Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 32, 3 ʻAukake 1876 — Page 3
Ahaolelo Kau Kanawai
o ke Aupuni Hawaii
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.
LA HANA 64.—Poakolu, Iulai 19
Halawai ka Hala e like me ka mau.
Heluoelu mai o Mr Aholo he olelo hooholo, aole e ninau anoia i na wa a pau e noonoo ai i ka olelo hooholo e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi. Hooholoia.
Heluhelu mai o Mr Kalaukoa he olelo hooholo, e kauoha koke aku ka Papa Ola ia Kahui, e lapaau i na mai lepera, ma ka Halemai ma Honolulu nei. Hooleia.
Hoike mai ka Komite Pai, ua paiia ka bila e hoohui a e hoololi ai i ke Kanawai no na mea hoike, Aponoia ka hoike.
Heluhelu mua mai o Mr Preston, he bila e kokua ana i ka ohi ana i na aie. Waihoia e pai no na heluhelu alua.
Hoolaha mai o Mr Halstead he mau bila. 1 E laikini ai i na kauka lapaau. 2 E hoopau i ka pauku 279 o ke Kanawai Kivila.
Hoolaha mai o Mr Birch, he bila e hoololi ai i ka pauku 53 o ka mokuna 55 o ke kanawai hoopai Karaima.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana no ka olelo hooholo a Mr Waterhouse, e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi.
Eia ka poe i kamailio ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo, a e hilinai ole ana no hoi i na Kuhina o ka Moi: Mr Pilipo, Kanealii, Nazareta, Nawahi, Nakaku.
Eia ka poe ma ka aoao e kokua ana i na Kuhina, a e hoopanee loa i ka olelo hooholo: Mr Halemanu, Kauai, Birch.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 65.—Poaha Iulai 20
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Hoike mai ke Komite Kalepa, mahiai, a me na hana lima, no ka noonoo ana i na hoopii he lehulehu i waihoia aku i ko lakou lima. Ua waihoia kekahi mau hoopii ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina. Ua kapae loa ia kekahi, a ua waihoia kekahi a noonoo pu me kekahi mau bila kanawai e ae. Aponoia ka hoike.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana no ka olelo hooholo e hilinai ole ana i na Kuhina o ka Moi e noho nei.
Eia ka poe kamailio ma ka aoao kue i ka olelo hooholo, a e apono ana i na Kuhina: S. N. Castle, S. K. Kaai, L. Aholo, W. L. Green, E. Helekunihi.
Eia ka mea i kamailio ma ka hoahewa i na Kuhina, S. W. Mahelona.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 66—Poalima Iulai 21.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Hoike mai ke Komite Pai, ua paiia ka Bila Kanawai, e hoohui a e hoololi i ke kanawai e pili ana i na palapala ganisi no ke kokua ana i ka ohi ana i na aie. apono ia ka hoike a ke komite.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana no ka olelo hooholo aole e hilinai aku i na Kuhina o ka Moi e noho nei.
Kamailio mal o Mr Waterhouse ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, oiai oia e kamailio ana, ua nui na ku ana a ke Kuhina o ko na aina e a me ke Kuhina Waiwai, no kekahi mau huaolelo i hoopukaia eia, a ua walania ko laua mau manao, iaia e kamailio ana ua hiki mai ka mea iaia ka papa i hoopanee ia ai.
Kamailio mai o Mr Mahelona ma ke kokua e hilinai ole i na Kuhina o ka Moi e noho nei.
Kamailio mai o Mr Birch ma ka aoao e kokua ana i na Kuhina o ka Moi.
Kamailio mai o Mr Pilipo ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo e ahewaia aku na Kuhina o ka Moi, oiai oia e kamailio ana, ua hoomaha ka Hale ma ka hora 12 awakea.
Halawai hou ka Hale ma ka hora 1.
Kamailio hou mai o Mr Pilipo.
Kamailio mai ke Kuhina Waiwai ma ka aoao kue i ka olelo hooholo, a e pane ana i kekahi mau olelo a Mr Pilipo.
Kamailio mai o Mr Preston ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, iaia no hoi ka olelo hope, ninauia ka olelo hooholo me ke kakau ana i na ae me na hoole, a eia ka poe hoopili meaai mahope o na Kuhina, mamuli o na wahi oihana aupuni: Kaina, Naukana, Halemanu, Naili, Helekunihi, Kauai, Kamauoha, Birch, Nahaku, Aholo, Wana, Barenaba, Kaiue, hui me 10 alii, ua like me 23. O lakou nei kai komo ma keia mau lalani mele, "Ma-o ka uahi, he makole ka oukou e na makaainana," o na apana koho.
