Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 36, 31 August 1876 — Ia Lunahooponopono o ke Kuokoa a me Honolulu City. [ARTICLE]

Ia Lunahooponopono o ke Kuokoa a me Honolulu City.

K k \ I. \uri !Iv\vMl k: ' <>r :— A).i jh?i kn lu'hi '<"> <> KuokiM, n;i n>:i n i>< v> k > I,unnh<>jH>'io|M v i!io ki- /v'<■>' •i. m> k > m n> i-> ■> '«:i ()>•>:» kū ii ;*>\ i i k.r 'i i i i i ! >> >> il C: !>"i«<>iii«» ;>iui i k.i iu >i<> II I l. I I l'll :ik >:•< < >1 | iiolki i» «. i i lUI II I II IMi |< I i | H ik !k' 1 , llf pll Ml < <k« •:> (|<>. <• .tk.c .'iM.i i> li i t<<: o 'ii >i i ki< m īk.Mi im.ih llio » 1 lilllll il:;l c kvī ni ikoil illiil M:,ka;»i ; ;i <>*• <ko o ktk <la <k < :uk<>ti s |i iu īm'i i o ll.i >au fi«- j> >t* n.u- u n-. K«' O t;!<■> iu;i •< l.'i ~i!i,> •;> < •.! . •>!.> :t t:i. II -II >! iiu k' . n:< koe <n i m<u ! k. Ku •i .-k.-i--iiawni, » u;i lioik ■ nni <> k.t l'.i,iku .">t> k < oiakoii ī uhaki ai A iwe ■ n<> ho?' m.tkou i k.i mii o ko l.tkott iko k ui.t >\ .<i, mali;i!o, a lu> kou uo hoi ,i ka unn i ni;i < i.i Lkiui, i'i.i |>a!u o k«v lakoiī k >mo i u<> lio iolulu u«'i, m » u t |»v> i.,*ik.t» ui.tkoo, !ilo h<»i Uk<>«« i lih'i *ihvwt?lu> ih» kvU Ah.noit iv». A<>!*> u»skou tn «Iml<> oia p.tuku .->6 i nonoi ho« ai i <l.il i, l* * ike' uiAkou, <» k* liana i k<>e ak\ iā ali»oU>;o, uv»»ui loa 11.1 moi i kvK\ a o hanriu» vl *U a koi i AhaoWlo i ho.»k»*wale *i no k >n» iuau h' » j» >i»o , ua pau v i&, ii .h i.i l,t kn <i»fa i' h«M ai kv> liooi»au ik< hxiix 'UHinwa *«• o k,i hvK>kuu«* &na ōk< A>iaoUSi>. A j>< «e» ko <u >«» kt>> u m»i an i; Uooilol o. K h«»»h<»!oi* o kā Moi, * mo k \ \h*<>U>N> o ko ll»«nu !'*<♦ Ain», i .tk«Mk«v« ilo ko o k» Ah»oUlo Kānawa* o k<> Auf»unL r«ukti ) K hvx>ka*«a!ri&. a nit» kvU ke hvK4k**wid«' ho« ia iwm »a l>ata K»»m> l'a«»ai)i Kiima H *nor\, mai k»k«» a« o k« VVaib»Hia Auihiiu. no ka «ku aua i ua |ik» |hmkm o ka Ah*oU4o o l£?6. Mamuh o ka Pank* 14 o Jw» K«m«k«N«' «r»i n« h\aa i llai# Ab««tt>h> ka >H*»a lio.»k*hi u»*! j!v> ilioona Uni, * aimki «nai « k»>k.a'>« ii»au «)a«a M4»ifc*k« mwii «» ka w«» !»■ il» v k.« *('i'v«><'. « «• l>vHv)(h» 1 kv4 <!<l I klli'i'U < I i.\k :i ««*«(««<« A«' i«4« j»U«H i k « «< 11* |-v«e «k.4<u.t« a« i k«> «»i«'i4» *r u* ku«r «Hakoa i lvam«ikM»*« ai * r S»i«v» i k<> Uko* H««vmo k«? H<><tia «mm > a k» ■*«■• m*i lsk«>ti, ho n*ati|«» *k»k..< u

