Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 33, 10 ʻAukake 1876 — Page 4

ʻaoʻao PDF (1.19 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

Hills of Promise.
Royal Diadem. p. 94.

1 Ma o ae ke hoea mai la
Na puu gula o ka lani,
A kau ae maluna ae la
Na kukuna o ka lani.
Ala, ala, na paahana,
Hana no a pau ke ola;
No oukou ia mau puu dala.
Cho.—E naue ae na hoa.
Mai kali, kali a kau ka po,
Ma o ae o Ioredane,
Kahi o na oli nani,
Ku oukou a mililani
Ma na puu olino mau.
2 Luhi anei, e na hoa,
No ka nui o na hana?
Nana i ka lei hoku la,
Mau ke aho e hoolana.
Aia na anela nani,
Ke kiai e kaikai ae la
Ia oukou i na puu lani,
Kahi oi a maha ae la.
Cho.—E naue ae na hoa, &c,
3 Ole no he wa loihi,
Emo ole, pau ke kali,
Pau ka u, ka ikiiki.
Eia ae ke ahiahi,
Aue poha mai ka lama,
O na puu olino nani,
Pau ka luhi, ka auwana,
Hui me na kini lani.
HAWAII.

HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Ekolu.
Helu 8—SABATI, AUG. 20, 1876.
Kumuhana.—KA WAIWAI O KA NAAUAO.
Pauku Baibala.—Solomona 3;—19.

E KUU keiki, mai haalele oe i ko'u kanawai, E waiho hoi i ka'u mau kauoha ma kou naau.
2 No ka mea, oia ka mea e nui ai na la a me na makahiki o kou ola ana, A o ka malu hoi e haawiia ia oe.
3 I ole e haalele ia oe ka lokomaikai a me ke aloha ; E hawele ia mau mea ma kou a-i ; E kakau hoi ma ka papa o ka naau.
4 Pela e loaa'i ka lokomaikai a me ka ike oiaio, Imua o Iehova a me na kanaka.
5 ¶ E paulele ia Iehova me kou naau a pau ; Mai hilinai hoi ma kou naauao iho.
6 Ma kou aoao a pau ia ia no oe e nana aku ai, A nana no e hoopololei i kou hele ana.
7 ¶ Mai hooakamai oe ma kou manao iho; E makau ia Iehova a e haalele i ka hewa.
7 Oia ke ola no kou mau olona, A me ka lolo no kou mau iwi.
9 E hoonani ia Iehova ma kou waiwai, A me na hua mua o na mea a pau i loaa'i ia oe:
10 Alaila, e hoopihaia kou waihona waiwai a hu, E hu ae kau mau mea kaomi waina i ka waina hou.
11 ¶ E kuu keiki, mai hoole oe i ke ao ia mai e Iehova; Mai pauho oe i kona hooponopono ana mai.
12 No ka mea, o ka mea a Iehova i aloha'i oia kana i paipai mai, Me he makua la i ke keiki ana i makemake ai.
13 ¶ Pomaikai ke kanaka ke loaa ia ia ka naauao, A o ke kanaka hoi i makaukau i ka ike.
14 No ka mea, ua oi aku ka waiwai o ia mea mamua o ka kala, A o ke kuai ana hoi mamua o ke gula.
15 Ua maikai oia mamua o na momi; A o na mea a pau au e makemake ai, aole e like me ia ka maikai.
16 Aia ma kona lima akau ka loihi o na la ; A ma kona lima hema ka waiwai a me ka hanohano.
17 O kona mau aoao he mau aoao oluolu no, Ua paa hoi kona mau alanui i ka maluhia.
18 Oia ka laau o ke ola no ka poe e hoopaa ana ia ia, Pomaikai hoi ka mea e apo ana ia ia.
19 Ma ke akamai i hookumu iho ai o Iehova i ka honua ; Ama ka ike i kau aku ai i ka lani.
Mele—"Mau ke aloha o Iesu," Robina Gula 3. Pauku 1 me ka 4.
A kau na ao ino, e mele no nae, &c. Pule i hoolohe na keiki, a malama i na olelo paipai iloko o keia haawina, &c.
———:o:———
Na Ninau a na Kumu.
P 1. Mai haalele oe i ke aha? E waiho i ke aha ma kou naau? Kanawai, kauoha, like pu anei? Owai keia keiki? Owai ka makua?
P 2. Ma ke aha e loaa'i na la, na makahiki a nui, a me ka maluhia?
