Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 16, 13 ʻApelila 1876 — Ka hana a na haole. [ARTICLE]

Ka hana a na haole.

| Iwaena ona kumu kamailio i hapai nui-m e ka&guīloko o na niakahikl i hala ae nei, o na haole Ina Hawaa nei kekahimea i olelo nui ia. A he lehnlehu walo na mea i olelo ia e kakou kanaka i Ilawaii no lakou ; «a hoino loji ia lakou ; e kekahi ]>oe. me ka i ana, "na na haole inai na pilikia o keia lahui; o lakou ke kumu o ka make, a he ]K>e liookae, aloha ole," a pela aku. Ina e noonoo pono kakou, he mea maopopo loa ka hewa o ko kakou olelo ana pela. oke kanaka Hawaii i loaa iaia ka noonoo kanaka niakua, ua akaka loa iaia, o na haole a ine ka waiwai o na haole kekahi o na mea i pomaikai ai ko kakou aiaa mai ka wa kaliiko mai a hiki i keia la. A i keia wa a kakou e noho nei, o ka hana a na i haole kekahi o na kumu hooulu i ka poinaikai iwaena o kakou. Ua pilia ka moolelo o Hawaii nei i na hoike no na mea i hanaia e na haole no ka hoopomaikai ana a me ka hoola ana i ka lahui ponoi o ka aina, mai na la o

; Binamu me Kakina a hiki mai i ka wao Uilama Lee, ka lunakanawai hoo{>oito a ; aloha maoli i ke kanaka Hawaii. Ua aie loa kakou i ka lokomaikai a me ke ahouui o ka poe o ko na aina e, no ko lakou kokua ana ia kakou a me ko kakou aupuni. 0 Johu Rieoixl, ka mea uaua i kokua ka hoonohonoho mua aua i na kanawai o ke aupuni: o Uilama Kikeke ke Knhina A<> Palapalamua loa, ka mea hoi i hele i kona aina e e iiui ai i ke kuikahi o Hawaii me na anj>nni nui; | o U. P. Judij (Kauka) ka mea i kii]>aa, Awiwo ole ■ma ka pono o~k"e "āup\mi iloko j o na kau weliweli o Kauikeaouli: o Li- | maikaika, ka makua o na kamalii H&-j waii mai Hawaii a hiki i Niiliou. ka niea j ī hele iloko o na haleo* na keiki Hawaii j e ao ai a e kuhikuhi ai i ka hana e ola ai ( ka lahui; o Uilama Lee. ka mea nana i ! alakai ka mx>iu>o o Knmehameha lIT e I haawi i ua knleana aina i na kanaka llawaii. 0 keia ]>oe a ]»au ua make, aka, o na.haua a lakou i hanni ai no na kanaka līawaiu ke nuui nei no. Ke noho nei kakou iloko o na pono a lakou i j inu ai. ke ai nei kakou i na {*>maikai a la- j kt>u i hooikaika ai me ka luhi nui. A ' eia no ko lakou poe hoj>e ke noho nei, a ke lawelawe nei no ka h.H>]>oniaikai ana | ī keia Paeaina Hawaii, a o ka ponmikai I iio ia o ke kanaka Hawaii. j Jv nana ae kakou i na hana a me ka ■ luhi nui »> na Kumu Misionari makua a j kakoii, o ko lakou ha]vi nui ua hala, ua ; hoi i ke Aupuni inaluna. A o ka hapa ' nui i koe, he poe hoike iwaona o kakou ' . no ka luhi nui a ine ke kauinaha onai hana a lakou i halihali ai no ka pono o j ko kakou lahuikAnaka, he ]*o-j lioa'loha j oiaiv> lakou no kakou. Ma lakon i hoola ; na uhane he nui loa, a na lakou no.i!. hookaulana ka noho ana kino o ka lahui i e noho nei. a Uwa ai ia kakou ka iuoa | maikai iwaena o na aina e. Na Kame 1 moha I i nai ke auj>uui, aka he au]»uni i ]K»uli no ko ia wa ; a na na knmu misio-1 nari no o ua air.a «• i hin ae i ke anpuni J me ka laluii iluna a kau i ka malamala- j nw. l ;i like kakou a ]vui me he kana- > ka la i haule iloko o kekahi lua ]«ouli ; houonn, a e mak« ana. m» ka mm, uolh' wahi e puka ai i waho ; aka, na ka lima ; al< ha o ka Makua ina ka hiH>jx>tu>j<ono , ana a na haole maikai mai na aina e mai i hapai ae ia kakou ma'iloki» ae v» ka lua a kan ilana o ka papa ku o ka lanakila. K nana āe kakou i na haole e uoho inai neī me kakou i keia wa ; ka poe ka--1« ju a mahiai. ka ]t>e law v *lawf ma na oihai.a haua lima a ma na oihaua naaua«> Ke i nei makon. «>i i jtoe- e noho ik i me kakou, e ui.iiftina j ,«:u» uiia i na kanawui «» ka aina, a e iuii aua i ua kuniu !i.K»aln waiwai a u.uiuuo mawaena o ka k««n, he pH' luaka naki» eiaio Uk»»u i.o ko kakoa laiiui. he k<*v> a he kia lakoii | in» ka ]»>!i'> o ko kakou 4iii]uuii ; he ]H»e ' aUkai ku]K»uo no ka Uhui. He ]>*>no ' kakau e naoa aku u lakv>u ma ke auo ! niakamaka. e luK'lohe i na alak.u aua a | iii- na ao aua a lakon : a aole no hoi o ' i.ikou wale. uka o na aiak.u ana a ka ]hh" Haaaii Poi.oi v lawe i ke kulana like kekaiii ]kk' a kakou o Ikk»U»lu' i ita alakai an« 11«' nui no na H«»vaii kalv|vi. mahMi, iuH'ikaika ma na haua h<v»j.om«tk«i a uaauao. a no lakou kv» makou ut«u iiui iiialuU» }«iha ana . aka. h»> |«kel« oi loa aku ka hehma, a o kA U«|u luii no lu>i , >« k<« k lahui- ke nohv> |»ih<ml4> w.iie iu.it iu i no. aoU- hvt h< wahi uianai»' im iii'' k.' iakv»n ama hanau. ;u<le hoi ih» : ka lah it o;wi, -* 01, lvv* Aku hoi ih> k.« ' »«*»•;* kuiana pUikiuo iin» K«> n\»lw ma ' u>< ka ..lu'iiw, a iu |«Uk* na }<*>no o 1 io mi*. a \» k* M»a o kain «u a «»r ; kaiii i.i a tue ka Uvu« a»w» o ka UMtMi»ira u»a i>a h*i»a «. ..I'mi ku i ka h<»o|*mto i k« ■ «aniii a m< k. au{mm ka liAna n«u M k. n |vv , h< an, i k\ kajrtia*Vu in n>an k<*> e h ani ««• i ko 1« koi: iahni ■ Ā«>k '• H< ku;».»ii<> amM M Ukwn k' ka;>\ i»\*j i m i«<*« 4 >% i<.ia«Mi i ,

