Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 43, 19 October 1876 — Page 4

Page PDF (1.22 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII

KOMITE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.
LAIKI MAKUA,  MRS. KELA F. GILIMANA,
MRS. ELENA MAKALE,  MRS. C. C. COLEMANA.

Ka la hiki mai—Ka makuahine hoopono.

E kuu  keiki aloha, he wa ppokole mamua aku nei, he keiki omo waiu wale iho no oe, aole e hiki ia oe ke kokua nou iho, aole hoi e holo ma o a maanei; he uwe wale no kau hana. Aka, ua hoouna mai ke Akua ia oe, i kekahi mea kupono nana oe e malama.
          Owai la ia mea? O kou makuahine aloha no ia, ua malama pono oia ia oe, ua hii ia oe ma kona mau lima, ua ao a ua hoaahu ia oe. He aloha anei oe i kou Mama? Ae, pela io no. Aka, nawai i haawi mai i makuahine nou? Na ke Akua. I kekahi wa mamua aku nei, aole he mau keikikane a kaikamahine liilii elike me oe. Nolaila, hana iho la ke Akua ia oe, a waiho mai la i kou makuahine, ka mea i piha i ke aloha a me ka hauoli i kona wa i ike ai ia oe. Na ke Akua no i haawi i kou makuahine ka naau aloha, a nana no i hooluolu iaia nou. He oluolu mau anei kou makuahine ia oe? Ae, he oluolu no, aka, i kekahi wa, e hoopai ana oia ia oe. E ao ana oia e alakai ia oe ma ke ala maikai, oia kona kumu i hoopai ai. E hoomanao iki iho nae oe, nawai i haawi mai ia oe i keia makuahine? Ua waiho mai ke Akua ia oe iloko o ka poli o ka makuahine aloha, aole i waiho wale ia oe ma ke kula, kahi e ike ole ia aku ai oe, a aole hoi he mae kupono nana e malama. Na ke Akua no, ka mea nana i hana kou makuahine, a na ke Akua i kiai a hoola ia ia. E hiki anei i kou makuahine ke hoola ia oe? Aole. E hanai oia ia oe, aka, aole e hiki iaia ke hooikaika ae i kou pana me ka hoomau ana aku i kou hanu. Ke hoomanao mau nei ke Akua ia oe i kela a me keia manawa. Ina oia e palaka ana ia oe, e pau koke ana kou hanu ana. Aole anei oe e hoomaikai aku i ke Akua, i kona haawi ana mai i makuahine nou, a i kiai i kou ola ana? E pelu iho oe i kou mau kuli i kou wa e noi aku ai i ke Akua, a penei oe e noi ai: "E ke Akua, he mea e kou aloha ia'u! Ke hoomaikai a ke aloha aku nei au ia oe." E lohe anei ke Akua i keia noi ana au? Ae, e lohe ana oia me ka hauoli.

Ka moa wahine me kona ohana.

          Ke ike nei oe i ke kii o kekahi moa makuahine me kana mau ohana keiki moa liilli. He mea maopopo, he makuahine maikai a oluolu ia. Ehia la ana keiki moa liilii?
          He mea hiki ole ia kakou ke olelo iho, ehia la i kaawale aku mawaho aku o ka malumalu o kona mau eheu ; aka, ke ike lea nei kakou, he ewalu ko lakou nui. E lawe pakahi mai paha kakou a e nana ia lakou.
          Aia kekahi mea uuku loa o lakou maluna o ke kua o ka makuahine. E kapa aku paha kakou iaia, "kahi moa keiki hauoli." Ke paipai la oia i kona mau mua e pii aku me ia e lealea ai; aka wahi a kekahi o kona mau hoahanau, "E kiei ae; e kiei ae! E aho no kuu noho malalo o na eheu ou e Mama," "Oia ka moa keiki molowa."
