Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 22, 25 May 1876 — Page 3

Page PDF (1.29 MB)

Ahaolelo Kau Kanawai
O ke Aupuni Hawaii!
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.
[Koena mai ka Aoao Ekahi mai.]

Waiho mai ke Kuhina Waiwai i kana olelo hoike no ka olelo hooholo e hoike mai oia i ka nui o na loaa mai na aina aupuni mai i kuai ia aku, a eia ka huina $62,877; oia ka huina i loaa mai ka makahiki 1867 a hiki i Maraki 1876.
Heluhelu mai ka Hon. Smith he rula 86 o ka hale, e pili ana i na ae a me na hoole Hooholoia.
Ma ke noi ua kapaeia na rula, a ua aeia ka Hon. Kaai, e heluhelu mai he olelo hooholo, e kauohaia ka Makai o ka Hale e hele aku ma kela me keia Hale kuai rama iilii o Honolulu nei a lawe mai i kela ano me keia ano omole rama; a e kauoha pu ia hoi ka Makai o ka Hale e kii aku i na kauka, a e hele mai e hoike i ko lakou manao no na mea maloko o ua mau hue rama la. Mahope iho o ke kamailio pokoleia ana no ua olelo hooholo la, ua hoihoi hou ka mea nana i waiho mai i ka olelo hooholo.
N HANA O KA LA.
Hapaiia ka hana i hoopaneeia inehinei, oia ka bila e hoopau ai i ka pauku 1 o ka Mokuna 41 o ke Kanawai Karaima, ma kona heluhelu elua ana imua o ke Komite o ka Hale. Kohoia ka Hon. Halemanu, i lunahoomalu no ke komite.
Kamailio mai ka Hon. Kakela ma ka aoao e kue i ka bila. Mai ka makahiki 1827 mai a hiki i keia manawa, ua nana au, a ua ike, o na hope o ka alakohola, oia no ka ilihune, ka mai, a me ka make; a ua ike no hoi au he lehulehu wale ka poe i hala ae nei iloko o ka make no ka rama. I ka wa ia Kaomi, aole i kana mai ka nui o na pilikia a me ka poino, oia ka wa i ae akea ia ai ka inu rama. Iloko no hoi o na makahiki 300 paha i hala ae nei, ua manaoia a ua ikeia, ma ka hoohalikeia ana, ua oi loa ka make o na lahui o ka Polunesia mamua o na lahui o Europa a me Amerika. O ka hoike a kekahi Kalaiaina i hiki mai maanei, he pono e papa ia ka rama no na kanaka maoli, i mea e hoomau aku ai a e malamaia ai ka lahui Hawaii. Malia paha he nui ka poe e makemake ana e hookaulkeia keia pono o ka inu akea ana mawaena o na kanaka a pau a malia hoi he mau tausani o na kanaka Hawaii e inu nei i ka rama; aka mamuli o ko'u aloha me ka manao nui ana i ka lahui, nolaila au e ku nei ma ka aoao kue i ka bila.
Kamailio ikaika mai ka Hon. Mr. Birch ma ka aoao e kokua ana i ka bila, me ka i ana, he kanawai keia i kue i ke Kumukanawai a me na kanawai, no ka mea, o na haole a o na kanaka o na aina e i hookupaia, he kanaka Hawaii, a o ka lakou mau keiki hoi i hanauia maanei ua like lakou me he kanaka Hawaii maoli la ma na ano a pau, koe kona ili, e noho ana oia malalo o na kanawai o Hawaii nei, a malalo hoi o ka malu o ka Moi, aole nae i hooko ponoia keia kanawai e ku nei maluna o ua poe la ; ke hele nei lakou e inu akea, a no ke aha la i loaa ole ai keia pono i ke kanaka Hawaii maoli ? No kona ili anei ? Ina pela, alaila he kanawai hookae ili ka keia (akaakaia)! Ma o keia mau kumu la i lawe mai ai au i keia bila, i mea e hoopau ai i kela kanawai hoohaiki wale ; a he kanawai hoi e hoohaahaa ai i ke kanaka Hawaii.
Mamailio mai ka Hon. Mr. Nawahi ma ka aoao e kue ana i ka bila, me ka i ana, "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono" no na mea maikai, aole no na mea ino e like me ka rama. Aole ona manao ua ae ke kanawai i kekahi haole i hookupaia e inu i ka rama. Ina e ike maopopo ana oia i kekahi keiki haole i hookupaia e inu ana i ka rama, e hiki no iaia ke hele e hoohiki, a e hoopii hoi iaia ma ua kanawai nei. Aole no ke kanawai ka hewa o ka inu ana o kekahi mea i hookupaia, a o ke kanaka Hawaii paha ; aka, nona iho no kona hewa, no kona hele wale e inu i ka mea i papaia ma ke kanawai. Ua oleloia nae e kekahi mau mea kokua i ka bila, o ka wehe akea ana i ka inu rama, he mea ia e inu nui ole ai na kanaka i ka rama, aole au e manaoio iki ana i kela olelo, a aole no he iole e manaoio pela ; e like me ke kuu akea ia ana o ka rama, pela no ia e mahuahua loa aku ai a nui a piha koke ka aina i ka poe ona.