P 3. Heaha kau e hana'i i ole e haalele ka lokomaikai a me ke aloha ia oe? E hawele maoli anei i na kanawai ma kou a-i? Ka papa o ka naau, heaha ia? Ehia ano o na papa? Papa pohaku, papa laau, papa naau, &c.
P 4. Pehea e loaa'i ka lokomaikai a me ka oiaio? Imua owai?
P 5. E paulele ia wai? Mai hilinai ma ke aha?
P 6. Ia wai oe e nana aku ai ma kou mau aoao a pau? A nana oe e aha?
P 7. Mai aha oe? E makau ia wai? E haalele i ke aha?
P 8. Heaha ke ano o keia pauku? Ua hoohalikeia ka uhane me ke kino, he olo-
na, he lolo, he iwi. Heaha ka mea e pono ai ke olona a me ka iwi? Heaha ka mea e pono ai, a e ikaika ai ka uhane?
P 9. Ma ke aha oe e hoonani ai ia Iehova?
P 10. Heaha ke ano o keia pauku? He mea hoohalike ka makau i ke Akua me ka hoonani ia ia me ka mea kaomi waina, he mea e loaa'i ka pomaikai o ka uhane?
P 11. Mai hoole oe i ke aha? Mai pauaho i ke aha?
P 12. Hana ke Akua pehea i kana mea i aloha'i, a makemake ai?
P 13. Owai kai pomaikai?
P 14. Heaha ka mea i oi aku i ke kala me ke gula?
P 15. Ua oi hoi ka naauao i ke aha? He mea e ae anei au i makemake ai i like ka maikai me ka naauao?
P 16. Heaha ma kona lima akau? Heaha ma kona lima hema?
P 17. Heaha kona mau aoao? A me kona mau alanui?
P 18. Ka laau o ke ola ia ia wai? A owai hoi kai pomaikai?
P 19. Ma ke aha ke Akua i hookumu ai i ka honua, a kau ai i ka lani?
Mele—"P raise ye the Lord," Robina Gula 1. Pauku 1 me ke 3.
Hoomaikai ae, e na kula, na mauna, &c.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua.—Owai keia makua e ao ana i kana keiki? Owai hoi ke keiki? He mau makua hoi oukou, he mau kumu, he mau haku, a he mau keiki, he mau haumana, he mau ohua ko oukou, heaha ko oukou pono? E aha aku i na keiki, i na haumana, i na ohua? Ke ao nei anei? Mahea? Ma ka pule ohana anei? Ma kahi mehameha anei? Ua hoolako anei ia lakou i ka Baibala, i ka Nupepa, i na Haawina Kula Sabati, i na Himeni, &c.? Ke alakai nei anei ia lakou i na halawai Sabati, i na kula Sabati? Ke waiho nei anei i kumu hoohalike maikai imua o lakou i kela a i keia la?
Na keiki.—Hai paanaau mai i na pauku 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18. Ua like keia naauao me ke aha? Me ka pono io, me ka makau i ke Akua, a me ka malama pono ia ia. Ma ke aha e loaa'i keia naauao? Ma ka imi, ma ke noi, ma ka hooikaika mau me ke kiai mau i ka waha, i ka naau, &c.
Mele—"Ma rching Home," Robina Gula 4. Pauku 1 me ka 2.
Ku a naue i ka home, e. &c.
Pulu no na makua, kumu, haumana, keiki, ohua.
Haawina no Aug. 27, Sol. 6; 6—22.

Ka Ekale sia a me kona Kulana.
[HAKU IA E REV. J. BIKANELE.]
HELU 11.

          He kulana kiekie ko na Lunaolelo a Iesu iloko o ke aupuni o ke Akua. Ua loaa ia lakou kekahi mau hana mana mai ka Haku mai, oia hoi, ua hiki ia lakou ke hoola i na mai a me ka mahiki i na daimonio. Aole hoi o lakou hemahema ma ka hai ana i ka ke Akua olelo, no ka mea, ua piha loa lakou i ka manaoio a me ka "Uhane Hemolele." Ua loaa ia lakou kekahi mau makaukau i loaa ole i na Kahunapule o keia wa. Nolaila, aole i akaka ka pono o ka hoohalike loa ana o na Kahunapule ia lakou iho me kela poe Lunaolelo a Iesu.