ikeia e ka kiaaihhu, he he mnkee, he enemi, % he hoopoinō, i lu Lahui Hawaii? Aole! aka, ma ko makou ano n>au, ke p sana ae nei uiB ka hopo aole lakeni he makz &. he iUhnne; aka he mau hookt , a kommiieai, a he poe i aloka. O nai eoemi nmoli nana e hoopoino mau nei i kela ame kna ia ko kakoli lahui a me ke aupuni, oia no ka poe uana e noke īnai nei i ka hoino, ke kuamuomu a me ka liīi kumu ole ika poe e hana a e poho nei me ka hoomaopopo iho i ko lakou kuiana.

0 ka po)B e noho wale mai nei rae ka nooiioo olel i ka hopena o ko lakou man uhanha a hoho palaualelo, e kuakni ana ma kahi $omaikai loaa wale niai—mai na haole a na Hawaii—o lakou ke kumu hoemi lahiii a hoilihune aupuni—a o kakou Hawaii nei no ka hapanui eaa ia heuna. Ina kakou e makeniake e hooma>}«jpo pono ia lakou, ko lakou kulana a ne na hana a lakou, he pono e wae ae i ea poe maikai, ka poe hooikaika no laeou iho, no ka lahuij a no ke aupuni nai keia liapa palaualelo a uhauha ae, a ike uo aiuanei kakou i ka oiaio o ka uakou —" |i make no o Hawaii ia Havaii. M