Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 39, 21 September 1876 — Page 3

Ahaolelo Kau Kanawai
O ka Aupuni Hawaii
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
Ka M. H. 1876.

LA HANA 101.—Poaha, Augate 31.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Heluhelu mua mai ke Kuhina Waiwai he bila e hoomahuahua ana i ke dute maluna o kekahi mau waiwai komo mai. Waiho ia no ka heluhelu elua.
Hhelu mua mai o Mr Nahaku he bilaelu e haawi ana i kekahi apana aina leialii ma Auwaiolimu a me Kewalo no ke'Lii ka Moi. Waiho ia no ka heluhelu elua.
Noi o Mr Waterhouse, e heluhelu alua ia ka bila e pili ana i na laikini kudala, a ua hooholo ia.
Heluhelu mai o Kanealii he olelo hooholo e hoopanee ka Ahaolelo ma ka Poaono Sepatemaba la 9, 1876. Hooleia.
Hon Kamika he olelo hooholo, o na bila i waiho ia no ka heluhelu elua, o lakou na hana o ka la mai ka la apopo aku, a hiki i ka wa e pau ai keia Ahaolelo.
Hoololi mai o Mr Kalaukoa e noonoo ia no na bila a pau e like me ko lakou hiki ana mai ma ke pakaukau o ke kakauolelo a ua hooholo ia.
Noi mai o Hon. Kaai e hoihoi hou i kana mau olelo i pane ikaika aku ai i ka Loio Kuhina i ka Poaono i hala.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i na pauku 64, 65 a me 66 o ke kanawai kivila, e pili ana i na laikini kudala.
Hoololi mai o Mr. Pilipo koe na kanaka o na aupuni i kuikahi ole me kakou. Ninau ia a hooholo ia. Waiho ia ka bila no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poakahi.
Heluhelu akolu ia ka bila e hoomalu ana i na ulu laau. Hooholoia.
Hoomaha ka Hale.
Halawai hou ka Hale ma ka hora 1 P. M.
Noonoo ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Noho o Mr. Kamauoha ma ka noho Lunahoomalu.
Noi o Hon Waila e hookomo ia ma ka Bila Haawina i $1,000, noo ke kuai ana i apana aina a me ka pa no ka Ilina o ka lehulehu ma Honolulu. Hooholoia.
Noi o Hon Waila no kela me keia lilo o ka Papa Ola, $12,000. Hooholo ia, he 25 ma ka ae, a he 9 ma ka hoole.
Noi o Hon Waila, no na kauka a me na malama mai kaahele $12,000. Hooholoia.
Noi ka Loio Kuhina e hapai ia ka noonoo ana no ka haawina no ka lunakanawai hoomalu no Hilo.
Lunakanawai Hoomalu o Hilo, 1,400. Hooholoia.
Noi o Mr Martin e hapai hou ia ka noonoo ana no ka haawina o ka lunakanawai hoomalu o Honolulu. Haule.
Hoopau ia ke komite me ke noi aku i ka Hale e hooholo ia e like me ia i hoike ia maluna. Aponoia.
Ma ke noi ua kapae ia na rula, a hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka haawina no ka mokuahi Pele, e noi mai ana i $7,500 no ka Mokumahu Pele. Aponoia.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 102—Poalima Sepatemaba 1.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Hoike mai ke komite pai, ua pai ia ka bila e hoomahuahua ai i ke dute maluna o kekahi mau waiwai komo mai. Aponoia.
Hoolaha mai o Mr Kanealii he bila e hoakaka ana i ka manawa e noho ai ke kau Ahaolelo. Ma ke noi ua kapae ia na rula, a ua heluhelu mua ia ka bila, a waiho no ka heluhelu alua.
Heluhelu mai o Mr Kalaukoa he olelo hooholo e kauoha ia ka agena o ka mokuahi Kilauea, aole e hooholo koke i ka mokuahi Kilauea, a paa pono kona mau hemahema. Waiho ia ma ka papa.
Noi o Hon Kaai, e hapai hou ia ka noonoo ana no ka bila e hookuu ana i ka auhau kino. Hooholoia.
Noi o Hon Kaai e hooholo loa aku no ke kakau inoa ana mai a ka Moi.
Noi ke Kuhina o ko na aina e, e hoopanee loa a kamailio mai no ia mea.
