Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 9, 24 February 1876 — Page 3
Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Feb., 1876.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]
2 Hapaha mua ..... 3 22.2 PM
9 Mahina piha ..... 7 15.7 AM
16 Hapaha hope ..... 6 24.8 PM
2 4 Mahina hou ..... 7 49.2 pM
Ka puka me ka napoo ana o ka La.
1 Puka la... 6 40.7 AM. ..... Napoo la...5 46.7 PM
8 Puka la... 6 38.3 AM ..... Napoo la...5 50.3 PM
15 Puka la... 6 33.7 AM ..... Napoo la...5 54.7 PM
22 Puka la...6 29.7 AM ..... Napoo la...5 57.7 PM
29 Puka la...6 24.6 AM ..... Napoo la...6 00.6 PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
Latitu 21° 18' 23" Akau. Lonitu 157° 48' 45" Kom.
A keia Poakolu ae e haalele mai ai ke Kilauea no ke kaapuni ana ia Kauai.
He 26 la o ka moku kialua Pomare mai anei aku a ku i Tahiti, a he 30 bipi i make.
Ma ka Poakolu, Maraki la 1 ka la i manaoia e ku mai ai ka mokuahi leta mai Sidane mai.
I keia pule ae e pai aku ana makou he manao no F. B. H. e pili ana i ka Hoopae Lima Hana.
Ma ka po Poakahi o kela pule, ua make iho la o Mr. Young Sheong, kekahi pake kamaaina o keia kulanakauhale.
I ka Poalua iho nei ka hoomaka ana o ke kuai kudala a Mr. C. S. Bartow, ma ka hale kuai o F. A. Schaefer & Co.
Nui na pane i ka nane a Alpha Kekulaihaole i loaa mai, aka no ka puka e ana ma keia pule iho nei, ua hoomoe ia.
I keia la e ku dalaia'i na holoholona welo maikai o ka Mekia Ailuene Boyd i make iho nei, ma Maunawili, Koolaupoko.
Iluna o ka manuwa Iapana ka Bana Puhi Ohe o Hawaii nei i ka Poakahi iho nei, kahi i hoonanea aku ai i na Iapana.
He 30,000 ka huina loaa o ke kuai kudala a Mr. E. P. Adamu ma kahi o H. Hackfeld & co., i malamaia no ekolu la i kela pule aku nei.
O ka poe e makemake ana e hoouna aku i mau leta i na makamaka Kekela ma, ma ka Paeaina Nuuhiwa, e lawe mai ma ke Keena o ka Papa Hawaii.
E malama mau ia ana ma ka Ly ceum, ka luakini pule kuikawa o Walakahauki, ma Alanui Nuuanu, he anaina pule no kela a me keia Hawaii ma na auin a la Sabati a pau. Ua noi ia mai makou e H. Walakahauki e hoolaha i keia.
Ma ka Poaono iho nei, ua kudalaia kekahi wahi apana aina ma Alanui Kula, he 15/100 eka ka nui, no ke kumukuai $335. Ua like ia me $2,230 no ka eka okoa. Kuikahi Panailike paha ea?
O keia la, Poaha 24 o Feberuari, ka la no ka malama ana i na aha haipule no na kula. Ma keia ahiahi, hora 7½ e malama ia ana ka anaina pule ma ka luakini o Kawaihao ; a ma ka hora 7 ma ka luakini o Kaumakapili.
E pai ia aku ana ma keia hope aku ka hoike a ka Elele o ka Papa Hawaii Mr. J. E. Chamberlain i holo aku nei maluna o ka Hoku Ao , ma ke ano he mau moolelo i kela a me keia pule no na mea e pili ana i kana huakai ma Maikonisia.
No ka ohea i ke Kau a ka la , ua lulumi mau ia na maka o Kau i ka hiamoe i keia kakahiaka, a ua hiki ole ia Ukali ke umi iho i kona aka, i ka ike aku iaia e paani ana me kana kiki , a e hauoli iubile ana na hua kepau i pau ae kona poluluhi makahiamoe.
He 887 ka huina pau o na hihia Karaima i hookolokoloia ma ke keena o ka Lunakanawai Hoomalu iloko o ka makahiki 1875; he 783 i hoahewaia, a he 104 i hookuuia. He 146 hihia kivila, a he 743 hihia o ka poe hookaa ole i ka auhau. He 1,776 ka huina pau o na hihia; a noloko mai olaila he 279 hihia ona, a he 131 hihia hoeha.