          Mamuli o ka mana Ana i haawi mai ai, ua i mai o Iesu i na Lunaolelo, e lilo ka lakou mau olelo hooholo i mea paa. Ina i like ka nui o ka manaoio, ka mana, a me ka haawina o ka Uhane Hemolele o na Kahunapule o keia wa me ko kela poe, alaila ua pono ka hoohalike loa ana. Ua hoohalike ka Pope o Roma iaia iho me kela poe Lunaolelo a Iesu, a no keia kumu i noho alii ai oia maluna o ka Ekalesia Katolika, me ke kapa iaia iho he mea hala ole. Eia nae ka pilikia, aole i loaa i ka Pope ka mana e hoola mai a me ka mahiki i na daimonio. Mamua o ko kakou ae ana ua like loa oia me na Lunaolelo a Iesu, e kali kakou a loaa mai iaia keia mau hana mana i haiia maluna.
          O na mea nui iloko o ke aupuni o ke Akua, oia o ka poe hoohaahaa ma ka naau; aole o ka poe hookiekie wale ia lakou iho me ke kuleana maopopo ole. Ka naau haahaa ka hoike kupono o ke kanaka ma ke ano he haipule. Aole i nele loa na Ekalesia o kakou ma Hawaii nei i na hoahanau akahai a haahaa ma ka naau. He mau elemakule a me na luahine ka hapanui o lakou e noho nei. Ma na oihana hoonaauao o keia ao, ua hemahema lakou ; aka, ma ka hoomana ana ia Iehova ua makaukau no, a ua oi aku paha ko lakou manaoio ia Iesu i ko kekahi poe Kahu Ekalesia. E pono ke hoomanao ke kahu i keia poe, no ka mea; o lakou no na koo o ka Ekalesia. A ina makemake oia e laha ka pono ma kona kihapai, alaila, e hoolilo oia ia lakou i poe hoa kuka nona. Mai paulele wale aku ke Kahu Ekalesia i ka poe akamai o keia ao me ka manao e holo ko ke Akua aupuni ia lakou. Aole ma ke akamai o kanaka e laha'i ka pono, a e holo ai ko ke Akua aupuni ma ka honua nei ; aka, ma ka mana o ke Akua i hoopili pu ia me ka hooikaika ana a ka poe haipule io ina he poe elemakule lakou, a ina no hoi he poe opiopio.
          Ina haunaele kekahi Ekale sia no ka nui o na lala hihia iloko ona, pehea la e hana'ku ai ke Kahu i mea e loaa mai ai ka malu a me ka maemae? Ma owai la oia e hilinai ai?
          Ua maopopo aole e hiki iaia ke hilinai aku i ka poe hihia, no ka mea, aole lakou e hooponopono ia lakou iho. O ko lakou makemake, e noho no lakou iloko o ka Ekalesia a me ka haumia pu. Nolaila, o ke kokua kupono o ke Kahu, oia no ka poe e noho hihia ole ana; a ina makemake oia e lilo io lakou i poe lawe-lawe me ia ma ka hooponopono ana Ekalesia, alaila, e hui pinepine oia me lakou ma ka haipule ana, a me ke kuka pu ana. He makau wale ka poe hewa ke ike lakou ua ikaika, a ua lokahi ka manao o ka poe pono e malama i ka maluhia o ka Ekalesia. A aole no he pilikia e loaa ma ka hooponopono ana, ke maalea ke Kahu i ka hoolaulea ana'ku i na hoahanau.
          Eia hoi, ke hoouna aku nei au ia oukou e like me na hipa mawaena o na ilio hihiu hae; no ia mea, e maalea oukou e like me na nahesa, e noho malie hoi e like me na manu nunu.  Mat. 10: 16.

HE MOOLELO
—NO—
TAMAKI IONAKANA IAKEKONA
KA PUHI OLALI O KA HEMA, KE AHIKANANA O KE KAUA KIPI KULOKO O AMERIKA HUIPUIA, I KA WA O KE KAUA HULIAMAHI O AMERIKA.
[Unuhiia e Lutanela Robert Hoapili.]
MOKUNA IV.
Hooili kaua ma Manasas.

          MAANEI ke kakali iki kakou no na hiohiona mua o ka hooili kaua a ko kakou koa wiwo ole.