          E kokoke mai ana iaia, e ike oe he moa keiki akahai, ua hoopuiwa ia oia no kekahi nalo meli, a e imi ana oia me ka awiwi i wahi e pakele ai. Aia hou aku no ia wahi moa keiki, ke holo paukiki la oia e loaa ka hulu iaia, e kuhi ana oia he mea ai. E hoomaopopo iho oe, o na keiki moa ahiu keia.
          Aka, e nana aku kakou i ka mea e huli pono mai la me ke koa, kahi moa keiki ma ke alo ponoi iho o ka umauma o ka makuahine. Ua hiki anei ia oe ke hai mai, owai la ia? Kahaha, "o kahi moa hoohakaka ia." Hoao iho la wahi moa kolohe nei; e upoipoi i kona mau eheu a e o-o.
          O kahi moa keiki "hoihoi ole," pelu mai la i kona poo malalo o kona mau eheu, me ka hoomaopopo ole iaia iho; aka, "o ke keiki moa hoolohe ole," hooku mai la i kona poo i waho, (e hehiku ana i kahi moa hiamoe,) a i mai la, "ina oe e hana hou, mamuli oe ike!"
          Ua hiki mai kakou, i ka wa a ka moa makuahine e hoeueu ai. Wahi ana, "ko-u-ko-u, ko-u-ko-u, ko-u-ko-u!" A ua akoakoa mai la ka ohana i ka wa hookahi.

Ke Keiki Hookipa.

          Eia he kii o na keikikane. O ke keiki i aloha i kona mau buke, aole oia e makau i ka hana. Pela ke ano a makou e makemake nei no na keiki Hawaii; o na keiki hana me ke akahai, e lilo lakou i poe kanaka kiekie a kaulana.
          I kekahi manawa, mamua loa o ka hanau ia ana o kekahi o oukou e na keiki—he elua haneri me kanalima makahiki i hala ae nei,—e ku ana kekahi wahi keiki ma ka ipuka o kekahi halealii ma Folorena a e nana ana ma o a maanei.
          Heaha kona kumu i ku ai malaila, aole i maopopo ia'u. Anoai paha e kali ana i ke kaa lawe bipi a waiu paha, no ka mea, he keiki lawelawe oia no loko o ka hale kuke o kekahi Kadinala koikoi a waiwai. He 12 ona mau makahiki, a o Tamaki kona inoa.
          Iaia e ku ana, hoopa ana kekahi mea ma kona poohiwi, a huli ae la ia, a pane aku la me ka leo kahaha:
          "Auwe! O oe anei keia e Pita? Heaha ke kumu ou i hiki ai i Folorena nei? A pehea hoi ko Kotona poe?"
          "He maikai no lakou a pau," wahi a Pita, he keiki no hoi nona na makahiki he12. "Aka, ua haalele loa aku nei au ia lakou. Ua luhi au i ka malama ana i na hipa—he mea hupo! Ua makemake au e lilo i kanaka pena. Ua hele mai nei au i Folorena e ao ai. Ua oleloia he kula maanei kahi e ao ia'i na kanaka."
          "Aka, he dala no anei kau?" wahi a Tamaki.
          "Aohe hookahi keneta."
          "Alaila aole oe e lilo i kanaka pena. E aho paha kou hana me a'u iloko o ka hale kuke, iloko nei o ka halealii. Aole loa oe e pololi ana ia nei." wahi a ke kauwa Tamaki.
          "He lawa no anei kau mea ai e loaa nei?" wahi a kekahi keiki me ke ano nalu.
          "Nui loa. Ua oi aku mamua o ka lawa kupono."
          "Aole o'u makemake e hana me oe, no ka mea, he makemake ko'u e ike i ke pena," wahi a Pita, "aka, e hai aku au i ka kaua mea e hana'i. Oiai, ua oi aku kau mea ai mamua o ka lawa no kou ai ana, e hookipa aku oe ia'u e ai pu me oe—ma ka aie mua, a ke ulu ae au a lilo he kanaka pena, alaila, e hookaa no au i ka aie."