Ma ke ahiahi Poaono iho nei, ua hele o Luika w. i ka wahie ma kuauna o na loi o lakou, ma Kalihi-waena, a iaia e nanea ana i ka ohi wahie, ua hina koke iho la oia ilalo, ua ike koke ia mai la e kekahi poe, a ua kii ia mai a hoihoi ia i ka hale, ia manawa, ua pau koke ae la ka ike; a ma ka hora 12 o ka la Sabati ae, ua make loa oia. O ke kupunawahine ponoi keia o ka wahine a Rev. S. Paaluhi. Aloha ino.
E hai ana na lono mai Sepania ae, no ke ane pio ana o na kuee kaua maloko o ia aupuni. Ua ane nalo loa mai ke kahua kaua aku ka poe Calisa, malalo o Don Carlos, a o na koa hoi o ke aupuni, malalo o ke alakai kino ana a ka Moi Alfonso, ke nee la lakou imua me ka pulumi hele ana i na enemi ma na wahi a apu. O ka hale hana i na pono kaua o ka poe Calisa, ua puhiia i ke ahi, a ua nele iho la ia poe i na pono e kaua aku ai.
Ua hai maikekahi o na Ulele o ka hale pai ia makou no kekahi mau kanaka i ike ia ma ke alanui Nuuanu, i ke ahiahi o ka Poalua iho nei, a ua ano hilahila makou no laua. E paa ana ma ko laua lima he pupu awa, a e noke ana laua i ke nali me ka nau a wali a hoiliili iho la ma kekahi lima. Ku aku la ua Ulele nei me ka manao kahaha, o ka pane aku koe me na huaolelo ano mau i ka poe kalaimanao, aka, mamua o kona makaukau pono ana no kana hana i manao ai no ka pomaikai o kona mau hoa kanaka, aia hoi, hoomaopopo koke aku la ia ua piha na pakeke o ua mau kanaka nei i ka awa i mama ia, a holo paukiki mai la ia io makou nei e hai mai no keia mau puni awa.
He Nane i hoounaia mai ia makou penei : O ka like ole o kekahi mau helu elua 9; a ina e puunaue ia ka helu nui me ka helu uuku, a o ka helu puka oia no. Owai la ua mau helu la?
E hai ana na leta i loaa mai, ua hoike hou ae la ka wahine o ka lua i kona mau papalina malamalama ma na po, a pii ae la ka ulawena o ke ahi o ka piko kuahiwi o ka moku o Keawe.
He mea pono i na makamaka ke hai mai i ko lakou mau inoa ponoi ia makou, i maopopo ai ma na kukulu manao. Ua loaa mai he leta mai Ulupalakua, ua ike makou i ka mea nana i kakau, o ke ano nae o ka huna ana, aole makou i mahalo ia mea.
Ma kela Poaha aku nei, oiai kekahi kanaka e lawaia ana makai o na uwapo o Ulakoheo, ua lou ae la he wati gula, i haule mailoko aku o ka pakeke puliki o Mr. Tibbitts, he mau mahina ehiku i hala ae nei. Ua uku ia ka lawaia he $10. Laki no ua kanaka!
Ua hoouna ia mai kekahi mau dala ma ka lima o ke Kupakako o Kilauea i ke Keena Kuai Buke o ka Papa Hawaii. Aole nae i akaka ka inoa o ka mea nana i haawi kela mau dala i ua Kupakako nei. Nawai la keia mau dala 2, owai la ka mea nana i haawi mai iaia i keia mau dala?
Ma ka Poalima iho nei, na komo aihue ia ka hale puhi palaoa o Mr. Mann, ma ke Alanui Moi, a ua lawe ia mai la he mau dala mawaena o $30 a me $40. Ma kahi kokoke i keia mau dala i lawe ia, e waiho ana he eke i piha, aka, ua koe iho no, no ka loaa ole ana paha. Aole i loaa aku ka aihue.
Piha pono na hale pahupahu o ke kulanakauhale nei i na kanaka opiopio i kela a me keia la. Heaha la ka mea i maneo loa ai na lima o keia poe i ka pahupahu? Aole paha noonoo iho i ka palaualelo o na lima a hele aku e imi i wahi hana, a he ike ole maoli no paha i keia mea he hilahila.
Ma Mea Ailana, Kaleponi, ma ka la 14 o Ianuari, 1876, ua make iho la o William Morse, he keiki hapahaole no Hawaii nei, iloko o ka 21 makahiki me 1 mahina o kona ola ana, he mai akepau kona mai. Ua kepa oia mai oahu aku nei iloko o ka makahiki 1873 maluna o ka manuwa Benecia, a mamuli o kona eleu, ua lilo oia he alii no ka waapa o ke Kapena. He kaikuahine kona ma Amerika. Aloha wale kona waiho ana i ka aina malihini.