Eia ka poe kuokoa, na lakou nei e imi nei ko oukou pono, a aole hoi a lakou wahi opeope e hoi aku nei: Pilipo, Nawahi, Kalaukoa, Preston, Waterhouse, Mahoe, Gay, Halstead, Nakaleka, Kahuila, Aiwohi, Mahelona, hui me na alii Kamika a me Isenberg, he 15 ko lakou nui, e hoomanao e na apana i keia poe, na lakou nei e hooikaika nei i keia kau Ahaolelo ko kakou mau pono. Hoopanee ka Hale.
LA HANA 67.—Poaono, Iulai 22.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Kamailio mai o Hon S N Kakela ma kekahi mau mea pilikino iaia no na mea i hoolahaia ma ka P C Advertiser, e hoike ana ua apono oia i na hoolilo dala ana no ka ahaaina hulahula ma Aliiolani Hale.
Hoike mai ka hapanui o ke komite i waihoia aku ai e noonoo i ka bila e papa ana i ke Kuhina Waiwai aole e uku i na luna aupuni e hele ana i na aina e ma ko
lakou makemake iho, e hooholo loa aku i ka bila me kekahi hoololi ma ka pauku 1. Waihoia a hiki mai ka hoike a ka hapa uuku.
Waiho mai o Hon. S. K. Kaai he olelo hooholo e koi ana i ke Komite Wae i waihoia aku e noonoo i ka bila e hoololi ana i na pauku 17, 19, 20 a me 21 mokuna 41 o ke Karaima, e hoike mai i ka Poakahi, Iulai 24.
Hoololiia mai o na komite a pau ke hoike mai i ka Poalima, Iulai 28. Hooholoia ka hoololi me ka olelo hooholo.
Waiho mai ka Loio Kuhina he olelo hooholo, o na bila a pau e waiho nei ma ke pakaukau o ke Kakauolelo, e laweia a noonoo i kela a me keia la. Ae ia.
Waiho mai o Mr. Kalaukoa he olelo hooholo, e noho na Kuhina o keia wa ma ka oihana kuhina no ka manawa e paa ana ke kuikahi panailike, oiai ua hilinaiia lakou, a aole e halawai hou keia Hale a hiki i ka la 24 o Iulai, 1883. Hooleia.
Waiho mai o Mr Waterhouse he olelo hooholo, e halawai keia Hale i keia pule aku ma ka hora 1 auina la. Hoopanee loa ia.
Waiho mai o Mr Mahoe he olelo hooholo, e kauohaia ke Kakauolelo e uku mai i na dala maikai ma kahi o na dala ino i uku mua ia ai ia lakou, oiai e hoopaapaa ana, ua Hoopanee ka Hale.
LA HANA 68.—Poakahi, Iulai 24.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau. Noho ka Hope Peresidena Hon. L. Aholo ma ka noho.
Hoike mal oia, ua hiki mai ka palapala maI ke kauka mai, e hai mai ana no ka mai ana o ka Peresidena mau, e hala ana na la ekolu no ia pilikia.
NA OLELO HOOHOLO A ME NA BILA.
Hoolaha mai o Mr Waterhouse he bila e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i na laikini kuai kudala.
Hoolaha mai o Mr Kauai he bila e hoololi ai i ke kanawai no ka aihue ana i na holoholona.
Heluhelu mai o Hon Kaai he olelo hooholo, e noonoo ponoia na dala "Un Sol" a me "Un Peso" a i 100 keneta ka waiwai io oia mau dala.
Hoololi mai o Hon Waila, e hoihoiia na dala Sol, Peso a me na hapalua Mekiko ma ka waihona o ke aupuni a e haawiia mai na dala maikai, a e hoolahaia aku i na mea a pau e paa ana i na dala ino, e hoihoi mai iloko o ka waihona aupuni iloko o na la 30. Mahope o ka noonoo ia ana, ua lawe hou o Hon Kaai i ka olelo hooholo, a hoopaneeia a puka mai ka olelo hooholo a ka Ahakukamalu.
Hapaiia ka noonoo ana no ka hoike a ka hapanui o ke komite wae, no ka noonoo ana i ka bila e loaa ai ka lawelawe ana i ka oihana lapaau ma ke ano naauao imua o ke komite o ka Hale. Noho o Mr. Barenaba ma ka noho Luna Hoomalu.