          "Hooholoia," wahi a Tamaki. "E pii kaua iluna i ko'u keena moe, a e lawe mai no au i mea ai nau, mahope."
          A pii aku la na keiki elua i kahi lumi uuku mawaena o na ipuhao, kahi hoi a Tamaki e moe ai. He wahi keena uuku loa, a o na wahi pono, he wahi moe mauu me na noho polokeloke kahiko elua, a o na paia o ua wahi lumi nei, ua keokeo maikai i ka puna.
          Nui na mea ai a maikai no hoi. Ua loaa aku la ia Tamaki he hapa o kekahi pai iloko o ka hale kuke, na ke kuke i manao e hoolei, no ka mea, he nui ka mea ai mawaena o na ohua o ka Kadinala waiwai.
          Ua hauoli o Pita, a ua hoonuu me ka ono i ka pai, a olelo mai la ia Tamaki, ua like kona ano me he la he hiki ke lele aku iluna o ka mahina.
          "Ua maikai mai la keia wahi," i pane ai ia, "aka, e Tamaki, aole au e lilo i kanaka pena ke ole e loaa ia'u ka pepa a me ka penikala a me na balaki a me na waihooluu. Aole anei au dala?"
          "Aole," wahi a Tamaki, "aole no hoi au i ike pehea la e loaa'i, no ka mea, aole e loaa ana ia'u ka uu no ekolu makahiki."
          "Alaila, aole loa no au e lilo ana i kanaka pena," wahi a Pita me ke ano kaumaha.
          "E hai aku au," wahi a Tamaki, "e kii ae au i lanahu i ka lumi kuke, a e hiki no ia oe e kaha i na kii ma na paia o keia lumi."
         Ua maikai ia i kona manao, a ma ia hope mai, ua paa loa kona manawa i ke kaha ana i na kii o na kanaka, manu, na holoholona, na pua a me kela a me keia mea, a he manawa mahope mai, ua paa loa na paia o ua wahi lumi uuku nei i ke kaha ia me na kii.
          Mahope loa mai nae, i kekahi la maikai, ua hauoli o Tamaki no ka loaa ana iaia o kekahi wahi apana dala. He oiaio, aole au i ike no hea mai la kahi i loaa'i. Aka, he keiki oiaio a hana pololei loa o Tamaki, a aole loa ia e lawe ana i ke dala a hai, a nolaila, ua manao iho la au, ua loaa mai ma kona kuai ana aku i kekahi mau wahi pono ona.
          E hoomaopopo iho oukou e na makamaka kamalii o'u, he keu o ka piha hauoli o loko o ua wahi keena hookipa nei o waena o na ipuhao ia la, no ka mea, ua hiki ke loaa na peni a me ka pepa a me na pono e ae no ke ao ana i ke pena kaha kii, na Pita. A hoano e ae la ia i ke ano o kona noho ana.
          Hele aku la ia i kela a me keia la a puni o Folorena, e kaha ana i na mea a pau ana i ike ai i manao ai he maikai. A i ka wa e poeleele loa ai a hiki ole ke ike ia ke kaha kii ana, alaila hoi aku la i kona wahi keena hookipa, a loaa aku la kana wahi mea ai ua hooponopono maikai ia a ua onou ia malalo o kahi moe mauu, kahi hoi a ka haku meahale i waiho ai, no ka hoomau ana i ka mahanahana.
          Pela ka hana ana a hala elua makahiki. Aohe mea i ike he hoanoho ko Tamaki, a o ka poe no hoi i manao wale, ua noho malie no lakou me ka pane ole mai. Ua olelo ke kuke i kekahi manawa, no kona haohao i ka nui o ka Tamaki mau mea ai e ai ai, aole nae he wahi mea a nui iki ae, me ka ike ole elua laua nei.
         
I kekahi la, manao iho la ke Kadinala e hana hou i kona halealii. Hele aku la ia me ka mea hana hale ma na wahi a pau o ua halealii nei, a komo aku la ma na keena ana i ike mua ole ai mai ke kukulu ia ana o kona halealli. A mahope loa, hoea aku la laua i kahi hale kiekiena o luna loa, a komo ana iloko o kahi keena hookipa o Tamaki.