Kamailio mai ka Hon. Mr. Waterhouse, i ka i ana, ua hele mai kekahi poe e ninau pehea la ko'u manao, ina e hoonoaia ka rama? Ua olelo aku au ia lakou, aole loa au e ae e hoonoa i ka rama, no ka mea, ina e hoonoa ia ana ka rama, o ka ulu mai no ia o ka pepehi kanaka, ka aihue, a me ka noho huikau, a e ilihune no hoi. A ma ia ano no au e ku nei a hiki i keia manawa. A nolaila ke nonoi aku nei au i ka luna hoomalu e hoopanee loa i ka bila.
Kamailio mai ke Kiaaina Kapena, he kanawai keia i kaukolo ia i kela a me keia makahiki a hiki i keia manawa. Ua hele mai kakou ianei e hana i na kanawai, no ka pono, ka maluhia, a me ka pomaikai o ka lahui kanaka, a nolaila, he pono ia kakou e kau i kanawai i ku i ua mau kahua la. Heaha la na pomaikai e loaa mai ana ma keia kanawai? O ka hanohano anei o ka hele kuokoa ana, a ku ma na pakaukau o ka hale kuai rama? He hale hanohano anei a laahia ka hale kuai rama? Aole, aole loa. Eia i keia wa, ua kapu ka hana puhi, a me ka inu ana o na kanaka Hawaii, aka, ke hana a ke puhi a ke inu nei no na kanaka Hawaii i ka rama a me ka okolehao, a pehea la ina e hookuu akea ia ana, e kanahai mai anei keia mau mea? Aole. He pakui a liliha au i ka mokupuni o Kama, no ka mea, ua pae mai ka lono mao mai, he puhi
okolehao, a manuunuu wale; a mao mai hoi, o mea ua make mai no ka rama, a ma kau wahi ae hoi, he makuakane ua pepehi iho la i kana keiki. A wehewehe loihi mai no hoi i na kumu kupono no ke kue ana i ka bila.
Kamilio mai ka Hon. Mr. Mahelona, ua noonoo oia ma kela a me keia aoao, a ua koho i kona manao ma ka aoao e kokua ana i ka bila. Mai ka makahiki 1850 a hiki i keia wa, i make nui anei na kanaka Hawaii i ka rama ? O ka rama anei ka mea i oi aku ai ka make mamua o na mai ahulau ? Aole. A wehewehe loihi mai i kona mau kumu i manao ai, he pono e hoonoa ia ka inu rama.
Ma ke noi ua hoopauia ke komite me ka hooholo ole ia o kekahi mea e pili ana i ka bila, a noho hou ma ka la apopo. Hoopanee ka Hale.
LA HANA 18.—Poalima, Mei 19.
Halawai ka hale elike me ka mea mau, ka Peresidena Rhodes ma ka noho. Pule ke kahunapule a heluhelu ia ka moolelo o na hana o ka la i hala, a aponoia.
NA PALAPALA HOOPII I HELUHELUIA A
WAIHO IA I NA KOMITE KUPONO. Na Hon. Mr. Helekunihi, mai Koolaupoko mai e noi ana e ae ia na kanaka e lawaia, a e mahele pu i na loaa me na ona kai a me na konohiki paha, a e ae ia ka ohi ana i na wahie.
Na Hon. Mr. Halemanu, mai Hamakua mai, he mau hoopii lehulehu e pili ana i ka ninau nui hohonu o ka manawa, oia ka hooulu ana i ka lahui.
Na Hon. Mr. Kalaukoa, mai Pauoa mai, e noi ana e hookaawaleia i $800 no kekahi alanui hou malaila, waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.
Na Hon. Mr. Aholo, mai Lahaina mai, e noi ana e hookomoia ka uku o ka luna kakau buke waiwai aupuni o ke keena waiwai maloko o ka bila haawina.
Na Hon. Mr. Helekunihi, mai Hana mai, e noi ana e kau ia i hapalua dala dute maluna o kela me keia haneri paona kopaa me ka raiki, ke holo ke kuikahi.
HOIKE A NA KOMITE KUMAU.