          Me ke ehuehu nui ke awiwi mai la na koa o ka aoao akau me kona mau puali koa nui, me ka manao e hui pu i na koa o ka aoao hema, a e halawai mai hoi me na koa kipi e noho ana ma Manasas. Maanei i hoike ai o Iakekona me ka piha i ka naau koa, me ke akamai nui i ka hookele ana i o a ia nei i kona mau koa, me ka puuwai hao sila, a luli ole ilooko o na hooili kaua i loaa ai iaia ka inoa kaulana, he Stonewall, (Papohaku)—he inoa e pili mau ana iaia ia kau aku a i kana mau mamo ; a o na mea a pau i ike maka i na hana a Iakekona, ua lilo lakou he kohu papohaku io no, a lilo maoli no he inoa kaulana a puni o Amerika, (o ke ano nui o ke kapaia ana he papohaku, no ka paa ana o kona manao, a me kona mau koa, aole lakou i like me na puali koa e aku e kau liilii ana i na wa a pau e kaua ai, a pela hoi i ko lakou make ana; aka, o ko Iakekona mau koa, e like no me ka paa o ko lakou alakai, pela no lakou a pau i ka wa e make ai, a e kaua ai paha, a ua lilo no hoi oia i kia hoomanao pau ole i na mea a pau i ike iaia, i ka hoouka kaua o Waihaule.)
          Maki aku la oia me kona mau koa mamua pono o Pakekona, aole hoi i loaa ia Gen. Ioanepohaku he wahi olelo la hoi mawaena ona me Gen. Iakekona. O ka huina o na koa o ka aoao akau he 32,000.
          I ka la 18 o Iulai, hiki ae la he lono kaua, ua hoea ae na koa o ka akau ma Manasas, nee aku la o Gen. Ioanepohaku imua me ka waiho aku i kona mau koa mai i ka hale hookolokolo o Celpejspes, me ka maki aku i na kokua ana mai a Gen. Beuragada. Ma ka noonoo ana o Gen. Ioanepohaku i ka hoohamama ana ia Harper's Ferry, i mea e hamama ai ke ala e hiki aku ai i Manasas, i mea hoi e awiwi aku ai oia i Puali koa o ka muliwai Potomaka; i mea e hiki ai, e pono e hoopio mua ia Patterson, a hoopakele ia paha. O ka mea hope ana i hooholo ai, e waiho aku i na kaua lio o Kenela Suaka, i alai aku ai i ka nee ana mai a na koa o ka aoao akau; haalele iho la o Gen. Ioanepohaku ia Winikika me kekahi mau regemona koa ona, i hana ia ai ona mau papu lepo a hele aku ma ke ala o Astby gap i ka hikina, kukulu hele aku la o Gen. Stuart i mau koa Pickets mai Smithfield a hiki i Summit Point mai Ripson a hiki i Shenandoah e uhi ana i na hoololi o ke kualono o ke kahua kaua, a hiki aku la na koa o Gen. Ioane Pohaku i Manasas. Ma ke ala o Ioanepohaku i hele aku ai, ia wa i halawai mai ai oia me kekahi alii koa mai a Gen. Beuragada mai, me na huaolelo e kauoha mai ana e kokua aku iaia; ia manawa houluulu mai la o  Gen. Stuart i kona mau kona Packer a hahai aku la kona wahi kolamu koa uuku mahope o ko Ioanepohaku, a hele aku la imua i ke kahua koko; a hiki lakou i Pedimont, ua hoounaia aku la lakou maluna o na kaa ahi o ke alanui hao o Gap, o na kaua lio a me na koa pukaa, hoomau aku la no lakou i ka maki ana. Hiki aku la o Gen. Ioanepohaku i Manasas i ka auwina la, ma ka la 20 o Iulai; hele aku la imua ka Puali Helu 7, ko Georgia a me ko Iakekona puali koa. (Ceregade) O Gen. Ioanepohaku ke alakai ma ka lawe ana aku i ka Puali holookoa, i na koa o ka hema, aka, no ka oi aku o ko Gen. Beuragada ike ma ke kulana o ke kahua kaua, no ia mea, ua waihoia na hana o ka la ma ka Gen. Beuragada mau hoohana