Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 35, 24 August 1876 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Ekolu.
HELU 10—SABATI, SEPT. 3, 1876.
Kumuhana.—KA ONA.
Pauku Baibala.—Solomona 23; 29—35.
29 Ia wai la ka uwe ana? Ia wai la ka poino? Ia wai la ka hakaka? Ia wai la ka nuku wale ana? Ia wai la na palapu loaa wale? Ia wai la na maka ulaula?
30 I ka poe e hoomau ana ma ka waina, I ka poo e hele ana e imi i ka waina i kawiliia.
31 Mai nana oe i ka waina i kona ulaula ana, I kona aleale ana ma ke kiaha, I kona hu ana a maikai.
32 Mahope iho, e nahu mai me he nahesa la, A e pa mal me he moonihoawa la.
33 E nana auanei kou maka i na wahine e, A e hai aku kou naau i na mea ino.
34 E lilo ana oe me he mea la i moe iho mawaenakonu o ka moana, E like hoi me ka mea i hoomoe ia ia iho ma kahi oioi loa o ke kia moku.
35 Pepehi mai lakou ia'u, aole au i eha, Hahana mai lakou ia'u, aole au i ike iho; Ahea la au e ala'i? E imi hou aku no au ia mea.
Pauku hoopaa, p. 31, 32.
Mele—Him. 460. 8—6 Leo— Farewell.
1
Kakoo, e ke 'Lii mana e,
I pahikaua nau,
E o i kou mau enemi,
I lohe mai lakou.
2
E holo lanakila ae
Me kau olelo mau;
Kau pahikaua mana nei,
E malu ai ke ao.
Pule no na aina naaupo, hoomanakii, ona rama, &c.
———:o:———
Na Ninau a na Kumu.
P 29. Ehia ninau iloko o keia pauku? Heaha ka ninau mua? Ka lua? Ke kolu? Ka ha? Ka lima? Ke ono?
P 30. Pehea ka pane ana? He oiaio no anei keia pane ana? He poe ike maka anei kekahi o oukou?
P 31. Heaha ka mea i papaia? Ehia mea e pili ana i ka waina iloko o ke kiaha? Ulaula—Aleale—Hu ae. No ke aha e nana ole ai oe i ka waina e mea ana pela iloko o ke kiaha? No hea ke kuko?
P 32. Heaha ka hope o ka nana ana i ka waina? Hai ma ma Iakobo 1; 15. He oiaio anei keia hope?
P 33. E nana auanei ka maka owai i na wahine e? Ka maka o ka mea ona paha. A o ka naau owai e hai ana i na mea ino? Ka naau o ka mea ona e hoopuka mai ana i na olelo namunamu ino iloko o ka wa ona.
P 34. Owai ka mea i like me ka mea e moe ana mawaenakonu o ka moana? Ka mea ona paha iloko o ka hihio ino. Ua like hoi oia me wai? He wahi pilikia loa paha ia e moe ai, ma kahi oioi loa o ke kia moku.
P 35. Owai keia mea i pepehiia a hahana ia, me ka ike ole, me ka eha ole? Heaha ka ninau a ka mea ona? He ninau paha keia, he haina paha? Ke olelo nae ia a ka mea ona. Aia a ala mai mailoko o ka ona, e imi hou, a inu hou, a ona hou no.
Mele—Mele ona. 8—7 Melekike.
1
Nowai la ka u u ana?
No ka mea ona no.
Nowai hoi ka po poino?
No ka mea ona no.
Nowai la ka nuku wale?
No ka mea ona no.
Nowai hoi ka maka ula?
No ka mea ona no.
2
Nowai la ka hakaka la?
No ka mea ona no.
Nowai hoi ka maka pehu?
No ka mea ona no.
Ino wale! e ka ona!
Hele pela i ka po!
Moo nanahu, niho awa!
Mai hoopili ia makou.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua.—Heaha ke kumuhana? He mea kahiko anei ka ona? Ma ke aha i ona ai o Noa? Pehea ka poe hoole, aole he mea ona ka waina? Kue lakou i ka mea i ike pinepine ia. Nui anei ka poe inu waina? Nui wale paha, kane, wahine, ka poe hanohano, ka poe hookipe, a hookipa ia ma na ahaaina. A pehea? He mea maikai anei ka inu waina? Ehia ninau e pili ana i ka ino o ka inu waina? Heaha hoi ia mau ino? Hai mai i kekahi mau pauku e pili ana i ka inu waina, inu rama, i ka ona, &c.? Sol. 31; 4. Isaia 5; 11, 12, 22. Kekahuna 10; 17. Sol. 20; 1. Isaia 28; 1, 7, 8. Hosea 4; 11. Epeso 5; 18. Ioela 1; 5. Sol. 23; 28. 26; 9. 1 Kor. 6; 10. Luka 21; 34. Roma 13; 13, Gal. 5: 21. Nahelu 6: 3. Pehea ka mea i haawi i ka mea ona ia hai? Habak. 2: 15.