Mahope o ke kamailio ia ana, ua hooholo loa ia ka bila, no ke kakau inoa ana mai o ka Moi.
Heluhelu mai o Mr Kanealii he olelo hooholo e hookuu ia na hoa lunamakaainana i koho ia i luna e hoi e helu i ko lakou mau apana. Hoopanee loa ia.
Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina he bila e wehe ai i kekahi mau pilikia o na konohiki i loaa mai ko lakou ma apana aina mai a Kamehameha III.
Ma ke noi ua kapae ia na rula, a heluhelu mai o Mr Lilikalani he hoopii mai na koa mai, e noi mai ana, no ka hoemi ana o ke Kiaaina i ko lakou uku mahina, oiai, he 6 dala no ka mahina, a me na kumu lehulehu e ae. Waiho ia i ke komite koa.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu alua ia ka bila e hoopau ai i ka pauku 2 o ke kanawai e hoopau i ka mokuna 19 o ke kanawai kivila, i apana ia ma ka makahiki 1865, e hoomahuahua ana i ka heluna o na lala Hawaii ponoi iloko o ka Papa Hoonaauao. Waiho ia no ke kakau poepoe.
Heluhelu alua ia ka bila e papa ana i ka mea lawelawe i ka oihana aupuni, aole e koho ia i lunamakaainana.
Noi o Mr Birch e kapae loa ia keia bila.
I ka ninau ia ana ua hooholoia no ke kakau poepoe a e heluhelu akolu ia ma ka Poalua.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 798 o ke kanawai kivila. Wai-
ho ia i ke komite wae, Preston, Aholo, Loio Kuhina Birch a me Kauai.
Hoomaha ka Hale.
Halawai hou ka Hale ma ka hora 1.
BILA HAAWINA.
Noonoo ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Mr. Martin ma ka noho lunahoomalu.
Noi ka Loio Kuhina e hapai ia ka noonoo ana no ka mokumahu hou. Hooholoia.
Mokumahu hou  $100,000
Noi o Mr Kanealii e kapae loa.
" Wana e waiho a noonoo pu me na bila e pili ana no ia mea.
Hoopau ia ke komite me ka hai aku i ka Hale, aole mea i hooholo ia. Aponoia.
Ma ke noi ua kapae ia na rula a hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila no ka hooholo ana i mokuahi holo pili aian, e noi mai ana, ua hooponopono ia ka bila mua, a waiho mai i ka bila me ka hoololi ma ke ano bila hou. Waiho ia ka hoike ma ka papa, a waiho ia aku ka bila e pai, a oia ka hana o ka la ma ka Poakahi.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1249, 1251, 1253, o ke kanawai kivila a hoopanee loa ia.
Noonoo hou ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Mr Martin ma ka noho.
Noi ka Loio Kuhina e hookomo ia ma ka Bila Hawaiian, no na lilo o ka Ahaolelo o 1876, e hoomahuahua ae i $21,500. Hooholoia.
Noi ke Kuhina Waiwai e hookomo ia ma ka Bila Haawina, ka olelo hooholo e hookaawale ana i $20,000 no na lilo o ko ka Moi kaahele ana aku nei i Amerika.
Ninau mai o Mr Pilipo o na lilo oiaio anei keia o kona kaahele ana i Amerika.
Ua hoike mai ke'lii Kaai, oia na huaolelo ponoi i puka mai ka waha mai o ke'Lii ka Moi he $20,000 kona lilo no ia huakai.
Mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hooholo ia e hookomo ia ma ka Bila Haawina $20,000, no na lilo kaahele o ka Moi i Amerika, he 28 ae, a he 8 hoole.
Noi o Mr Mahoe e hookomo ia ma ka Bila Haawina i $600 no ka lunakanawai apana o Hilo Akau. Hooleia.
Heluhelu ia ka pauku 2, 3, 4, a hooholo ia me ka lokahi. Heluhelu ia ka pauku 5 o ka bila, oia ka pauku e haawi ana i na poo aupuni e hoolilo aku i ke dala no kela me keia mea, mai kekahi haawina a i kekahi haawina e like me ka manao o na Kuhina a poo aupuni e ae paha.
