe na mea e puka mau ana ; e laa na olelo hoolaha, na manao kumau o kekahi poe makamaka no ka manawa; oia mau mea nae, he pani ana iho ia i kekahi o kona mau luhi ma ka hoopiha ana ia wahi hakahaka; a o ka hapa nui o kona manawa, e makaala loa ana ia no ka pono me ka holomua o kana hana. Pela hoi makou e pahola mau aku nei imua o ko makou poe heluhelu i kela a me keia pule a hiki i ka puni ana o ka makani, i na pono heluhelu; e laa na moolelo hoonanea, na nu hou ano nui o na aina e, a makou i ike ai he waiwai nui ia no oukou; aka, iloko o ia hoolawa mau ana 'ku me na mea hou, ua kuihe ka manao o kekahi poe makamaka, a ano kanalua; he mea maopopo nae ma ke koho aku no ko lakou manao, oia hoi, ua nele ko lakou luna ikehala i ka mana hoolana ole, nana e hoeueu i ko lakou mau manao kanalua; oia kekahi hemahema nui loa iwaena o kakou, aole o kakou puni i na mea heluhelu, e laa na nupepa, na buke, o kela a me keia ano; no ka mea, o ka hoomahui ana ma ka nana ana i kela a me keia ano manao heluhelu, he loaa ana mai no ia o kekahi wahi ike no kekahi mau mea, oiai, pau kou hele ana i ke kula, aole he mea nana e kakele i kou noonoo, o oe iho no ke kapena o kau mau mea a pau e hahai a e noonoo ai hoi; a i hoohana ole oe i kahi ike i loaa ia oe, alaila, e hoi hope hou ana oe e like me mamua. Nolaila, o ka nana pono wale no i koe ia oe, oia ka makaala ana ma na mea e hoolana ai i ka manao ; e laa na pono heluhelu o kela a me keia ano ; aole nae o na buke lapuwale.
          Nolaila, e na makamaka, na hoaloha io ponoi o Hawaii makua a me Hawaii opio, ke nee nei ko kakou au imua, ke ike nei kakou i na pomaikai he nui wale a ke au o ka manawa e lawe mai nei, a pehea kakou ? E waiho hemahema anei kakou i keia haawina o ka ike, me ka waiho wale i na pono heluhelu ? Aole! E apo kakou me ka lokahi, a pela e pono ai.
          A oiai kakou ua apo like ae nei me ka lokahi i na pono hoolana manao, nolaila, e like me ia, pela kakou e apo like ai i ka pepa o keia makahiki ae, a e lilo oukou i poe ai-waiwai na ka makou makakila, a ma o oukou la e ola ai ka inoa o Hawaii, a e ulu ai kona mau kawowo. A e aie ka makou makapeni i ko oukou lokomaikai, a e hoolawa aku no makou i ka hohonu me ke kiekie o na mea i loaa ia makou, i mau ai ka holomua me ka lanakila o ka nupepa ka LAHUI HAWAII iwaena o na ohana o Hawaii Ponoi. Imua me ka lokahi, a e lawe like kakou a pau i ka pepa me ka hoomaikai i ka lokomaikai o na lani.

E KE KANAKA KUA LAAU!
E OLA KELA KUMU LAAU!