Na keiki.—Owai ka poe kahiko i hoohiki a haalele loa i ka waina? Ieremia 35; 6. Na mamo a Ionedaba. Pono anei ke lilo oukou i poe mamo na Ionedaba ma ka hoohiki e haalele loa i ka waina, me na mea ona a pau loa? Ae, ko makou manaopaa no ia, aole e inu i ka waina, i ka rama, barani, gini, awa, okolehao, bia, pota, aole
hoopa, aole hoao, aole lawelawe. Maikai loa ia. Nawai e kokua i hooko oukou i ko oukou hoohiki ana? Hai mai i na pauku hoopaanaau.
Ke kula a pau.—Nui loa ka inu waina, inu rama, ona rama, heaha ka kakou e hana'i i hoopauia? Pehea na aha puali inu wai, kinai ona, kinai baka, i keia wa? Ane make paha. Heaha ka pono? E hoala hou paha. O ka ona anei kekahi kumu o ka emi o keia lahui? Ina pela heaha ka pono?
Mele—Mele hou. 7—6. Leo—Hosana Kamalii.
1
Kiaha waina ula,
Moonihoawa nae.
He make hoi maloko,
Mai pa, mai lawe ae,
Mai nana e ka maka
Ke piipii a hu ae,
Mai ae ke onou ia,
Hoole a hoolei.
2
Ie su ke Kahu pono.
Kokua ia makou
E pale i ka waina,
Na mea ona a pau,
I ole e lawelawe,
I ole e hoao,
O kau mai na poino,
A kanikau a mau.
Pule a hookuu aku.
Haawina no Sept. 10, Sol. 31; 10—31.
HE LONO MAI KA PAEAINA O MEKALA MAI.
TAPITEUEA,
APE RILA, 15, 1876.
RE V. B. W. PALEKA ; aloha nui oe a me Paleka wahine. No oukou a pau ke aloha nui, a me ka malu mai ke Akua mai. Ke kakau penikala nei au i keia palapala ia oe, me ka hai aku i kakahi mau mea o Tapiteuea nei.
No ka hana a ka Haku. — Mai ka malama o Okatoba, 1875, a hiki i Maraki o keia makahiki, aole holopono na hana, ua nui ka ona ma ka aina a pau o Tapiteuea nei, a ua komo aku kekahi o na hoahanau iloko o keia huikau ana, a ua kapae ia ka poe oia ano, a o ka hapa nui o na hoahanau kupaa no ma ka pono a hana no me ka ikaika a o na kanaka kue i ka pono, hehi i ka la Sabati a hana no i na hana ino.
No makou iho.—Ua make ka maua keiki hou iho nei i ka la 11 o Ianuari. Ua pau i ke ahi ko makou mau hale noho i ka la 3 o Maraki. Penei ke ano, he mai nui ko Maria, he eha ma ka umauma, aole ai i ka ai, o ka wai o ka niu oia ka mea hiki pono iaia, i ka la 3 o Mar. ua ono iki i ka poi, a ua kii no au e wehe i ka pahu poi, a he wahi ai uuku no, a ua hele au e ho-a i ke ahi, me kuu olelo aku i ka mea ho-a e malama loa i ke ahi, ae mai no oia, a o ko'u hoi mai no ia a komo, aole i noho iho, kahea koke no kela kanaka ia'u, pau ka hale i ke ahi, aohe nae o ka'u ahi, ua holo ae kekahi keiki a'u me ke ahi me kuu ike ole, a ua haule paha ka hunahuna o ke ahi, a o ka a koke no ia. I ka lohe ana o Maria i ka pau o ka hale i ke ahi, ala ae la a hina, no ka mea, he mai nui kona, aole hiki ke hele, a na'u no i kii a kauo me ka ikaika nui, a waiho iaia ma kahi mamao, kii aku i na wahi ukana, aole hiki, ke hao la ke ahi, a he mau wahi lole uuku kai koe mai ia'u, a hao iho na kanaka aloha ole i keia mau wahi lole uuku i koe mai i ke ahi, a me ka ai. I kuu kii ana i kahi aahu i na kanaka, ua lele mai lakou me na mea eha e hahau mai ia'u, aole nae au i makau, aole nae lakou i hoihoi mai i ko makou wahi aahu a me kahi ai, he keu ka lokoino, a me ke aloha ole.