r t ~lite!R»4-kek&in kahua o ko makoa kula-; ka!Pā»ka 31. Ua hanaia kela olelo hooholo ma ke ano Kiieawai; & oa waiho ia imua olka Moi, a u& kakau iaosi& © ke Alii ka Mai raa ka la 26 o keia malama. Ua kae ainei raakou i ke .Kamakanawai ? Ua kue a«ei ka Moi i ke Kumakanawai ? Owai o Ma poe? a o k<v Ukou Hui paha, ke olelo »ai, ua kiie makou i ke Kanmkanawai ? He ha«rawa nui ka mea e olelo mai ana, he kue Kumukaaawai k>*Moi; a pela hoi ka Ahaolelo. Ke manao nei makou, o ko lakou nei ano hooio naaoli, ua laive ae lakou i ke ku iaaa hoakamai, a olelo mai, he poe kue makou i ke Kumukanawai. A ke olelo mai nei, " he poe makou i hoohiki e hooeini i na lilo; aka, ma ka makou hana ana, ke pakaha nei i na d.ila." Ae, eia no makou luamuli o ka makou ae ana. Ina aole makon e nonoi hou i dala, aole e hiki ana ia inakou ke noho hou i na hana i koe. O ke koikoi o ka hana ka mea i koe. īna aole makou e nonoi, a e haalele .paha i ka hana. ua ike makou, o ka halele ana ka pilikia nui. Aole i ike keia poe makilo i ka nui o ka hana e waiho uei imua o k < Hale. Eia ka«Bila Haawina, aole i piu na liaaiwiua ma kona heluhelu elua ana. Ina e h<iale!e makou i £eia hina, he oui na mei e loohia ana e keia poino. Aohe mei e ola ai 110 ka Moi, na Haawina Hoomau, aa oihana Kahina, na oihana Hookolokolo, a me na mea e ae a pm Pilikia na haua hou, pilikia ua pmhio, pilikia na mai o Kalawao. Auhea ka oi aku o ka p >ino a makou e h-\na ai P (J ka haalele anei i ka | haua, a hoi aku ? A o ka hooka iwale pa- | bn i mau da!a hou i mea e hiki ai ke hooj p-\n pono i ka hana ? Ua kohu pono anei j ka huaolelo /«oAa/i#i no makou, i kuamuaniu ia mai ai makou ? Aole anei ia makou ka mana oia niev ? A6le anei o makou kn mea kupono e puunaue maikai e like me ka pono a makou i manao a\ ? He wahi li« hi iki aneā o ke kule&na o ka Luua 11. a >ne ka mea kuai awa nialuna ae o ka inakou haua ? Keu laua nei o ka mahaoi ' keu o ka hookiekie ! ! | Ina makou e haalele i ka hana no ke da. j la ole e 'hiki ai ke uku ia na lilo o kela a j nie keia hana a ka Ah lolelo, ina e koomau i ia aku ka hina, alaila, e lilo auanei ka hana o ka hoolilo ana i ke dala i kekahi aha e, a he pono anei ia ? lle oi loa aku ia o ka haihai Kumukanawai. E hiki anei i ua m.i u loea kanawai ueii | ke olelo mai, o na hoolilo ana a na Ahaolelo i hala a me keia Ahnolelo iho nei. e hoolako mai i na j»epa, j»ocleta, inika, j>eui, nupepa, wai hau, malalo o na lilo o ka Ahaolelo, ua kue ia i ke Kumukanawai ? A ! no ko laua hoike mua ole i ko laua kue no j keia mea, me he mea la, ke hoapono nei i laua. A e hiki anei ia lana ke olelo mai. j na kauoha ia ma ke KiimuKanawai ua mau l hoiililo aha la ? Aole. ! I kekahi mau kau . Ahaoleio mamua, ua ; hooholoia, hoolakoi'i e ka makai o ka kale i papa ahaaina avrakea no na Hoa o ] ka hale Ahaoleloa ua ike ia anei ia man • hoolilo ana aia ke Kt mukanawai r Aole. | Pehea la i hiki ole ai i la mau akamai ka- : nawai nei O kakou, ke lioike pu mai. o keiu ' kekahi mau hoolilo an i i kue i ke Kuiuu- ) kanawai. Eia koe, ia laua nei phonhewa nei ia ma- ; kou, ua kue i ke Kiimukanawai: ke aa' nei laua e hooUi pu aku i kei* ino maiut a • <> !t'i |ui hiw i o k t M«ii. no ka 'im'v 11 > hv».