Waiho mai ke komite pai i na kope i pai ia o ke kanawai hooulu lahui a ka Hon. Mr. Martin.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kalaukoa no ka manawa mua, he kanawai e hoololi ai i ka pauku 101 o ke kanawai kivila. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Aholo no ka manawa mua, he kanawai e hoololi ai i ka pauku 1 o ke kanawai i aponoia ma ka la 23 o Iune, 1868, e pili ana i ka Papa Ola. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kanealii no ka manawa mua he kanawai e hoololi ai i ka pauku 1419 o ke kanawai kivila. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Pilipo no ka manawa mua, he kanawai e hoololi ai i ka pauku 780 o ke kanawai kivila, i apono ia ma ka la 22 o Iune 1868, e pili ana i ka huina o na Lunamakaainana; 39. kauoha ia e paiia, a hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Pilipo i kona manao e waiho mai he hoololi i manao ia no ka pauku 43 o ke kumukanawai, e hoole ana i ka mana koho o na kuhina a luna aupuni e ae paha maloko o ka Ahaolelo o ke aupuni.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kauhane he olelo hooholo, e hookaawaleia i $600 no ka hana ana he uwapo ma Hilo. Waiho ia a noonoo pu me ka bila haawina.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Martin i kona manao e waiho mai i kanawai e pili ana i na haku me na kauwa ; a he kanawai e pili ana i na mai lepera.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Barenaba i kona manao e waiho mai he kanawai e papa ana i ka mana o ke Kuhina Kalaiaina, aole e haawi i mau laikini kuai waiona ma Honolulu nei.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Pilipo no ka manawa mua, he kanawai e hoopau ai i ka pauku 4 o ke kumukanawai i haawiia ma ka la 18 o Augate, 1864, e pili ana i na hana a na Lunamakaainana me ko lakou mau haku makaainana ; a heluhelu hou mai no he kanawai e hoololi ai i ka pauku 20 o ke kumukanawai, i haawiia ma ka la 20 o Augate, 1864, e papa ana aole e noho kekahi luna aupuni maloko o ka Ahaolelo ma ke ano he hoa no ia hale. Kauohaia e pai, a hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kanealii no ka manawa mua, he kanawai e hoopau ai i ke kanawai metala ilio. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ke 'lii Kiaaina Kapena he olelo hooholo, e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai e hoike mai i na mea i hanaia, a me kahi i hooliloia ai ka puu dala i hooholoia i ke kau Ahaolelo i hala, no ka hooponopono hou ana i na kanawai kivila, a ua ike hoi ia ma ka hoike a ke Kuhina, ua uku ia ua mau dala nei, a ia wai la, a no ke aha la, oiai, aole oia i ike iki i ua mau kanawai nei imua o ka hale. Hooholoia.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Mahoe he kanawai e hoololi ai i ka pauku 239 o ke kanawai kivila, i aponoia ma ka la 28 o Augate, 1876.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kaai he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i ka huina o na dala i uku ia no na laau lapaau no ka lehulehu ma na apana kuaaina. Hooholoia.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Birch he olelo hooholo, e hookaawaleia i $5,000 no ka hana hou ana i ke awa o Honuaula, Maui. Waihoia no ka noonoo pu ana me ka bila haawina.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kanealii i ko-
na manao e lawe mai i kanawai e hoololi ai i ka pauku 2 o ke kanawai e pili ana i na haku me na kauwa.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Mahoe i kona manao e lawe mai i kanawai e hoopau ai i ka pauku 41 o ke kanawai i aponoia ma ka la 21 o Iulai 1870, e pili ana i ke kula hana lima o Keoneula.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana i ke noi e hoopanee loa ia ke kanawai e hoopau ai i ka pauku 1, mokuna 41 o ke kanawai karaima, e pili ana i ke kapu o ka waiona i na kanaka Hawaii.
Mahope iho o ka hoopaapaa loihi ana a hiki i ka hora 5½, ua kamailio na Kuhina Castle a me Green, na Hons Kapena (ka mea i kamailio me na huaolelo moakaka a ku no hoi i ka oiaio, no ke kupono ole o ka waiona no ke ola kino o ke kanaka, a no ka hoohaahaa ana hoi i ke kulana o ke kanaka) Castle, Kauai, Helekunihi, Nawahi a me Naukana, ma ka hoopanee loa, a o na Hons. Rhodes, Kaai, Nahaku, Mahelona, Birch a me Preston ma ke kue i ka hoopanee loa.
Ma ke noi ua hoopauia ke komite, a ua ninauia na ae a me na hoole penei malalo iho:
Ma ke noi ua hoopanee ka hale.
LA HANA 19—Poaono, Mei 20.
Halawai ka hale ma ka hora 10 A. M., ka Peresidena Rhodes ma ka noho; pule ke kahunapule, heluheluia ka moolelo o ka la i hala, aponoia.
HOIKE A NA KOMITE KUMAU.
Hoike mai ke Komite Pai, ua paiia ka bila kanawai e hoololi ana i na pauku 11, 12, a me 13 o ke kanawai kivila.
NA HOOPII, OLELO HOOHOLO, &c.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Aholo no ka manawa mua, he kanawai e hoololi ai i ka pauku 1423 o ke kanawai kivila, i aponoia i ka la 29 o Iulai, I872, e pili ana i na haku me na kauwa. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Halemanu he olelo hooholo, e hookaawalela i $1,000 no ka hana hou ana i ke awa o Honomalino. Waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Mahelona i na kanawai malalo iho :
1 Bila Kanawai e hoohoihoi ai i ka oihana mahiai a me hanai holoholona ma ka aina o ka hakuaina me na hoaaina.
2 Bila Kanawai e ike aku ai na hakuaina i na hoaaina ma kona aina iho.
3 Bila Kanawai e hoololi ana i na pauku 387, 388, 389, 390 a me 391 o ke kanawai kivila no na aina lawaia,—a me ka pauku 1477, no na pono ponoi o na kanaka ma na aina konohiki.
4 Bila Kanawai e hoomana i na ona pepehi bipi i keia aupuni, e ohi i 50 keneta o na bipi kuai ia.—E hoonoa i na auhau helu waiwai lewa o na bipi ma na aina hanai holoholona.
5 Bila Kanawai no ka malama ohana.
6 Bila Kanawai e hoolol ana i ka pauku 197 a me 198 o ke kanawai kivila, no ka makete o ke aupuni.
7 Bila Kanawai e hoala ana i ke kanawai oki mare o ka M. H. 1866.
Bila Kanawai e hoololi ai i ka pauku 51 a me 60 o ke kumukanawai—e hoonui i na 'Lii a me na Lunamakaainana o ka Hale Ahaolelo.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Birch no ka manawa mua, he kanawai e hoopau loa ai i ke kanawai e hookapu ana i ka opiuma. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Martin he olelo hooholo, e hookaawaleia i $300 no ka hana hou ana i ke awa o Kaalualu. Waiho ia a noonoo pu me ka bila haawina.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kaai he kanawai e hoololi ai i ka pauku 1, mokuna 41 o ke kanawai karaima.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kaneali he kanawai e hoololi ai i ka pauku 1477 o ke kanawai kivila, e pili ana i na laau ma na aina konohiki.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Pilipo no ka manawa mua, he kanawai e hoololi ai i ka pauku 43 o ke kumukanawai, e kue ana i ka mana koho o na Kuhina maloko o ka Ahaolelo. Hooholoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mal ka Hon. Mr. Waterhouse he kanawai e hooponopono ana i ka lawaia ana. Hooholoia no ka heluhelu elua ana, a kauohaia e paiia.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina he kanawai e hoopau loa ai i ka pauku 56 o ke kanawai kivila, e pili ana i ka opiuma.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana i ke kanawai e hoopau loa ai i ka pauku 14 o na kanawai o 1874, i aponoia ma ka la 13 o Iulai, 1874, e pili ana i ka hoohoihoi hana maloko o na kula aupuni.
Ma ke noi, ua hooholoia ka bila no ke kakau poepoe ana, a e hapaiia ka heluhelu ekolu ana ma ka Poakolu.
Hoopaanee ka Hale.
LA HANA 20—Poakahi, Mei 22.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mea mau.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kalaukoa he hoopii na na inoa he 24 mai Honolulu mai, e noi ana, e ukuia lakou i $1000 no ka hana ana i ke Alanui Kula. Haawiia i ke Komite Hana Hou. Mai Honolulu mai no he hoopii e noi aua, aole e mareia na pake kupa ole me na wahine Hawaii. Haawiia i ke Komite Hookolokolo. Mai Honolulu mai, he hoopii e noi ana aole e ao ia na kanaka e kuai, moraki, a hoolilo aku i kekah