          Ua kamailio mau ia e ka nupepa kalepa P. C. Advertiser o keia kulanakauhale, ka pono o ka nana ana'ku o ke aupuni i na ululaau o ko kakou mau pae moku, e nalo emoole'ku nei mamuli o ke koi hala ole a ke kanak oki wahie, a me he 'la, o makou kekahi i kui lima pu me ia ma ia kalaimanao ana. He oiaio, iloko o na la e ulumahiehie ana na awawa me na ululaau, i ka wa hoi aole i loaa'ku ka meheu o na waonahele i ka maka koi, aole loa i puka ka leo kaniuhu o ke kamaaina mahiai i ka maloo, a hele a panoa ka aina i ka ua mea o ka la ; aka, i keia la, mahope iho o ka hoea ana'ku o ia meheu, a huliamahi aku la na maka koi, e hooneo ana i na kula a me na awawa, a hoea loa aku i na kuahiwi a me na hiona nani a uliuli o na ululaau, owai la ke kamaaina e kaniuhu ole ana ? Ae! aole loa e nele ke kaniuhu iho o ke kanaka mahiai, a aole no e nele ana ka huipu ana o na papalina o Hawaii ma ia kaniuhu ana. A no ke aha la ? "O ka lau o na laau ke ola o na lahui kanaka," wahi a ka olelo kaulana, a he olelo oiaio keia. Ma kahi o ka ululaau uliuli, malaila ka ma-u, a malaila ka olu. Na ka lau o na laau e kahea aku i na ao panopano o ka lewa e hookokoke mai, a e hoohanini mai i na paka ua, a hoopulu hoi i ka ili houna. O keia, ua hooia ia e ka poe kilo naauao o ka honua nei, a aohe no paha makou e kue ia mai ana ma ia mea.
          I keia la, ua maloo ka aina mai o a o, a ua ahuwale ke aa o na kahawai. Ke lohe ia'ku nei ka leo uwe o na makaainana o ka aina, ke maloo nei na lau kanu i ka wela a ka la a ke make nei na holoholona. No keaha la ? E aeia mai makou e puana hou ae, "O ka lau o na laau ke ola o na lahui kanaka," a "e ke kanaka kua wahie, e hoopakele i kela laau!" Ke noke ia nei na ululaau o kakou i ke kua ia, a ina e hoomau ia e like me neia mau makahiki ae nei i hala ; aole loa e maha ana ka mau o ka poino o ka aina a me na makaainana mamuli o ka wela hahana o na kukuna o ka la, aka, e hoomau ia'ku ana ka hoonui ia, oiai, ua emi na "lau laau," ka mea hoi nana e poloai aku i na paka ua, "i ola'i na lahuikanaka."
          Me he la, ma ko makou noonoo ana iho, he mea pono i ke aupuni i keia la! e kaohi mai i ka lima kua laau, a e alwa iki ae ma na hiona hopena o ka aina. O na ululaau ma na aupuni nui, (na aupuni hoi i oi aku ka makemakeia o ka wahie mamua o ko kakou,) he minamina nui loa ia, a aole he uhauha wale ia, aka, me ka hooikaika a me ke ake nui, e pulapula ia'i. He kanu ia ma na wahi a pau i manaoia no ia mea, a he hoao mau ia e hooulu i mau ululaau waokele ma na kula panoa, i loaa mau ai ia lakou kela makana nui o ka lani he "ua" a kena ka makewai o ka ili honua a me na mea a pau maluna ona. He moiaio, ke manao nei makou me ka oiaio, he mea pono i ko kakou aupuni e nana ma keia mea, a e hoohalike aku me ko na aupuni naauao o ka honua ; ke kahua hoi o keia mea he malama aupuni a me ka lahui, mamuli o na lina mikiala hele mua o ka naauao.

          Eia ke ku nei ma ke Alanui Nuuanu kekahi hale milo kika, na kekahi mau keiki o ka aina pua e paahana nei, he hana mikiala keia e ulu mai nei. E kipa a ike.

HE ULIA POINO WELIWELI

          He lono kaumaha mai ke kai
          anu mai o Alika!
          Aneane keia he Kikina Laki Nui!
          Make kekahi poe maluna o ka hau!