Ua noi o Mr Nawahi e hoopanee loa oiai, o keia ka pauku e hiki nei i na Kuhina ke hoolilo i ke dala me ka ae ole o ka Ahaolelo, i ka ninau ia ana o ke kapae loa, ua kakau ia na ae a me na hoole.
Eia ka poe ae e hooholo aku no i ka bila i hiki ai i na Kuhina ke hoolilo aku i ke dala e like me mamua: Aholo, Kamauoha, Barenaba, Halemanu, Wana, Naukana, Preston, Mahelona, Kaina, hui me 12 mau alii like me 21 ae.
Eia ka poe hoole i keia pauku i hiki ole i na Kuhina ke hoolilo wale aku i ke dala: Kahuila, Kaiue, Kanealii, Pilipo, Lilikalani, Kauai, Halstead, Helekunihi, Aiwohi, Nawahi, Mahoe, Waterhouse, Nakaleka, hui ia he 13 wale no.
Heluhelu ia ka pauku 5, a waiho ia i ke komite hooponopono bila kanawai.
Heluhelu ia ka pauku 6, a hooholoia me ka pakui, a o ka pauku 7, ua hooholo ia me ka hoololi.
Hoopau ia ke komite me ka hai aku i ka Hale e like me ia maluna. Aponoia.
Hoopanee.
LA HANA 103—Poaono Sepatemaba 2.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Hoike hoapono mai ka hapa nui o ke komite wae i waiho ia aku e noonoo i ka bila e hooponopono ana i na dala me ke noi mai e hooholo aku no ke kakau poepoe. Waiho ia ma ka papa.
Hoike hoapono mai kekahi komite wae i waiho ia aku ai na bila he lehulehu me ke noi mai e hooholo aku no ke kakau poepoe. Ae ia a waiho ia i hana no ka Poalua.
Hoike hoapono mai kekahi komite wae i waiho ia aku ai na bila he lehulehu me ke noi mai e hooholo aku no ke kakau poepoe. Ae ia a waiho ia i hana no ka Poalua.
Hoike hoapono mai kekahi komite wae i waiho ia aku e noonoo i ka bila e hooponopono ana i na moni, a waiho ma ka papa.
Hoolaha mai ke'lii Kaai he bila e pili ana i na hoailona pai.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina he bila e hoololi ai i ka pauku 846 o ke kivila e pili ana i ka uku o ke kokua elua lunakanawai aha kiekie.
Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu mua mai ke'lii i kana bila maluna ae a kauoha ia e pai.
Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu mai Ka Mea Kiekie ke'Lii Leleiohoku i ka pauku 5 o ka Bila Haawina.
Waiho mai o Mr Kanealii he olelo hooholo e kipaku ana i ka mea kakau o ka "Nupepa Kuokoa." (No ke kakau ia ana o ua olelo hooholo nei ma kahi apana pepa pokou a pelapela, ua kipaku ia mai mawaho o ke pakaukau. Ia wa, ua waiho hoo ia mai he olelo hooholo i kakau ia e ka lima okoa) Lawe ia e ka Hale.
Noi mai o Mr Birch e hoopanee loa.
Kamailio hooha leo wale mai o Pilipo, Nawahi, a me Kahuila me ka waiwai ole. O ka Loio Kuhina kekahi i wehewehe mai, aole hewa o ka moolelo o ka Hale, e aho e hele paha i ka mea nana ka pepa, me ka olelo mai he mea mana ka nupepa, a he hiki no ia lakou ke hoopuka i na manao me ke keakea ole ia, koe nae ka hoinoino a kuamuamu.
Oiai e hoopaapaa ia ana, mai kahi e no ke noi a Mr Nahaku e hapai i na hana o ka
la, a o ka poholo loa no ia o ua olelo hooholo la.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu akolu ia ka bila e hoomalu ai i kahi mau manu, oia ka oo, mamo, iiwi a me ka akakane.
Oiai e hoopaapaa ia ana, ua hoopanee ka Hale.
LA HANA 104.—Poakahi Sepatemaba 4.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
M r. Pilipo he hoopii mai Makawao mai e noi mai ana, e waiho ia na mai lepera e loaa mai ana ma keia hope aku me ko lakou ohana. Waiho ia ma ka papa a noonoo pu me ka hoike a ke komite no ka malama ola.
