Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 24, 8 June 1876 — Page 3

Ahaolelo Kau Kanawai
o ke Aupuni Hawaii
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.
[Koena mai ka Aoao Eha mai.]

          Heluhelu mai o Mr. Mahoe he palapala hoopii mai Kona Akau mai, e noi ana aole e noonooia ka palapala hoopii e noi ana, e hoonoaia ka noho o ka Luna mai ia apana mai, oiai aole i kakau ponoi ka poe nona ka hapanui o na inoa, i ko lakou mau inoa ponoi iho.
          Heluhelu mai o Mr. Kauai, he hoopii mai kona apana mai, e noi ana e hoomoe ia i alanui hou maloko o ia apana; e hoololiia ke kanawai e pili ana i na Lunahelu a me na Lunaauhau, a na na Lunaauhau e hana na hana a na Lunahelu ; e hoopii ia ka uku o na kumukula i $1.00 no ka la.
          Heluhelu mai o Mr. Mahoe he hoopii mai Honolulu nei, e hookaawaleia i $1000 no kekahi alanui hou mai ka Halekula Hanalima a i ka Halemai Pupule.
          Heluhelu mai ka Hon. Kaai, he hoopii mai Kona Akau mai, e noi ana e hoonoaia ka noho o Mr. Pilipo.

HOIKE A NA KOMITE.

          Hoike mai ke Komite Hookolokolo no ka bila e hoololi ai i ka pauku 233 o ke Kanawai Kivila, e hoonui i na haawina no na lilo o na holoholona i hoopaaia ma na pa aupuni ma ka apana o Wailuku, Makawao, a me Hilo, e hookomo mai ana lakou i bila hou ma ia wahi. Waihoia ma ka papa a heluheluia ka bila hou a ke komite. O ka bila e hoololi ana i ka pauku 1 mok. 41 o ke kanawai karaima, e hoopanee loa ia. Aponoia. Ma ka bila e hoololi ana i ke kanawai i aponoia i ka la 2 o Iulai 1870, a e hoopau loa ai i ka pauku 481 me 487 o ke kanawai kivila, ua hoike mai ke komite e lawe hou mai ana lakou he bila hou no ia mea. Waihoia a laweia mai ia bila. Ma ka hoopii e noi ana e hoopii ia na luna koho o Waimea, Kauai, ua manao ke komite e kauohaia ka Loio Kuhina e hoopii aku ia lakou, e like me ka pauku 18, mok. 86 o ke kanawai karaima. Waihoia ma ka papa a kakau inoa ka hoa hanohano mai Makawao mai.
          Noi mai o Mr. Aholo e hapai houia ka noonoo no ka hoike a ka Komite Waiwai ma ka mea e pili ana i na dala i laweia e na kakauolelo mua o ka Ahaolelo. Hooholoia a waihoia i hana o ka la no ka la apopo.
          Heluhelu mai o Mr. Helekunihi, no ka manawa mua, he bila kanawai e hoohoihoi ana i na kumu hooulu lahui ma ke pai ana i buke rula hoopololei no ka noho'na ohana ana. Kapae ia na rula a heluhelu aluaia, a waihoia i kekahi komite wae.
          Hoolaha mai o Mr. Kalaukoa he bila kanawai e papa ana i ka mare o na wahine Hawaii i na kanaka o na aina e i hookupa oleia, a i hoohiki mua ole e noho a make ma Hawaii nei.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina he Rula hou, rula helu 62 a waihoia no na hana o ka la no ka la apopo.

NA HANA O KA LA.

Hapai ia ka noonoo ana i ka olelo hooholo a ke Alii Roke, e hoole ana, aole keia hale e hilinai ana maluna o ka Aha Kuhina o ka Moi, imua o ke Komite o ka Hale, o ka Hon. Isenberg ma ka noho. Mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hoopauia ke komite a noho hou, apopo.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 26.—Poalua, Mei, 30.

HELULEHUIA NA HOOPII A WAIHOIA.

          Na Hon. Mr. Wana no Hanalei, he umi mau kumu hoopii.
          Na Hon. Mr. Kaina no Hilo, e hookaawaleia i $4000 no ka uwapo ma Honolii, Hilo.
          Na Hon. Mr. Kamauoha no Kona Hema, he ewalu mau kumu hoopii, Waihoia ma ka papa.
          Na Hon.Mr . Kauai uo Koolaupoko, e uku na hale kuai liilii i $250 no ka laikini kuai. Hoopanee loa ia.
          Na Hon. Mr. Mahoe no Honolulu, e hoonoa ia ke koho ia ana o Hon. Mr. S. M. Kamakau no kana mai loihi. Waihoia i ke komite wae nona na inoa, Mahoe, Birch, Kaai, Mahelona, Kauai.
          Noi mai ke komite wae i waiho ia aku ai ka huli ana i na buke helu o ka Hotele e haawi aku i manawa hou.

