Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 6, 3 Pepeluali 1876 — Page 4

ʻaoʻao PDF (1.29 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
HELU 8—SABATI, FEB. 20, 1876.
Hoaliiia'na o Davida II Sam. 5:17—25.

17 A lohe ae la ka poe Pilisetia, ua poni iho lakou ia Davida i alii maluna o ka Iseraela ; pii mai la na Pilisetia a pau e imi ia Davida ; a lohe ae la Davida, a iho iho la ia ma ka pakaua.
18 Hele mai la hoi ka poe Pilisetia, a hoomoana aku la ma ka awawa o Repaima.
19 Ninau aku la o Davida ia Iehova, E pii aku anei au i ka poe Pilisetia ? E hoolilo mai hoi oe ia lakou i kuu lima ? Imai la o Iehova ia Davida, E pii aku oe, no ka mea, e oiaio no e hoolilo au i ka poe Pilisetia i kou lima.
20 Hele aku la o Davida i Baalaperazima, a luku aku la o Davida ia lakou malaila, i iho la ia, Ua poha aku o Iehova maluna o ko'u poe enemi, e like me ke poha ana o ka wai. Nolaila, kapa aku la ia i ka inoa o ia wahi, o Baala-perazima.
21 Haalele lakou i na kii o lakou ilaila, a lawe aku la o Davida a me na kanaka ona ia mea.
22 Pii hou mai la ka poe Pilisetia, a hoomoana iho la ma ke awawa o Repaima.
28 A ninau aku la o Davida ia Iehova, i mai la kela, Aole oe e pii pono aku ; aka, e hoopuni ae oe mahope mai o lakou, i kahi e kupono ana i na laau silika.
24 A lohe oe i ka halulu o ka hele ana ma na welau o na laau silika, alaila oe e lalelale : no ka mea, alaila e hele aku ana o Iehova imua ou e pepehi aku i na Pilisetia.
25 Hana aku la o Davida e like me ka Iehova i kauoha mai ai iaia ; a luku aku la ia i na Pilisetia mai Geba aku a hiki aku oe i Gazera.

———:o:———

Hoopaanau p 24. Mele. Him. 115. 8—6 Leo. Kahoaliiana. "Hookani i ke Alii maikai, &c. Pauku 1, 5, 6.
Pule i lilo koke na aupuni a pau ia Iesu ka mamo a Davida.
Na ninau me na wehewehe ana.
Ua akaka ke pani o Saula, owai ia ? Nawai ia i poni e mamua? Ehia makakahiki mai ka wa i poniia ai Davida e Samuela a pii ae oia i ka noho alii? E huli ikaika i loaa. I ka make ana o Saula, lawe koke anei Davida i ke aupuni a pau o ka poe Iseraela? Ka haha ana kana i lawe ai? Ka Ohana o ka Iuda. Mok. 2:1—4. Ma ka ninau aku ia wai? Ma owai la? Mahea oia i poniia'i? Ka poni ehia keia? Mahea Heberona? He kulanakauhale aha ia? He kulanakauhale kahuna, a he puuhonua hoi. Nawai i kanu i Saula? A pehea hoi o Davida i hana'i ia lakou, me kekahi mau olelo ana? 2:4—7. Owai kekahi mea keakea i ko Davida lawe ana i ke aupuni a pau? 2:8,9. Ehia ohana i hele mamuli o Isebota? Mahea kona noho alii? Mahanaima, aia no ma ka hikina o Ioredana, Abenera, Isebota he mau mea keakea laua ia Davida. Ma ke aha i pau ko Abenera keakea ana? mok. 3:26, 27. Pehea hoi ko Davida no ia make ana? p. 28, 29, 33, 37—39. Ma ke aha hoi i pau ai ko Isebota keakea ana? mok. 4:1—8. Oluolu anei Davida i keia pepehi ana? p 9—12.
A pau na mea keakea, pehea ka poe Iseraela a pau ia Davida? mok. 5:1—3. Ka poni ehia keia? mahea ka mua, ka lua, ke kolu? Aia Davida ma Heberona, he wahi kupono anei ia? Mahea kahi kupono? p 5, 6, Ierusalema, Iebusa, kekahi inoa; ia wai ia ia wa? A lilo ia Davida ma ke aha? p. 6—10. 1 Oih'lii 11:6. Nohea na Ieburi? Kin. 10:15, 16. Owai kekahi inoa o Ierusalema? Kin. 14:18. Owai kekahi alii ia? Owai ka i kokua ia Davida? p 11. Heaha kekahi olelo hoeueu a Davida? A owai ka i lilo i pookela? 1 Oih'lii 11:6. Heaha ka Davida i ike pono ai no ka hana a Iehova nona? p 12.
P 17—21 Ke kaua mua ana o na Pilisetia i ka poe Iseraela mahope o ko Davia lilo ana i alii. Heaha ke kumu o ke ala ana o ia kaua? Aia mahea? Aia ke awawa o Repaima ma ke komohana hema o Ierusalema. Ma ke aha mamua ko Davida hele ana i keia kaua? Ma owai la kona ninau ana ia Iehova? 1 Sam. 30:7, 8. A pane mai Iehova pehea? Lanakila anei Davida? A kapaia ia wahi owai? A no ke aha? Ua aha ia na kii hoomana o na Pilisetia? Mana ole ka ia mau kii! Mana anei kela akua nui o Gagona imua o Iehova ke Akua? P 22—25 Kaua hou ka na Pilisetia? Mahea ia kaua? Ninau hou anei Davida ia Iehova? A pane mai oia pehea? He hoailona no ka lalelale ana o Davida ma e hele i ke kaua, heaha ia hoailona? Heaha ka hope o ia kaua? Geba, Gasesa, mahea laua? Ma ka akau kekahi, a ma ka hema kekahi o Iuda. Lanakila hou o Davida, a hookupaaia kona alii ana.