-<. p ' v' um oi:v i koU olelj li : u u i li,h>;!i pu nk;i jioi i kei i inei ilun-i o m p.Mhivvi ; 0 k.i Il.'i'iii': - ! Moi : ihi k i i.iot. ei-» kek hi 1 k >k .« i iuii i k i h.vko :c a i u:i ole'u : iiolo la. "** .Mi.iaim-na m »kou iv J. I". Kawuiuui, A. Kalauli. J. S. Kekuk iHikō a me Mose* N ikuaan. i ko lakou owiu ou aua o ka Moi a s:»e K«v:ia iivK>i.i>ia, ho kue a ]je>pvk:vh'» hoi i na dila o ke Aupuni. i 0 na oleio aw.thua, a opu ino mai ka , Luua Hi>oponopoao mai o ke Kuokoa a n»e ; Mo>e Nakaaau i kapaia o HoiuUulu 0:IT ; aole a makou p>ne ia laua no ia nma, Sviie e hiki i ko makou kulana, e Inluku pu ot« laua iloko o ke kio lepo a laua e haunaka la. me na olelo pelapeia ; a i hiki ole i ko m|kou kulana e kukai pa ake me lana, a me lakou paha. O makoulhk Lunamakaaiuana i hnike iooa ia ma ke Kuoko% Heiu S5. Hale Ahaoleh\ Au#. iH, !$?& H«T. J. F. Pooc« ; m . He uu hwu ka'u • kiū aku xm ia o*> • naa hai ia • kookoeno iko «na Ka Laai'l i ike wai na «aakamakao kaaa nm Uawau a Nuhau i ko lamu nea hoa, 4* k«ta: i 1 ka la o X*g. mik, «a WaUle aa i* LakaiaaiuiMk • koio aka »e Laanai • wate> wa i ka ahaaiaa a ka iiaku , ia'e mai««a « ka «raapa imwhm o Lanai a m« Lakaio*. U4ie »Uo la a« ia ke k«i««kfh la o Lmmi, «a kao4v>a ka «ka4«Kita o LaMM mai ka Ak*iaaakakiko o »a o Ma«i, a imi ka http* Uiwu «m m 1 ko*« k»ike aaa i k*ta nmi ak« a« »a Kamnwi» «»«wiak k« «am« e k«*> koa f l>a«e «mu k<4*» »a m kon*»»*» ata pe«*e< aae, iioko e k«kaki «Ma iMAaik ei«a .V l iue JSala ak« «a k«t na n«a ki ..tak;<-> a « kiMijf»> ( kio o Ua««ia i o»ku kekak< imaMJM|t kak«rat *»*. * kofeo» k*k*a*p«fe «« K««a i»oa t wa*e«s « K«Uakaa as»e & U4iav i ke koiK» a*»a. «« f>nk« ka k*-

pe, oia ke kakasapab, » Mihap» » » kdbo. ana, q& ta&(» hou ia shb Ini»' na«» e Kaoaihilo a ma B/ K iliortlwtiim»,"%ai»aa ko kakon k&huaapule, da Jk» ponu e kno> koa kakon mai ka Ahalnnakahiko mai, a me ka Papa a aa kakoa bo e malama i ria hana ma ke aao he ekaiesia kaokoa. M&hope oke knka ana, hoohoioia iho la "e kuokoa ka ekaleeia o LaaaL'' Ua waiho keia ekaie&ia me kō kaokoa maln, oiai ka mahap o lune a hiki i s ka ia 13 o Aagate. . I ke ano molehnleha ana iho, pae akn la makou i Kahalapalaoa, hni pa me na ka« maaioa, moe malaila ia po a ao ae o ka la Sabati ia. Ika hora 10 paha oia kakahiaka, akoakoa mai ana na kamaaina, a ma. hope iho o ia manawa akoak<» aka la makou iloko oka laakini. Hoom&ka ia ko Kula Sabati inilaio o ke alakai ana a Mr. S. Lokai, me ka himeai, ame ka pnle. A pau ke kula ana, na hoike