NA OLELO HOOHOLO A ME NA BILA.

          Waiho mai o Hon. Mr. Birch he olelo hooholo aole e uku ia o Hon. Mr. S. M. Kamakaku, oiai e mai ana. Hoopanee loa ia.
          Waiho mai o Hon. Mr. Kaai he olelo hooholo, e noi aku keia hale i ka Luna Hooponopono e paiia ma ka nupepa Kuokoa na olelo a ke alii J. M. Smith i hai ai i ka la 26 o Mei no ke kuikahi panailike a me ka haiolelo hohonu a ke kuhina o ko na aina e i hai ai no ke kuikahi i ka la 29 o Mei. Hoihoi hou ia.
          Waiho mai o Hon. Mr. Pilipo he olelo hooholo e kauohaia ke kakauolelo o keia hale e kono aku ia W. P. Ragsdale a me Peter Young Kaeo, a me elua mau kanaka e ae, e hele mai imua o keia hale a e ninaninau ia na hoalohaloha he nui a lakou.
          Oiai e hoopaapaa ana, ua noi ia e hapi i

NA HANA O KA LA.

          Oiai ka noonoo ana i ka olelo hooholo hoahewa i na kuhina imua o ke komite o ka hale. Ua kahea ia o Hon. Mr. Nahaku.
          Mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hoopauia ke komite a noho hou i ka la apopo.
LA HANA 27.—Poakolu, Mei 31.
          Halawai ka hale e like me ka mea mau, aponoia na hana o ka la mamua iho.

NA PALAPALA HOOPII.

Mai Wailuku mai, e noi ana e hoihoi hou ia mai na lepera ma ko lakou mau home, a me kakahi mau hoopii e ae ; a e kukulu ia i mau halemai ma na apana kiaaina.

NA OLELO HOOHOLO.

          Na Hon. Mr. Kaai, e ninau aku ke Kuhina Kalaiaina i ka huina o na pake paahana a na ona wiliko a me raiki i makemake ai. Aponoia.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Helekunihi no ka manawa mua, he kanawai e pili ana i ka hooulu lahui.           Hooholoia no ka heluhelu alua ana .
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kalaukoa no ka manawa mua, he kanawai e kapu ana i ka male o na wahine Hawaii me na kanaka o na aina e i hookupa ole ia a i hoohiki ole e noho a make maanei. Kapae loa ia.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Martin no ka manawa mua, he kanawai e pili ana i na haku me na kauwa. Kapae loaia.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Wana, he olelo hooholo e papa ana aole e lawe houia na mai lepera ma Kalawao oiai keia hale e noho ana. Kapae loaia.
          Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina e like me ke kauoha a kekahi olelo hooholo ; aia no i ke kakauolelo o ka Ahakukamalu na moolelo oia hana, a aia ia mea malalo o ka Moi wale no ; a o na loaa o ke kakau kope no ka makahiki, ua hiki aku i ka $2,600.

NA HANA O KA LA.

Hapai hou ana i ka noonoo ma ka olelo hooholo a ka Hon. Mr. Rhodes, e hoole 'na i ka hilinai o ka hale i na Kuhina ; iloko o ke komite o ka hale, ka Hon. Mr. Wana ma ka noho. Ua ala mai he hoopaapaa ikaika a loihi ma keia mea, a ua kamailio na Hons. Birch, Kauai, Nahaku, Kaai, Aholo a me ke Kuhina o ko na aina e ma ka aoao kue i ka olelo hooholo, a o na Hon Nawahi a me Pilipo ma ka aoao e apono ana. Mahope iho o ka hoopaapaa ana no eha hora, ua hoopau ia ke komite me ke noi aku i ka hale e hoopanee loa ia. Ma ke noi, ua hoopanee loa ia ka olelo hooholo, he 27 ma ka ae, a he 13 ma ka hoole.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 28.—Poaha, Iune 1.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mea mau.

NA PALAPALA HOOPII.

Mai Waialua mai, e hoomakaukau ka Papa Ola i mau buke malama ola, a e haawi ia aku mawaena o na ohana; a o na aina a pau o ke aupuni i lilo i kekahi poe e ae e hoihoi hou ia mai.
Mai Kohala mai, e hoemiia ka uku o ka Moi i $30,000 no na makahiki elua ; e hoopau ia na luna alanui a na ka hope ilamuku e hana ia mau hana ; e hoopau ia ke kokua kakauolelo o ka ahakiekie, a e pau ka haawi hou ana i laikini kuai bipi no Kohala Akau.