Kamailio mai o Hon Waila ma ka aoao kue i ka hoike, a noi mai e hoopanee loa.
Kamailio mai o Hon Kaai ma ka aoao kokua i ka hoike a ke komite, oiai e noonooia ana, ua hoomaha ke komite a noho hon ma ka hora 1.
Halawai hou ke komite ma ka hora 1 auina la.
Mahope o ka noonoo nui ia ana, ua hoopauia ke komite me ke noi aku i ka hale, ua aponoia ka hoike a ua waihoia ka bila no ke kakau poepoe. Aponoia.
Noi o Hon Kaai e hapai hou ia ka noonoo ana, a hooholo loa ia.
BILA HAAWINA.
Noonooia ka Bila Haawina iloko o ke komite o ka hale, Ke alii Walla ma ka noho.
L. Kaapuni o Kauai $2,000
Noi o Mr Halemanu 1,800
" Kanealii 1,600
Hooholoia. 2,000
L. Hoomalu o Honolulu 4,000
Noi o Mr Nakaleka $2,500
" Birch 3,000
" Kanealii 2,800
Hooholoia 3,000
Uku o ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu no Maraki, 1876 $125 Hooholoia.
L. Hoomalu o Hilo 1,400
Noi o Mr Birch 1,000
" Kanealii 800
Hoopaneeia keia Haawina a akaka pono ka bila e hookaawale ana ia Hilo Akau i apana Hookolokolo okoa.
Uku o ka Lunakanawai Hoomalu o Hilo no na mahina o Ianuari, Feberuari a me Maraki 1876. $125 Hooholoia.
L. Hoomalu o Lahalna $2,000
Noi o Mr Helekunihi 1,200
" Nakaleka 1,000
" Aholo 2,000
Hooholoia 1,200
Koena uku o ka Lunakanawai Hoomalu o Lahaina $100 Hooholoia.
L. Apana o Puna $600
Noi o Mr Kanealii 450
Hooholoia 600
L. Apana o Kau 600
Noi o Mr Kanealii 450
Hooholoia 600
Koena o kona uku mua $75 Hooholoia.
L. Apana o Kona Akau $450
Noi o Hon Kaai 600
" Mr Nakaleka 500
Hooholoia 600
L. Apana o Kona Hema 450
Noi o Hon Kaai 600
Hooholoia 600
Ina hookahi Lunakanawai no na apana elua, alaila $900
L. Apana, Kohala Akau 600 Hooholoia
" " Hema 600 "
" Hamakua 600 "
" Wailuku 1,000
Noi o Mr Kalaukoa 800
" Aholo 1,200
" Birch 1,000
Hooholoia 1,000
L. Apana o Honolulu $400
Noi o Hon Isenberg Hoopau loa.
Hooholoia 400
L. Apana o Makawao 600 Hooholoia
Koena o kona uku 75 "
L. Apana o Hana 600 "
" Kaupo 600 "
Ina hookahi Lunakanawai no na apana elua, alaila 800
Koena o kona uku 250 Hooholoia
Hoopauia ke komite a noho hou ma ka Poakolu.
Hoike mai ka luna hoomalu o ke komite, ua noonoo pakahiia na haawina a hiki i ka haawina o ke koena o ka uku o ka Lunakanawai Apana o Hana, Maui. Apono ia ka hoike. Hoopanee ka Hale.
LA HANA 69.—Poalua, Iulai 25
Halawai ka Ahaolelo i ka hora 10 A. M.
Ma ka noi a Mr Waterhouse, ua hoopanee ka Hale, a noho hou ma ka hora 2 auina la.
Halawai ka Hale i ka hora 2, e like me ka hoopaneeia ana.
Ma ke noi, ua hookuuia aku o Mr Mahoe no kona nawaliwali mai, a hiki i ka wa e oluolu ai.
Hoolaha mai ke lii Kaai, he bila e haawi ai i ka mana i ke Kuhina Kalaiaina, e hana i aelike me kekahi poe hooholo moku ahi pili aina.
Heluhelu mua mai o Mr Birch, he bila e hoololi ai i ka pauku 53, o ka mokuna 55 o ke kanawai hoopai Karaima.
Ma ke noi, ua kapaeia na rula, a ua heluhelu alua ia ka bila ma ke poo, a waihoia no ke kakau poepoe.