aka an i ko'n manao, oa iohe ao ma ka moana aa kaokoa ka ekaleeia o Lanai oei, pehea, he mea pono anei e maiama kakon i ka ahaaina a ka Hakn i keia la ? Pane mai lakou, e hapai no, me ka iokahi oka manao. Ike iho ia au aole i paa ka puka o ka'n hana, ia wa hoolaha aku ia an ia lakon, aia a paa ka ahaaina, o noho mai ke anaina e knka pn i ka mea i kuokoa ai ka ekaleeia. Hapaiia ka ahaaina berena a ka llaku, a paa ia, noho iho la ke anaina, kohoia o Keaiakaa i lunnlioomalu. Waiho aku ia au i ke knmuhana. Heaha la na kumu i knokoa ai ka ekalesia o Lanai nei ? Ano keia ninan, ua lawe ke anaina a noonoo. Kn mai o Kaholokahiki he huahanau a hoike mai, no i ka hana pono ole o ke kahu i t\oho ai maI tuua, oia o Rev. N. Pali, na lawe i ke dala «i ka ekalesia i waihoia ma kona lioia. Ku mai o Apiki he hauhanan no a hoole mai, aole makou i kanmilio iki ia mea i hoike ia r\e nei e Kaholokahiki. Ku mai o Kamai he luna a kuhi pono akn ia i ka innahoomaiu a me na kaoaka no laua na iuoa o JKr.uaihilo a me Kahoohalahaia ke ole au e lohe hewa na iakon keia i imi ma nka o Lanai. (aole nae lana iloko o keia halawai a»a) Ai ka hui ana maanei, na ia man kanaka no i waiho mai imua o na hoahanan i keia maaao, e kuokoa ka ekalesia o Lanai nei, o ko makou hooholo iho la no ia kuokoa ana. Kn mai hoi ka Innahoomaln a pāle nona iho, a noi mai ia Kanwenaole e hoike aku i ka moolelo o na man halawai ana nei a lakou. Hoike waha mai o Kauweaaole e like me na mea i hoike ia mai ia'u maluna o ka waapa, a me keia maaao hou. lua e kuokoa aua kakou mai ka Ahalnoak.ihiko mai o Maui a me ka Papa Hawaii, alaila lulu no kakou i ka mahinahoo, a na kakou iho uo, aole na ka Papa Hawaii, ma- ! hope o keia, hoike aku ia au i ko'u manan | imi iho nei kakou ina knmn, aua hooie ; n;ai uei no hoi oukoa, aohe kumu, oolaila, ! ina pela, ke noi nei an e hoopaa i keia knj okoa ana. Ninan ka lanahoomain, aua i hooholo ia ka ioa i ke kuokoa ana, j a e noho no e like me kona kulana mna. Iloko o keia mooleio, he mea knpanaha I ka ike ana iho ua kuokoa ka Ekaieaa o I Lwmi, mai ka niahina o lune a hiki i ka la I lo o Augate, me ka lohe ole ia a ma ka la : i hoike ia la ua hoopau ia kona noho i kuokoa inalu ana, i O ko'u manao, he kumn no o ke knokoa J ai a, oia hoi ka hookomo ia ana aka o keia , mauao e kuok«.va e kekahi makamaka o ka- < koa, ina aole oia e waiho i* manao ina aole e kuoko.\. Ona dala i lawe i.> »> ke kahu niiiLi, un pm no i* i ka ho pouopono ia a : ua luKipm ia aole i kala. kr piipii aku fsoi au i na ek*lej k-\:uj >>le» mni e like me keia ; ekileMi, n>>le i nōonoopoūo'nku i keknmu ī o ke kuokoa ana, akt, puni w-ile a>cn e ku- ' ■ "J. R ll\xaiKr. ' I.*h«innlnna, Aug. 1?, 1