ana, ua kukulu ia ko Iakekona mau koa mahope o ko Gen. Longstreet e kokoke ana i Blackburns Ford, o keia na kulana o ke kahua kaua o ka la 10. Nolaila, e nana kakou i na hana o keia la hookahe koko, a loaa ai i na koa o Gen. Iakekona, ka inoa o "Stonewall Bregade," a lilo ai i mea nui iloko o na moolelo o na hooili kaua o ke kaua kipi o Amerika. Malalo o Gen. Iakekona na Puali Helu 2, 4, 5, 27, 33, o keia mau Puali a pau, o na keiki ka-ea-ea wale no o Vireginia, a nolaila, o ka huina a pau, 2,611. Ma ke kakahiaka o ka la 21, ua kukulu ia na koa o Gen. Iakekona mahope mai o Gen. Longstreet, e pili ana mai Blackburns mai a me Michells Fords. Ma keia kulana i ka hora 7 o ke kakahiaka, loaa mai la ia Gen. Iakekona ke kauoha e maki ae i ka hema, ma ka hema o Bonhams a i ka akau o Cokes i mea e kokua ai ina e hooili kaua mai ana ka enemi. Kakali iho la oia a hiki i ka hora 10 a 11 paha, ia wa, maki aku la oia me kona mau regemona koa e kokua i na Kenela Bee, Bartow a me Evas. Na lakou na olelo kauoha i lilo me he makani la me ka nele i ka manaolana e paio iloko oia auwina la iloko o ka lauwili a me ke pioloke o na koa. Malalo aku o kekahi wahi kiekie palahalaha ma ka hikina aku o Henry House, a maloko mai o na ulu laau, i hoolei mai ai o Gen. Iakekona i na mea make me kona mau Puali koa, me ka make nui a oki aku la i na laina koa o ka aoao akau, me he puhi ana la a ka makani kaipuni i ka moana hanupanupa o ka Atelanika, e like me na uinaina ana o na lala laau me ka halulu ana, me he leo eehia la o na hekili, pela no o Gen. Iakekona i hoolei aku ai i na  misini a ka make i na laina koa o ka aoao akau, me ka hoopau ana 'ku ia lakou mai kahi mamao i ka nee ana mai imua; i ka hiki ana mai o Gen. Ioanepohaku me Gen. Beuragada, na laua i alakai i na koa o ka aoao hema e pio-o e me ke emi ana i hope; ma keia mau hoolalelale ana, lawe ae la na Kenele i ka hae o ka Puali Helu 4, o Alabama ma ko laua aoao, a kahea aku la i na koa, "Imua! Imua!! Imua no ke kuokoa a me ka hanohano o ko oukou aina!!!"
          Imua ke alo o na Kenela Ioanepohaku a me Beuragada, me he la ua ulu puniia laua e na hana mana. E holo ana laua i o a ia nei i kahi a ke ahi a me na miliona poka e lele mai ana e lawe i ke ola o ke kanaka, aka, o keia mau mea a pau he mau mea ole wale no ia, he "lepopele," he mea koekoe. E haule makawalu ana na poka boma, e hoawaawa ana i ka ili honua, aka, o keia mau mea a pau ua imi maikai wale ia aku no e na maka o keia mau Kenela Iakekona me Ioanepohaku, Beuragada. Ia laua e paipai ana i na koa mamua o na laina koa, ua holo mai la na koa, ua hoi hou mai lakou a hoopaa hou i ka laina mai ko lakou kau liilii ana, a hahai aku la mahope o na alakai nui o ka la.
          I keia mau hoolalelale ana i na keiki o ka hema, ua paa koke ae la ka lakou laina malalo o ke alakai ana o Bee me Evans ma ka akau. O Iakekona mawaena ia me 4 regemona a me 13 pukaa, a ma ka hema hoi o Gortrell, Smith, Falkner & Fisher a me kekahi mau regemona e iho. O ka huina o keia mau koa a pau i pio e hele aku nei e ku me na enemi he alo a he alo, he 6,500, oia hoi na koa hele wawae, na koa pukaa me elua Compani o na Puali kaua lio o Gen. Stuart.