Hoike mai ke Kuhina o ko na aina e, ua halawai ka Aha Kukamalu i keia la, no ka noonoo ana i na dala "Solo, Peso," a ua hooholoia, aole e hiki ke heluia ia mau dala.
Ma ke noi a ke Kuhina o ko na aina e, ua hapai hou ia ka noonoo ana no ka olelo hooholo a ke'lii Kaai, e pili ana no na dala "Solo" a me "Peso."
Kamailio mai ke'lii Kapena, ma ka aoao kue i ka olelo hooholo, a waiho mai he hoololi, o na dala Solo, Peso wale no e waiho ana ma ka waihona aupuni, ke huikala aku.
Kamailio mai o Mr Birch ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, e hoihoi aku i keia ano dala ma ka waihona o ke aupuni, a e haawiia mai na dala maikai i ka lehulehu. I ka ninauia ana, ua hooholoia ka olelo hooholo, me ka hoololi a ke'lii Waila. Eia ka poe i makemake e hoihoi aku i na dala ino i ke aupuni, i loaa mai na dala maikai: Leleiohoku, Kanoa, Green, Moehonua, Kakela 2, Kakela 1, Ake, Paulo, Kamauoha, Kaiue, Pilipo, Birch, Helekunihi, Naili, Wakahauki, Wana, a me Kaina, huiia he 18.
Eia ka poe hoole: Kapena, Paka, Kaai, Kahuila, Kanealii, Lilikalani, Barenaba, Halstead, Gay, Kalaukoa, Aiwohi, Halemanu, Naukana, Nakaleka, Mahelona, hui ia he 15.
Noi hou mai ke'lii Paulo, e hapai hou ia ano, no ka noonoo ana i ka olelo hooholo. Hooholoia.
Kamailio mai ke'lii Kaai ma ka aoao e kue ana i ka olelo hooholo.
Kamailio mai o Mr Pilipo, ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo. Mahope o ka noonooia ana, ua hooleia ka olelo hooholo he 23 ma ka hoole, a he 6 ma ka ae.
Hoopaneeia a ka hora 10 apopo.
LALAU!
MR. LUNAHOOPONOPONO;
He kamaaina wau no ka Hale Ahaolelo, aia malaila ka'u oihana. Ua paanaau ia'u ke kulana oiaio, a me na ano a pau o na hoa o ia hale, ua like me he buke moolelo la iloko o ko'u waihona noonoo. O ka Hon. G. W. Pilipo, ka hoa hanohano mai Kona Akau mai, ua kau au i kona inoa maluna loa, a he lei pua o na hoomanao paulehia o ka hauoli ka'u i anapuni mawaho o kona mau hiohiona. Owai ? Ae, owai ka mea e aa ana, a pane mai, ua ike oia ua kue ka Hon. G. W. Pilipo i ka pono o ka lahui? Aole o Makaainana, aole no o Kona Akau a pau, ole loa no o ko na apana e ae. Ua pane mai nei o Makaainana, me ka manao e hoino, a ua kukulu i kona kahua ma ka lohe, a ma ka nupepa. Aia la mahea o ka nupepa, o ka nupepa hea la, a i nahea nei hoi ka hoolaha ana o na nupepa e like me ka Makaainana i ike ai a hookahua ai i kana mau olelo? Aole nupepa, aole i hoolahaia, a aole loa i ike ia. Aia o Makaainana i Kona Akau, pane mai nei me ka ike maka ole ; eia hoi au i ke kahua, kahi o ka hana, a ke pane nei au me ka ike maka, a me ka minamina no na olelo hoino oiaio ole. Ae, ke puana ae nei au, o ka Hon. Pilipo kekahi o na heluna kakaikahi o keia kau Ahaolelo kai hele mai kona apana me ka ukana pono o na makaainana, a oia ukana kana i haawe mai ka la mua, a ke haawe hoomanawanui nei no i keia la. Oia ka oiaio, a oia ka ike maka, a aole i loaa ia Makaainana ka kahua e hoole mai ai. O ka hoike oiaio, o na hoa pakahi o ka Ahaolelo; o ka hai paewa ole o ka lehulehu makaikai ma ia keena, o na nupepa, o ka lehulehu heluhelu nupepa, a me oe pu e Makaainana, ke hoike oiaio mai oe me ke kapae i ka lili a opu ino, oia ko'u mau kahua, a oia na hoike oiaio o ka'u. O ke kahua o ka Hon. G. W. Pilipo, aia ma ka pono o na makaainana, a ke aa nei au e olelo ae, oia kakahi o na oi, a aole mea nana e hoole mai. Me ka mahalo.