No Marie Kapu.—Ua make iho nei o Maria i ka la 9 o Aperila. Elima mahina kona moe ana i ka mai, ekolu malama aole ai i ka ai, o ka wai o ka niu wale no ka ai kupono iaia, ina e komo ka ai, o ka luai no ia, iloko o keia mau mahina ai ole, ua oia mau no ka ikaika o kona kino a hiki i kona la i make ai. O kona mai, he ake pau, ua pau kona ake paa no ka ikaika o kona luai; ina aole i pau ke ake paa, ina no aole make. Kamailio mai oia mamua o konamake 'na ua noi mai oia ia'u e kahea aku i na kanaka o Tapituea e hele mai e lohe i kana mau olelo ao ia lakou mamua o kona make ana, a ua hooko no au i kana olelo, a ua hele mai no na kane na wahine me na kamalii; i ka hiki ana o na kanaka ma ko maua wahi, ala koke ae la oia a lalau i ka noho, a noho maluna a nana aku la me ka uwe, a haawi aku i keia mau huaolelo: "aloha oukou, e kuu mau hoaaloha, na haipule a me na makamaka aloha, no ka piha o kuu naau i ke aloha ia oukou, nolaila, ua kauohaia'ku nei oukou e hele mai e lohe i ka'u mau olelo ao ia oukou, a eia no ia: Ke nonoi haahaa aku nei au ia oukou a pau ano, e haalele oukou a pau i ko oukou mau hewa i ka inu ana i na mea ona, a me na mea a pau i inaina ia e ke Akua, a e huli mai oukou a pau mai ko oukou mau hewa mai, a e manaoio aku ia Iesu ke keiki hiwahiwa a ke Akua, a e hoolaia no ko oukou mau uhane, a i ole oukou e haalele i ko oukou mau hewa, e iho no ko oukou mau uhane iloko o ke ahi pio ole." A hookahi pule mahope iho make aku la o Maraea Kapu.
Ke holo hou nei ka hana a ka Haku ma ko'u kihapai i keia wa. Ua maluhia na la Sabati. Ua ala hou mai na hoahanau, ua hoi hou mai la ka poe i kapaeia, ua pau ka ona, ua holo pono na halawai Poakolu a me na Poalima.
E pule nei i ke Akua no ka hana ma Tapiteuea nei, i mau ke ola ana o ka pono. Owau no me ke aloha nui ia oukou a pau; Kau keiki iloko o ka Haku.
W. B. KAPU.
Pono ole ka hana a na Lawe Leta o Puna.
E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha:
E oluolu oe e hoike ae ma ke akea i na manao e pili ana i na hana a na lawe leta o Puna nei, i ike mai ai na poe oihana i ka hana a na kauwa lawelawe.
O na Poakahi a pau, oia no ka la e haalele ai ko makou lawe leta ia Hilo no ka alahele makai o Puna a hiki i Waiohinu, Kau, a he mahalo nui ia kekahi o ka mama ma ka hele ana, a he hala ke kanaha mile ke hele i ka la hookahi.
Eia ka pono ole i ike ia, ina e hele mai a hiki ma kahi e hookipaia ai, o ka noho loa iho la no ia ilaila, heaha ka hana? He pa wahi kiaha uala paha, noho iho la a poeleele, a aumoe loa paha, hele mai la, aohe e kipa ma kahi e wehe ia ai na leta, kipa aku la he wahi okoa, hoea mai la, ua hele kela a puia i ke ala kanahele o Panaewa.
Eia ka lua, ina e kipa ana ma kahi e kipa ai, o ka haawi aku la no ia na ka mea e e wehe ka leta, a ae aku la no e lawe ua mea la i ka leta a kela a me keia, iaia aku la ka leta Poakahi a Poalua ka waiho ana o na leta me ia.
Aohe malama pono iki o na lawe leta i ka leta a na kahaka, a hoihoi pololei a ka hale e waiho ai, a ilaila iho la e wehe ia ai na leta.
Eia ke kolu, o ka ike ole o kekahi o lakou i ka nana ana ia waho o ka leta, a me ka inoa i kakauia, nolaila ua hela i o i o na leta, a hala ka wa pono, no keia ike ole, ua haawi aku la na ka mea e e nana, ina paha e hiki i kahi loihi o ka noho ana o na kanaka mai ke alanui aku, a he leta nae ko laila, nawai la e nana, na ke ahuawa paha auanei o Waikiki.
Eia ka ha, o ka hele i ke aumoe, kani ka pu ia wa, i ka wa e hiamoe ana na kanaka. Aole anei he kanawai malaila? Na kakou ia e noonoo.
Eia ke noi i na poo oihana, e pono ia lakou e hooponopono me na lawe leta o ka apana o Puna nei.
O Hilo, Kapoho, Kaluaopele, pehea iho la la na wahi i noho ia o na kanaka, he mea pono loa e wehe ia ma na wahi e ae kekahi, e like me Keaau, Makuu, Koae, Keahialaka, Opihikao, Kaimu, Kalapana, Panau, Kahaualea, no ka mea, ma keia mau wahi ae la kahi noho o na kanaka.
