Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 36, 31 ʻAukake 1876 — HE MOOLELO —NO— TAMAKI IONAKANA IAKEKONA KA PUHI OLALI O KA HEMA, KE AHIKANANA O KE KAUA KIPI KULOKO O AMERIKA HUIPUIA, I KA WA O KE KAUA HULIAMAHI O AMERIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO —NO— TAMAKI IONAKANA IAKEKONA KA PUHI OLALI O KA HEMA, KE AHIKANANA O KE KAUA KIPI KULOKO O AMERIKA HUIPUIA, I KA WA O KE KAUA HULIAMAHI O AMERIKA.

[ t% uku<t « ]

MOKr\ \ V. VME k» olihi am i |«m h*vi «e tu m kvw o k* Akaii, « hon *kn U imu* ImtM* iho;* ko im fto*o «4«m ;i*»iikwi «u*. m kulc»k« «im t»o k* bo« kMU * M* i«UMLKikL I bA MM «n* *ku, «m ImKhm kh* k« aw»ko«aoko •')*> o bk» ium : nw W* kiu W naulu U « UwHu «m i k« k*tt», « Uh*li ihv> i k» Wmk>Wik> hmli»q» 6 k« «oao k« kaakik U* W«k> k» o o* fc*iki«i*«okftm»tt»Akftfe «* ««ui Wkwi a i«t Um«m« |«t k nWU«tMkx4 i km+m « k* U««Mk S4i |mu k» ktt»« i b» imw kMio K««4ul)k H Ua UMMbuk* UMĪ «M Kf««k « k« AkftM « Ufdkht)«l «Ml *fc» kkwe HMM iMk •«U * Mkv «m iOw ;*« iMi« IA imi wUwii «***!»&» U< lwv» n» vm «m * p*«, * k» niiaiw haakv« U UMM u k* knKo» k«U«S «M 6A twi~ ki *» k* l!< iWU Mvkr* u W UiMnkiU WMlimm « bM A k* )*«»*. UVvx» k» UftftfeiU imU <MiiwWfti»o « k» fcftke»ft WiwlhiK» •

. ' H " l 11 • " .... « " weakee» &3m k&i aiaaa h» «aeoa ©b« te» oka 1 ! akau, aku la na koa oka heauk ia i ialnm ma na alanoi mahope alm o I» < i kdbK» kasea; ma kda wa ao ihooi»aka at ka a«bee holookoa aaa o īia k<m aa- ! pani, (Fedr»l) me he paoo-lekei la bo ka-heka, ka elemio ?ka meae. Ua hoo- < una ia *ka la &a kaua lio maklo o Grea. Stoart e okioki akn i ua koa o ke aapani i mahuaehane a i mokumoka hoi i na haaa weliweii o ka la mawaeoa o na puaii i oahaha ino M, oia o Paali Zouaves. Me na pahi ke oki ana, me na lipi ka holn ana, a kahi ka neo, aohe nao puoa i ka paapaa. 0 ka aoao anpnni ka oi aka, ina paha he nui na koa kaua lio o na kipi, ina la paha aohe ahailooo o na koa oka aoao aupuninanae hai aku i k«a lono i ke kulanakauhale alii o Waainekona, kahi hoi o na poo aupuni e noho mai ana me ka manaolana, no lakou la ka laoakila o ka ia hookāhe koko o Manaa». Na na koa o ka aoao anpuni i hee mai ke kahua kaua i hai aku i keia maa lono: A penei iho la ka hoomaha ana me be kuu ana o ka luhi o na aoao a i elua, e hoopau ae i na hana mainoino o ke kahua kaua o Manasas. £ ka mea heluhelu, e kala mai ia'u, he mta hiki ole ia'u ke hai aku i ka nui 0 na make a roe na eha o na aoao elua, no ka mea, aole no i hai mai ua moolelo nei a kakou i na mea o ia »ho; o kailiki wale iho no ika aoao ikaika. Okaoi o na puali koa o ka aoao hema, oia no ka Stonewale Bregade, ua kaua lakou aole uie ke ano ikaika kanaki niaoli, aka, roe he la nui ko lakou aoao pn na uhane demona i kokna pu ai ia lakou, ua make lakou malalo o ko lakou hae, na paila ko lakou mau koa make ma kahi hookahi; a e īike me ka paa ko lakou alakai, }>ela fio ko lakou {taa ana a make, a kaulaua ai ka inoa o kona puaii koa, (Stonewale Bn'gade.) Ma keia hoouka kaoa, na loaa i ko kakou Eenela ka eha ma ka ]ima, aka, he mea ole ia, i ke kono ae a loko, ua piha oia i ka olioli, a {ia tausani kona mau hoomaikai ana ina laui. Ua )iiba na mokuaina o ka hema i ka hauoi' no na lono lanakila ma ko lakou