NA OLELO HOOHOLO.

          Hoolaha mai ka Hon. Mr. Helekunihi he kanawai e auhau ana i ka uku makahiki o na luna aupuni i oi aku mamua o $300 no ka makahiki ; a o ka lehulehu i oi aku mamua o $500 ka loaa makahiki, he hapalua dala no kela me keia $100.
          Hoolaha mai ka Hon. Mr. Hal stead he kanawai e hoololi ai i ka pauku 237 o ke kanawai kivila.
          Heluhelu mai o Hon. Mr. Kanealii no ka manawa mua he kanawai e hoopau ai i ke kanawai i pili i ka hookamakama. Waiho ia no ka heluhelu alua.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kauai no ka manawa mua he kanawai e hoololi ai i ka pauku 45 o ke kumukanawai, a he kanawai e hoololi ai i ka pauku 2 mokuna 10 o ke kanawai karaima; a heluhelu pu mai no hoi he olelo hooholo e hookaawaleia i $3,000 no kekahi alanui ma Waimea, Kauai, e pii ana mai ke awa a hiki i uka. Waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Helekunihi no ka manawa mua he kanawai e hoololi ai i ka pauku 7 o ke kanawai e pili ana i na komisina pili aina.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Halstead he olelo hooholo e ninau ana i ke kuhina o ko na aina e ina he oiaio ua hoouna ia aku nei o L. Asiu e ke aupuni e holo aku i Kina no kekahi mau pake, a oia anei ka mea e olelo ia nei eia ae ka ke hoi mai nei mai Kapalakiko mai me 400 pake?
          Ua pane mai ke Kuhina, he oiaio no ua hoounaia aku o Asiu, aole nae i ike ia ke kumu o kona huli hoi ana mai.
          Heluhelu mai ka Hon. Mr. Lilikalani no ka manawa mua, he kanawai ano olelo hooholo e pili ana i ke koho ana i na elele no ka hana hou ana i Kumukanawai. Kapae loaia.
          Hoolaha mai la ka Hon. Mr. Preston he mau kanawai penei: e hoopau ai i ka mokuna 23; hoololi i ka mok. 4; hoololi i ka mok. 42 o na kanawai o 1874; a ua heluhelu pu mai no hoi ia he olelo hooholo, e kohoia i komite wae no ka ninaninau pono ana i na kumu a me ke ano o ka hoouna ia ana o Asiu i Kina, a o ke kumu o kona huli hoi ana mai. Hooholoia.
          Heluhelu mai ke alii Kapena no ka manawa mua he kanawai e hooponopono ai i ka haawiia ana ona laau mawaena o ka lahui Hawaii. Hooholoia no ka heluhelu elua, a kauohaia e pai; a ua heluhelu pu mai no hoi oia he olelo hooholo e apono ana i na hana a pau no ka holo ana o ke Kuikahi. Waihoia imua o ke Komite o ka hale no ka la apopo.
          Hoolaha mai ka Hon. Mr. Birch he kanawai e hoololi ai i ka pauku 269 o ke kanawai e hoololi ai i ka pauku 16, 17, 19, a me 20 o ka mok. 41 o ke kanawai karaima.

NA HANA O KA LA.

          Ka noonoo ana iloko o ke Komite o ka Hale i ka rula hou a ka Loio Kuhina, e pili ana i kekahi komite hou, ka Hon Mr, Aiwohi ma ka noho.
          Ma ke noi ua hoopauia ke komite a aponoia ka rula.
          Hapaiia ka noonoo ana i ka olelo hoike a ka Komite Waiwai e pili ana i ka olelo hooholo no ka uku o na Kakauole mua, na ke Komite o ka hale, ka Hon. Mr. Nahaku ma ka noho. Mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hoopau ia ke komite, a apono ia ka olelo hoike a ke komite.
Hoopanee ka Hale.

NA ANOAI.

He fiva kekahi mai e uhola 'la ma Kau iloko o keia mau la, pela ka lohe mai.

Ua hui iho nei ka Aha Kula Sa bati ma ka auwina la o nehinei; a e pai aku no makou i ka moolelo mahope.

He mau haiolelo hou ka makou e paa nei ma ko makou lima, ua manao ia e puka aku ana, aka ua kuihe hou ia mai no ke komo loa o kahi waa, a keia pule aku puka aku.

Nui a lehulehu ka manao o na makamaka e waiho nei me makou, aka, no ka piha loa o ka pepa, ke noiia aku nei e kala mai, oiai, aole e pau i ka manawa hookahi, a ua ike no oukou ia mea.