          [No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke pai nei makou i keia kii maluna ae, i hoomaopopo iho lakou i ke kulana o na moku okohola, ma na mea hoi e pili ana i ka moolelo piha malalo iho, a makou i imi hooikaika iho nei no ko oukou pomaikai. E hoike ana keia kii i ka wa a na moku i ike aku ai i ka hau, a me ka lawe ikaika o ke au, a e hooikaika ana lakou i ka imi i kahi e loaa ai ka pakele; i kahi manawa e hemo ana no, ke nui loa ole ka hau, a ke ikaika loa ole mai ke au ; aka, i keia makahiki, ua nui loa ka hau, a ikaika loa ke au, a maluna o ka puka ana o na moku, ua hui ae la na apana hau i kahi hookahi no na mile he haneri a oi, a paa pu aku la lakou. Ke ike nei oukou e ka poe heluhelu i na moku hau nui kiokio e hookokoke ana kekahi i kekahi, a o na wahi moku ke nihi mai la me ka pihoihoi nui, me ko lakou manao ole i ka nui o na Uwalo e mokaki mai la iluna o ka hau hapapa, aka, ke hoomanawanui mai la lakou e hemo. He oiaio, he nui na hooikaika ana a keia poe, a he weliweli no hoi na pilikia, a he ku i ke aloha maoli no na helehelena a me ke kulana o na keiki pepehi ia nunui o ka moana akau anu o Alika. A no ia mea, e na makamaka e; i ko oukou heluhelu ana i keia lono kaumaha walohia malalo nei, e hoomanao ae oukou i ka nui o ko makou hoomanawanui i ka imi ana i na mea e hauoli mau ai oukou.]
          Ma ke ahiahi Poalima iho nei i ku mai ai ka moku kiapa okohola Na Hoahanau Ekolu, (Thee Brothers) Kapena Owena, mai na kai anu mai o Alika, me na lono kaumaha, ua loaa hou aku la i ke Aumoku Okohola o ka Pakipika, he ulia poino o ka hoopuni ia ana e ka hau, e like me ko ka makahiki 1871, a poino ai he 33 moku  I keia makahiki, he 13 mau moku i haaleleia aku la iwaena o ka hau me na waiwai a me ka luhi hoomanawanui o na kanaka i alo aku ai ia anu oki ili. Mai loko mai o ka nupepa kalepa P. C. Advertiser, a me ka lokomaikai o ko makou makamaka, oia o Mr. Albert A. Lyons, kekahi hoi o na Alii o ka moku James Allen, ua loaa mai la nei mau lono malalo iho:
          "Ma ka la 26 o Aperila, ua hui iho la ka moku kiapa Three Brothers me ke kalepa Marenego, a maluna ona, ua loaa aku la ke Kapena o ke kiapa Illinoia. Ua hookui ia mau moku elua i kekahi mau la iho mamua, oiai iloko o ka noe paa, a ua piholo ka Ilinoi.
          —Ma ka la 6 o Iulai, hora 8 o ka po, oiai ke kiapa Arctic e ku ana iloko o 14 anana kai hohonu, ua lawe mai la ke au i ka hau a hookui mai la me ua moku nei, a hoomaka ka hookuikui ana a hiki wale i ka wa i helei ai ke keleawe. Ma ka la 7, ua hooikaika ke kapena me na kanaka e hemo, a ua hemo io no; aka, ia ahiahi, ua puni hou mai la no i ka hau a paa hou. Ia po, he owe nui ka i lohe ia, a i ka hoao nui ia ana o na pauma, aia hoi, ua loaa iho la he 30 iniha o ka wai iloko o ka opu o ka moku. I ka hele ia ana e nana ilalo, ua loaa aku la e kahe ikaika mai ana ka wai mai kekahi puka mai malalo ae o ka moku, a i ka hoao hou ia ana o na pauma, ua loaa hou iho la he 16 ka oi o na iniha wai iloko o ka umi minute. Ia manawa, ua hoomaka