E ninau iho paha auanei kekahi, pehea la ka e pono ai ko laila mau leta i na wa i hala'e? Ua wehe ia na leta e like me ka'u i hai ae nei ma na kumu mua ekolu.
I kekahi wa i hala'e, ua lilo kekahi holoholona me ka eke leta i ka nahelehele i ka po a ao ae loaa. Kekahi mea leta i poino.
Ka La 31 o Iulai ma Lahainaluna.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
He mau la mamua ae o ka hiki ana mai o keia la hauoli; ua liuliu ae makou i wahi mea paina no ka hoomanao ana ae i ka La i Kuokoa ai o keia Aupuni; a i hoomau ia ai hoi ka welo ana o ka Hae Hawaii.
I ka wehe ana mai hoi o ke alaula o ka malamalama, ua uhi paa ia iho la ka ua Paupili ma na kualono a me na awawa: Me he la e hoike maopopo mai ana, ua huipu mai na laau uliuli o ke kuahiwi e hauoli pu no ka la i Kuokoa ai ke Aupuni Hawaii. A oiai e welo ana ka Hae Hawaii ma ke ea, ua kalae ae la na lani. A ua lawa hoi ka manawa o ka hauoli ana o na lau lipolipo o ke kula, a o ko na mea kino uhane hoi koe.
I ka hiki ana ae i ka hora 12 awakea, ua akoakoa makou ma ko makou keena ai ma Hale Pai, ua hele wale a luluu oloko i na lau lipo o ka uka anu o Halona, a ua wehe ia na hana o ka la, me ka hoomaikai ana aku i ke Akua Mana Loa, alaila, ua hoonuu iho la i na ono o ka papaaina, e aki ku ana i na io liu, i na kohi kelekele a ka puukolu. I ka mao ana ae o keia haluku ana i ka hala ka wai o Hanalei; ua hone koke mai la ka leo o ka ohe a ka poe Puhi Ohe i ke mele ana mai o ka leo mele o
"Kuu Aina hanau e,
Kuu aina makamae,
Aloha au
I kou mau kahawai,
Na kualono e,
Na kula uli mau,
He oli ko'u.
Alaila, ua mele ia mai la ka leo, "Before all lands in East or West." a pau ia, he haiolelo na George P. Kamauoha, ma ke poo, "Pakele ke ola mai lilo." O kana mau wehewehe ana a pau, ua pili pono wale no i ka La. He mau himeni mahope iho, i anoni ia me na leo nahenahe o ka ohe; me he mea la e hoike mai ana, ua huipu na puuwai a pau o kuu mau hoa o ua uka iu nei iloko o ke aloha Lahui a me ke aloha aina, me ka iini mau hoi e malama mau ia ka hoomanao ana i ka la i hoihou mai ai ke ea o Hawaii aloha.
O ka himeni hope, oia no ka leo mele o
"Paa kuu manao aloha,
Paa mau, paa mau,
Paa kuu manao aloha,
I ka aina hanau o'u, &c.,
I ka meha ana iho o ia wawalo eehia, ua kamoe mai la o Mr. Dwight D. Baldwind no ka pono o ko na kanaka Hawaii malama ana i keia la, e like me ko Amerika hauoli ana, no ka mea, ma ia malama hookahi no keia mau aupuni i hoihou mai ai ka ea o ka aina, no ia mea i ike mai ai ko ke ao a pau, a kapio mai la ka lakou mau palapala hoopaa ike aupuni, a launa hoaaloha, a sila iho la i na huaolelo, "ike aku ia Hawaii ma ke ano he aupuni kuokoa." Ua kokua mai o Rev. Mr. Hanaike no ia kumu hookahi, me ka puana pu ae; "Ma keia la wale no kakou i ikeia mai ai he aupuni, he mea ole wale no ka la 28 o Novemaba, ke ole ke ea o ka aina e hoihoi hou ia mai i keia la." A mahope iho o kekahi mau hoonanea ana, ua kuu ia na hana me ka maikai.
A ua hala aku la ia la me ka hauoli pu ia e makou o kona mau hora hope. A ina e ahonui hou mai ke Akua a halawai hou aku me ua la hanohano nei o ka makahiki e nee nei. SAMUELA KAMAE.
Lahainaluna Seminary, Aug. 1, 1876.
Ahaaina Hula Hawaii.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Mamuli o kou lokomaikai palena ole, he wahi mea hou ka'u, a nau no hoi e waiho ae i ke akea, i ike mai ai na keiki puni mea hou o kou mau wahi ailana.