          "Auwe! heaha keia?" i pane ai ke Kadinala me ke kahaha i ka ike ana 'ku i kahi lumi pupuka me kona mau paia i hoonani ia me na kii lanahu. "He mea kaha kii anei kekahi mawaena o kakou ? Owai ka mea e noho nei iloko o keia lumi ?"
          "O ke keiki o ka lumi kuke, o Tamaki, e kou kiekie," wahi a kekahi kauwa.
          "Keiki o ka lumi kuke! He mea pono ole ka hoohemahema ana i kona akamai nui. E kahea aku i ke keiki o ka lumi kuke, ia Tamaki."
          Kahea ia aku la, a pii mai la o Tamaki me ka makau a me ka haalulu. O ka makamua ia o kona ku ana mamua o na maka o ke Kadinala. Alawa aku la i na kaha lanahu ma ka paia, a huli ae la imua o kona haku hale, a me he la e poholo pu iho ana kona puuwai.
          "E Tamaki, ua pau loa kou noho keiki ana no ka lumi kuke," wahi a ke Kadinala me ka leo aloha.
          Manao iho la ua wahi Tamaki nei ua hoopau ia oia mai ka hana aku—a pehea la auanei o Pita?
          "Mai hookuu hoi ia'u," wahi ana me ka leo uwe, a haule iho la maluna o kona mau kuli. "Aohe o'u wahi e hele aku ai, a e pololi auanei o Pita—a ua makemake nui loa hoi oia e lilo i kanaka pena kii!"
          "Owai o Pita?" wahi a ke Kadinala.
          "He keiki oia mai Kotona mai, me a'u e noho nei, a nana i kaha kela mau kii ma ka paia, a e make auanei oia ke ole e lilo i pena kii."
          "Aia oia mahea i keia manawa?" wahi a ke Kadinala.
          "Aia oia ma na alanui kahi i auwana hele ai, e imi i mea e kaha'i. He hele mau oia i na la a pau, a hoi mai ma ka po."
          "Ke hoi mai oia i keia po, e Tamaki, e lawe mai imua o'u," wahi a ke Kadinala. "O ke akamai o kona ano, aole pono e ae ia e noho maloko o ka lumi o keia ano."
          Aka, he mea kamahao ke olelo ae, aole loa i hoi mai o Pita ia po. Hookahi pule, a elua pule i hala ae, a aole loa mea i lohe ia nona. I ka pau ana o ia mau pule, ua kauoha iho la ke Kadinala e huli ia oia, a loaa 'ku la iloko o kekahi hale hoano.
          Ua ike oia i kekahi kii nani i hooikeike ia malaila a ua nui loa kona makemake. Ua noi aku la oia i na kahunapule e ae mai iaia e kope, a no ko lakou makemake iaia no kona ui opiopio a me ke akamai, ua ae koke mai la, a ua malama iaia me ka ai a me kahi moe iloko o ia mau la.
          E hoomaikaiia ka nui o na manao aloha o ke Kadinala iaia. Ua hookomoia oia iloko o kekahi kula kaha kii nui o Folorena. A o Tamaki hoi, ua hoi aku oia e noho pu me ke Kadianala, a ua loaa kekahi kumu naauao loa nana e ao iaia ma na mea pili i ka ike.
          He kanalima makahiki ma ia hope mai, e noho ana elua mau elemakule malalo o ka malu o kekahi hale nui nani kamahao ma Folorena. O kekahi o laua, ua kapaia o Pita o Kotona, a ua kamailio na kanaka nona, "oia ke kaha pena kii oi o ka noeau o ko kakou manawa." O kekahi hoi, o Tamaki, a o na olelo a lakou nona, "Hauoli ke kanaka ke loaa oia ka hoa'loha." A oia "ke keiki hookipa."