aoao' Ma na kpla&akauhale nui a pau o ka heina, ua malamaia he anaina haipule a uie na hauoli he nui i ike ole ia nuunua, me he la ua hookahi puuwai, a hoi : iho la "ka wai ua lana malie." Ua hauoli nui na |»oo aupuni o ka aoao hema ma Rīchmond, a maniuli hoi o na hana eleu a |>akeio. a kea hoi a (xen. Stonew*le lakekona, ua loaa hou he iuoa ana i moeuhaae ole ai mamua, he " StoaewalL" lla haohao na mea a jmu i keia inoa hon ona. 0 keia ka inoa oko kakou koa i bapetixo ia ai iloko o ke ahi a ine ke koko—wahi a ka me« kakau moolelo o ka nupepa lmdcpcmdemc£ o Ladana, ua hoike mai oia |>eiiei: "I na hora 'iuua o ka hoouka kaua o Mauasas, ua lilo ae ke au o ka lakakiia i na hora hahana loa o ke kauii ma ka aoao o na koa aupuni, ia makou e nana aku ana maluna o na wahi kiekie o ia uka nah<'le." K t 11*1' .1 l/iwi/i i i Uaalelo īho lao lakek >na a Ik* aku la 1 \Vini>ika, iua ke kaiKvha m ū kona mau I luau m*i, n e h<v>p»aiO|*»no i na hana I I ke Kenola, nialuna ona kv*a hou i wait ini 'ih aka nvtlaīo o kv»na ukina a me na i«iali ktv-i e ae no lioi kekahi, ma na wa- | hi a kukoke mai ana, ao na |4tali k> a | hoi malaio o Gen. Lolina, ua hului pau jia inai la malalo o lakekooa. Ka hekoa i o ke kai Ma keia haaa ana, ua hoi hou mai la uo kona maa hoa aloha iuiu o ka make uwUalo o koea malu, i haonuuiawauui ai i ka poioh a w* im |»ilikia ea* he aui, oia Wu) Iw wall Bi*ga«jk Ua hoooohoia «k« lakm ma ua wahi e j»Ui aaa i ibk« ona W ho)t» o Kimwak 1 fca la nua o lan. A. D. ua hiwwwiaia ah« la i ua Puhi Okli la i Bath aow BdaMy. < 0 ke ku»a • )ma hnaaaiaimo «a |mh hi launiUo U» imm naaa « Mwai g*« aku-ua koa o k« * haaa t«« a&a ma«a w»hi o Pak* eaa >m«n ««htW«« lwaabk «kaao Hana *»oteaaa, ««a h«|Mktt «1« ka ia 0 KaiMan»" « iaw* hai i «a «n « p«« « iuaa a«a »ba ÜbM «mm Keuk A«Ma «aaa i obfo ia iliiik «a K ata w* Wo o«a lw«a teihi«tM « «a « (m «*««. 1 hak « lah*w« I mmMmmmM» « MNMbki «mmK ] <Si «t«at« «mMm k* ««» ««a ia «m« ' e« wm« «« «MiWal pimihmk i «imi ; 1 Im UMwa aM k«a # ««llm «fc« IW' I«Im« «M« , h»y« «wknaa, «mm» m m ba kw «bM « hm «h« «i.» ki hhiuK afc« i b tafe«a ««I» •W- j eewewaal U» ImmmmmiNmm mU «m b khMi WaWai «« ka «Im4« « , «* fea ««Om feete*k«tt« et» «Mi. I k«i ImKi «Im la« lalwlwwia i sm«* «a a* &a k*«aa «Im —i a a«* g«la «mmK «kai U, a

» o%iia ~ kiowlēaklo «wle»; ®fā &&««& rfca ke moe k hee&aMi Setßwe, bec*aM I » b h»niaM ißeka, otekda o&ek na !«luaiblaUoaft ilmai Ae&m w i be aoo niā o yaiodMsb Pdtt Olali i b@te ai, hooka!» wak'aoo ka hoooaawa nni ona Ina, He oiaio ka eldb: "oka hoomanaw&noi ka mea e hiki a» oea a pau i iioi ia," pda i kokaa mai ai ka poo hdta o Nufd«wit i kennuaao 0 ka Oiai na koa « aee iloko obtft laoipOi, ka bo oki, a me na waikahe, a peia akn, hookahi bo a lakoa mea nai o ko iakoa AUIom ka tma hiiu, aohe mao hale k>le, a aole no hoi mea uhi e ae o kolakoo mau kiao e hala ai la hoi ke anu me ke koekoe mawaho. I ko lakou haaina aoa aku i ns enemi na hookapuia na mea hoooiialaiualaa» o na anoa paa., oua kapuai wawae o na koa, ua maeele loa i ke ano, pe2a ka hoike a kahi koa opio i ltta aku i kooa makoahine, e hoike ana i ko kkou pīlikia ike anu a pela aku. Ua hu ke aloha o ko iakoa Kenela i keia pilikia o na koa, ka make a ka ai, ke