Aia ma ka la 9 o Augate, ua wehe ae la o S. Kane a me kana Ewa, he wahi paina no ka la hanau o ka laua kamalei; mai ka hora 7 o ke kakahiaka, a hiki i ka lawe ana aku o Lehua i ka la. Ua hoomaka ka ai ana ma ka hora 10, a hiki i ka hora 12. Ua kena ia ka hula e hula; ua noho mai la o Kekuewa (k) me kana mau haumana 6, me na ipu i kahiko ia me na hulu kahili, nana aku no hoi kekee ke poo i kana mea o ka haanou i loaa ka leo kiekie, nakeke no hoi na hua liilii i hoo ia iloko o ua ipu, pau ka lakou hula ana ma ka hora 1 ; ku mai hoi o Peleue me kana mau haumana 5, me na ipu loloa, me 2 wahine ku iluna e haa ai, uleu no hoi ia poe ma ka lakou hana ; he hoohalulu he kohu kani ana a ka bipi kolo o ke kuahwi ka lakou mau ipu, ma ka hora 4, ua ku mai o Puuloa me kana mau haumana 8, hui me 2 mau kaikamahine opiopio i emi malalo o ka 15 makahiki, a like me 10 ; i ka lakou hula ana, ua ku no i ka hoomaka'uka'u ka hana, ka hele o na maka a puu i kau a mea o ka hookina i nui ka leo ; o kela mau kaikamahine a'u i hai ae la maluna, ua ope ia na wawae i ka lei pepa, a he kohu wawae mai ke ano, ka hele a nui nepunepu.
Ke noi nei wau i ka oluolu o na makua mea keiki, mai hookuu oukou i ka oukou mau keiki ma keia hana, mamuli loaa ko Satana hoa paani, iloko o ka Lokoahi i pahiku ia ka enaena. E hookuu aku iloko o na kula naauao, i loaa ai ka pomaikai. Pela no hoi wau e kau leo aku nei i na makamaka e makaukau ana e hapai i keia hana he "ahaaina," mai hookipa ia Hula, he hana hoowalewale; e oluolu ae oukou ia Baibala, a e noho loa maloko o ko oukou mau keena.
Ia oukou e na keiki ulele hua medala a me na Luna Hooponopono wiwo ole o ka papa lahilahi ka "LAHUI HAWAII," i hoopiha ia me na olelo nahenahe wiwo ole a i kukulu ia hoi maluna o na ale hai-ole o ko Hawaii nei Pae Aina, a hahai hoi mahope o ka pono o ka lehulehu, mamuli o ke alakai ana o ka mea hookahi, oia hoi, "He Kuokoa," ko'u mahalo piha a me ke aloha pu. J. K. KAHAINA.
Hilo hanakahi, Aug. 14, 1876.
He pane na na Makua mea keiki.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E wiki oe e hoike ae i keia wahi leta ma na kapakai o ka Pae Aina Hawaii.
Ma kou helu 30, ua ike iho makou i ka alo ana ae o ke kumukula mawaho o ka upena hana ino i na haumana kula.
Penei: me ko makou mau maka elua i ike ai i ka hana a ke kumukula ana e olelo nei, i na makua ka pupule, he ona rama a me na ano like me ia.
Me ko makou mau maka i ike ai i kana hana, a penei ka ike ana ; i ka wa kakahiaka e hele ai na haumana me na Ho a me na Oo , no ka hana i ka hora 7 a me 8, pulu peno ke kapa i ka ua a me ia pulu no e noho ai i na hora kula, aole nae pau pono, hoouna ia aku la i ka hana, a hala na hora hana a ke kanawai, a puehu aku la mao aku a hai aku la me aina ahiahi, a pela mau aku; a no keia hana a ua kumukula nei, komo mai la ka hoohuoi o makou na makua, aole no ka pupule a me ka ona, aka, no ka ike me na maka elua.
Nolaila, ua hoopii kekahi mau makua i ke kahu Ekalesia, no ka pono ole o ka hana a ke kumu, a ua hoopau wale ia me ke ao ana iaia no ia hana. Eia kekahi hana a ke kumu e hana nei, na na keiki no e hele ka ai iwaena e uhuki ai a auamo mai, e hele ka wahie ka wai, kahu imu, kui kekahi poe keiki, a piha ka ipu a ua kumukula nei, a hana pai, a na na haumana no e kalewa i ka poe mea dala.
No na haumana no ka holoholona e auamo ai i ka ai, ina ana kekahi haumana, e hiliia ia haumana, aia no a ae aku i kana, olu kela. Aole no hoi hana pololei ke kumu i ka uku a ka poe nana ka hana, ua hana i kekahi, ua hahao i kekahi ma ka eke a Hagai, a ma kana hana ka nui, i kahi wa, kakau ia kekahi, a o kekahi i ka lua o ke hou a Hagai, a pela mau no.