O kekahi hana nui a na hoa o ka Ahaolelo Senate o Amerika, oia no ka hoomakaukau ana he mau kanawai e hooemi ana i na lilo o ke aupuni. O ka uku o na luna aupuni, e pau ana i ka hooemiia, a e emi pu ana me ka uku o ke Kuhina Noho o Amerika ma Hawaii nei. Ua hoao kahi poe e hoohulihuli i ka manao o na lala o ia aha, aka, aole loa e hiki; no ka mea, ua paa ko lakou manao e hoomama ae i ka ukana luuluu a ke aupuni i haawe mau ai, a hooholo hoi lakou e kuokoa ma ka aoao makaainana, a e hooikaika no ka pomaikai o ka lahui, me ka wiwo ole.
Ma ka manao nona ke poo " Ka Lokomaikai o ke Akua," i puka aku iloko o keia mau pule iho nei, ua hewa ke kukulu ana o ke kepau penei, Halelu 137; 23: —Aole oia ka pololei, penei ka pololei, Halelu 136: 23; a ma ke kumu mua i hoohaahaa ia ai Na kapu kahiko, lalani 17 mai luna iho "o kini o ke Akua " a pela aku, aole o Iehova ka lakou akua, he mau akua kii, nolaila, ua hewa ke kepau nui "Akua" o ka pololei "o kini o ke akua, ka mano o ke akua, ka lehu o ke akua," alaila i maopopo ma ka manao ke heluhelu ia. E pai hou aku ana makou mahope.
Ua lohe mai makou, ua lilo i ka hoolimalimaia i kekahi hui, kela aina lei alii e waiho la mawaena o ka ulu niu o Waikiki a me ka lae o Kaimana hila no ka manawa he 30 makahiki, a e hoolilo ia ana i wahi hooluolu no ka lehulehu. E kanu ia ana i mau laau o kela a me keia ano, i lilo ai ia wahi i ululaau waokele, a e kukulu ia ana i mau hale noho. E kapaia 'na ka inoa o keia wahi a makou e nana aku nei imua me ko inoa o Kapiolani Park. Pa kolonahe mai la ke ahe lau makani o ke kai, nihi mai la malalo o na lau malumalu o ka laau, a ke hoea ka i ka ipuka hale, he mea e ka olu waianuhea o ia mau home aekai, ke hiki aku ia mau la.
Nohea mai la ka Luhi?
O ka luhi o ke kanaka ma ka imi ana i pomaikai nona, oia ka mea i komo ma keia ninau.
O keia ka haawina ehaeha loa i ukuia i ke kanaka ma o na kupuna mua loa la o kakou—aole loa kekahi mea ola uhane i kaawale mai keia haawina ae. A ma ua uku ia ana nei i ike ai ke kanaka i ka luhi, waiwai, hanohano, ilihune, a pela aku.
Noloko mai hoi o ka pilikia o ke kanaka ke nele i ka hana e loaa ai ona ai nana a me ke keakea mau ia o na pomaikai kino ma ka holomua ana ; i ulu mai ai keia ninau, "nohea mai la ka luhi?" A o keia mea ka'u i manaolana ai e papaleo pu me oukou e na hoaaloha o ka aina kulaiwi, i ke kumu i loaa ai ia kakou keia haawina ehaeha ; a no ia mea, ma na mahele-manao malalo iho e loaa ai ka haina.
1 No ka hookuli :—I ka wa i hanaia,i o Adamu a me Ewa e ke Akua, ua hemolele loa laua e like no me ke Akua, a ma ia ano i hoonoho ia ai laua ma ke kihapai o Edena, e malama a e ai i na mea i papa ole ia ; a o ua Edena nei ka home nani lua ole i ike ia ma na moolelo o ke ao nei. Ua hupo loa ua mau kupuna la o kakou ma na mea o keia wa, a o ka laua olelo ua like loa ia me ko ke Kahikolu Oiaio, a me na Legeona anela hemolele e noho ana ma ke alu poai lani.
Aole a laua mea e ae e iini ai, no ka mea, ua hoolakoia na mea a pau loa ma ko laua ano ia wa, ia laua e nanea ana i ka nani o ua home nei, hiki mai la ke diabolo (anela haule) ma o ka nahesa la, a hoowalewale iho la ia Ewa, a puni aku la, na kona puni hoi i kono aku oia ia Adamu, a haule iho la laua i ka hewa. A ma ke ahiahi o ua la nei, hiki mai la ke Akua, a kau iho la i ka hoopai pakahi maluna o lakou ekolu ; oia hoi, "me ka hou o kou lae e ke kane e ai ai i ka ai," "me ka ehaeha hoi e hanau ai ka wahine i ke keiki," a o ka nahesa hoi, "e huli kona alo ilalo o ka honua a e ai i ka lepo ;" pela iho la i loaa ai ia lakou ka hopena ehaeha.