AUSITINA.
Keena Ahaolelo, Iulai 29, 1876.
NA ANOAI.
No ke kaapuni ia Hawaii keia Kilauea ae i ka Poakahi.
O na lono e puehu hele nei ma na kihi alanui he mau mai hebera ua pua ae, he oiaio ole ia, a mai puiwa.
He kaua kuloko mawaena o na Fiji a me na Europa ma Viti Leva, Fiji. He lili ke kumu, e ake ana kahi e noho alii maluna o kahi.
Ke hoomaka nei ka o ana o na keiki; a e malama kakou i na pulapula, oiai ka mai nana i ulupa o Hawaii iloko o 1853 e hoopu ana iwaena o kakou.
Malo o Makawao, aohe wahi kulu wai, a ua maloo na kiowai kamaaina i ka piha mau o na makahiki i hala'e nei. Pela ka leta a kekahi makamaka o ia wahi.
He lono kai loaa mai, ua pau iho la i ke ahi kekahi apana ko o ka mahiko a Mr. A. Unna, ma Maaleamai, Hana Maui. Aole i maopopo ke ano a me ke kumu o keia poino.
Ua hai mai o Puna, ko makou hoa 'loha, i kona haule ana mai kona lio, a kaa oia malalo, a make loa iho la ka holoholona, a ma o ka pomaikai nui, ua pakele kona ola.
E hoomaka ana na hana hoohauoli lealea a Miss Jennie Claus, ma keia Poalua ae. Oia ka wahine opio i oleloia ma na wahi a pau o Amerika a me Europa, o ka makamua, a o ka helu ekahi ma ka hookani pila kuolo ana.
Ua kono ia mai makou e hai aku i ka lono i na hoa o ka Puali koa Company "B," Hawaiian Guard, e akoakoa ae ma ka hale paikau, i ka hora 7½ o ke ahiahi Poalima, (apopo) no ka maki paikau hoomaamaa ana.
Ma ke ahiahi o ka Poalua nei, ua make emoole iho la kekahi o na keiki puhi ohe o ka Puali Puhi Ohe Aupuni, o Nakapuahi kona inoa. Ua make emoole loa a no ka maopopo ole o ke kumu, nolaila, ua kahaia kona kino e na kauka inehinei, a ua ikeia he mai ma ka puuwai ke kumu o ka make.
Ma ke kinipopo ana i ka Poaono iho nei, ua eo iho la ka hui Athlete he 11 puni, a he 17 o ke Star. Aole nae i manaoia he make keia e u ai, oiai, ua ane komo iho la ka noonoo Hawaii, a upu ae la ke aloha, a hoole i ka anunu, a makana i ka lokomaikai he aloha a mahele like.
Ua loaa mai ia makou ka manao e hoohalike ana i ka paio mawaena o ka Hon. G. W. Pilipo a me Hon. L. Kaina, me ko ka wa kahiko. O Kaina no ka o Kaina, me kona mau manao ino e powa i kona koolua Abela (Pilipo,) a mahope ka e kau ia mai ana ka hoopai maluna o Kaina no kana mau hana, e like me ko kela Kaina o ka wa kahiko. Hu ka aka i ka keia makamaka.
Aia ma ke aniani o ka hale kuai buke o T. G. Thrum, (Taramu) ma alanui Kalepa, ma ke aniani, e ike ia no ke kii o ke kuna olali o ka moana, ka nene aukai Neti Mele, i kaha ia me ka peni, e ka lima noeau a mama no hoi o ko makou makamaka maikai o Mr. John L. Reese. O ka nani kai ike ia maluna o na hiohiona a pau o ke kii, a ina aole makou i ike maoli he kii keia e kau mai nei mamua, ina la ua manaoio maoli no o ua nene nei, a e au ana mawaho ae o Leahi. He nani a ku i ka mahaloia.