Ua loaa mai ia makou na lono no ka nui o na hana hauoli i malama ia e na kanaka o Maui a me Hawaii i ka lohe ana aku i ka holo o ke kuikahi. Ke kani ala ka lakou aka, a ke kui lua nei hoi na pu kuniahi kuikele o ka Ahaolelo.

KULAKAHUNAPULE.—E halawai hoike haiolelo ana na haumana o ke kula kahunapule maloko o ka luakini o Kawaiahao, ma keia ahiahi Poaha, i ka hora 7½. Ua poloai na mea a pau e nauwe ae.

HE MAKANA, Elima dala ($5.00) pakahi ka W. Hebera (Harbottle) no na Ekalesia o Kawaiahao, Kaumakapili, a me Kekaha i Hawaii ae nei, huina $15.00. Hoike i na huaolelo "he makana ka'u no o."

Ke minamina nui nei makou no ka piha e ana o ka pepa, a hookaulua hou ia ka moolelo o ka halawai o ka Ahahui Ekalesia o Kauai, aka, e kau ana makou maluna o ko makou hokua ka puana ana ae, e puka aku ana i keia pule ae.

Iloko o keia mau po mahina iho nei, ua puka ae na puali koa o ke kulanakauhale nei no ka hookahakaha ana. Na ke konane o ka wahine hele ao o ka poai lewa i kamoe ke ala mamua o lakou me ka moakaka.

Ua lohe mai makou no ka loohiaia ana o kekahi haole Potugi o Parani kona inoa, i ka pilikia, ma Kau. E hoomaemae ana ia he pu ma kona ano he amara a i kona hoo ana i ka barela iloko o ke ahi, ua piha, kani mai la, a he ehiku poka i komo aku iloko o kona uha, elua nae o keia i hemo. Ua ano nui no kona pilikia.

O ka Sabati e hiki mai ana, oia ka la i hookaawale ia no ka hoomanao ana i ke alii Moi nai aupuni Kamehameha ka Nui, a no ka haule ana ma ke Sabati, ua hoololi ia ma ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina a i ka Poakahi ma ke ano kulaia. Ua lohe mai makou, e puka ae ana na puali koa, no ka hoohanohano ana i ka la.

Ma ka Poaono iho nei i hala, ua lawe ae la ke Kauka Makaru he puu io paakiki maloko ae o ke kuli o kekahi wahine o keia kulanakauhale, nona na paona he 2 a oi aku ma ke oki ana. Ua manao ia aole wahi e pau ai keia pilikia, aka, i keia manawa, ua hala na kumu hopohopo mamuli o ke akamai o ka naauao kauka.

Walaau kahi poe, a hiamoe a nono na puka ihu o kahi poe e hele mau nei e makaikai i na hana a ka Ahaolelo. Oi lilo wale ai no ka hana i na pake. E alawa 'e oukou e na Lunamakaainana ihope, e aho ka hoi lakou la aku, he hikikii mai me ka imo o na maka, ei ae no ka ole loa, he paiakuli ka pepeiao i ka nonolo o na ogana ea.

Ua hoohauoli ae na keiki puhi ohe o ke aupuni ma keia mau po mahina iho nei ma ka Ema Kuea, a ua hoonanea ia no ko makou mau pepeiao e like me ka mea mau ; o ka holoke nae ka hewa a na wahi koa hauwalaau. Ua ike lihi aku no nae ka Hon. o ka Paia, a e noonoo iho i ka hana a ka oihana koa.

E ikeia no ma ka puka aniani o ka Hale Kuai Buke o H. M. Wini, he papa kii aina o keia Mokupuni, i ana ia e ka poe ana aina o ke Aupuni, W. D. Alekanedero a me C. J. Laiana, me ko laua mau kokua a i kaha ia hoi e ka peni a ka lima makaukau a loea ma ia hana, C. J. Laiana, ke keiki Hawaii eleu ma na hana hohonu o ka ike me ka naauao.

Ma ka la aku la inehinei i hoike ai ke kula olelo Beritania ma alanui Papu, a ua haiia mai makou ua holomua ka ike o na haumana ma na mea hoonaauao; maluna o ke ahonui o ke kumu ko makou mahalo a haule loa iho iluna o oukou na haumana, e nee aku imua mai hopo i ka hana maikai.
—Ma keia la no hoi e ike ia ai na moho o ke kula Alii, oiai o ko lakou la uniki keia, a e naue ae e na makamaka e ike i ka holomua o na keiki, a e lohe hoi i ka leo wailohia o na keiki iwikani i ka haiolelo.