M r Preston heluhelu mai i ka hoike a ke komite wae i koho ia no ka noonoo ana i ka bila e hoohui a e hoololi ai i ke kanawai no na mea hoike, e noi mai ana, ua hooponoponoia ka bila a e hooholo loa aku no ke kakau poepoe. Apono ia ka hoike, a waiho ia ka bila no ke kakau poepoe a e heluhelu akolu ia ma ka Poakolu.
M r Birch hoike a ke komite wae no ka noonoo ana i ka olelo hooholo e hookaawale ana i 15,000, no ka malama ana i ka hoikeike nui ma ka makahiki 1878, no ka puni ana o ka 100 makahiki mai ka ike ia ana e Kapena Kuke, e noi mai ana, e waiho ia ka olelo hooholo ma ka papa. Aponoia.
Loio Kuhina no ka manawa mua he bila e hoololi ai i ka pauku 846 o ke kanawai kivila, e pili ana no ka hoomahuahua ana i ka uku o ke kokua alua o na lunakanawai o ka aha kiekie. Kapae ia na rula a heluhelu alua ia ka bila ma ke poo a waiho ia ka bila no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poalima.
NA HANA O KA LA.
Heluhelu akolu ia ka bila e papa ana i na manu oo, mamo, iiwi, a me ka akekane, aole pepehi ia, a na ka Moi ia mau manu. Waiho ia ma ka papa.
Heluhelu akolu ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 2, o ka mokuna 10 o ke kanawai kivila, i hoololi ia i ka makahiki 1865 e pili ana i ka oihana ao palapala. Hooholoia.
Heluhelu akolu ia ka bila e haawi ana i ka pomaikai i na koa ku mau o ke aupuni. Noi o Mr Waterhouse e hoopanee loa.
Eia na mea i kamailio ma ka aoao kue i ka bila, Preston, Pilipo, Kakela-makua.
Eia na mea kokua i ka bila, Mr Nahaku me Lilikalani.
Mahope o ka noonoo ia ana, ua hooholo ia ka hoopanee loa i ka bila; he 19 ae, a he 11 hoole.
Heluhelu alua ia ka bila e hooholo ai i mokuahi pili ana hou ma kahi o Kilauea. Waiho ia imua o ke komite o ka Hale ma ka la apopo.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka mokuna 86 o ke kanawai karaima, e pili ana i ke kuleana koho balota. Hooholo ia no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poaha.
Hoomaha ka Hale.
Halawai hou ka Hale ma ka hora 1 P. M.
Noi ke Kuhina Waiwai e hookomo ia ma ka Bila Haawina, maloko o ka oihana waiwai, 1 $2,000, no ke kuai ana i mau hao kuni. Hooholoia.
Noi o Mr Birdh e kakau poepoe ia ka Bila Haawina, a koe ka haawina no ka mokuahi hou, a e heluhelu akolu ia ma ka Poaha.
Noi o Hon Kaai, e hapai hou ia ka noonoo ana no ka bila e hooponopono ai i ka hooholo ana i ka wai maluna o kekahi mau aina i hoomoe ia i ka auwai a hawai paha. Hooholoia.
Heluhelu alua ia ka bila, a ma ke noi ua waiho ia i ke komite wae, Preston, Loio Kuhina, Nawahi, Kaai a me Birch, a e hoike mai i ka Poakolu.
Heluhelu alua ia ka blia e hoololi ai i ka pauku 1 o ka mokuna 4 o ke kanawai e hoololi ai i ka pauku 17 o ka mokuna 16 o ke kanawai karaima. Waiho ia no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poaha.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1477 o ke kanawai kivila e pili ana i na laau kapu a na konohiki. Hoopanee loa ia; 10 ae, a he 18 hoole.
Heluhelu alua ia ka bila e hoopau ai i ka laha ana o ka mai mawaena o na hipa. Waiho ia e kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poaha.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 239 o ke kanawai kivila, a e hoopau ai i ka pauku 242 oia kanawai no. Waiho ia no ke kakau poepoe, a e heluhelu akolu ia ma ka Poaha.
Heluhelu alua ia ka bila e hoihoi ai i na mai lepera ikaika e noho la ma Kalawao, e hoi i ko lakou mau home; a o na mai lepera e loaa hou aku ana ma keia hope, aole lakou e lawe ia mai i Molokai. Waiho ia i ke komite wae, Pilipo, Waila, Martin, Barenaba a me Waterhouse.
Hoopanee.