          Mai ke keena kuke ko laua pii ana, a e ike ana no oukou ma ke kii maluna, e holoi ana i ka ipuhao, aia no na buke mamua o kona alo, a mailaila mai ka loaa ana o ke ala i loaa'i ia laua ka hanohano, ka naauao, ke kiekie, ka waiwai, ka maluhia, ka maemae, ka hoolohe me ka malama i na kanawai o ka Haku, a me ke aloha nui ai 'ku e na kanaka a pau. Pehaea la oukou e o'u mau makamaka liilii? Aole anei e hoohalike? Nui ka hauoli o ko'u puuwai ina e hahai oukou mahope o ka pono, a hoohalike me na keiki o ko Tamaki a me ko Pita ano, ka hooikaika e hana, me ka malama i ka pono.

Hoike

E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha:
          Eia mai kahi moolelo pokole o ka Hoike Kula Sabati o Wailuku nei, hoikeia'e i kou poe heluhelu a pau.
          Ma ka hora 9 o ka la Sabati nei, la 24, ua hoomaka ia ka hoike me ka himeni ana ia "Hui pu anei na hoa," a me ka pule a Rev. O. Nawahine, ke Kahu Kula Sabati nui o Maui Komohana nei.
          Penei ka hoonohonoho ana o na papa: Papa mua, na opio k. a me w., o John Nakookoo ke kumu, ka moolelo o Mose ka lakou haawina. Papa 2, na luahine, o Mrs. Ruta Kahale ke kumu, ka moolelo o Ruta a me Naomi ka lakou haawina, a ua himeni mai no lakou i ka himeni 8, a ua maikai no, a he himeni hui iho, "I lei rose." Himeni mai ka papa a Naomi K. Kapoohiwi, he himeni i haku ia e pili ana no i ka haawina, a penei na lalani:
          1. Nani wale, nani wale,
          Nani wale Iosepa,
          Pua noho i ka iu,
          Malu ia Ihikapu,
          Mea ole na enemi,
          Na keakea pili kino,
          Ua hoka, ua nele lakou nei.
          2 Lilo Iosepa i mea nui,
          Kiaaina no Aigupita,
          Hele mai na hoahanau,
          A kulou imua ona,
          Pomaikai nui ai lakou,
          I ka hui oluolu ana,
          Me Iakoba kona makua.
          A ua mahalo ia no hoi ka moolelo o Iosepa. I ka pau ana o ia papa, ua ku mai ka papa a Rev. P. Kahale, he poe elemakule a me na kanaka ui, a o ka moolelo o Saderaka ma ka lakou haawina. Ua haawi ninau mai ke Kahu Kula Sabati nui, "Iloko o na hana mana a pau he 122, heaha ka hana mana oi loa?" Haina, o ke ala hou ana mai o Iesu mai ka make mai, a ua ae mai ka mea nana ka ninau, a ua himeni mai lakou i ka himeni 8, a he himeni hui iho, "Naue mai i ke Kula Sabati."
          Ua hoomaka hou ka hoike papa i ka poe liilii loa, o J. Haole ke kumu, a ua eleu no. O ka J. K. Waiwaiole papa iho, o ka lakou haawina, moolelo o na Lunakanawai, a ua eleu iki no. Pau ia o ka papa a ka mea e kakau nei, himeni, "Ka lani kuu home," haawina no Ierusalema, himeni hou, "Oli ke Akua."
          I ka pau ana o ia hana, ua haiolelo mai o Jos. K. Waiwaiole, ka mea i koho ia i haiolelo no ka la, eia kana kumumanao: "Heaha la ke kumu e holo ai na hana o ke Kula Sabati, a e mau ai hoi?" 1 O ke Kahu Ekalesia. 2 O ke Kahu Kula Sabati. 3 O na makua. 4 O ka lokahi  o na mea a pau. Ua nui no na wehewehe, a ua maikai no, a ua kokua mai o J. Nakookoo, Wm. K. Makakoa, Rev. O. Nawahine a me Rev. W. P. Kahale, a he maikai wale no.