Ua loaa mai ia makou na lono no ka make emoole ana o Moses S. Kalaihoa, ma Lahaina, ma ka la 18 o Mei iho nei. Pela no hoi ka make emoole ana o Kapahukula (k) ma Kaupakuea, Hawaii, ma ia la hookahi no ; a pela no hoi ko Timokeo Pahuakaleleiki maloko o keia kulanakauhale.

I ka hopuia ana o kekahi haole manuwa ma ke ahiahi Poaono i hala, ua kahea ae na makai i kokua; a ua menemene makou i ka ike ana aku, aole o ke kokua wale no ka mea i haawiia mai e kekahi mau kanaka, aka, ua peku mai lakou me ka paluku pu mai i na puupuu i ua luina la, a ua weluwelu iho la na helehelena a paumaele i ke koko. He mea pono ole loa keia hana ana.

"Manao au," "pela paha," "aka, aole no paha," wahi a kekahi mau Hon., o ka Hale pakui lolo piha ike, piha kanawai a hu wale aku. Eia ae o Asiniko ma, laua me Apaha, a me Afunataie, lakou no a pau me malaila ka "pa" maanei ke "ke" ma. A hiki mai ea—e Pinaau—u kuikui lima pu ana me na bola opiuma, i kani hoi paha na aka i na paha a Kawelo ma. Hu no hoi ka aka i kahu Huaa kolohe.

"E ka Peresidena maikai," wahi a ke alii o Kona. Oia iiho la no hoi paha, aia maloko o kona leo, kona maka palupalu a me ka mino aka iki o kona mau papalina, ua hoike mai la no he keiki no ka "aina kai malino a Ehu," i na maka no oe eha, poha mai ka leo a kuhi na lima, o ka iiini aku la no ia heo ana. Ka! oi ole o lima no hoi lakou nei iho, he keiki ka hoi no ka aina kapili manu, "pa no pili," "make ka;u wahi manu." "O hapuku ohi ka ia o Kapaau."

E HOOLOHE E NA HOA!—Ke kauohaia'ku nei na Hoa Lala a pau loa o ka "AHAHUI PAIO HOOULU-NOONOO O NA KANAKA OPIOPIO KARISTIANO O KAMOILIILI," e hele nui mai ma Kawaiahao ma keia Poaono ae, ma ka hora 8 o ke kakahiaka; a malaila e haiia aku ai ke kauoha no ka hookahakaha pu ana me na Kula Sabati. E lawe pu mai me ona wahi O. Mai hoauwae-puu i keia leo noi. Ma ke Kauoha. J. KINILAU,
Kakauolelo.

Ua loaa mai ia makou he leta e hai mai ana i ka hoohui ia ana o ka Rev. J. W. Kanoa, o ka Misiona o na Paemoku o Maikonisia, me Maraea Kalei, o ka paia aala o Puna, ma ka Poaha la 25 o Mei, maloko o ka luakini o Haili malalo o ke alakai ana a ka makua o ia aina, ka Rev. T. Coan. Ua maikai na hana, a ua hohola ia mai he papaaina nui me ka maluhia, a ua nui na makamaka i hele aku. Ma keia huli hoi ana aku a ka Hoku Ao, e alo pu aku ana o Rev. Mr. Kanoa me kona hoa hou no ka hooikaika ana ma na hana o ka pono iwaena o na kanaka pouli o ia mau kihapai, a ke lana nei ko makou manao, e hoopomaikaiia mai ana ka laua mau hana no ka pono.

Ua hoohuoi a hoohalahala loa mai ko makou wahi Huaa i ka poe kanaka hauwalaau wale me ke kuleana ole maloko o ke Keena o ka Hale Ahaolelo oiai ka wa e kamailio ana na Hoa Hanohano. Ua ike maka oia (Huaa) i keia, iaia i komo aku ai ma ke ahiahi Poalua nei iloko o ua Hale Hanohano la; lohe aku la i ka hamumumu, akaaka, walaau na wahine, kunu me ka leo nui, hoonakekeke, uwe na keiki, holoholo; a aneane hiki pono ole iaia ke lohe pono'ku i ka olelo a na Hoa o ka hale. Ua olelo hope mai nei oia ia makou e hai aku i ka lehulehu mai hele ilaila e walaau ano ole ai. Ua pono keia, e hoolohe oukou.