mai la ke komo ana mai o ke anu o ka hopohopo i na mea a pau, a ano kanea pu mai la ka ono a ka ai. Ua kauoha mai la ke Kapena e hoolei i na waapa, a me na pono iluna o ka hau; oiai ua hoomaka mai la ka wai e komo mai me ka ikaika loa, a ke piha mai la ka moku, a hookahi wale no pono i koe, o ka lawe ana i na wahi ukana a me na mea ai, a e hoomanawanui maluna o ka hau e like me ka hiki. I ka hora 1 o ia po, ua puni loa mai la ka moku i ka hau a hapaiia ae la iluna, a o na kanaka a pau, ua haalele mua aku la, e nonoho ana iluna o ka hau. No ka hiki wawe loa o ka piha o ka moku me ke kai, aole no i mahuahua na wahi pono i loaa no ka aahu a me ke ola. I ka hora 4 o ke ahiahi o ka la 9, ua huli aoao iho la ua moku nei maluna o ka hau, a haihai ae la oluna loa o na kia, a e piholo iho ana. I ka hora 8 o kekahi la ae, aohe mea e ike ia aku o ka moku, o ka hapa wale no o kekahi aoao. Hoomaka koke iho la no ka hele ana maluna o ka hau, me ke kauo pu ana he mau waapa a me ka haawe ana no hoi i na wahi mea ai e hiki ana. Elua mile ka hukiia ana o kekahi waapa, a no ka nui o ka opili a me ke ino o ka hau, ua haalele ia, a o ka poe e huki ana, maluna o ke kua na wahi pono e lawe ai. I ka la 11 a me 12 hiki aku la na mea a pau i ka aina me ka lawa ole o na wahi pono ola kino, a he hookahi wale no wahi paa lole o ka mea hookahi. Iloko o ka manawa maluna o ka hau, he keu o ka pilikia i ke anu a me ka pololi, a ua ku maoli no i ke aloha, aole i manaoia e loaa ana kekahi kokua, a ina aole e loaa, ina no la o ko lakou noho no ia ilaila a heaha aku la ka hopena, he pau ana paha i ka opili a me ka make, me ka ike hou ole i ka nui a me na makamaka. Aka, ma ka la 13 o Iulai, ua loaa'ku he ekolu mau moku, mahope iho o ka huli ana, a na ia mau moku i hookipa aloha aku ia lakou; a i ka la 18, ua hui aku la me kekahi mau moku e aku, a palekana."
          Penei hoi ka moolelo a Mr. Albert A. Lyons i hai mai ai ia makou no ka hapanui o ke Aumoku i paa i ka hau:
          "Iloko o ka malama o Augate, ua ike nui ia ke Kohola maloko o ke kai o Alika, ma kahi o na moku i pau aku la i ka haalele ia, a ma ka nana ana, aia he heluna nui loa i ka Akau, a no ka maikai no hoi o ka makani, a me ke ano uuku o ka hau, ua manao iho la makou e ukali aku i na ia e like me ka hiki ia makou. Iloko o keia manawa, ua ikeia ka hoomaka ana o ka laki o na moku, oiai he mau la pepehi ia wale no ia, aua lehulehu no hoi na ia ma o a maanei o na moku, a me he la he mau la wale no koe, o ka piha no ia o kela a me keia moku, a o ka huli hoi mai no ia, me na puuwai i piha i ka hauoli, no ka loaa ana o na pomaikai o ka hooikaika ana a me ka hoomanawanui ana i ke anu a me ka luhi o ka moana Alika; aka, he okoa ka ka ukana a ka manawa no makou, no ka mea, oiai makou e nanea ana i ka hoopiha i na pahu i ka aila, aia hoi, iloko o na la hope o Augate, ua hoohikilele ia ko makou mau manaolana, a o na hauoli ana hoi ua lilo i kaumaha, i ka ike ana iho, ua puni paa pu mai la makou i ka hau, a ke nee mau mai la me ke au i o makou nei.