Eia ka Pinaau: "I $5,000 no ke kokua kanu kalo," "hooholo," wahi a na leo o na hua metala. "a poe ae kau na lima, o ka poe kue, hooholoia." wahi hou ana. "No ka uku o ka Elele o Aliiolani Hale, $100,000,000,000 a kini lehu loa'ku," wahi hou no ana, "hooholo." wahi a na leo. "O ka poe ae kau na lima iluna, o ka poe hoole, hooholoia," wahi hou no ana. Penei iho la kana hoohalike i ke ano a me na hiona o ke kau Ahaolelo, "naauao," "hoemi lilo" (0) wale o keia makahiki hauoli, Kuikahi, Ceneteniela, Lima Hana Pake, o 1876!"
Ua huli aku nei o Ukali i mau wahi itamu, a ua hoi mai nei me ka nele. O ka mea nui ana i hoomaopopo ai wahi ana, oia no ka hauwawa o na leo pake, e namu ana ma o a maanei, a me he la wahi ana, e hoomaka mai ana kekahi poe Hawaii i ka namu palale, no ka lohe mau i na hauwawa o ia ano, a hookui ae hoi ka mahuna awa me ke onaona o ka uwahi opiuma, nani kela; aka ke kali nei makou no keia mea, me ka lana o ka manao, aole loa e kahuli ka noonoo o kekahi Hawaii, a lilo i kauwa na ka opiuma, a hoomaka e namu palale me ka hepa ano lolo. E kali ana nae makou.
Ma Leleo, ma ka la 29 o keia mahina i hala iho nei, ua make iho la o Mrs. Mary Wailuahi, o ka hora 4 ia o ke kakahiaka, a i kona make ana, ua hoomakaukau kana mau keiki no na pono kupapau, aka, i ka hiki ana i ka hora 7½, ua kahaka hou lakou i kona ola hou ana, a ua hoomaka e kamailio elike me ka mea mau, a i ka hora 9½ oia po iho, ua make hou iho la oia, a o ka haalele ana mai ia o ka uhane i ke kino, a waiho ia aku la i kona wahi mau o ka lua kupapau i ka Poakahi nei. He 48 ka nui o kona mau makahiki, a he mau keiki elua kana i waiho iho me na makamaka e u ana.
Pakele mai pau i ke ahi.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ma ka po o ka la 19 o Iulai, ua holapu ae la ke alelo o ke ahi i ka hale kula hanai keikikane o Haleakala, aka, he lono maikai no nae ke hoike aku, aole no i pau loa; penei ke kumu: Oiai na haumana o ke kula e waiho palaka ana i ka hiamoe kulipolipo, i ka po i hoikeia maluna, ua puiwa hikilele ae la kekahi haumana o ke kula, o Peter Mahoe i ke kiei ana mai a na kukuna malamalama o ke ahi ma ka puka aniani o kekahi o na hale moe Helu 2, a i kona ike ana i keia malamalama, holo aku la ia a kiei aku la iwaho ma ka puka aniani, ike pono aku la ia i ke ahi e a ana ma ka lanai holokiki aku la ia e hoala i kona poe hoa me ka hooho leo nui ana, "pau kakou i ke ahi e! pau kakou i ke ahi e!!" Ala like mai la kela a me keia hoa, a holo aku la iwaho e ike i kahi a ke ahi e hana nei, aka, he mea kaumaha nae i ka ike ana aku i ke kulana o ke ahi ia manawa, no ka mea, ua hele ke ahi i ka loaa me ka laula o ka hale Helu 3, a o kona kulana i ka hoomaopopo aku, he hiki ole ke hoopioia, mamua o o kona hoolilo ana i keia mau hale nui i puu lehu, nolaila, me ka naau pihoihoi i mokumokuahua i ke aloha i ka home, kela a me keia hoa i holo awiwi aku ai i na pono kino, a o kekahi hoi, holo aku la e hoala i ke kumu o ke kula F. L. Clarke, a e hai aku no keia poino i ili mai maluna o ke kula, nolaila, holo mai la ia me ka pihoihoi, a ike iho la i kahi i nui o ke ahi e a ana, holo pu aku la e kokua pu me na haumana i lawe ana i na pono kino iwaho; a pau keia mau mea i ke kaawale, hui like na haumana me ke kumu ma ka hoopio ana i ke ahi, me ka holo awiwi o kela a me keia e hoolei aku i na pakeke wai ma kela a me keia wahi o ke ahi e a ana, aka, ua keakea mai ke kumu F. L. C. ia hana ana, a e hoolohe aku i kana olelo, wahi ana, "E lawe na pakeke wai a ma ka aoao makani, a malaila e kinai ai, alaila, e lawe aku ka makanai i ka mahu a e hoopio i ka aoao kue," a me ka uuku o ka luhi no ka manawa pokole, a pio iho la ke ahi.