NA MANAO HOOPILI.

1 E hooko liilii ia ana na manao o ke akua, me kana mau wanana. Aole lilo koke Kanaana i ka poe Iseraela. Aole lilo koke ke Aupuni ia Davida. Aole e lilo koke ana na aupuni o keia ao ia Iesu. He mau mea keakea kekahi, pono ke lawe ia aku ia mau mea.
2 Ma ka hana e pau ai na mea keakea; ma ka hana e loaa ai ke aupuni o ka lani. Hoopaa Iakobo 2:26.
3 Aole ma ke e hana hewa i mea e loaa ai kekahi mau pono.
4 Mana ole na akua kii, e hoopau aku.
5 He mau hoailona no ka manawa hana. Aia a lohe ia ka haalulu ana mawaena o na lala silika, a ala iki mai kanaka, a hoomaka e ninau no ke ola, &c. Alaila, e ala e hana. Aia wela ka hao, alaila e hahau.
Mele Koa Liilii. Hae Hoonani p 32.
(e mele i elua pauku.)
Pule—i ala a kaua aku i na enemi, i na hewa, i na mea keakea i hiki koke mai ke aupuni o Iesu. &c.
Haawina no Feb. 27.  2 Sam. 6:1—15.

La hoomanao i ko ke Akua lokomaikai.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino, a nau ia e haukawewe 'ku mai ka Hikina a Komohana.
          Ua hapaiia he ahaaina e makou, la hoalohaloha i ke Akua, oia ka la 31 o Dekemaba, ka pahu hopu o keia makahiki ; ua makaukau na mea ai, poi, puaa, ia, palau, ua paa he lanai kupono ia makou ke noho malalo o kona malu, hiki aku la makou i ka Poalima hora 9 ia, he halawai maloko o ka hale kula, hai mai ka mea haiolelo me ka mahalo piha i na lani no kona lokomaikai, a pau ka haiolelo hookuu ia ke anaina o ko makou ai iho la no ia a po ia la.
          Hiki hou makou i ke keiki a ka makahiki hou, oia ka Poaono la 1 o Ianuari 1876. Nui ko makou hauoli ia la, oia ka la hape nuia makahiki hou; e like me ka hana i ka Poalima, pela no i keia la, pau ka halawai ana, ai hou no makou me ka mahalo i na lani no ka loaa ana o keia makahiki, no ka nui o kona lokomaikai ; a po ia la aia makou ma kahi i hoolakoia. Eia na inoa o keia poe nana i hapai i kela hana maikai, Samesona Hua, K. R. Kekuahanai  K. Kaaloa, D. P. Kanakaokai, K. W. Waha, K. W. Kapohaku, M. Kaea, G. W. Kalaukoa  O. H. Haluapo.
          Oia iho la na inoa o keia poe na lakou i hoomakaukau na mea ai no na la elua. A ume aku la o Lehua i ka nani lua ole o ka la, ma kona rumi, ia wa makou i hoi ai kela mea me keia i kona home, o ka pau no ia o na hana me ka mahalo piha i na lani.
          Me ke aloha i na keiki kiani hua kepau o ka LAHUI HAWAII. Owau no, O. H. PO.
Kaohe, Kona H., Hawaii.

Kumumanao.
NO KA MAEMAE.