          I ko makou hoomaopopo ana i keia mea ua kau mai la ka ukana koikoi maluna o kela mea keia mea pakahi, no ka hoikaika ana e imi aku i wahi e pakele ai na moku, aka, e like me ka oiaio o ka malamalama o ka la, pela no ka oiaio o ka ike ia'ku o ka pilikia. I ka paa loa ana o na moku i ka hau, a me ka lawe ikaika ana o ka makani hele huhu mai ke kukulu hema mai, me ke ko emoole ana hoi o ke aulawe ia makou i ka akau loa; ua ike iho la makou, ina e noho pu ana makou me na moku, ko makou mau home aukai hoi i aloha nui ai, e lawe pu ia ana makou i ka akau loa, a o kahi hoi ia i oi pakela aku o ke anu a me ka haupaa, a aole no  hoi he koe ahailono ana. Nolaila, hoomakaukau iho la e ohi i mau wahi mea ai, a me na wahi pono e ae e hiki ana.
          I ka la 25 o Augate, me na puuwai kaumaha, ua haalele aku la makou i na moku, me ka waiwai nui, oiai aohe paha moku i haule iho malalo o 1,000 barela aila iloko oia manawa. Ua aeia kela a me keia kanaka e haawe ma kona kua i 100 papaa barena a me kahi io bipi paakai uuku, a me hookahi paa lole me kahi kapa i ka ili, no ka mea, aia maluna o ka hau e hele ai, a ina e kaumaha loa ke kino o ke kanaka, alaila e maluhiluhi ana, a o kona opili ana no ia, oia ke kumu o ka hoomama ia ana o keia puolo. Lawe aku la i na wahi puolo maluna o ka hau a hala hookahi mile, alaila, waiho ilaila, hoi hou o na waapa, a huki mai la no maluna o ka hau a hiki ilaila, lawe aku ana o na wahi puolo, a hala he mile, hoi hou o na waapa. Nolaila iloko o na mile he 15 a oi mai ka moku a hiki i ka aina a makou i hele ai me ka hoomanawanui a me ka ehaeha maluna o ka hau, na papaluaia no ia mamuli o ko makou hoi hou ana i kela a me keia mile, a nolaila ua like ia me 30 mile a oi o ka hele ana maluna o ka hau. Nana'ku la makou i na moku, a hoomanao ae la i ko makou wahi pono kino, na aahu a me na waiwai kino e ae a kela a me keia i malama ai. He mau pahu lole maikai loa ko kahi poe a he mau pono e ae no hoi, ua pau loa aku la i ka haaleleia no ke kupua o ka moana akau, he hau.
          Mahope iho o ko makou hooikaika ana maluna o ka hau no elua la a me elua po, iloko hoi o ke anu o ke kano a me ka heila, e iniki ana i ke kino a puni, me ka eha ke haule mai me ka ikaika mai ka lewa, a i ka pa ana mai a ka makani maloko o ia anu, hui pu ae la me ka walania o ka honua hau malalo, ua like me ka make ; a ma ko'u hoomaopopo maoli ana no, ua pau na manaolana o kahi poe, a ua huli aku ko lakou mau alo imua o ka make me ka manao oia no ka hopena. I keia manawa, ke hele nei makou me ka maopope ole o ka mau ana o ka ikaika a loaa ka aina, a o ka opili e paha, papapau i ka make, a waiho na iwi ilaila.
          Iloko oia manawa i upu mai ai ka manao iloko o kekahi poe o makou, aole loa io no e loaa e ana ka aina mamua o ka opili e ana o makou a pau i k a make, a o ko lakou manao pela, ua huli hoi hou aku la lakou iluna o na moku, he 60 o ko lakou heluna, mahope iho keia o ka hala ana o elua la me po o ka hele ana maluna o ka hau. Ke minamina nei au i ka hai ae, o ka hapanui o keia poe, he kanaka Hawaii: a ke kaumaha nei au i ka puana ae, he pomaikai nui i manao ole ia e ke kanaka i maa i ka noho ana ia wahi, ko lakou pakele. Ma ko'u manao maoli iho, ua kuhihewa lakou i ka hoi hou ana i hope, a me he la o ka hopena no ia a lakou i imi aku la. Aole no hoi no ka makau wale no ke kumu o ko lakou hoi hou ana, aka, ua pane maoli ae no kahi poe o lakou penei: "Ua nele ko makou mau luhi, ua haule pu ko makou mau manaolana, a e aho no ka waiho ana o ke kino a make pu me ka moku ia nei, he makehewa ka hoi ana." Nolaila, he kaumaha maoli kahi kumu.