          NA ANAINA HUI.—Ma keia Sabati ae e hiki mai ana, ma ka hora 10½ o ke kakahiaka, e malama ia ana he anaina hui o na Ekalesia o Kaumakapili me Kawaiahao, maloko o ka luakini o Kawaiahao, a na ka Rev. G. Puuloa ka haiolelo ma ia la, ma ke kumu " na oihana kuwaho a ka Papa Hawaii."
          —Ma ke ahiahi o ia la, ma ka hora 7½ maloko o ka luakini o Kaumakapili, e malama ia ana he anaina hui o ia mau Ekalesia no, a na ka Rev. J. N. Paikuli ka haiolelo no ke kumu "na oihana kuloko a ka Papa Hawaii."
          —Mahope iho o ka haiolelo ma ke ao, e malama ia ana he lulu kokua no na hana pili i ke kumu manao, oia hoi, "he kokua i na oihana kuwaho," a pela no hoi ma ke ahiahi, no ke kokua ana i "ko na oihana kuloko."

MEA HOU MA KALIHI-WAENA.—Aia ma ka la 5 o Iune nei, ua hoomaka ka eli ia ana o kekahi auwai mauka o Kamanaiki, ma ka hookele ana a kekahi keiki lalawai ma ia hana, oia o D. Puu o Lahaina me na kamaaina o keia wahi, a eia ka wai ke haukawewe nei i ke kula pili, ke hookele ia nei ma na ipuka hale o ka lehulehu a me na mala uala, ko a me kekahi mau mea ulu e ae. Ua loaa ka pomaikai i ko laila poe no ka wai inu, holoi a pela aku, a he mea hou keia iloko o na la wale no elua, ua palekana na hana, a he mea hou ano nui no mai ka hoomaka ana paha o ko kakou honua a hiki i ke au o ka Moi Kalakaua akahi wale no a ike ia, o ka olelo keia a na kamaaina e puana mai nei mamuli o ka lawe maiau ana a ua keiki la o ka malu ulu o Lele DANIEL K. AHI.
[O ka iwikuamoo aku la ia o ke kupua Kuikahi Panailike e oni ae ana, e ake ana e hanu a loaa ka meheu o ke kahua o Kamapuaa. HUAA.]

POKEOKEO.—O ka nui o na Dala o ke Aupuni i hooliloia ma ka "po lea o Hala'lii," (Feb. 26, 1875,) ma Aliiolani Hale; ua hiki aku no ia i ka $2,739.48, a penei: Lilo i ka poe pii maile, na kuene, a pela'ku $922.88; no ke pai ana i na pepa, &c. $168.12; na lako pakaukau, hoolimalima pa, a pela'ku, $325.26; Lako mea ai &c. $580.10; Lilo Rama, Waina, a mau wai ikaika e ae, $725.21. I ka hui pu ana o keia, loaa ka puu huahelu he "Elua kausani e nakeke mai ana—ehiku haneri, na Kaiama ma." A o keia puu dala nui, ua kamau ia iho la ma kahi o Hoohoihoi mahiai hana,—mai puka ka oopa pa e i ka huli—lo-keaka-kemu, elua maluna make. Kupanaha; he pono a ku i ke kanawai anei keia hoolilo ana? He moeuhane paha keia aole paha, aka, ua ike no au a ua lohe no hoi, a ke hoomanao nei hoi au i na po lea la o Aliiolani Hale; Kai noa paha oia la—eia—e; eia ka he hauoli ana ia, a he pe ana hoi keia. Onoai paha ua manaoia, o na kiaha a mea ma e wala ana oia na lima hana i hoopae ia; oia anei? "Manao au," "pela paha."—HUAA.

Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua malamaia ke koho ana i na luna nui hou no ka Oihana Kinai Ahi, a ua maluhia no na mea a pau. Ua hoopuka ae ka helu 1 me ke kaa polohuku a me ke kaa iliwai i ka lakou mau inoa, o G. Lucas ka LUna nui, o J. Nott ke Kokua akahi, a o J. T. Chayter ke kokua alua; aka ua haule ko lakou mau manaolana ma ka puka ana o na inoa a na keiki eleu o ka helu 2, a me na keiki lalawai o ka helu 4; o J. S. Lemon ka Luna nui, G. Lucas kokua mua, J. Nott kokua alua, a penei ka huina o na balota—Ka ka helu 1 me kona mau hoa hui.
G . Lucas. . . . . 30 balota.
J. Nott. . . . . 30 "
J. T. Chayter. . . . . 29 "
Ka ka helu 2 me 4:
J. S. Lemon. . . . . 98 balota
G. Lucas. . . . . 97 "
J. Nott. . . . . 97 "
Nolaila ua puka na inoa e like me ka na keiki o ka aina i iini ai, a penei ka papa luna no keia makahiki aku.
Luna Kinai Ahi Nui. . . . . James S. Lemon.
Kokua Akahi. . . . . George Lucas.
" Alua. . . . . John Nott.

Make i Walohia.