Me keia iho la i haule ai na kupuna o kakou mai ke kulana hemolele a i ka noho ana hewa, a o ka uku i ukuia ia laua, ua aai paa ia i ka laua mau pulapula a hiki i ka hopena o keia ao. He wahi no nae e pau ai ka luhi, aia ma o Iesu Kristo la, ka mea i oleloia, "ua make oukou i ka Adamu mua, a ua ola i ka Adamu hou."
2 I ikeia ai kona nani:—Ma ka haule ana o ke kanaka, ekolu mea nui i ikeia. (a) O ka pono. (e) O ka hewa. (i) O ka naauao o ke kanaka i ka imi ana i na mea i hunaia e ke Akua. O na mea mua elua ke paonioni nei ia mau mea me ka ikaika loa, a o ia ke kumu i hoonohoia'i na kahunapule.
Na ka naauao kanaka ia hoike mai i na mea ake-akamai o ke ao nei i hoopiliia i ke kumu-waiwai a ke Akua i waiho mai ai no ke kanaka; ua noii ia e ka ike kanaka, mai ka papaku o ka honua a hala loa aku i na mea ma ka lani; e hoike mai ana ka nani o kela a me keia mea a ke kanaka i hana'i ka nani o ke Akua.
Auhea oukou e na makamaka, ina e mau ka noho hemolele ana o Adamu ma; ina aole e make o Iesu Kristo no kakou, a ina no hoi aole he Palapala Hemolele e kuhikuhi ai i na kanaka; aka, no keia haule ana o laua, oia ka mea i loaa mai ai neia mau mea a kakou e ike nei. O ke kumu keia i noho ai o Paleka no Kawaiahao, a o Kuaea hoi no Kaumakapili, no ka mea, ina e hemolele na mea a pau loa, alaila, aohe waiwai o na kahunapule, mahinahou, a pela aku. O ke kumu keia i loaa ai keia nupepa (Lahui Hawaii,) na luakini, na hale kuai o ke kaona nei, na moku, a pela aku. Ma keia mau mea i wehewehe pokole ia, ua maopopo lea ina e mau ka noho hemolele ana o ke kanaka, ina aole e ike ia ka nani o ke Akua, o ka mea maopopo, aole kakou e luhi i ka hana ina e haule ole laua, aka, ma ia hana ia ana nae, ua loaa ia kakou he pono a he poino.
Ua hiki mai i ka pahu hopu o ka mea hiki ia'u ke wehewehe aku, nolaila, o ka haina o ka ninau, nohea mai ka luhi? Eia, no kekahi mai o na manaopaa Ona i hooko e ai i ka mau loa, mamua loa aku o kona hana ana i ka lani a me ka honua.
No ka mea, he manaopaa kona e oia mau ana inehinei, i keia la, a i ka wa pau ole; ua koho Oia i kekahi poe no ke ola mau loa, a i kekahi poe hoi, no ka make mau loa. A ma keia hana ana a ke Akua, aole oa he kuleana o ke kanaka e kue aku ai, no ka mea, aole loa e hiki i ka mea i hana ia ke kue i ka mea nana i hana.
Owau iho no me ke aloha i na lima paahana o keia nupepa. JAMES HANUWELA.
Honolulu, Feb. 21, 1876.
KUIKAHI PANAI AINA.
[Ua makemake makou e pai i ka manao o na makamaka ma na ninau nui e pili ana i ke aupuni a me ka lahui. O keia ninau nona ka manao malalo iho, ua hoolaha ia aku no e makou ma ka aoao hoakaka i na pomaikai; a ke hoolaha aku nei hoi makou he manao no kekahi makamaka ma ka aoao e hoakaka ana i na pomaikai ole. O keia manao nae, aole o makou apono i na ano o ke kamailio ana, no ka mea, ua ano huhewa ma kahi mau mea. L. H.]