          Ke nee mai nei na koa o ka akau imua i pa-tausaniia iloko o ko lakou mau puuwai na manao no ka lanakila, ka hanohano a me ke aloha i na kaili wale ia o ka aina makua. Ua maki mai lakou me na puuwai i piha i ka uwila, e halawai mai me na wahi koa uuku o ka Hema, wahi a ko lakou mea kakau moolelo, o ka nui o ko lakou mau koa he 20,000 koa hele wawae, 7 Compani o na kaua lio, me 24 pukaa ano hou. Ma ke kilohi wale ana iho, me he mea la, he mea opala paha na wahi koa o ka Hema na keia mau huina koa nui o ka Akau; aka, enana kakou i ka poe lehulehu me na puuwai o lakou i paila paa ia i na manao koa a me na ulele ana iho o ka wa uluao, i akaka ai na keikikane o laua e lanakila ana. Ma ka hora 2 o ka auina la, ike pono ia aku la ka nee ana mai a ka enemi ma kahi e kokoke ana ma Hanale Hale, a me Robinesona, a he mea paakiki hoi ke pale ana aku ia lakou. Ia manawa no i kauoha ae ai o Gen. Beuragada i na laina koa holookoa e nee aku imua, koe na koa kokua, (Reserves) ia wa, holo aku la na koa o ka aoao Hema imua me na leo huro, a halawai aku la lakou me na huna ahi lapalapa a na eueu o ka Akau, e alo ana hoi i na poka pahu e uwila mai ana; ma keia wahi, ua hiki ole i ka mea kakau ke hai aku me ka maka o kana peni i na hana weliweli a ka make; ua ahona iki e lohe pepeiao kakou no na kaua, mamuli o ko kakou ike maka ana, aohe naau e uumi malie i ka manaonao a me ka weliweli kau o ka lia, a ano okalakala; e pepehi ana kekahi i kekahi, e hookaawale ana hoi i na apana like ole o ke kino, i mau haneri tausani apana. e waiho ana i ka eha, e hehi ia ana e na kapuai kanaka, lio, huila o na kaa, a e hooleileiia ana e na pahu ana a na poka boma.
          O Gen. Iakekona mau koa me ia pu ma ke poo o lakou, na koa i komoiwaena o na enemi, i hoopaa hoi i ko lakou manao imua a make me ka hoi hope ole i hookahi wahi iniha, ua hakaka lakou e like me na liona opiopio o Babulona, ua nui no nae ka make, a ua haule pu ka manaolana ma ka aoao o na koa o ka Hema, i ka wa i halawai ai na puali a elua. Ua naueue ka honua me he olai la, a ua mokaki ka honua i na keikikane i haawi i ko lakou ola me ko lakou mau wahi ikaika ma na aoao a elua no ka maluhia a kuokoa o ko lakou aina makua, a me ka pono kivila o ke kanaka. Oia iho la na hana o ka hooili kaua ma Manasas.
          [Ma ka Mokuna V, e ike ai kakou i kana mau hana, me na hoalohaloha hope imua o kona mau hoa alo o ke kaua, a huli aku la ke alo no Winikika ka ihu.]
(Aole i pau.)

Kumumanao.
NO KA OIHANA KAHUNAPULE.
He oihana nui a koikoi, ka oihana Kahunapule.

          I ka hiki ana mai o ka poe nana i lawe mai keia hana ma na kapakai o keia Lahui. Ua like no ia me ka la e puka mai ana i ke kakahiaka nui, a hoauhee ia aku la ka pouli o ka po, a ahu wale iho la ka aina me kona nani i kahikoia me na lau uliuli o na laau, oia ka hoomaka ana o keia hana ma ke alo o ko Hawaii ponoi; ua kulapaia na eka paakiki o ka noho pouli ana o ka lahui, ua palau ia aku la na kihapai naau o kanaka e keia hana, ua kanuia ka pono iloko o lakou, me ka hakalia ole, aia hoi, he hoike kula nui ma ke kulanakauhale o Kou nei.
          Ua pili ka hana o keia oihana ma ke ano hoomana i ka mea e noho alii mau nei maluna o na mea a pau. Ua kapa aku o Petero i kekahi poe, he mau Kahu Hipa ma 1 Peter. 2: 25 ; a o ka Paulo hoi he Kiai ma Oih. 2 : 28. Nolaila; he lehuleha loa na inoa i hoopilia aku i ka poe e lawelawe ana i ka oihana kahunapule, mai ka wa i na Kaula a i ke kau o na Lunaolelo. Nolaila, e loaa na mea e pili ana i keia haawina.
          I He oihana nui keia.
          (a) Ua ike ia ka nui o keia oihana a ma ka nui o na hana i hana ia ma keia ao, a hele loa aku la a pili ma o.
          I ke kau o na Lunaolelo, ua hookui koko mai la lakou me na enemi e noho koke ana ; o ka pono o kanaka ka lakou i mananui aku ai, no ke ola o ko lakou mau uhane ka mea i imi nui ia, aka, ua lilo nae ia mau mea nui i makana ia 'ku ai i enemi no kela aoao a i mea e hooko ia ai ko lakou makemake, ua lilo aku kekahi o na Lunaolelo iloko o na lima koko o ka enemi, nolaila, ua hoomainoino ia, ua hoomaau ia, ua hoinoino ia, ua hoowahawaha ia, ua hookahe ia ke koko o ka poe e lawelawe ana i ka oihana Kahunapule, a me na haipule, ua lilo ia i hoohalike "O ke koko o ka poe haipule, ua lilo ia i anoano o ka Ekalesia," a ke mau nei ia mau kumu keakea nui a hiki i keia wa, nolaila, he oihana nui keia.