Me ka minamina, paumako, ehaeha a luuluu no hoi makou e pahola aku nei i ka lono walohia o ke kau ana mai maluna o makou i ka ukana kaumaha o ka hai ana aku i na pilikoko, na makamaka, na hoaaloha a me ka lehulehu no hoi, i ka haalele ana mai a hele kohana aku la ma kela paia o na inea o keia ola ana, ma ke kakahiaka Poalua iho nei, Iune la 6, ma kona home, ma ke kihi o Alanui Beritania a me Ema, o MRS. UWINIHEPA AULD; ka wahine mare, hoapili aloha o na la wela koliliu, a me na po kehau anu huihui o ua kulanakauhale alii nei, a ko makou makamaka maikai i ulia iho la e ke kumakena, a he hoa kuluma hoi ma keia mea o ka Oihana Pai Palapala, a he hoa no hoi o ka luhi pu ana ma kahi mau hana e ae, oia o Mr. James Auld.
Ua hanauia o Mr s. U. Auld maloko ponoi o na poai o ke kulanakauhale alii nei, ma ka la 16 o Novemaba, M. H. 1842, a ua noho me ka maluhia a me ke kuonoono a hala wale aku la, iloko o na makahiki he 34 me na mahina oi. Ua haalele iho oia mahope nei, he kane me ka ukana luuluu o na keiki ekolu, na pua hoi o ko laua mau puhaka ana i waiho iho la mahope nei, a he mau makamaka lehulehu. Inehinei, ma ka auina la, ua kai ae la he kaoo kanikau, a ukali aku la ma ka manele ana i kona hopena a hoomoe i kahi i oleloia, "e hoi ka lepo i ka lepo."—(Rest in Peace.)

Ka Hoopii Hoomaewaewa!
He hana Puuwai Eleele!

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          E.oluolu kou ahonui a me ka lokomaikai o kou Lunahooponopono e hookomo iho i keia wahi manao ma kahi kaawale o kou mau aoao. Oia hoi keia, aia ma ka la 2 o Mei, ua waihoia aku kekahi palapala hoopii no Honolulu nei imua o ka Hale Ahaolelo Hanohano o ko Hawaii Pae Aina, e kue ana i ka noho ana, a me ke kohoia ana o A. P. Kalaukoa, kekahi o na Lunamaainana hanohano o Honolulu i koho pono ia e makou.
          O keia poe a pau i kue a opu ino i ka Lunamakaainana hanohano o Honolulu, he poe lakou i oleloia ma keia kakau ana ; he "Poe Puuwai Eleele," a he hana hilahila ole no hoi ; o ka hele wale aku e hoopunipuni ina Poo-la lima hana o ka uapo, mai ke ano lawe wale i ko lakou mau inoa me na poo ano e ma na palapala, eia ka he ahi enaena e poino ai o Mr. A. P. Kalaukoa, a mai ale ia iloko o ko lakou inaina wela, a mai pio ka oe ahi, neo ka oe hana.
          Aka, ma ka nana ana o ke Komite hookolokolokolo i ua palapala hoopii nei, ua huikau, a he poe hoi ua ikea he kupono ole i ke koho balota ka hapanui, a he iwakalua wale no poe kupono ma ke kanawai; nolaila, ua haule ka hoopii, a waiho a make 'ku ia, a eia na kumu hoopii maloko o ua palapala la: 1 No ka waiwai paa ole. 2 No ka lawa ole o ka loaa makahiki; wahi a ua poe nei. A i ka hoomaopopo ana iho o ke komite, e ana i ka loaa makahiki, ua oi loa mamua o ka elua haneri me kanalima dala ($250,) a o ka waiwai paa ua akaka lea.
          Nolaila, aole ke komite i kue i ke kumukanawai, a pela me na 'lii a me na Hoa hanohano o ka hale. No ia mea, ua apono ia o Mr. A. P. K., e noho ma kona noho; a maule iho la ka hoopii, a hoao ae la e noi hou, a make loa aku la, a hohoka nui iho la lakou nei.
NA MAKOU NA NA POO-LA.
Uapo Mokuahi, Honolulu, Mei 22, 1876.

MAKE.