          Ma ka la Sabati iho nei, ua make iho la o C. H. Lewers (Lui o ka hui kuai papa.) He 25 na makahiki o kona noho ana ma Hawaii nei, a ua kamaaina kona inoa ma keia Paemoku. Oia ka mea nana i hoala mua ka hui wiliko o Waihee, Maui, a nana hoi i kukulu iho nei ka Hotele Hawaii. He mau makahiki ae nei kona loohia ia ana e ka mai, a make aku la. Ua waiho iho ia he $35,000 maloko o na hui hoopaa ola, a me kekahi mau waiwai e ae, no kona ohana, he wahine a me elima keiki.

NA ANOAI.

          Aole o ka Hon. Kaina i koho ma ka aoao e uku hou ia na hoa i $100, aka ma ke kue.

          Ua wehe hou ia ka halekuai o N. F. Sayre ma Makawao, a ke noke ala ka palau a na keiki oia uka i ka paeli, e imi ana i ka pomaikai o ke Kuikahi. Imua a lanakila!

          He mau la wale no koe, a pau ka Ahaolelo, alaila, e nui ana na kolamu o ka pepa no na leta a na makamaka, aole hoi e hookaulua mau ia.

          I ka Poakahi nei ka hoomaka ia ana e hoomoe i ke kahua o ka hale uinihepa hou o Kauka Hopemana, ma alanui Kalepa, a i keia wa ke ike ia aku nei ka pii ino a me ka holo o ka hana.

          I keia mau ahiahi he keu a ka pukalaki o ka makani, ke hele la na wahi oho o Huaa a kuaehu i ka hao a ka lepo a me ka makani, loaa nae kahi puolo hanohano o ke kaona i koa-uka, i ka hele o na wahi onohi a keokeo maloko o ka lepo.

          Aohe lono i loaa mai no ke kaua mawaena o Beritania a me Rusia, aia paha ma ka mokumahu e ku mai ana, a i ole, e ninau i ka Generala Komanada Alihikaua Nui o ke aumoku kaua a me na puali kaua o Wai-hi nei, anoai paha ua lohe mahui ia.

          Ma ke kua ana mai o ka mokumahu i keia kakahiaka, aole no i loaa mai na lono hou aku e pili ana i ke kaua i lono ia mai nei mawaena o Beritania a me Rusia, a he hailona no ka pau ana.
          —Ua kuahauaia ke Kuikahi, a ua lilo i Kanawai ma ka la 9 iho nei o keia mahina.

          HE KUHIHEWA PAHA.—Ua hookui mai ka ohana o Napoliona Nihi ia'u no na mea e pili ana ia Napoliona i hoopuka ia ma keia nupepa o ka pule i hala iho nei. Nolaila, ke hoole aku nei wau, aole na'u. He mea kupanaha no hoi, o ka mea iho la ka ia e huhu ai. O na olelo ao: E mihi, a e hai mai! Mai huhu a mai keeo, oiai, ua ike ia, a aole loa e nalo. Owau no me ka mahalo.
S. HOOKANO.

          Owai ka pae hewa? O ke kanaka anei nona ke kulana maluna ae o ko ka Lunahooponopono o ke Kuokoa? A i hehi hoi maluna o ka papahele o ke kahua e hiki ole ai ia Nakuaau ke hookokoke aku? Nowai ka wahalepo? No ka lapuwale! A nowai ka lapuwale? No ke Kuokoa a me kona mau haku manao! E pau auanei kona hinuhinu mamuli o kona hokae, a e pio kona leo, a moe ka maka, ma keia mua'ku, me ka hala ole!  MAKAMAKA MAIKAI.

          NA OPIO.—Ma ka Poakahi iho nei, ua akoakoa ae no na hoa opio o ka Ahahui Imi Pono Karistiano o Kawaiaho ma ke keena halawai e like me ka leo poloai i kukala ia, no ka noonoo ana i na hana kupono e hoolana ai i ka manao o na opio no ka piha ana o ka makahiki hookahi o ka hoomauia ana o ka Pono Karistiano iwaena o lakou; a ua hooholo iho la lakou e hapai i wahi paina kupono ma ka la 1 o Ianuari e hiki mai ana. Ua kohoia o J. K. Iosepa i puuku, a ua noi ia mai makou e hai aku i na hoa opio a pau e makemake ana e hui pu, a me na lala, e loaa no ia ma kona hale ma Manamana, a e makaukau no ka lawe ana aku i na kokua a pau no ia hana.