          He mea nui ka keia kumumanao e pahola aku nei imua o na hoa, oiai, he mea kue ka maemae i ka haumia, ka pelapela, a me ka paumaele, e like me ke kue o ka malamalama i ka pouli, a me kona mau hiona poliukua i mahalo ole ia, pela ke kilohana o ka makaala a me ka mikioi i ka welu aila pelekunu, pulukai, kahuole o ka awahia, i komo ole i ka helu a puni ka hualala o ka peepoa honua, kahi nona na mea ola kino a ola uhane, i "hapala ia ke kea na kaele ka ai," a i kupono hoi ke hoomaemae ia.
          A mailoko ae o ka pahuume o keia kumumanao, ekolu mau aniani kilohi a'u e kukulu aku ai imua o oukou, a na oukou ia e kilo mailuna a lalo, mai ke au iki a i ke au nui, a o ka puu a me kee a oukou i ike ai, kalai ia ae a miomio.
          1 Ka maemae o na mea i ike ia.—O ka home kahi e noho ai, e hoomaemae mau, a e hoolako i na mea kupono e oluolu ai, no ka mea, ua like ka home me ka Paredaiso, he wahi nani, oluolu, a me ka maluhia, aohe mea e poino ai, a e puiwa ai a e lele ai o ka hauli, aka, ua piha i na mea e hauoli ai, e like me Adamu ma, ma ka Pasedaio o Edena laua i noho ai, he wahi maluhia, he nani, a ua piha pono loa i na mea a pau e pono ai i haawi wale ia mai ia laua, me ka maalahi, a ike ole i ka inea a me ka welenia o ka puakala a me na kakalaioa, aka, he waipahe, a he nanahe wale no na mea a pau. Pela no hoi na home i maiau ia a maemae, he waianuhea, a he puia e ke onaona, a he kohu Paredaiso io no ke kilohi aku, aka, ina he home i hoomaemae mau ole ia, alaila, e piha ana ia me na ea awahia, a me ka lahea, a ina aole he mau mea e oluolu ai na maka ke kilohi aku ma na paia a ma ka palekai o na home, alaila, ua like ia me ka aina kula i ke kau o ka makalii, ua hele a oneanea, a ane meha ke kula aohe lele pueo. Nolaila, aole i make poho ka luhi ke hoomaemae mau ia na home a kohu Paredaiso, pela e ulu mahiehie ai na ohana iloko o na kaiaulu o ka maemae a me ke kupu ohaoha ana, e like me na pua rose e mohala ana mailoko ae o ka opuu i ke kakahiaka, oiai, ua hoomohala ia e na aheahe hau o ka naika, e pa kolonahe ana mai ke ano ahiahi a i ka pawa o ke ao, mai na kualono uli mai. Eia hou, o na home, ua like no me na punana kahi e hanau ai na manu i na hua, a e kiko ae ai na keiki, aia a mikioi ka hana ana i ka punana, alaila, waiwai na hua iloko o na manu, a i ka wa e kiko ai na hua a laukoa na manu, e kani hauoli no lakou me na leo liilii, e piopio ana ma ka punana, a hiki i ka wa e makaukau ai e lele mai ka punana aku, alaila, e haiamu aku no lakou ma na kula lehua e omo ai i na kulu wai huihui me ka hauoli, aka, ina he hakahaka na punana, a ua kau ia ma kahi maluhia ole e komo nui ole ai ka wai a e loaa mai ai hoi i na popoki ahiu, alaila, e poino no na hua, a i ole o na