          O ka pepa 1 ma keia hoike ana, o ka papa a J. Nakookoo, papa 2, M a N. Kalama, papa 3, Rev. W. P. Kahale.
          Ke manao nei ka mea kakau, ina e hana a hooko io ko Wailuku nei i keia mau manao a me na olelo paipai, e ulu a e mau aku ana ke Kula Sabati o Wailuku nei. Iloko wale no o hookahi mahina i hoomakaukau e i'ai me ka lulu dala ana i na Sabati mua o Sept., a ua loaa na dala he 13 a oi, he mea hoopau i na hemahema o ke Kula Sabati.
          Ua hookuuia na hana me ka himeni ana ia "Ka Lira Gula," me ka pule hookuu a Rev. W. P. Kahale, a hoi me ka malu. Malaila pu no ke Anaaina o ke aupuni W. D. Alexander. Me ke aloha.
S. P. K. NAWAA.
Wailuku, Maui, Sept. 27, 1876.

HAAWINA KULA SABATI.
HELU 5, SABATI OCT. 29.
KUMUHANA—Pilipo me ka Aitiopa.
PAUKU BAIBALA.—Oihana 8:26-40.

26 ¶ A olelo mai la ka anela o ka Haku ia Pilipo, i mai la, E ku oe, a e hele ma ke kukuluhema, ma ke ala e hiki aku ai, mai Ierusalema a Gaza, he waonahele no hoi ia.
27 Ku ae la ia e hele; aia hoi, he kanaka no Aitiopa, he luna nui na Kanedake, oia ke aliiwahine o Aitiopa, ia ia no ka malama i kona waiwai a pau, a ua hele mai no hoi ia i Ierusalema e hoomana ;
28 E hoi aku ana ia e noho ana maloko o kona halekaa, a e heluhelu ana i ka ke kaula i ka Isaia.
29 Olelo mai la ka Uhane ia Pilipo, E hele oe, e hoopili aku ia halekaa.
30 Holo ae la o Pilipo, a lohe iho la i kana heluhelu ana i ka ke kaula i ka Isaia, i ae la ia, Ua ike anei oe i ka mea au e heluhelu nei?
31 I aku la kela, Pehea la e hiki ai ia'u, ke ao ole mai kekahi ia'u? Nonoi aku la oia ia Pilipo e pii ae, a e noho pu me ia.
32 Eia kahi o ka palapala ana i heluhelu ai, Ua alakaiia'ku la ia me he hipa la i ka make; a e like hoi me ka hipakeiki i pane ole imua o ka mea nana e ako, pela no ia, aole i ekemu kona waha.
33 I kona hoohaahaa ana, ua kailiia'ku la kona hoaponoia; nawai la hoi e hiki ke hai mai i kona hanauna? no ka mea, ua laweia'ku no kona ola, mai ka honua aku.
34 Olelo aku la ua luna la, i aku la ia Pilipo, Ke ninau aku nei au ia oe, i olelo mai ke kaula i keia mea nowai, nona iho anei, no kekahi mea e paha?
35 Alaila, oaka ae la o Pilipo i kona waha, a ma ua palapala la kana hoomaka ana e hai mai ai ia ia, ia Iesu.
36 A i ko laua hele ana ma ke ala loa, hiki aku la laua ma kahi wai: Olelo ae ua luna la, Aia ka wai, heaha ko'u mea e bapetizo ole ia'i?
37 I ae la o Pilipo, Ina i manaoio oe me kou naau a pau, ina ua pono. I mai la kela, Ke manaoio nei au o Iesu Kristo, oia ke Keiki a ke Akua.
38 Olelo aku la ia, E ku malie ke kaa. Iho pu iho la laua ilalo i ka wai, o Pilipo a me ua luna la, a bapetizo ae la oia ia ia.
39 Pii ae la laua, mai ka wai mai, alaila kaili aku la ka Uhane o ka Haku ia Pilipo, aole ike hou ae ua luna la ia ia. Hoi aku no ia ma kona ala me ka olioli.