E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:
No keia mea o ke kuikahi panailike, he ninau nui, e noonoo ia i keia mau la, nolaila, ua manao iho au, e kau leo pu aku ia kakou Hawaii ponoi, maloko o kou mau kolamu i ike mai ai ka poe i powehiwehi o na ike, a hookaakaa ia na maka o ka makapo. O ka huaolelo Reciprocity ma ke ano ma ke kanawai pili aupuni, he kuikahi i hooholo ia mawaena o kekahi aupuni, a me kekahi aupuni, e haawi ana i mau pomaikai like mai kekahi aku, a mai kekahi mai, ma na mea e pili ana i na dute, a me na auhau e kau ia ai maluna o na waiwai e hoouna ia mai ai mai kekahi aupuni mai, a mai kekahi aupuni aku, e like me ka wehe ana o Amerika i na dute ma ko kakou mau waiwai e hoouna aku ai ilaila, a me ko kakou wehe ana i ko kakou mau dute mai luna ae o ko lakou mau waiwai e hoouna mai ai i Hawaii nei. Nolaila, o keia maoli ke ano pololei o keia kuikahi, he haawi pomaikai like, maanei e ninau kakou, ua like anei ko kakou poho me ko Amerika, ke wehe ia ae na dute i kulike ai me ke ano o ka huaolelo panailike, eia ka haina aole, no ka mea, he mau haneli tausani elua paha ko kakou poho, a he miliona a oi ko Amerika poho ke hookuu mai i na dute o kakou, nolaila, aole i like ka panai a he panai kapakahi keia, oiai o Amerika kai nui loa ke poho. Alaila, ninau hou kakou heaha mai nei keia naaupo o Amerika i ka ae ana e hoopoho iaia iho i keia puu dala nui? no ka mea he aupuni naauao Amerika, he aupuni imi waiwai, he makemake e puka kana hana, aole he hoopoho ia ia iho, a na Amerika wale no e hoopoho ia ia iho, no ke ahala no ke aloha paha ka kumu i makana wale mai ai i keia pomaikai he hiki anei ia oe e ke keiki Hawaii oiaio a i naauao o keia mau la a me na elemakule poohina o ke au i hala ke olelo iho no ke aloha paha o Amerika ia olua ke kumu i ae mai nei e manawalea mai i keia kuikahi. Aole loa! penei. Ke kanaka lawaia o Amerika, e hoolei mai ana i maunu ia Hawaii nei aia a apo aku a paa hoo i ka eke, ola ka hoina o ka loa, ola pu me ka ohana o ka hale a ia a apo aku kakou i ka iala maunu, alaila paa i ka iala makau. Eia no hoi kekahi, aole ka hoailona alii o Amerika he manu hao a alunu keia a kakou i ike ai ma Honolulu, a ma kona moolelo pu hoi? Nolaila, penei wale no kakou e hoomaopoho iho ai, ina ua manawalea mai o Amerika i keia poho nui ona, me he kumu ala ko kela hana ana pela, me he mea ala ua like me na mea i koi ia ai mamua; oia hoi ka haawi ana ia Puuloa.
Eia no hoi ke akamai o Amerika, aole ona makemake e hana kakou i Kuikahi me na Aupuni e, aole hoi e haawi i awa ku moku no lakou, o loaa auanei ka mea nana e keakea aku iaia, ke manao oia e lawe i keia aupuni. Ke ike mai la oe e na keiki o Hawaii i ke kumu i manawalea mai ai o Amerika. "He manu alunu ka Aito. Eia ke kumu ino loa o keia Kuikahi, aole ka e hiki ia kakou ke auhau iho i na kopaa o Hawaii nei, lilo pu mai la no na Amerika kahi hooponopono ana i ko kakou auhau. E aho no ka hoopau loa i ko kakou Ahaolelo; a ia Amerika wale no kakou e ui aku ai i ko kakou hoonohonoho auhau ana, akamai nui! Alaila ninau iho kakou pehea la auanei e paa ai ka hakahaka o ua Dala o ke Aupuni Hawaii e poho ai ke wehe ia ke Duke o na waiwai o Amerika. E auhau ia ka luahine, ka elemakule, ka Popoki, kela mea keia mea i auhau hou i mea e paa ai keia hakahaka ; e olelo mai paha auanei ua poe mahiko nei. Na makou no e hookaa i kela mau dala i poho." Ae, he pono io no ia, oiai o oukou wale no e na mahiko, (na haole ona mahiko,) ke waiwai loa ana i keia Kuikahi, no ka mea, o oukou e na haole wale no ka poe i mahuahua na Dala, kai hiki ke kukulu i mau mahiko, mala Raiki, a pela aku, a e loaa ana paha mawaena o na Hawaii hookahi noloko o ke Tausani kanaka i mahuahua iki na dala, e hiki ke hoomaka i keia hana. Alaila, ina na oukou e na mahiko e hookaa keia mau dala, heaha iho la ko ke Aupuni pomaikai, i lilo ai keia he Kuikahi mawaena o keia mau aupuni elua. E aho no ka olelo ae, he Kuikahi mawaena o na mahiko a me Amerika aole mawaena o ke aupuni Hawaii a me Amerika. A no keia pomaikai e loaa ana i na mahiko, nolaila, e hoomanao oe e ke kanaka Hawaii, e haawi oe i ke kauwahi o kou aupuni, a oioi iho kulana o Ainaike, alaila, lawe loa ae.