Aole i ike ia ke kolohe nana i hana keia lokoino, aka, o ka mea a kona lima i hana ai, oia ka welu ahi i ho-a ai, ua loaa aku ia.
Ke ku nei ke koena o ia hale Helu 3 me ka paapaa o kona mau kua, a me ka pukapuka o ka papahele, a me ka lilo nui hou o ka Papa Hoonaauao e paa ai, mamuli o na manao kolohe o ka mea opu lokoino. Me ke aloha nui i ka home i hoopoinoia.
C. C. WILSON.
Hamakualoa, Iulai 28, 1876.
Pepehi Kanaka ma Puna, Hawaii.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
He mea hou ano nui ka'u e hoike aku nei imua o ka lehulehu, no ka pepehi kanaka.
I ka po o ka la 14 o Iulai, ua hele mai o Kamahina i ka hale noho o Wahineileia, a oiai kela e waiho ana i ka hiamoe, a lohe mahuihui keia i ka nakeke, a ala ae la a hele aku la a ike ia Kamahina e ai ana, a olelo aku la penei: "Hoohoa no hoi kou hele ana mai ia nei i keia po e kolohe ai, o ka'u wahi ai no hoi ia i loaa mai mai ka poe ikaika mai, o kau no ka ia i hele mai nei a ai, hoohune no hoi kau hele ia nei." Ia wa o ka piikai iho la no ia o Kamahina a lele mai la iluna o Wahineileia, a ia wa, ua lalau aku oia i ka pohaku kui poi, a pao aku la i ke poo o Wahineileia, ia manawa, ua pau ka noonoo. O ka lalau hou aku la no ia o Kamahina a kupapa iho la iluna a ilalo, i o a ia nei, a loaa iho la ka pohaku ia ia nei, o ke kipe iho la no ia ma ka auwae a ma ka ihu a ma ka lae a ma ke poo o ka make loa no ia, a ike keia ua make, alaila, mihi iho la keia no keia hana naaupo ana. Ia wa no kii aku la oia i ka makai, a hiki mai ka makai e waiho ana o Kamahina ua make loa, a nalo koke iho ia i ke kanuia.
Ma ka la 15 ae, ua hiki kino mai la ka Lunamakai T. E. ela a me Lunakanawai J. W. Kumahoa no ke kolonero ana, a i ka nana aka makai nui, ua hai pololei mai o Wahineileia e like me ka mea i hoikeia ae la maluna. Ua kohoia i mau kiure no ka noonoo pono ana i keia hihia, a ua hue hou ia o Kamahina, a i ka nana ana o ke kiure i kahi i make ai, a ua ikeia ekolu puka, ma ke kumu pepeiao a maluna iki ae, a maluna pono o ke poo, a ma ka aoao hema, a ua hooholo ke kiure i ka lakou olelo hooholo, ua make o Kamahina i pepehiia e Wahineileia, a o kahi i hanaia'i keia karaima, ma Kahaualea, Puna, Hawaii.
O keia Kamahina, he ano pupule no, aole nae he pupule loa, na ia nei ka olelo kaulana i hoikeia ma KA LAHUI HAWAII e olelo ana, "e pii ana ke kai, e ku-i ana ka hekili, e pae wale ana ka ia, &c. Me ka mahalo.
S. H. UA ENOKA.
Kalapana, Puna, Iulai 17, 1876.
Ua wanana ae kekahi pupule o Puunui, aia kaakaa kona maka, alaila, holo ke kuikahi panailike, a ina aole e kaakaa, aole e holo. Ke hoolohe nei na hupo hoakamai kamailio, a o makou, aole.
MAKE I ALOHA NUI IA—Ua make o Mrs. Kalawakua W. Kalaehao, ma Kapuukolo, la 31 o Iulai 1876, ma ka hora 6 me umi minute, o ke ahiahi Poakahi iho nei, i haalele mai ai oia i keia ola ana. Ua hala aku ia ma kela aoao o ke ala hoi ole mai, a ke noho nei kona kini lehulehu me ka u, a me ka minamina pau mako nona, o keia wahine o Kalawakua, he oluolu, he heahea, he launa oluolu, he iike, a pela aku. O ka nui o kona mau makahiki 71.
HE HOOLAHA AKEA.