          O ko makou koena iho, ua hooikaika aku no, a i kekahi mau la mai, pae maalahi aku la makou i ka aina me ka hauoli. Ia manawa, mauka o ka aina ka hele ana, a i kekahi la, ua piha ae la ko makou mau puuwai i ka hauoli i ka ike ana aku i kekahi mau moku e ku mai ana. Ia manawa no hoi, loaa aku la he wahi kuono ma-hae maloko o ka hau, e hiki pono ana i ka waapa ke holo aku imua, kau ae la makou maluna o na waapa a makou i kauo ai, a holo malie aku la a hiki i ua mau moku nei. Me ke kaumaha makou i ike aku ai ua paa no ia mau moku i ka hau elike me ko makou. No keia mea, hoi hou aku la makou i ka aina, me ka manao e eli i mau lua hale malalo o ka honua, no ka noho ana ilaila a hiki i kela kikina. Hoomaka ka eli ana, ka huli ana ma o a maanei i wahie, a me ka huli ana i ai a me ka ia. O ka walu, ke kila, ka bea a me na manu ka mea i manao nui ia, no ka mea, he nui loa malaila. Ilaila wau i ike ai i ka pololi maoli, ke ai ia 'la ka manu me na mea a pau o loko, me ke kali ole iho. E uwe kanikau ana kahi poe no ka pilikia, no ke anu, ka make, a me ke aloha i na makamaka mahope nei.
          Aka, iloko o keia manawa o ka pilikia, elike me ka oiaio o kana Olelo Hemolele, aia no kamaka aloha o ka Haku Lani ke nana aloha mai la ia makou, a iloko o kona Aloha Hemolele, ua hoouna mai la he wahi makani ma ke kukulu akau, a kinai aku la hoi i ka makani ma ka kukulu hema. Na keia makani i ho-owaka iki ae i ka hau ma kahi o ua mau moku nei e ku ana, a maloko oia wahi kowa uuku i hemo aku ai a hala ka hau, a komo aku la i kahi o ke kai. Kau mai la i na hae kahea ia makou, a me ka hauoli makou i awiwi aku ai maluna o na waapa a kau aku la maluna o na papahele oia mau hale lana.
          Mahele ia iho la na wahi mea ai mawaena o elua moku, a he 190 kanaka i kau mai maluna o  ka Three Brothers, a he 200 maluna o ka Florence. O ke kolu o ka moku, oia ka Rainbow, ua noho aku e makakiu i ka hemo o ka hapa nui o na moku me ka ole, aka, he mea maopopo no nae ia makou a pau, o ka lawe aku no ia o ke au i ka hau, a na ka hau hoi e lawe 'ku i na moku a nalowale i ka akau loa, kahi hiki ole hoi i ka kanaka ke hele aku, a o ko lakou hopena, aohe mea e ike, o ka popopo wale no ka mea manao ia no lakou. Aloha wale ka luhi.
          I ko makou huli hoi ana mai, he mea hiki no paha i kela a me keia o ka aina nei ke hoomaopopo iho, aohe hiki ke oni pono ae. Iluna no e noho ai hiamoe, aole e hiki ke moe ilalo no ka piha ino loa. O kahi ai, he ekolu papaa barena o ka la, hookahi wahi apana bipi paakai uuku, a hookahi kiaha wai, me ke ti a me ke kope. Nui ka ehaeha, ka pololi a me ke kaumaha mawaena o makou, a ua hiki ole ia'u ke hai ae i ka nui o ka hauoli i ke kuu ana o ka heleuma i ke awa o Kou nei.