O ka uku i haawiia i na haumana, aole like o ka haawi ana, o ka mea ana i olu ai, pe aku la ka moni, a ka haumana ana i opu keemoa ia, haawi aku la ia no moni me Laweliilii i kai o Keaukaha; nolaila, ua ao hou ia no keia kumu hookiekie, aole nae pau, aia a momona keku luna a keehi mai la.
No keia mau hana a na kumu i like me nei ke ano, nui na palapala i hoopii ia i ka hale kaukanawai o ko Hawaii Pae Aina e hoopau i keia mau hora hana; he uuku mai na hora a ke aupuni, he pakeu aku hoi ka ianei, i nui ka heluna dala polohuku kela. E aloha auanei. Me ka mahalo.
NA NA MAKUA MEA KEIKI.
Au g. 11, 1876.
NO HALEAKALA.
E KA LAHUI HAWAII E ; Aloha oe:—
Aohe paha he nui ka poe i makaikai i a luna o keia mauna kaulana o Haleakala ma Maui Hikina. O ka manawa kupono loa nei, oiai, i kuu ala ana'e i keia kakahiaka o ka hora ekolu paha, e kau aku la na maka i ua kuahiwi nei; ua punia iho la wau e ka makahehi nui. Hoala aku la i kamaaina, hoomakaukau iho la na lio, a malalo o ka'u koi ana, ua haalele aku la makou ia Makawao; a ano, ke kakau nei au i keia leta maluna o ke kiekiena o na pohaku o keia kuahiwi, i ka hora 9 o ke kakahiaka. Ke ike aku nei makou i ke kuna i aloha nuiia e na makamaka o keia aina, oia hoi o Moi, ke eku mai nei ka ihu i ke kai holu o Kahului, a ke waiho mai la hoi ka loko i kaulana i ke anu, oia hoi o Kanaha. Ke iho iho la ka ohu maluna o Iao a hohola ae la e huna ia Kapela me kona mau pua nani; a nalowale loa aku la hoi ka pili a Kakae, o na puu wale no ke ike ia aku, a me he la ke halukuluku la ka wai i ke paniwai o Iao. Kilakila ka malu he kuawa e nihi ae la mauka o na Waieha, me he la e hakaka ana me ka nalu lalani o Kahului.
Alawa ae la hoi na maka ia luna o Piiholo, ua kilakila no, a punohu iho la ka lau laau i kahi wai o Kalena. Aia maluna ae o Hoikaopua i Awalau, ke kolo mai nei ke Kiu; a ke nihi ae la hoi ka Naulu makai mai, me he la e ake ana e paio me kona hoa noho kuahiwi he Kiu. Ke hoi pono ae la ka opua i Awalau, a ua kalae oloko o ka lua hohonu. Ke ku nei au ano he mau tausani kapuai ke kiekie mai luna ae o ka ilikai; a ke ike nei au i ka maeele o ke anu a puni ko'u kino. O keia ka lua nui maluna o kekahi kuahiwi a puni ka honua nei. Nani ka hana a ke Akua, a he nani hoi ka ike a ko'u maka e kilohi nei. O ke mele a Mrs. Hannah Hoolai Kelekona i haku ai, oiai oia maluna o keia kiekiena e mahalo ana i ka nani o ka hana a ke Akua, a oia paha ka hoike oiaio no ka mahalo ana o kona puuwai: a penei:
HALEAKALA.
Leo— The Lady I love.
1 Ke hea mai nei e ke ehu e,
Lahilahi kai o Mamala,
Malama ia'ku ke Aloha,
A lai pono ae na pea.
Cho.—Alia oe e lia mai
Eia ke anu i Kanaha;
A heaha ka hana a Moi,
I ke kai holu o Kahului?
2. Kahiko ka malu i Wailuku,
Ke Paniwai o Iao;
I Kapili aku a Kakae,
Na pua i mohala i Kapela.
Cho.—Alia oe e lia mai, etc.,
3. Maikai ka noho a Piiholo,
Haaheo i ka Ulalena;
Aia ka ilina i Waiahiwi,
Wai hoeha ili o ke Kino.
Cho. —Alia oe e lia mai, etc.,
4 Ke lawe mai nei e ke anu e
I ka ohu nee i ke kuahiwi;
I mehana i ke kapa o ke ahi,
I ka hale o ke Ana Alaea.
Cho. —Alia oe e lia mai, etc.,
5 Eleu mai e na hoa,
Ua hoi ka Opua i Awalau,
Laula ka nani o ka uka.
I ka piko o Haleakala.
Cho. —Alia oe e lia mai, etc.
Ke nee mai nei ka ohu, a e iho ana makou i ke ana Alaea e hoopumehana ai i ke kapa he ahi. O ka Haku, ua ikeia ma kana mau hana nani a kamahao.
W. THOMAS G.
Piko o Haleakala, Aug. 1876.
Haina Nane a Sam'l K. Kalaikini.