NO na LIO o Akoni M. Lopez ke Pukiki i make iho nei. E uku no ka mea nona ka inoa malalo i HOOKAHI DALA no kela me keia lio e lawe ia mai ana iaia ma Kawaipuolo, Waialua, Oahu. S. N. EMERSON.
Waialua, July 25, 1876. 2t
Ma ke kauoha a W. C. Parke, Lunahooponopono o ka waiwai o Akoni M. Lopez i make.
KAA LIO KUAI.
E ninau ia Kale Kauka.
Hookahi KAA LIO nani maikai, a paa no hoi, me ka lawa pono i na hemahema a pau o ke ano o ke KAA, e kuai ia no i ka mea e makemake mai ana no ka uku haahaa loa, kupono no ke Kanaka Hawaii. O ka mea makemake e ike a e hoomaopopo, e kipa i kuu wahi, a e ninau ia'u.
[31-4 t] C. H. JUDD, (KALE KAUKA.)
A. McWAYNE.
Mea Hoomakaukau a Kuai Laau Lapaau.
MA ke kihi o Alanui Papu me Kalepa. E makaukau mau ana me na Waiala o na ano maikai loa, na Kopa Ala, na Limu Huahuakai, a me na mea he nui. O ke ano Aila Hamo Lauoho oi loa o ka maikai maloko o ke Kulanakauhale nei, no ka hapaha dala wale no, (25k.) no ka omole. E kipa mai e hoao i ike pono.
E haawiia no na kukakuka pili i na lau lapaau i kela me keia manawa o ke ao a me ka po.
29-3m.
Olelo Hoolaha
HALE KUAI!
KE HAAWI ia aku nei ka leo ahailono imua o na makamaka a pau o'u. UA WEHE AE NEI AU, ka mea nona ka inoa malalo, he HALE KUAI HOU, ma KAIOPIHI, KOHALA, HAWAII.
o G. C. Akina, Pake.
Aia malaila e loaa ai na LOLE NANI HOU LOA, no na kane, na NANI IHIIHI LILO I KA WAI no ka Kaikamahine opio me na Wahine, a me na Kamalii, no ka uku make pono loa. He emi loa ka lole o na ano a pau, me ka oluolu o na kumukuai. O ka poe a pau e kipa mai ana a kuai, e loaa no na MANUAHI ia lakou me ka nele ole.
6 mo. G. C. AKINA —Pake.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi, Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 19-1y
OLELO HOOLAHA.
I KA POE a pau e makemake ana i na Pila a me na Ogana no na Halepule a no na hale e ae. Hookahi wale no ano Ogana maikai loa, oia na Pila i hanaia e BURDETT. He kaulana loa kana mau Pila no ka maikai o ka leo a no ka ikaika no hoi, a no ka loaa ana no hoi o na ano leo a pau.
Kumukuai.
Mai ke $50 a i ke $1,000, e like me ke ano o ka Pila i makemake ia. E ninau ia D. D. BALWIN ma Lahainaluna. Oia ka Agena no ka Paeaina Hawaii. [22 3m]
E LOAA NO I KA POE E MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.
Manae iho o Kini Hana Wa ti.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
—NO KA—
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
EIA MALALO IHO NA OLELO KUHIKUHI.
NO KA LAWELAWE ANA I KA
Inika kohu mau a Thos. G. Thrum,
HE INIKA KEIA E HOAILONA AI NA LOLE KEOKEO.
[E kawili mua ia ka inika, alaila e hookulu iho hookahi kulu maluna o kahi apana aniani, e hooma-u pono ia ka peni hulu; hoomoe iho ka papa inoa maluna o ka lole i hoomaemae maikai ia; pena iho me ka wikiwiki a ike ia ke kohu ma kahi aoao; alaila iho ma ia aoao me ka alana lole i wela kupono, a i ole ia e hoopili aku i ke aniani uwahi o ke kukui mahu; alaila kaulai aku i ka la i mau hora. Ina e hooko pono ia keia mau rula, o ke kohu mau no ia o ka inika. O ka holoi mua ana o ka lole mahope o ke kau ana o ka Inika me ka wai wela me ke kopa, aole me ka wai koekoe. E holoi maikai ia ka papa inoa me ka peni hulu, a waiho aku.
Malaila no e uku ia ai na uku kiekie e like me ka nui oh na makahiki o na poo leta Hawaii o na ano a pau, mai kahiko mai a i keia manawa, o na poo i pau ko lakou waiwai ma na leta. ( 1y) TARAMU.
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE 1-1y