          Ma Kona, Hawaii, ua loaa aku la ia Dr. Trousseau, (Kauka Farani) kekahi ana nui hohonu mauka o kuahiwi, a maloko olaila, he mau kii laau akua hoomanamana o ka wa kahiko. Iwaenakonu e ku ana he kuahu, a ma kekahi aoao he noho pohaku. Ma o a maanei o ua ana nei e waiho ana a e kuku ana na kii laau he 26 ka nui, e like ka nui me ke kino kanaka maoli. Ua lawe mai ke kauka he elua mau kii, a na ke Komisina Farani i lawe loa mai nei i Oahu nei. He alualu kao, a holo ke kao a nalowale ma ua wahi nei ke kumu o ka loaa ana o keia ana, i hele aku ka hana e nana, eia ka he home no na kii o ka ohana o Kalaipahoa ma.

          PAKELE MAI PAU I KE AHI.—Ma ka po o ka la 26 o Aug., ua palu hapa ae ke ahi i ka hale o Nawelu e ku ana ma Honomanu, Maui, a penei ka pau ana, ua hoolaka mai o Nawelu i hula lealea, a ua kani iki na akaaka hauoli, makemake. Mahope o ka pau ana o ka hula ana, ua hoi kela me keia mea me na aulama pakahi ma na lima. A i ka hoi ana iho o ka poe o ka hale e moe, kiei mai ana o Anaole (ke ahi) ma ka puka aniani, o ka puka aku la  no ia o Nawelu a hakaka pu me ke ahi, mahope o keia paio ana, ua pakele mahunehune mai ka hale; aka, ua hamoa aku la ka lanai, ua kau ke alina. Pomaikai lakou i ka pakele ana, aka o ka hope no ia o ka hale e hoomau ana i ka lealea.  D. W. KALUA.
Honomanu, Aug. 26, 1876.

          Me ka minamina, paumako, eha, a luuluu no hoi makou e pahola aku nei i ka lono walohia, o ke kau ana mai maluna o makou ka ukana kaumaha, o ka hai ana aku ina pilikoko, na makamaka, na hoahanau, a me ka lehulehu no hoi a pau; i ka haalele ana mai o Kaaea, ke keiki i aloha nui ia e kona mau makua, a ua hele kohana aku ia ma na paia o na inea o keia ola ana; ma ke awakea Poaono, Iune la 24, 1876, ma Waikapu, Maui; ua hanauia oia i ka 1860, i ka la 11 o Dekemaba, a o ka nui o kona mau la ma keia ao, 16 makahiki, he 6 malama, 13 la, a make aku la.

          Ma ka Ilina o Kawaiahao; ke hana nei o Maikai i kona hale hope, e hoomakaukau e ana mamua o ka hiki ana mai o ka manawa, i wahi e waiho ai kona kino lepo.

          Ua hui mai nei na Aha Kinipopo o ka Ua Ukiukiu o Makawao a me ko ka malu Hekuawa o Wailuku, a ua paio. Ua mahaloia na keiki o ka uka kuahiwi no ko lakou eleu a me ka hala ole o ka hopu popo ana; aka, mamuli o ko lakou maamaa ole i na rula o ke ano kinipopo hou, ua haule iho la lakou mahope, he 29 a lakou puni a he 36 a ko lakou mau hoa paio. E hoomanawanui, ina e lanakila ole i ka hoao mua, e hoao, e hoao hou aku no.

          Ma ka hora 11 o ka po Poakahi, ua haalele mai la o John Alexander Adams Jr., ke keiki hiwahiwa aloha a ko makou makamaka o John A. Adams, i ka 3 o kona mau makahiki, 11 malama a me 19 la. Ua loohia ia i ka mai ma ke ahiahi Sabati, a i ka po o kekahi la ae, haalele mai la i ka poli aloha pumehana o ka makua. O ke kumu o ka mai, wahi a ke kauka, ua ai i kekahi lau make. E na makua, he ao ana mai keia, e malama i ka kakou mau pulapula. Ke hoomanao nei makou i keia kama opio, me ka manaolana, aole oia i nele i ka home, oiai, he makua aloha ka mea nana i kahea mai, a oiai kona kino lepo e waiho ana ma ka moe hope loa, ma ka ilina o Kawaiahao, aia no kona uhane me ke Kahuhipa o ko ke ao, ma kela aoao o ka muliwai, ma kahi hoi o ke ola mau loa.