NA ITAMU LIILII.

          —Ma ke kuono o St. Lawrence, ua hakaka iho la kekahi luina Pukiki me ka malamamoku, oiai makou e alo wai ana, a ua hoonohoia oia e ke Kapena mahope, a holo mai la ka moku me kona noho aku mawaena o na Ilikini o Alika.
          —Hookahi wale no mea ike i ka pailaka moku ma ka la, mawaena o 60 kanaka i noho aku la i Alika, oia ke kuene o ka moku Onward, a hookahi alii moku, he poka meki. A pehea la lakou e pakele ai.
          —Nui loa ka waiwai o na moku i haalele ia aku la, a he nui loa ka waiona. Ua ona no kekahi poe kanaka Hawaii i noho aku la i ka wa i haalele aku ai makou i na moku, a ua haunalele me kekahi poe.
          —Ma ka huakai huli hoi, make aku la ke Kolomeki o ka Desmond, he Pukiki, he mai loihi no kona, he ake pau.
          I ka paa ana o na moku i ka hau, ua lawe aku o Kapena Hikimota i kana wahine iluna o ka Three Brothers, maluna o ka hau, me kekahi o kona mau kanaka, a i ka huli hoi ana i kona moku, paa iho la i ka noe, a nalowale eha mau luina. Ua huli lakou i ka moku, aka, no ka paa loa i ka noe a me ke anu, ua opili. Aole i hoi aku a kekahi kakahiaka ae, huli okoa ia mai, a loaa mai la lakou, ekolu i make i ka opili, a hookahi e mau ana no ke aho. Hoihoi ia oia iluna o ka moku, a ua ola, a eia oia i Honolulu nei. Aloha wale.
          — I ka haalele ia ana o na moku, ua ae ia kela a me keia o na luina e kii aku i mau papaa berena. Ua hoao kekahi Ilikini o uka e hao i ka berena o luna o ke Clara Bell, aka, ua huhu aku ka malamamoku, ia manawa, ua huki ae la ka Ilikini i kana pahi, a oki mai la i ka malamamoku, a ua moku iho la kona palaka huluhulu a me ka palemai manoanoa, moku ka pakeke, a kuia ka oi o ka pahi ma ke kumu o ka pupanapana iloko o kona pakeke. Ia manawa ua holo mai ke Kapena me ka iwi wolu, a holo aku la ka Ilikini. Pakele ke ola mai lilo.
          —O kekahi Ilikini, e hoao ana e aihue i ka pea iluna o ka i-a, aka, pakika iho la kona wawae a haule iho la ma ka aoao o ka moku, a pa me ka ikaika iluna o ka hau, a aole loa i oni hou ae kona kino, aole hoi i hanu hou, no ka mea, ua make loa ia manawa koke no.
          —Ua like ke kiekie o ka hau me ke kuahiwi, a he mau mile ekolu a oi ka loa, a pela no hoi ka laula. A he hapa ka paakiki o ka pohaku a-la, a aole hoi e hiki i ka hao a me ke kila ke hoohalike aku.
          —Ua hoomaopopo na mea a pau i keia pilikia nui, a ua kaumaha, no ka mea, o ka nele a me ka hune ka hopena; aka, ua hoomanao no nae me ka hauoli i ka lokomaikai o ka Mea Mana Loa, a me ke aloha o na makamaka o Hawaii nei, ka aina hoi i kuluma i keia mea he okohola.

He Mau Olelo Hoolana.

          E kuu keiki, a i kono mai ka poe hewa ia oe, mai ae aku.
          Poino ka mea e kau aku ana i ka omole i ka lehelehe o kona hoalauna.
          No ka mea, e ai lakou i ka ai o ka hoahewaia, a e inu hoi i ke koko o ka hoehaia.