          (e) Ua maopopo ka nui o keia oihana ma ko ke Akua kokua ana mai, o na mea kaumaha a pau, aia a kokua ia ua hiki i kahi i manao ia ai, aka, o ka oihana Kahunapule, he oi loa aku kona kaumaha a me ke koikoi i ko na hana e ae a pau, aole e hiki i ke kanaka ike a me kona noonoo ; aka, o ko ke Akua aloha wale ana mai i ka mea e lawelawe ana i keia oihana, oia wale no ka mea e hiki ai, aole ma kahi e ae.
          II Heaha na makaukau nui no ka poe e lawelawe ana i keia oihana ?
          (a) O ka ike ma na buke, o ka ike i ka Palapala Hemolele, oia ka olelo a ke Akua. Ina e lawe mai ana oia i kela mau ike a piha kona waihona noonoo, a hoomaka oia e hana, ua kokua ia oia e ka Uhane, a e lilo ana oia i lawaia kanaka e hoohei ana i na uhane o kanaka, a hei aku la, ua akaka ke kumu i hei ai, ua lawa i ka makaukau.
          (e) E ike aku ia Kristo, o kona mau pono, o kona waiwai ana i waiho mai ai oia ka mea nona ka ike, a me ka makaukau, aia a komo aku ka pono o Kristo, o ia ka mea e holopono ai na hana, e like me kana mau haumana, ua komo aku keia pono iloko o lakou, a ua kohu mai loko a waho, nolaila, o ke kahua o ka hana, oia o Kristo. Nolaila, ua kukulu ia iho la kana oihana maluna o na uhane o kanaka; o kana mea paahana, oia keia mea i hai ia mamua, ka "Baibala." He mea ole ia ke ole e hoohanaia, a he mea ole ia mau mea elua ke ole e hoounaia.
          (i) O ke ao ia e ka uhane, oia kekahi makaukau e pono ai ke loaa i ka mea e lawelawe ana i ka oihana Kahunapule.
          Ua olelo mai ka Haku, e haawi ana oia i kana mau haumana, ma ka lakou hana, aia ka mea i loaa ia lakou ma ka la Penetekota, ka mea i makaukau ai lakou ma ka oihana Lunaolelo, oia ka mea nana e alakai ia lakou iloko o ka oiaio a pau, a i kona kauoha ana mai ia lakou e hele e hoohaumana aku i na lahui kanaka a pau, ua hoolana ia ka manao, "Owau pu no me oukou a hiki i ka hopena o keia ao," he mea e ke akamai a me ka ike i loaa ia lakou.
          (o) O ke aloha i ke Akua.
          O ka poe nana i hoohilahila mai i keia hana, ua hookauia i luna o lakou keia aloha i ka mea nana i hana a komo keia manao, haalele aku la i na home, i na ohana, a huli mai la i na hipa e auwana ana, a i ka loaa ana, ua hookomoia iloko o ko ke Akua pa, me ka apo aloha ana mai.
          (u) O ka iini nui o ka naau, aole ka iini hapa, aole hoi ke aloha hapa, aka, e hana me ka ikaika loa, e ulu mau ana ke aloha ia Iehova, a me kona Aupuni, me ka ike ana o ke kanaka i ka hemahema ike ole, palupalu a me ka haumia, a o ka loaa ana mai o ka manaolana, a na ke Akua e kokua ia manaolana.
          3 Pehea e maopopo ai, ua kahea mai ke Akua i kekahi kanaka e lawelawe i ka oihana Kahunapule?
          He hewa loa ke kanaka ke lawe i keia oihana ke ole e kahea mai ke Akua iaia. Aole i kaheaia na kanaka a pau loa, e komo a e lawelawe i keia oihana kahunapule. Epeko 4: 16, 12. He oiaio nae, ua kahea mai oia i na mea a pau loa a puni ka honua e hoomana aku iaia wale. Nolaila, o Iehova wale no ka mea hiki ke koho i kekahi e lawelawe i ka oihana kahunapule, aole o kekahi mea e ae. Ina e kahea mai ana kekahi Ekalesia, a o kekahi poe paha i kohoia e kela ekalesia, aole nae ia mai ke Akua mai ia leo kahea, aole no e hiki ana, a ina e hana ana, aole no e holo pono ana, penei e maopopo ai: O ka Moi wale no ka mea kupono, a mana loa e koho i mau kuhina nona; aole kekahi mea e ae, a e hiki no ia lakou ke hana ae i kekahi hana me kona manao a me kona makemake; pela ke kanaka e lawe ana i ka oihana kahunapule. O ka Moi nui ma ka lani a ma na wahi a pau o ka honua nei, oia wale no ka mea hiki ke koho i ka mea hiki ke kohi i ka mea ana i manao ai, a e hiki no i kela me keia kanaka ke hana ae i ka oihana me ke emi hope ole.