aina i na kanaka o na aina e. Mai Honolulu mai, he hoopii aole e hoolilo aku i haawina no na alanui & uwapo no kekahi mau apana e ae, koe wale no na haawina i haawi ia i ka 1874. Mai Honolulu mai, e noi ana e hooemi i ka uku o ka Lunakanawai Kiekie i $8,000, a o na kokua Lunakanawai i $6,000; a no ka Bila Haawina i $600,000. Waihoia ma ka papa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Mahelona he hoopii mai Honolulu mai,e noi ana e hoopau loa i ka Papa Ola; e hoihoi ia mai na mai lepera ma na apana Kiaaina. Haawiia i ke Komite Malama Ola.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he hoopii mai Wailuku mai, e noi ana e hookuuia na paahana ma na la kulaia. Haawiia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi he palapala hoopii mai Kaupo mai, e noi ana e hookaawaleia i wahi koho Lunamakaainana no ia wahi. Ma ke noi ua haawiia i ke Kuhina Kalaiaina.
Waiho hou mai ka Hon. Mr. Helekunihi he palapala hoopii mai Kaupo mai, me na noi he umikumamalua ; a ma ke noi, ua waihoia ma ka papa, a na kela a me keia Komite Kumau e hele e nana i na hoopii kupono no lakou iho.
Mai Kaupo mai no he hoopii, e noi ana e hoohuihui ia kekahi mau oihana aupuni ; e hoopau i ke Kahukula nui , a na ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao e hoike i na kula. Haawiia i ke Komite Hoonaauao.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nahaku he hoopii mai Kaanapali mai, e noi ana e hookuu ia na makua keiki lehulehu; e ae ia na kahuna Hawaii e lapaau me ka laikini ole; e ao ia na kula aupuni a pau i ka olelo Beritania.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kanealii he hoopii mai Wailuku mai, e noi ana aole e haawiia kekahi uku i ka luna aupuni i holo aku i ka aina e mamuli o kona manao ; a e auhauia na bipi i hapawalu no ke poo. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kalaukoa, he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana e hoopau i na haawina hoomau o P. Kanoa me Mahuka; a e koe no ko ka Moiwahine kanemake; a o ka lua, aole e kauia i kanawai e hoomahuahua ai i ka auhau waiwai paa & lewa. Haawiia i ke Komite Waiwai. He hoopii hou no mai Honolulu mai, e noi ana i hookahi wale no Kuhina; aole e oi aku kona uku mamua o ka $14,000 no 2 makahiki. Ma ke noi ua waihoia keia hoopii ma ka papa. He hoopii no hoi kekahi mai Honolulu mai, e noi ana e hoemi i ka uku o ka Moi i $30,000. Ma ke noi ua waihoia ma ka papa a noonoo ia me ka Bila Haawina.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kauai he palapala hoopii mai Waimea, Kauai mai, e noi ana e hoopauia ka auhau kino ; e hoopauia ke Kahukula nui; a e hoopauia ke kauka aupuni J. W. Smith o ka mokupuni o Kauai; e hoopauia na konohiki, a ma ke dala maoli wale no e uku ia ai. Waihoia ma ka papa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he palapala hoopii mal Wailuku mai, e noi ana e hoopau i ka pauku 11, 12 a me 13 o ke kanawai e hoopau ai i ka mokuna 10 o ke kanawai kivila. Haawiia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nawahi he kalapala hoopii luna nui penei :
I KO MAKOU POE HANOHANO, NA 'LII I KOHO
PONO IA MALALO O KE KUMUKANAWAI O KO
HAWAII PAEAINA ;—Me ka mahalo:
Mamuli o ko oukou ano he Ahahookolokolo, a he Ahaninaninau Nui no ke Aupuni, e like me na olelo o ka Pauku 59 o ke Kumukanawai.
Nolaila, o makou o ka poe nona na inoa malalo iho nei, he mau Hoa no ka Ahaolelo Kaukanawai o ko Hawaii Paeaina. Ma na inoa o ko makou Apana, ke noiia aku nei oukou, e hookolokolo i ke Kuhina Kalaiaina e noho nei i keia manawa, mamuli o kana Oihana, no kona kue i ka pauku 15 o ke Kumukanawai, no kona hoolilo ana i na $2,739.48 no ka ahaaina ma ka Hale Alii Iolani Feb. 26, 1875, me ka ae ole o ka Ahaolelo.
Kakau inoaia
Joseph Nawahi. . . . . L. M. o Puna, H.
G. W. Pilipo. . . . . " " Kona A. H.
J. Kauai . . . . . " " Waimea, K.
S. K. Mahoe . . . . . " " Hilo, H.
J. K. Kahuila. . . . . " " Kau, H.