          HE IA NUHOU.—Ma ke ahiahi Poaha, oia ka la 7 o keia malama, ua ike ia kekahi Ia ulaula e kamalii auau kai, mawaho ae o ke one o Kealakekua, e kakaka pu ana me ka mano, a ua nahu ia ua Ia nei a moku mahope iho o ka waha, ike kamalii hailukuia ka mano i ka pohaku, a holo ka mano a nalowale, koe ua ia nei, hou ia e kamalii i ke kui hao a make, kauo ia i uka a pae i kahaone o Kealakekua, a i ka ike pono ana i keia ia, he ia nuhou maoli, he ulaula kona ano me he wailiula 'la ka anapa o kona ili a puni, a i ka unaunahi ia ana, pau ae la ua ulaula nei a koe iho kona ili ua like me ka ili o ke Ahi. O kona loa, hookahi anana, aole i maopopo kona anapuni, oiai ua pau e i ka okiokiia a haawiia i kamalii a me kanaka. O kona io he keokeo, o kona poo ua like me ke poo mahimahi, o kona hiu ua like me ka hiu o ke kohola, a he paluplau kona iwi me he iwi la o ka walu; aole hauna a hohono keia ia, he ia ono i ka ai ana. Nani no hoi na mea a Iehova i hana ai. Ke olelo nei kamaaina, akahi no a ike ia keia ia. Nuhou maoli no.
S. W. PAPAULA.
Napoopoo, S. Kona, Sept. 8, 1876.

          Ma Kaopa, Kailua, Koolaupoko i Oahu nei, make iho la o Napahu w., a penei ke ano o ia make ana: He mai kona i maopopo ole ke ano, a he hookahi pule kona kaa ana ia mai a hala aku la. I ka Poaono, ka la mamua iho o ka lele loa ana; ua akoakoa mai ka ohana, a o kana mea nui, o ke kauoha aku i ka ohana "e pule kakou," pela mau oia i paipai aku a hiki mai i kona hora hope, puka aku la ia iwaho, a hoi mai la, a pane ae la oia i ke kane, "na pauku paanaau a kakou;" a eia kana mau pauku paanaau: a ua heluhelu oia me ka leo moakaka lea. "Pomaikai ka poe i haahaa ka naau, no ka mea, no lakou ke aupuni o ka lani,—I paa ko oukou manaoio, ma ka manao o ke Akua, aole ma ke akamai o kanaka." Pule iho la oia a hiki i ka Amene ana; a he mau minute mahope iho oia wa, haha aku la ke kane, aia hoi ua make loa. O ka nui o kona mau makahiki ma keia ao he 67, he haipule io oia, he heahea, he oluolu, a me ka hookipa: a aia me ka ohana e noho u la, a me kana kane, ko'u aloha nui, oiai, ua hala ke kokoolua ka hoa kuka o ke kane. Aloha ino.  J. W. K.

OLELO HOOLAHA.

          I KA POE a pau e makemake ana i na Pila a me na Ogana no na Halepule a no na hale e ae. Hookahi wale o ano Ogana maikai loa, oia na Pila i hanaia e BURDETT. He kaulana loa kana mau Pila no ka maikai o ka leo a no ka ikaika no hoi, a no ka loaa ana no hoi o na ano lea a pau.
Kumukuai.
Mai ke $50 a i ke $1,000, e like me ke ano o ka Pila i makemake ia. E ninau ia D. D. BALWIN ma Lahainaluna. Oia ka Agena no ka Paeaina Hawaii.  [23. 3m.]

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE  1-1y

NA AHA EUANELIO.
AHA HUI EUANELIO O KA PAE AINA HAWAII.

Ua hoopanee ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poakahi mua o Iune, M. H. 1877, hora 10 ma ka luakini o Kawaiahao, Honolulu, Oahu.
AHA LUNA KAHIKO O MAUI.
E halawai hou keia Aha ma Wailuku, Maui, i ka Poakolu hope o Novemaba la, 29, M. H. 1876.
AHA EUANELIO O OAHU.
E hui hou ia keia Aha ma Waialua, Oahu, i ka Poakolu, la 2 o Okatoba, M. H. 1876.
AHAHUI EKALESIA O KAUAI.
E halawai hou keia Hui ma Lihue, Kauai, ka malama o Okatoba.
AHAHUI KULA SABATI PAE AINA HAWAII.
C. J. Lyons . . . . . Presidena.
Rev. S. Waiwaiole . . . . . Hope Presidena.
Rev. S. Paaluhi . . . . . Kakauolelo.
PAPA HOOKO.
J. F. Pogue.  H. H. Parker.
M. Kuaea.  S. B. Dole.
W. Hall.