          Aole no i kaheaia na kanaka a pau loa ma ka oihana hookahi, aka, he poe uuku no, aole no hoi i kahea ia ka poe opiopio, o lilo ka oihana laa imea ole, a i mea nona e hookiekie ai ia ia iho. 1 Tim. 3: 6. Aole ka mea lawe wale i ka oihana, e like me Ieroboama ke alii mua o Iseraela, ua lawe wale oia i ka oihana a haawi aku la i kekahi makaainana, aole i ka ohana a Levi ka poe a ke Akua i koho ai no ka oihana kahuna, aia nae a kikoo aku kona lima i ke kuahu, uhau mai la o Iehova i kona lima, a maloo iho la. 1 Na'lii 13: 4. Aole i kupono keia oihana i na kanaka maikai, a i ka poe hanohano, aole i ka poe inoa maikai, aka, ma ka mea kupono i kahea ia e ke Akua. Nahelu 78: 7. Nolaila, he mea weliweli ke ku a lawelawe i keia oihana me ko Iehova ae ole mai iaia.
          O na makua o ka Ekalesia i ka wa kahiko loa, ua kokua nui mai lakou i keia manao, aole e hiki i kekahi ke hana, ke ole e kahea mai ka mea nana ka hana.
          He hana hanohano, a he kiekie loa keia oihana i ko na oihana e ae a pau o ke ao nei, a oiai keia oihana he kiekie loa, aole e pono ke hookiekie ae iaia iho i kona wa i kaheaia mai ai, aka he pono no iaia ke like me na hoa e ae. 1 Kor. 27—29.
          Ua komo no kekahi poe kupono ole iloko o keia hana, mai ka wa kahiko loa mai a hiki wale i ka wa i lawe ai o Hawaii i keia hana maluna o lakou.
          Elua ano o ka leo kahea. 1 Ua kahea ia ma ke ano kupanaha ; e like me Samuela, Saulo i kapaia o Paulo, a ua kaheaia mai la e ke Akua o Iona, e hele a hai aku i ka olelo ma ke kulanakauhale o Nineva aka, ua holo aku la oia ma kela awa ma ke kaha kapakahi e hiki e hiki aku ai i Kalesita, nolaila, hoopahaohaoia ka holo ana o ka moku ona i holo ai, a i kona wa i kiola ia ai i ke kai, ua makaukau ke Akua i ka moku I-a, a nana i hoihoi ae ia Iona, a ke kulanakauhale ana i noho ai, nolaila, o ko ke Akua leo kahea, ua paa ole ia.
          2 Ua kahea mai ke Akua i kekahi poe maloko o ka noonoo o kanaka, o ka ike ana i kekahi mau ano i laweia mai imua o kanaka, a e nana i na hana i hanaia, ina ua like, oia ka leo kahea mai luna mai.
Na hua e loaa mai ana no keia oihana. Ua hoano hou ia ka noho ana o ka lahui, ua pii ae ko lakou kulana, mai kakahi kulana a i kekahi kulana okoa iluna ae, a mai ka noho ana haahaa, a i ka noho ana kiekie, mai ka naaupo a i ka naauao, mai ka noho hoomanakii ana, a i ka ike ana i ke Akua hookahi wale no.
Ua hoomaluia ka aina e keia pono, oia ka Kamehameha III olelo kaulana. " Ua mau ke ea o ka aina i ka pono. "
          Nolaila, na ka Oihana Kristiano i hoauhee aku i ka naaupo o ka lahui, a ua haha aku keia hana iloko o ka naau o kanaka.

          Ma ka la 30 o Iulai i hala iho nei, ua make iho la o Wahine k., ma Mana, Honolulu, Oahu. Ua hoomaka ka loaa o ka mai iaia mai ka malama o Mei a hiki i ka la i hoike ia ae la. A ua hala aku la i kela ao i ike ole ia. Aloha ino!