L. W. P. Kanealii. . . . . . " " Wailuku, M.
H. Waterhouse. . . . . " " Honolulu, O.
A. P. Kalaukoa. . . . . " " " O.
Kue mai ka Hon. Mr. Preston i ka lawe ana mai i palapala hoopii luna nui ma keia ano ; me ka i ana, aole ia o ke alanui kupono e hele aku ai, ina he hoopii luna nui ka mea i manaoia, alaila, ua hiki no ke hanaia ma kekahi ano e ae.
Rula mai ka Peresidena, ua ano hewa ka palapala hoopii. Aponoia ka rula.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kalaukoa he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana i hookahi Kuhina ma kahi o ke Kuhina Waiwai, a me Kalaiaina, a i $481,000 na lilo no ia mau oihana. Waihoia ma ka papa.
HOIKE A NA KOMITE.
Hoike mai ke Komite Pai, ua paa i ke paiia ka hoololi i manaoia no ka pauku 20 o ke kumukanawai, a me ka bila e hoololi ai i ka pauku 780 o ke kanawai kivila.
Hoike mai ke Komite Wae i haawiia'i ka bila e hoololi ai i ka pauku 215, a e hoopau loa ai i ka pauku 216 o ke kanawai kivila, i ka lokou olelo hoike, (e pili ana i ka hoolimalima.) Me ke noi mai i ka hale e hoopanee i ua mau bila nei. Ma ke noi ua apono ia ka olelo hoike.
Waiho mai ka Hon. Mr. Wilder he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e hana i mokuahi hou ma Honolulu, a e haawi ia i puu dala mai ka Waihona Aupuni mai, e lawa ai no ia hana. Ma ke noi a ka Hon. Mr. Preston, ua waihoia ma ka papa a hiki mai ka Bila Haawina.
Waiho mai ka Hon. Mr. Preston he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e waiho mai i na bila a pau a me na lilo e ae no ka puu dala $2,739.48 i hooliloia no ka ahaaina hulahula i ka makahiki 1875 i Hale Aliiolani. Aponoia.
Waiho hou mai ka Hon. Mr. Preston he olelo hooholo, e ninau ana i ke Kuhina o ko na aina e, ina ua keakea mai kekahi luna aupuni o na aina e maanei, i kekahi hoololi a ke Senate i hana ai no ka pauku 4 o ke Kuikahi Panailike. Aponoia.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kaai, e lawe mai ana oia he bila e hoaie ai, a he bila e huikala ai i kela a me keia mea e noho huikau ana.
Waiho mai ka Hon. Mr. Waterhouse he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina, e hoohanaia na paahao ma na alanui a me na hana aupuni, aole ma na hana hoolimalima. Aponoia.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Barenaba no ka manawa mua, he bila e hoololi ai i ka pauku 4 mokuna 9 o ke kanawai karaima, e pili ana i ka hooponopono ana i ka hele kaapuni ana o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie ma na Aha Kaapuni o ka mokupuni o Oahu. Ma ke noi ua kapaeia na rula, a ua heluhelu elua ia ka bila.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua hoololi ia ke poo o ka bila ma ka hoopau loa ana i ka Aha Kaapuni o ka mokupuni o Oahu, a hooholoia e kakau poepoe, a ma ka Poakolu ae nei e heluhelu ekolu ia ai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he olelo hooholo, e kohoia i Komite Wae, e hele aku e nana me ka ukaliia e kekahi mau kauka, i ka mea e waiho nei i ka mai, ka Hon. Mr. Kamakau, kekahi o na Hoa Lunamakaainana o Honolulu nei, a e hoike mai lakou i ka hale, ina ua kupono kona mai no ka hele ana i ka hale no kekahi manawa kokoke e hiki mai ana. Aponoia, a kohoia na komite; Hons. Birch, Kahanu, Halstead, Nawahi a me Wana.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kalaukoa he olelo hooholo, e kauohaia ke Kakauolelo e kakau i papa kuhikuhi no na hana o ka hale i kela la i keia la ma ka olelo Hawaii, aole i olelo haole wale no. Aponoia.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia na hana o ka La, oia ka bila e hoohoihoi al i ka hooulu lahui ana, ma kona heluhelu elua ana, ma ka haawi makana ana i na makua mea keiki lehulehu e ola maikai ana. Ma ke noi ua haawiia ka bila i kekahi Komite Wae, oia ka His Ex. Green, Castle, Kapena, Kauai a me Pilipo.
Hoopanee ka Hale.