Olelo Hoolaha
HALE KUAI!

KE HAAWI ia aku nei ka leo ahailono imua o na makamaka a pau o'u. UA WEHE AE NEI AU, ka mea nona na inoa malalo, he HALE KUAI HOU, ma KAIOPIHI KOHALA HAWAII.
o G. C. Akina, Pake.
Aia malaila e loaa ai na LOLE NANI HOU LOA, no na kane, na NANI IHIIHI LILI I KA WAI no na Kaikamahine opio me na Wahine, a me na Kamalii, no ka uku make pono loa. He emi loa ka lole o na ano a pau, me ka oluolu o na kumukuai. O ka poe a pau e kipa mai ana a kuai, e loaa no na MANUAHI ia lakou me ka nele ole.
6 m  G. C. AKINA—Pake.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU

ma kaia, o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa loa aku nei ia oukou, aole e hookuu wale i ko oukou mau holoholona o na ano a pau e hele wale a hoopoino i na mea kanu o luna o ko maua mau LOI Hoolimalima a waiho la ma ke ku aina o Puaaloa, Ukumehame, Maui, a me na LOI hoolimalima o maua me Pahula k., e pili pu la no. O ka mea hookuli i keia, e hooukuia no i Elua Dala no ke poo hookahi, a i ole, e hanaia no e like me ke Kanawai.  JNO. KALILI.
KAAE.
Ukumehame, Maui, Sept. 8, 1876.  (38 3 ts.)

E LOAA NO I KA POE E MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.

Manae iho o Kini Hana Wa ti.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
—NO KA—
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
EIA MALALO IHO NA OLELO KUHIKUHI.
NO KA LAWELAWE ANA I KA
Inika kohu mau a Thos. G. Thrum,
HE INIKA KEIA E HOAILONA AI NA LOLE KEOKEO.
[E kawili mua ia ka inika, alaila e hookulu iho hookahi kulu maluna o kahi apana aniani, e hooma-u pono ia ka peni hulu; hoomoe iho ka papa inoa maluna o ka lole i hoomaemae maikai ia; pena iho me ka wikiwiki a ike ia ke kohu ma kahi aoao; alaila iho ma ia aoao me ka alana lole i wela kupono, a i ole ia e hoopili aku i ke aniani uwahi o ke kukui mahu; alaila kaulai aku i ka la i mau hora. Ina e hooko pono ia keia mau rula, o ke kohu mau no ia o ka inika. O ka holoi mua ana o ka lole mahope o ke kau ana o ka Inika me ka wai wela me ke kopa, aole me ka wai koekoe. E holoi maikai ia ka papa inoa me ka peni hulu, a waiho aku.
Malaila no e uku ia ai na uku kiekie e like me ka nui oh na makahiki o na poo leta Hawaii o na ano a pau, mai kahiko mai a i keia manawa, o na poo i pau ko lakou waiwai ma na leta.  ( 1y)  TARAMU.

NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele.....  75
Kauoha Hou Hapa Haole.....  75
Moolelo Ekalesia.....  50
Haiao ili lahilahi.....  10
Hele Malihini ana.....  25
No ko ke Akua ano.....  25
Hoike Palapala Hemolele.....  25
Moolelo o Heneri Opukahaia.....  15
Hoike Akua.....  25
Wehewehehala.....   25
Ninau Hoike ili manoanoa.....  50
Ninau Hoike ili lahilahi.....  20
Kumumua Kula Sabati.....  20
Buke Lawe Lima.....  10
He Buke no ka Pope.....  15
Ui Kula Sabati Helu 3.....  25
Ui Kula Sabati Helu 4.....  15
Ui Kula Sabati Helu 5.....  25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole.....  10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani.....  50
Ili eleele.....  35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula.....  65
Ili eleele.....  50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani.....  50
Ili eleele kaekae wai gula.....  30
Ili eleele.....  20
Ka hae Hoonani (Buke Mele).....  25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa.....  50
Kumu Leo Mele.....  10
Li ra Kamalii.....  25
Li ra Hawaii 1848.....  25
Li ra Hawaii 1855.....  25
Hae Hoonani.....  20
Leo Hoomana.....  25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka nu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.