Eia no hoi kekahi, ma keia Kuikahi, ina e haawi ana kakou i awa manuwa no Amerika a e kau kanawai ia kakou ma na olelo o ke Kuikahi, aole e haawi i kekahi mau aupuni e ae i mau awa manuwa no lakou a e keakea ia kakou aole make hana i Kuikahi me kekahi mau aupuni e ae, alaila, eia wale no ka pono o ka hoohui maoli aku no i keia aupuni me Amerika, no ka mea, o ka lilo hea aku koe, haawi kakou i awa, i kuleana no Amerika ma na kapakai o Hawaii nei, me ke keakea aku ia Beritania ma, a me na aupuni e ae o Europa i hana Kuikahi me kakou, alaila, ua hoohui maoli no kakou ia kakou iho me Amerika, oiai ua hoole kakou i ka mana maluna o Beritania nui a me na aupuni e ae, nana hoi e keakea mai a i paa i keia mano nahu mai ke apu kahiko ana mai ia kakou, alaila e kauo ia kakou o Amerika ma na wahi a pau ana e huki ai, oiai aia wale no iaia la ka piko o ke kaula, ua hemo na kaula e ae i paa ai keia aupuni, alaila, ninau hou iho kakou, heaha ke kumu e hiki ole ai ia kokou ke haawi ia Beritania i awa kumoku ina kela e noi mai ana a pela pu no hoi me na aupuni e ae, ina he lawa ia kakou na wahi e hiki ai ia mau awa, oiai he Kuikahi mawaena o kakou a me Beritania, a me na aupuni e ae o Europa, a na ia mau aupuni pu kakou e malama mai nei mai ke komo ia mai e na enemi, nolaila he pono i ka poe Lunamakaainana o keia kau o 1876 e makaala i na kumu ino o keia Kuikahi, a ina ua hipuu ia kakou a pau e Amerika, maloko o keia Kaikahi Panai Aina, no ka mea, oia maoli kona ano ina ua keakea ia kakou e like me ka'u i hoakaka ae nei.
E hoi ae hoi kakou e nana i ka waiwai o ke Kuikahi Panailike, e hiki mai ana ke dala io kakou nei, e hoala hou ia ana he mau wiliko, e kuai ia mai ana na aina loi i mau mala raiki, pela pu no me na aina a-a o Kona i mau mala kofe, a pela aku e pii ana ka uku o na aina waiho wale o ke aupuni, e loaa ole ai he hapawalu no ka eka i keia wa, a e hiki ana paha ka eka i ka umi dala, he waiwai keia e loaa mai ana iloko o ko kakou aupuni, e pii ae ana paha ka uku o na lima hana, e loaa mai ana na lole me ke kumukuai emi, e pii ana ka loaa o ka poe mea aina, ina he kuai a hoolimalima paha, a wahi ponoi paha a pela aku, maanei pau ; a eia ka hopena e na keiki hanau Hawaii o ka aina, e like me a'u e wanana aku nei.
No keia waiwai e nele ai kakou i ka aina ole a i ke aupuni ole, ina e like me ka'u i hoakaka ae nei maluna, e hoole kakou ia Beritania ma aole o lakou wahi lihi iki iloko o keia aupuni, no ka mea, i loaa no ko kakou noho kuokoa i keia wa ia Beritania ma i ka paa ia kakou mai ka lawe ia e Amerika, oiai i keia mau la, aia kakou malalo o ko lakou mau maluhia, aka hoi, haawi kakou ia Amerika i kona mau makemake a hoonele ia Beritania ma, he haalele ka hope o ia mau aupuni ia kakou, alaila aole mea nana e keakea mai ko Amerika manao.