Feb. 26. Ma Koloa, Kauai, make ka bebe a J. D. Neal ma, he punia ka mni, a he 23 la o ke ola ana.
Ma r. 17. Malaila no, make o Punui k., he mai loihi kona.
Ma r. 19. Ma Lawai Kauai, make o Kopoloai k., he pehu ka mai.
Feb. 20. Ma Haliimaile, Makawao, Maui, make o Kalua w.
Ap r. 8, Malaila no, make o Paeohe k.
Ma r. 8. Ma Lilikoi, Hamakualoa, Maui, make o Nawahineokawai w.
Ap r. 5. Ma Ulupalakua, Maui, make o Kamaua w.
Ap r. 10. Malaila no, make o Kapeke w.
Ap r. 12. Malaila no, make o Thos. Wilkinson, ka Wiliki a J. Makee.
Ian. 6. Ma Waihee, Maui, make na keiki elima a Pane w.
Feb. 9, Malaila no make o Nanoho k.
Feb. 11 Ma ia wahi no, make o Keaka w. he 80 a oi ona mau makahiki.
Ma r. 1 Malaila no make o D. Kuamoo k.
Ma r. 1 Ma Waihee no make o Hooma w.
Feb. 21 Ma Palaau, Molokai, make o Kaili w.
Ma r. 6 Malaila no, make o Malu e k.
Ma r. 16 Ma Kalamaula Molokai, make o Kaie
Ap r. 5 Ma Kaunakakai, Molokai, make o Wailea k.
Ap r. 10 Ma Palaau, Molokai, make o Kaleo k.
Ap r. 10 Ma Kalamaula, Molokai, make o Kukae w.
Ma r. 23 Ma Kaawaloa, Kona Hema, Hawaii make o Naeole w.

J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).

AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke ano huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 19-1y

OLELO HOOLAHA.

I KA POE a pau e makemake ana i na Pila a me na Ogana no na Halepule a no na hale e ae. Hookahi wale no ano Ogana maikai loa, oia na Pila i hanaia e BURDETT. He kaulana loa kana mau Pila no ka maikai o ka leo a no ka ikaika no hoi, a no ka loaa ana no hoi o na ano leo a pau.
Kumukuai.
Mai ke $50 a i ke $1,000, e like me ke ano o ka Pili i makemake ia. E ninau ia D. D. BALDWIN ma Lahainaluna. Oia ka Agena no ka Paeaina Hawaii. [23. 3m.]

HE HOOLAHA AKEA.

I ka poe kuleana ma na MEA PILI I KA MOKU KIPI KA "ALABAMA" E NOHO ANA MA HAWAII. E HOOLOHE A HOOKOPONO I KEIA NOI.
O NA Kanaka a pau e noho ana ma ka mokupuni o Hawaii, me na kuleana o na ano i kapaia ke KULEANA ALABAMA i ke Aupuni o Amerika Huipuia, ke haiia aku nei lakou; E lawe ia mai no na hoike ma ia mau mea imua o ke KOMISINA JUDD ma Hilo, Hawaii, ma ka Poaha, Iune 15, 1876. CASTLE & SMITH, [Kakela & Kamika]
No ALfread S. Hartwell.
Honolulu, Iune 2, 1876. 24-2ts.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU MA keia olelo hoolaha, ke papaia aku nei e ka mea nona ka inoa malalo iho, aole e hele a lawe wale i na mea ulu, na wahie, a me na mea e ae o na ano a pau e waiho ana a e ulu ana paha maluna o kuu aina hoolimalima. Ke hookapu aku nei no hoi au i ka hele wale ana o na kanaka e hopuhopu i na holoholona e hele ana maluna o ua aina la me ko'u ae ole, a o ko'u Luna Paniola paha. A o ka mea a mau mea e makemake ana i kekahi mea, a i hoolimalima mai paha, e hele mua mai e kamailio pu me a'u. O ka mea e uhai ana i keia, alaila, e hopuia no, a e hooukuia i $1.00, a i ole e hoopiiia e like me ke kanawai. M. ENOS.
Makiki, Oahu, Mei 22, 1876. [22 3t*]

Aila Hamo Lauoho Nu hou!
AIA MAHEA, E LOAA AI?

AIA MA ka Hale Kuai Lole o AKE ma, ma ke Alanui Nuuanu. E loaa no keia AILA HAMO LAUOHO NU HOU i hanaia noloko mai o ka Niu maoli; a he pomaikai hoi no ka poe i loaa i na mai ma ke poo, e like me ka puupuu, a kepia paha: Alaila e holoi mua ke poo me ka wai; a mahope koke iho o ka holoi ana, e hamo koke aku me keia aila, a iloko o ekolu a eha hamo ana i ka pule, e pau no na mai ino ma ko poo i ka helelei, a e kupu maikai mai ka lauoho me ka uliuli lipolipo. Nolaila, e naue mai e na makamaka, a e loaa malaila, he leo nanahe a wawali nana e hookipa aku me ka oluolu. Aohe wahi e ae e loaa ai ma Honolulu nei, malaila wale no. [23-tf]

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWERS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I
NA HALE.
Na Pani Puna,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO
i na makamaka a pau, ua makaukau
keia mau hoa o oukou e hoolawa
aku ma na mea a pau e pili
ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolui
1] a me ka maikai.