40 Ikea ae la o Pilipo ma Azoto. I kona hele ana, hai ae la ia i ka euanelio ma na kulanakauhale a pau, a hiki aku la i Kaisareia.
Pauku hoopaa, p. 37.
Mele. Na Kamaiki makamae. Robina Gula 35.
1
Na kamaiki makamae,
Ka ke Kahu mau hanai,
Kai malie ia lakou
Ma na kula omaomao,
Ma na kahawai maemae,
Ma na mala pua maikai,
Pale oia i ka la,
Malu e ma kona pa.
Cho. —Na kamaiki makamae.
Ka ke Kahu mau hanai,
Kai malie ia lakou
Ma na kula omaomao.
Pule i ekolu minute wale no no na kamaiki nei, i manaoio a bapetizoia no Iesu.
Na Ninau a na Kumu.
P 26. Pilipo, mahea oia? Ia ia ma Samaria, owai ka i olelo ia ia? A kena ia ia e ku, a hele ihea? Ma ke ala e iho ana mai hea a ihea? Heaha, a mahea Gaza?
P 27. Hoolohe anei Pilipo i ka ka anela? Owai ka i loaa ia Pilipo ma ke alanui? Heaha, a mahea Aitiopa? He luna keia kanaka nowai? Ihea oia i hele ai? No keaha? He Iudaio anei oia? Pela paha. Ina aole, he huli mai oia, ua oki poepoeia, ua hoomana ia Iehova.
P 28.  E hoi aku ana oia ihea ? E noho ana maloko o keaha? E heluhelu ana i kawai? He hana maikai ia, e heluhelu i ka baibala ma ke alanui.
P 29. Heaha ka ka Uhane ia Pilipo?
P 30. Holo Pilipo, a lohe oia i keaha? A ninau pehea ?
P 31. A pane mai ka luna pehea? A nonoi ia Pilipo e aha?
P 32—33. Heaha ka ka luna e heluhelu ana? Aia mahea ia mau olelo? Isaia 5; 7, 8. Aole like loa, no keaha ka like ole? No ka mea ua unuhiia kekahi no loko mai o ka olelo Hebera, a o kekahi, no loko mai o ka olelo Helene. Ma ka olelo Helene keia. Ma ka olelo Hebera kela ma Isaia.
P 34. Heaha ka ka luna ninau ia Pilipo no keia mau pauku? Pohihihi ea.
P 35. A pehea Pilipo i pane aku ai? Hoopili oia i keia mau pauku ia wai? Owai keia i alakaiia'ku i ka make me he hipa la, a pane ole aku kona waha? Mat. 26; 63. 26; 12, 15. Pet. 2;23. Mahea ko Iesu hoohalike ana me ke keiki hipa? Heaha ko Iesu hoohaahaa ana? Kona ae e hookolokoloia me he lawehala la. Heaha ka i kailiia'ku? Nawai e hai i keaha? I ka hewa nui paha o ka hanauna i lawe aku i ko Iesu ola mai ka honua aku. Ua wehewehe pono aku o Pilipo i na mea a pau e pili ana i ke ola ma o Iesu la, i ka manaoio, i ka bapetizo ana, &c.
P 36. I ko laua hele ana ma ke ala, hiki laua i kahi aha? Heaha ka ka luna olelo no ka wai? A heaha hoi kona ninau?
P 37. A pane aku Pilipo pehea? A pane mai ka luna pehea? Ka manaoio aha keia? P 38. Pehea ke kaa? Pehea hoi laua? A ua aha ia ua luna la? Bapetizoia ia ea, ma ke alanui, ma kahi mehameha. Ua hahanaia anei pela kekahi poe ma Hawaii nei?
P 39. A pii mai la laua mai ka wai mai, pehea ka Uhane ia Pilipo? He kaili aha keia? HE paipai ikaika e ku a haalele i ka luna. A hele ae la ka luna mahea? me ke aha? no keaha kona olioli? ma ka lani paha.