O ka hoike oiaio loa o keia mea, o Kaleponi no ka poe Paniolo ilikini ia wahi, hiki mai i ka wa i hu ai ke dala o Kaleponi, mai kahi e no na haole Amerika a paa pu ia wahi ka hopena o ka poe o Mekiko i ike ai, ua lilo ka aina, e welo ana ka hae Amerika, ka lilo no ia ; oiai aole he mea nana e keakea a kaohi mai i na lima kaumaha nui o Amerika, a pela aku kakou. Holo ae ke Kuikahi Panailike me na dala o Kaleponi, o ko kakou piha mai no ia i na haole, noho iho lakou la a ike ua manoanoa, pau ko lakou la ae ana e noho malalo o ka hooponopono ana a na kanaka maoli, huli ae la lakou la a nana ae aohe o kakou kokua, ka lawe ae no ia i ka aina.
Owau o ka mea e kakau nei, kekahi puuwai ponoi o Hawaii nei, kekahi i makemake i nei mea he hoopomaikai ana i ko kakou aina hanau, a he ae holookoa ma ke Kuikahi e waiwai ai kakou, aka aole o ia waiwai e hiki mai ana i ko kakou mau kapakai, ka mea a'u e ao aku ai e kual i ko kakou noho ana kuokoa, he mea nui ka Liberty a me ka Independence i na haole, oia hoi ka Lanakila a me ke Kuokoa, pela pu no hoi ia'u a pela pu no paha me oukou e na Hawaii oiaio e noho mai nei, a e heluhelu mai ana paha i keia.
I mai paha auanei na poe hoopilimeaai mahope o na haole a me ke kuikahi, e kuai ana au i ke kuokoa o ke aupuni ma o ke kue ana i ke kuikahi, aka, he kue loa au i ka haawi ana i ka mana a pau ia Amerika, a i ka hoolei ia kakou a pau malalo o kona maluhia. Olelo mai paha kahi o oukou, ina e holo ole ke kuikahi, poho na wiliko o keia aupuni, a o ka aie iho o ke aupuni, o ka lilo no ia i ka lima o Amerika.
Ke hai aku nei au ia oukou e kuu mau hoahanau o Hawaii nei, he kuhihewa ia olelo, ina no e poho keia mau wiliko, aole ia he mea e nele ai kakou i ka wiliko ole, oia ka wa e lalau mai ai ka poe mea dala, a e kukulu i wiliko me ko lakou dala ponoi, aole me ke dala aie a me na uku panee koikoi e like me keia mau mahiko dala ole e hana nei no ka hoao mua (o ka poe e mahiko nei,) e hele mamua o ke oolea kupono o na wawae ke kumu i hina ai ilalo, a aie i ka hai dala me na uku panee koikoi. Nolaila, "i ae he poho," he nui ka poe hui waiwai o na aina e e komo koe i Hawai nei me ka lakou mau dala, ina e poho ana keia poe dala ole, alaila, ike kakou i ka holopono o na wiliko, oiai aole a lakou la hookahi keneta o ke dala e uku ai e like me keia mau mahiko.
E nana ae hoi kakou i ka aie aupuni, eia wale no ko kakou pono, o ka hoemi mai i ka uku o na luna aupuni, no ka mea, ua oi kupono ole na luna nana e hooholo kupono ole na mikini o keia aupuni, no kona nui a me kona mau kanaka mamua o na aupuni o Europa. Hoi iho o ka poe uku koikoi wale no, no hea aie ole o ke aupuni. Aka, he aie kaa no keia e o'u hoahanau Hawaii, ina i keia Kau Ahaolelo ae e hoemi ia mai ai ka uku o na luna aupuni a me ka uku o na oihana a pau.
Aole ka hookelakela wale aku, me he aupuni nui la. Nolaila, e ala e na makaainana, e na kupa Hawaii, e na Hawaii aloha aina, e makaala, eia ka wa, e noonoo me ke aloha aina a me ka lahui, a e aloha ia kakou e Hawaii, a imua aku kakou e na Hawaii. A ke hoopau nei au i keia manao.
Me ka mahalo. J. N. N.
MA RE.
Feb . 19, 1876.—Ma reia o William M. Kekoa me Miss Rahela Upapa, na J. H. Mahoe laua i hoohuia ma Koloa, Kauai.
Feb. 20, 1876. —Malaila no, mareia o Kaulaau k. me Kekupu w, e J. H. Mahoe.
HANAU.
F e b. 3, 1876.—Hanau he keikikane na J. D. Nea me Pahukoa w. ma Koloa, Kauai.
F e b. 9.—Malaila no, hanau he keikikane na A. Baraika k. me Kaonohi w.
Ma alanui Emma, Honolulu nei, ma ka po o ka la 21 , ua hanau he kaikamahine na ka wahine a Capt. Schneider.
Ian. 16, 1876.—Ma Honouliwai, Molokai, hanau o Maria Liilii w., na Mr. Hamlin me Mereuna.