          O ka Poakolu ae nei ka la e ku mai ai ka mokumahu mai Kapalakino mai. A o keia la hoi e ku mai ai ko Auseteralia moku.

          Ua loaa mai ia makou he leta mai kekahi makamaka o Waimea, Hawaii, e hai mai ana i ka pau ana o kekahi hale i ke ahi a pakele kekahi kupapau mai pau i ke ahi. A keia pule ae e paiia ai.

          O ka la inehinei, oia ka la hanau o ke aliiwahine Moi o Beritania Nui a me Irelani, a Emepera o Inia. Ua uluwehiwehi na moku a me ke kaona me na hae, a ua haawi mai la ka manuwa Amerika Lackawana i na pu aloha no ka la.

          Ua maopopo ia makou ka inoa o ke Kahuna nana ke kaena. e make ana o K no kona huli ma ka aoao o E—ua puni ia ka na kihi i kana maunu—e o oe i kahi upena iki o ke puhi, a mai lalau hou ma ke kihi pali o ke alanui i hoomakaia ka inoa o E.

          Ma ko makou kiei ana aku ma ko kakou mau huina alanui, ua ike ia aku na paniolo aupuni e kiu makaala ana i na ilio metala ole e hele wale nei, me na kaula ili ma na lima i hele a hei ma ka hoolei kipuka ana ; hoomanao ae la makou i na keiki o na mauna o Waimea i ka lakou mau kipuka kaula.

          Ma ka Poalua iho nei, ua hoopanee ka Ahaolelo a halawai hou ma keia la ; aole i halawai ma nehinei, no ka mea he la hanau ka ia no ka moiwahine Victoria o Beritania. He hoopanee no anei ko Beritania Ahaolelo ke hiki aku i ka la hanau o ka Moi Kalakaua? Ole wale. Hookohu ka lawe ana mai o kekahi olelo hooholo o keia ano.