          He mea maikai ka hoopa ole i ka waina, aole hoi i kekahi mea e okupe ai kou hoahanau.
          Ua manao ke kanaka he ala maikai ia nona, aka, he hopena ia o ka make.
          Mai ao i ka wahahee, a mai hoomaewaewa i ke Akua ; no ka mea, e like me ka ke kanaka i lulu ai, pela oia e ohi ai.
          Pehea ke kanaka opio e hoomaemae ai i kona ala ? Ma ka lawe ana a malama i keia mau olelo.
          No ka mea, e lanakila ka mea ona a me ka mea pakela ai ; a e hoaahu ia ke kanaka palaualelo me ka welu.
          Mai nana i ka waina i kona ulaula ana, i kona hoike ana i kona ano ma ke kiaha, i kona hu ana a maikai.
          Mahope, e nahu mai ia me he nahesa la, a e pa mai me he moonihoawa la.

He Leo Poloai.

          E na makua a me na makamaka o ke one oiwi o Hawaii, e lawe kakou i ka olelo i kakau ia ma Hebera 6:12—"Aole e hoomolowa ana oukou, aka, e hoohalike ana me ka poe i loaa ka pono i hai mua ia mai ai, ma ka manaoio me ke ahonui."
          Na ka olelo a ke Akua, i hoike mai ia kakou i na mea he nui o ka wa kahiko, ka poe ma ka manaoio me ka hoino ia, ua loaa ia lakou na hoomaikai ana, a pela pu me ka ekalesia. O kakou pakahi a pau, he hana ka kakou no ka hoomau ana i ka olelo a ke Akua a me kona ekalesia ma Hawaii nei, aole nae he like o na hana. E hoopili kakou i ka kakou hana i ka moolelo o Nehemia, ka mea iloko o na la pouli i hauoli ma ka manaoio a me ka hoinoia mai, ka mea nana i kukulu hou na pa pohaku o Ierusalema, a hookumu i kahi hoomana o ke Akua, a ao aku i na kanaka i kona kanawai ; nolaila, ua kaulana kona inoa, aka, aole nana wale no i hana i ka hana, no ka mea, ua heluhelu kakou, ua kukulu aku kela a me keia i kona hale iho mawaho aku o ka pa.

          Ke pane mai nei ka Olopala o ko makou nei keena, ei ae ka ka ua o ke kau hooilo a hoea mai. Pela io no paha, oiai, e-ha ona mau maka, aole no paha e nele ana kona ike aku maloko o na ao kaalelewa o ka lewa luna i ka pakeke wai o Kulanihakoi i ka hele a aneane e kahuli, a helelei mai na omaka wai hoohoihoi i na lau a me na pua.

          Ua oluolu i na Lunakanawai o ka Aha Kiekie ka hookohu ana aku ia Sanford B. Dole Esq. i Luna Kokua no ka Aha Kiekie, ma na mea e pili ana ia Aha Kau kanawai o ke Aupuni; oia hoi na palapala hoohiki, a me na palapala e ae oia ano, a me na palapala o na ano e ae iloko o ka Aha hookolokolo kaulike o keia aupuni, i kulike ai me ka mokuna XXII, Pauku 1075 o ke kanawai Kivila.

          Ma ka po n ei, ma ke Keena halawai o Kawaiahao, ua hoohuiia ma ke kaula maemae o ka mare, ko makou hoa a makamaka uhai a holo pu hoi o ka maka peni, ke kakauolelo a ka Mea Kiekie C. Kanaina, ka Josiah Kua me Miss Kapoli9 Kaleohano o ka ua Lililehua o Palolo; a me kekahi paa  o Kale Uwea me Miss Kunewa Kekukahiko, ke kaikamahine muli a ko makou makamaka kaunu olelo ka J. S. Kekukahiko; na ka Rev. J. F. Pogue i hoohui ia lakou. E mahaloia ka mare no na mea a pau.