Ma ka LAHUI HAWAII o Augate 17, 1876 iho nei au i ike ai i ko wahi nane, nona ke kumuhana: "Aole no e hiki i ua keiki nei ke hele aku me ke kapa a kapa ole hoi, aole hoi ke kii i ke ao a i ka po paha &c."
A ninau mai la oe : pehea la ua keiki nei e hana ai i loaa iaia ka Palapala Kauoha, a i ili ai maluna ona ka waiwai a pau o ka makuakane?
Haina.—E hoomaimai ua keiki nei.
E loaa no ke kokua o keia Haina ke kilohi iho oe i ka moolelo o Amemona e pili ana i kona kaikuahine (Tamara) i hoike ia ma II Samuela XIII.
A ma keia ua kapae ae au i ko mau wahi huaolelo hope ma kulakula.
A he mau wahi hua hoonanea hoi ka'u e panee aku nei imua ou, a nau hoi ia e alo mai iloko o ke ehuehu.
Hua Akahi. Ina o ke kaumaha o kekahi poka ma ka ili honua 5 paona (5lbs) a lawe ia aku ia maluna o ka mauna o Himalaia, alaila, heaha kona kaumaha malaila? A ehia hoi ina ma ka hapalua hanai o ka hanua nei, mai kona ili aku? A a ehia hoi ina 1,000 mile mai ke kiko-waena mai o ka honua?
Hua Alua. Ina ua hanau ia o Mr. Ponomau i ka la 4 o Iulai 1859, ehia la Sabati makahiki mai ia manawa mai a hiki i keia la ? A o ka hora hea hoi keia o kona ola ana? A o ka poahia la kona la i hanau ai?
Me ka L. H. a me na keiki lawe mikioi metala ka welina. WM. ROSEWELL.
We st Maui, Aug. 18, 1876.
Ua noi ia ma i makou e hai aku ua hoololi ia ae nei ka po halawai o ka Hui Hoole Waiona Queen Emma Helu 2 mai ke ahiahi o ka Poakahi a i ke ahiahi Poalua hora 7 ½ .
MAKE.
NA MAKE O HAWAII NO 1876.
Ian. 6, 1876. Make o Akiu Pake k.
" 11 " " " Koliana.
" 16 " " " Kamahiai w
" 22 " " " Jimy k
" " " " " Kauhaileo k
" 23 " " " Kapu k
" 27 " " " Leani k
" 28 " " " Kaleo k
Feb. 3, " " " Nakoa k
" 13 " " " Makareta w
" 18 " " " Naiwi k
" 26 " " " Maawe k
" 27 " " " Kimo k
" 28 " " " Kanaloa k
Ma r. 2 " " " Kumohoilani w
" 10 " " " Kalulu k
" " " " " Moemoe w
" 12 " " " Keliipeleihe k
" " " " " Inoaole k
" " " " " Inoaole w
" 14 " " " Kamaka w
" 17 " " " Inoaole k
" 20 " " " Joe King k
" 25 " " " J. W. MOa k
Iune 8, Ma Hoopuloa, S. Kona Hawaii, make o Hookele k
Iune 8, Ma ia wahi no, make o Keaka w.
NA MAKE O MAUI NO 1876.
Mei 2, Ma Ulupalakua make o Kaahanui w, he umii ka mai.
Mei 12, Ma Malama, Honuaula, make o Nuole, he opili i ka ua ka mai.
Mei 30, Ma Peahu make o Kaihokulani k, he nae ka mai.
Iune 9, Kaaopala, Waikapu make o Opunui Liilii w
Iune 24, Ma Paleileiha, Waikapu make o S. Kaaea k.
NA MAKE O OAHU NO 1876.
Ap r. 29, Ma Waialae make o Haliaka w.
Iuna 30, Ma Kuliouou, Maunalua make o Kalakoa k.
Mei 5, Ma Honolulu make o Ani Tiano w, no Hilo mai.
NA MAKE O KAUAI NO 1876.
Ap r. 14, 1876. Ma Koloa Mana, Kauai, make o Ulia Keahupohaku w hopena luahine
Ian. 11, Ma Waimea Kauai, make o Puko k he puu ma ka uha kona mai.
Ian. 16, Ma ia wahi no, make o Neheikekua w he puu ma ka opu kona mai.
Ian. 25, Ma Makaweli Kauai, make o Pahupu k hopena elemakule.
Feb. 20, Ma ia wahi no, make o Lualei w he ena ma ka puu.
Ma r. 13, Ma ia wahi no, make o Nihonui w he eha ka mai.
Ma r. 19, Ma Waimea Kauai, make o Kaumelieli k hopena elemakule.
Ma r. 28, 1876.—Ma Waimea Kauai, make o Palila w he anu ka mai.
Ap r. 2, Ma Makaweli Kauai, make o Kahinale w he wela ka mai.