          Ua uhi iho la ke koloka hoonanea o ke kupua hoomolowa he hiamoe maluna o kekahi mau lala o ka hale Ahaolelo i kekahi la o keia pule iho nei, a puana ae la o Pinaau me ka leo hawanawana, ina owau kahi hoa, pau pela, uluna me kuina pa'upa'u a waiho ana ianei, hiolani ana ia me ka nanea i ke kanikani o na leo hauwalaau o halahu mawaho o ka rula me kona hoapili o paa rula.

          Mai huhu oukou e na makamaka hanohano o ka Ahaolelo i ka makou mau olelo hoohauoli no na mea e pili ana i ka oukou mau hana, he iniki olu ia e uwau'ku ana ia oukou e maliu mai oukou, a hoomanao iho, "Alo-ha-aloha hahana ka leo o na makaainana—e noi mai ana e maliu aku—aole hoi ma o ka pe   maanei he uwahi—oia keia e alala aku nei a—oia—e—aloha no."

          Maluna o ke pakaukau paina a Mr. J. Kamanu, ma ka Poakahi iho nei, ua hoonohoia na ono a me na liliha o ke kai a me ke kuahiwi o keia Paemoku, a iloko o ka maluhia a me ke ku i ka hanohano kana malama ana i ka hoomanao hauoli ana i ka hoea ana mai o ka la hanau o kana makahiapo, ka piha ana hoi o ka makahiki hookahi, a na lani i makana mai ai. Ke puana ae nei makou, e hooloihi kona ola, a e mau ka oluolu a me ka maalahi o na makua a me ka ohana holookoa, a e lehulehu na la hoomanao e malamaia o keia ano, no ka piha ana o na makahiki.

J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).

AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio.  19-1y

          E IKE AUANEI NA KANAKA 'A PAU MA keia olelo hoolaha, ke papaia aku nei e ka mea nona ka inoa malalo iho, aole e hele a lawe wale i na mea ulu, na wahie, a me na mea e ae o na ano a pau e waiho ana a e ulu ana paha maluna o kuu aina hoolimalima. Ke hookapu aku nei no hoi au i ka hele wale ana o na kanaka e hopuhopu i na holoholona e hele ana maluna o ua aina la me ko'u ae ole, a o ko'u Luna Paniola paha. A o ka mea a mau mea e makemake ana i kekahi mea, a i hoolimalima mai paha, e hele mua mai e kamailio pu me a'u. O ka mea e uhai ana i keia, alaila, e hopuia no, a e hooukuia i $1.00, a i ole e hoopiiia e like me ke kanawai.  M. ENOS.
Makiki, Oahu, Mei 22, 1876.  [22 3t*]

E LOAA NO I KA POE E
MAKAMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LETA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.

Manae iho o Kini Hana Wati.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
—NO KA—
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
EIA MALALO IHO NA OLELO KUHIKUHI
NO KA LAWELAWE ANA I KA
Inika kohu mau a Thos. G. Thrum,
HE INIKA KEIA E HOAILONA AI NA LOLE KEOKEO.
E kawili mua ia ka inika, alaila e hookulu iho hookahi kulu maluna o kahi apana aniani, e hooma-u pono ia ka peni hulu; hoomoe iho ka papa inoa maluna o ka lole i hoomaemae maikai ia: pena iho me ka wikiwiki a ike ia ke kohu ma kahi aoao; aiana iho ma ia aoao me ka aiana lole i wela kupono, a i ole e hoopili aku i ke aniani uwahi o ke kukui mahu; alaila kaulai aku i ka la i mau hora. Ina e hooko pono ia keia mau rula, o ke kohu mau no ia o ka inika. O ka holoi mua ana o ka lole mahope o ke kau ana o ka Inika, me ka wai wela me ke kopa, aole me ka wai koekoe. E holoi maikai ia ka papa inoa a me ka peni hulu, a waiho aku.
Malaila no e uku ia ai na uku kiekie e like me ka nui o na makahiki o na poo leta Hawaii o na ano a pau, mai kahiko mai a i keia manawa, o na poo i pau ko lakou waiwai ma na leta.  (1 1y)  TARAMU.

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWERS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I
NA HALE.
Na Pani Puna,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO
i na makamaka a pau, ua makaukau
keia mau hoa o oukou e hoolawa
aku ma na mea a pau e pili
ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolui
1]  a me ka maikai.