MAKE.
F e b. 21—Ma Kawaiahao, Honolulu, make o Kuakea k., he mai loihi kona.
Feb. 20. —Ma Kalihi-waena, make o Luika w.
Feb. 18 —Ma Waialae, O., make o Hanaialii w.
Feb. 19 —Ma Waikiki Kai, O., make o Mrs. P. Keekapu.
Feb. 1876. —Ma Koloa, Kauai, make o Mikolia w., he mai loihi loa.
Ian 27—Ma Kalawao, make o Alapai k.
Ian 5, 1876.—Honouliwai, Molokai, make o Mr. Kahoopii k.,
William Wenner,
AIA KA HALE HANA KULA PEPEIAO A me na Komo o kela a me keia ano—na komo i kuniia "Aloha nui, &c." Ma Alanui Papu, ma nae iho o ka Hale Mu. 1 6m
J. M. Degle,
E KAHI IA NA UMIUMI A E OKI IA NA lauoho me ka eleu a me ka maemae e lawa ai ka anoi. He kanaka Hawaii ka hoa e kohu ai, e kipa ae a e hooko ia ka makemake; aohe uku o ka balati ana i ke kamaa. Ma Alanui Papu, ma nae iho o ka Hale Mu. 1 1y
HALE INU COFE HOU.
KNELEE (Nile.)
Helu 29, Alanui Nuuanu, Honolulu, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn & Co, (Ake ma.)
O ka maemae ke kahua.—Ko keokeo o ke ano maikai loa no ke ti, a o ke ko ula maikai no ke cofe.
He Keena Inu Cofe a me na mea Hoonoono.
O ke ano Cofe maikai loa, na Mea Ono, na pai, a pela aku, e hoolako ia i na wa a pau ke kauoha ia.
Na Paina, Hame me ka Huamoa, Bipi Paakai o ke ano maikai loa, e hoolawa ia no me ka emoole i na manawa a pau o ka la.
Ka Aina-awakea—Supa, na Roke, Hame, na Launahele Hoono ai, na Mea Ono momona, &c.
No ka Paina Ai ana,—25 keneta.
E wehe ia ana ka ipuka i keia kakahiaka Poaono ae. A nolaila, e wiki, e hoao. 8 1m.
$5.00! MAKANA!
E HAAWI IA NO KA MAKANA MALUNA ae i ka mea nana e haawi mai i ka lono hoike i hiki ai ke hopu ia ka mea a mau mea paha nana i komo kolohe ka rumi o kuu mau kauwa Iapana, a aihue mai la i ko lakou mau pono, ma ka po o ka la 5 o keia mahina.
W. D. ALEXANDER,
Honolulu, Feb. 8, 1876. [4t 7] Alekanedero.
S. B. DOLE.
LOIO a he alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
G. W. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii 1-1y
J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."
HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia. 1-1y
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
2-1 y
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA MA ALANUI MOI, MA NAE IHO O KA Hale kahi umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha me na kiaha waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 1-3m
Ama ra! Holokahana!!
UA MAKAUKAU KA MEA NOna ka noa malalo iho e hoolawa i ka makemake ma ka hana nowelo ana i na KAA o kela a me keia ano, me ka nani a me ka paa. Malaila e kiliopu ai ka holo a ka lio, me na kamaa hao i kaupaona likeia, a i hana ia hoi noloko mai o ka hao paa loa me ke kumukuai haahaa loa. Me ka eleu a me ka mikiala, ua hopo ole i ka puana ae "aohe lua e like ai. Ma Ainahou ka lua o ka Hale Amara mai ka Hale Dute mai. C. B. WILSON,
1 1y Kale Wilesona.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Ma raki 1.....Kaapuni ia Kauai
Ma raki 6.....Hilo
Ma raki 13.....Kona
Ma raki 20.....Kaapuni ia Hawaii
Ma raki 30.....Nawiliwili
I ka huakahi hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a. m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a. m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$ 5 00
" Lahaina, " " ..... 6 00
" Maalaea, " " ..... 7 00
" Makena, " " ..... 8 00
" Mahukona, " " ..... 10 00
" Kawaihae, " " ..... 10 00
" Kailua, " " ..... 10 00
" Kaawaloa, " " ..... 10 00
" Hilo, " " ..... 12 50
" Kau, " " ..... 15 50
Uku kaapuni ia Hawaii,..... 22 00
A hiki i na awa o Kauai,..... 8 00
Uku kaapuni ia Kauai,..... 12 00
Uku ohua Hawaii oneki,..... 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 1 3m 12
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE 1-1y