Ap r. 5, Ma Waimea Kauai, make o Akela w he luai koko ka mai.
Ap r. 14, Ma ia wahi no, make he keikikane na Malama k me Luke w aole inoa, he wela ka mai.
Ap r. 21, Ma ia wahi no, make o Kekulanui k puu ma ka ai kona mai.
Mei 1, Ma Makaweli, make o Kaukini k he fiva ka mai.
Mei 12, Ma ia wahi no, make o Kapihenui k, he wela ka mai.
Ap r. 7, Ma Koloa make Makalike Likeke w, he mai loihi.
Ap r. 29, Ma Wahiawa make o Ke k.
Iune 14, Ma Kalahea make o Pulaa k, hopena elemakule.
Iulai 1, Ma Koloa make o Kenoi k, he mai maloko.
Iulai 29, Ma Koloa make o Iakobo Koia, he luaikoko ka mai.
Ap r. 29, Ma Moakea, Molokai make o Lilinoe w
HANAU.
NA HANAU O KAUAI NO 1876.
Ian. 11, Ma Waimea hanau o Kekulanui k na Aloha k me Neheikekua w.
Ian. 18, Ma ia wahi no, hanau o Kaleialoha k na J. H. Kapuniai k me Rilabeda w.
Ian. 19, Ma ia wahi no, hanau o Kaleihiwahiwa w na Aukai k me Keahi w.
Ian. 28, Ma ia wahi no, hanau o Umikahana w na Kalihi k me Laa.
Ma r. 30, Ma ia wahi no, hanau o Keoki k na Kahalekomo k me Keahinui w.
Mei 5, Ma ia wahi no, hanau he kaikamahine na Kahao k me E w.
Mei 26, Ma Makaweli hanau o Kamaihopeole w na Kuapahi k me Kaluna w.
Mei 29, Ma Waimea hanau o PUna w na Kalaeloa k me Poloina w.
Mei 31, Ma ia wahi no, hanau he keikikane na Malapa w, ua make mailoko mai.
Iune 16, Ma ia wahi no, hanau he keikikane na Solomona Pai k me Mahoe w.
Iune 19, Ma ia wahi no, hanau he keikikane na Kaona k me Kamalawaina w.
Ma r. 22, Ma Koloa hanau he kaikamahine na Kalohelani w me A. W. Maioho k.
Ap r. 1, Ma ia wahi no hanau ke kaikamahine a Kanalua w.
Iune 3, Ma ia wahi no hanau he keikikane na Sara w me Noa Kuiki k.
Au g. 2, Ma ia wahi no, hanau he keikikane na Olivia Mahoe w me J. H. Mahoe k.
NA HANAU O MAUI NO 1876.
Feb. 14, Ma Waikapu hanau o Wakaku w na Keola k me Hookano w.
Feb. 18, Ma ia wahi no hanau o Manuela k na Manuela Kelewa me Mauka w.
Feb. 27, Ma ia wahi no hanau o Wailama k na Wailama k me Piimoku w.
NA AHAHUI EUANELIO.
AHA HUI EUANELIO O KA PAE AINA HAWAII.
Ua hoopanee ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poakahi mua o Iune, M. H. 1877, hora 10 ma ka luakini o Kawaiahao, Honolulu, Oahu.
HAWAII AKAU.
Hoopanee ka halawai o keia Aha a halawai hou ma Eleio, Hamakua, Hawaii i ka malama o Sepatemaba, M. H. 1876.
HAWAII KOMOHANA.
Ua hoopanee keia Aha a halawai hou i ka Poakolu Elua o Sepatemaba, la 13, hora 10, M. H. 1876, ma Hauolikamanao, Kapalilua, Kona Hema, Hawaii.
HAWAII HIKINA.
E hui hou keia Aha ma Haili, Hilo, Hawaii, Poakolu akolu o Sepatemaba, la 20, M. H. 1876, hora 1 P. M.
AHA LUNA KAHIKO O MAUI.
E halawai hou keia Aha ma Wailuku, Maui, i ka Poakolu hope o Novemaba la, 29, M. H. 1876.
AHA EUANELIO O OAHU.
E hui hou ia keia Aha ma Waialua, Oahu, i ka Poakolu, la 2 o Okatoba, M. H. 1876.
AHAHUI EUANELIO O KAUAI.
E halawai hou keia Hui ma Lihue, Kauai, ka malama o Okatoba.
AHAHUI KULA SABATI PAE AINA HAWAII.
C. J. Lyons . . . . . Peresidena.
Rev. S. Waiwaiole . . . . . Hope Presidena.
Rev. S. Paaluhi . . . . . Kakauolelo.
PAPA HOOKO.
J. F. Pogue. H. H. Parker.
M. Kuaea. S. B. Dole.
W. Hall.