ann, a me na m«i e ae, aohe o lakou mea e ae o lakoo e ana ai, o na OMO hoolana wale no a ko lakou k<aifla. Ua uhi paapu iho la hoi ka han i ka han, aole hiki ]iono oa Uo ke kauo i na Pukuui, a he pakika na akoui a nui ka poino ona Pukaa, haihai aa kolo, lepe ka ihu ona huiia. Aka. aohe nae ia he mea e keakea aku ai i ko na Puali nee ana imua, no ka mea, ua paa iima aku la kkou i na pukaa a me mau mea i loaa iki ka pono ia lakou. Ak», me oa pilikia i biki mai imoa o Inkoo, oa Jilo wsle no i ka ole, aole no hoi i hookanlua ko Gen. lakekon* n«nao no ka liele aoa imua, ua maopopo no iain kana mea e haea ai, me be aniini kilohi la imua o kooa m«ka. Ia I»kekona e hele nei, ke ike waie ia la no ke kahaakHua ana e hookele hou aku In* keiki oka hema; ia Inkou e ane* nne «n* e hiki »ka i Kernetown, halali ana na mea knaa » na keiki puukani o ka Aknu, malnlo o kvkahi o na kenela oia aoao, me he la e kii okoa nii ana ; haupu ae la ka Puhi Olali he ino o maua, ane pii kai eka ale. la wa, hoouna ia »kn la o Col. P*tton, naoa i aUkai 'ka i na koa ma ke ano ki-bakah«ka,ra« ka eleu nui no hoi oia eueu o ka hema, oia iho la ka lnl« o na kaua i kekahi manawa. Mamua ae oka hoouka kana a«o--li ana, ua emi nku la na koa o ka Akau ma keia wahi kaua an«, a« lawe pio pu ia m«i la kekahi mau koa o ka Akau, be 30 ka nui. No ka holo mua ana o kda wahi kaaa ki-h«kab«ka, nol»il«, aa hookaa hou aai U o KeneU lakekona i kekahi mae aaahele koa maUlo on«, e hooaka kaua «ka I i ke kulaoHkanhale, a«oa koa a paa e ro«Un>a ana i u* kulanak inhale 1«, na seku ia aku Ukon e na kwiki o aa Puhi Ol«li U, me he h«o U a k« wai noi, ko« opwia <ile iho. Ua boo*4a nke Una iioa o k« UeSii i ke «Iq*lu' ana i oa koa holo walo «» k« Ak*n, a k*« b>« kela ad> *o o k<« m*tliw«*i k*a hana, ' Ao ke ko« «o k>* hol«v ke lsoU> U hoi «• h*4*» *i,'' U* ike im boi na koa n«m j |Mibi <ti«li n«i. he «««aelu ke aUani i ka nok* »-»i k« «l«Mila, okapo o ka la ; h* kea aka p*«kiki. O ke«» hooili k«a< an*, oi« bk«ki o tta poaaa hnibai kehan i ik* ia m« i« w>hi. Ike iho la aa P«hi 01-li aei, n« ke aU e hiki aka ai i Bt>meajr, aa haawi ia k« kaaoha aa«la«a o ka p*» «li hohmko«, K ae« aka iaaaa, o B*na«ev k« iba o k« «aok« % i hamli ka«a ak« ai u« ko« ok« *« bmmi ea«lt« | aa k««ki pep*i,o k«h o ka 4k«a « m«ltt «aa U fN« k« m keia waki »«««««, a ao ko lak«« bima ; h«aa<s ** «atki aaai U %a ewaa» a ltfck i «a«« U ka aa «aa o a« ea«a oka&ka*,) I hoosa«» okai la a» ka P«hi mik o ka a k««ka ak« k i «a koa ok« Akaa, aaa ha upaU la, a ak« »bo U ka k«ka i Aok m i «aa««ewaikaaMMkoa*! U «l«nkai>a ak« i «a kaa o ka Aka*> i y«k«g mm a*rt aka, a «« «aa «m * hik» poa»ak« i Bai»ray % tJfc« ta k ««• oaa « aa kv«« « ka b« ta aak«. Pm> « M Uk«« I fc* «ate «« a ka «aiwĀ, Hwm kka«kela«mkeia«aa« UkMai, «£aft «a k«a aka Akaa, O k«W«> a« *«a kaa • , «*. A kiki Üb« i ln«ait, k*" ! iW U » &»**«s kefe«& i «a««i k*sa kah Aa» lak«l^a i «• ka S6*aa«mH Ih i W«thM)ar maamaa «M «a p&m « iWiy. «kai kaawaia ak« « 0««. « t« CU. « kt«« ia i ka wa i kiaaMa lba «i «k l«a • 3a% t Ak*« U «Nk gw«kai«a «k« U i». k*U k«fa « ka llala«Mii « T>-%m li , «M % kai» i* « } k« m «« ka«l» tm «a «a«» a««tea> ; «*•*** M*«t*t« M **fc ha»«iK > «bk> ba« «a «m k«ak« «*k : .W 1 Kft s