P 40. Mahea i ikeia'i la Pilipo? Mahea Azoto? Owai ka inoa kahiko? Asedoda. Aha aku ia Pilipo? a hiki i hea? Mahea Kaisareia? nohea ia inoa? No Kaisara Augesato, ke 'lii o Roma.
Mele. Him. 205. 6—4 Leo.
1 Ke hea nei Iesu,
Haliu na pepeiao,
Ka poe haalulu, a makau,
E hele mai oukou.
3 Ua weheia mai
Ke kumu e loaa'i
Ke ola me ka pomaikai,
A pau na ino nei.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua. Owai ke kilo i manaoio a bapetizoia? Heaha ke ano o kona manaoio? Owai ka luna i manaoio a baptizoia ma ke alanui? Heaha ke kumu o ka huli ana, manaoio ana o keia luna? 1 Kona hele ana i Ierusalema, a lohe paha i kekahi mau mea e pili ana ia Iesu. 2 Kona huli ana i ka palapala hemolele ma ke alanui. 3 Ke kena ana o ka anela ia Pilipo e hele, a wehewehe a kuhikuhi i ka mea e ola'i. 4 Ke kokua ana o ka Uhane Hemolele.
Na keiki. Owai kekahi mau aina, kulanakauhale paha ma keia haawina? Ierusalema, Gaza, Aitiopa, Azoto, Kaisareia, Aia mahea ia mau wahi? Ua lohe anei oukou i kekahi mea kupanaha no Gaza? Lunak. 16:3. Owai ke alii wahine o Aitiopa? Owai kona luna nui? He Iudaio anei oia? He buke kaula a wai kana? Maa anei oia i ka heluhelu i na buke baibala? Ua maopopo anei iaia na pauku ma Isaia? mahea ia mau pauku? Nawai i wehewehe i ke ano? Maa anei oukou i ka heluhelu i na baibala, na wanana? Nawai i wehewehe i ke ano? Hookahi no wehewehe ana o Pilipo a huli, a manaoio a bapetizo koke ia keia luna, pehea oukou? Ua lohe pinepine, aole nae i huli a manaoio kekahi; Heaha ko oukou pono?
Ke kula a pau. Ma na olelo hea i kakauia'i ka baibala kahiko i ka wa i noho ai keia luna? Ma ka olelo hea kona heluhelu ana ma Isaia? Ma ke aha i maopopo ai, ua pili kela wanana ma Isaia ia Iesu ka Mesia? Pono anei ke bapetizo koke ia ka poe i manaoio ia Iesu? No ke aha ka hoopanee ana? I maopopo ka oiaio, ka hua o ka manaoio. Malama he manaoio hookamani, he hua ino, he wahahee, he puni dala.
Heaha na manao pili ia kakou?
1 Pono ke hele i na Ahaaina a ka Haku me ka makau ole i ka loihi.
2 E lawe pu i ka olelo a ke Akua ke hele i kahi e, i mea heluhelu ma ke alanui.
3 E huli mau no i ka baibala.
4 E hele i kauhale, i na alanui e heluhelu, e wehewehe i ka baibala.
5 E hui koke, mihi koke, manaoio koke.
6 E hele me ka olioli ma ke alanui, ma ka hana, ma ke kula, ma ka halawai, &c.
Mele. Do Good Robina Gula Mele 41.
1
Hoomau, hoomau ma ka hana maikai,
Kani mau la na leo paipai;
Ano ka manawa e hoolohe ai,
Me ka hana, ka hana maikai.
Cho. —Hoomau, hoomau ma ka hoopaanaau,
He mau ala e hiki ai no
Ke hana maikai, ke loaa ka manao,
Me ka iini nui e ko,
Me ka iini nui e ko.
(me ka pauku eha)
Pule i hoohuliia na luna, ka poe waiwai, na 'lii, a i hoolahaia ka euanelio i na aina e.
Haawina no Nov. 5—Oih. 9: 1—18.