keiki liilii paha iloko o na punana, Pela na home hakahaka i hana kapulu ia, e hiolo makawalu mai na kulu o na paka ua lokuloku o ka hooilo, a puanuanu ka noho ana o ka poe o loko. Nolaila na puana hoonanea a ka poe kalaiolelo,—"nanea ole ka hiolani ana o ka hale kulu." Nolaila, ma keia mau hoohalike elua ua maopopo loa ka pono ke maemae mau ka home i na wa a pau, aole he pono ke hoopelapela, a ke kapulupulu, aka, e maiau a maemae, a e hoomaemae pu me na mea ai, aole e hoopaumaele, a e hoopelapela i ke kino a me ka uhane, ma ka inu ana i na mea ona.
          2 Ka maemae o na mea i ike maka ole ia.—O ka inoa maikai, oia ka mea i oi aku mamua o ka mea poni maikai, a he kumu waiwai paa loa no hoi no ke kanaka, e pono e malama nui ia ka inoa maikai, aole e hapala ia, a e hoopaumaele ia me na kiko eleele o ka hewa, aka, e maiau ia me na hana mikioi a me na makaala a pau loa. O ka maemae o ka puuwai ka mea i kapaia he manao, he naau, kahi nona ke kauoha, "e kiai me ka malama loa." No ka mea, aia a maemae ia wahi, alaila, ua puka mai na olelo he maemae, a pela na hana e hoike ia ana mawaho e like no me ka olelo, e ike ia ka laau ma ka hua. I maemae ai na aahu uhi kino, e hiolani ai i na po loloa o ka hooilo, e pale aku ai i na kuihouhou a ke anu, e li ai ka io i ke anu a ke kiowao, aia a maemae na kapa moe, alaila, mehana i ka po, aka, ina he lepo, alaila, e kawa-u auanei, aole e mehana, oiai, "ua hele a luuluu kanahele i ka nee a ka ua nui kaumaha mai na pali." Pela no hoi na kahiko no na la maka kanaka, e hele ai imua o ka lehulehu, e hoomaemae no a makaala; oiai, "i lele no ka lupe i ke kakaiapola." He mea nui nae ka hooponopono ana i kupono ke kakaiapola i ka lupe, aohe kohu ka lupe uwila i kakaiapola pohuehue, pela no hoi, aole he kohu o ka holoku maemae puahau mawaho ina he muumuu lainakini wahaeka maloko, he mea okakala no ke poo ka nema ia mai, ke puehu ae kahi holoku i ka makani, a ikeia aku la ua koloka pouli nei me "kai pali o Kahikinui." Me keia mau pua hala a ke kinau, e pauku iho me ka lauae o Makana, oia hoi, e hoomaemae mau i ke kino, ma ka auau pinepine ana me ka holoi mau me ke sopa, i pau ka lepo o ka ili, alaila, kohu ka maemae o na aahu moe po a me na kahiko o na la hookahakaha. He mea ole ka maemae o na aahu ke ole e maemae kahi pauku kino. Nolaila, e hiuwai mamua o ke kahiko ana a ai ka manu iluna, a i ole, o ka hiolani ana paha ma kahi moe, e ike ai ia Welehu. I maemae na mea ai, aole o na mea ona a na keiki o ka aina pua, aka, o na mea ai i maa ia kakou, e kui ka poi uouo, e lawalu ka ia a moa pono, a i ole, e paina e like me ka mea hiki kupono, aka, mai pakela ai, o hala mawaho o ka pahu hopu kupono, o nahu, a nalulu mai, e malama loa hoi i maemae na mea a pau i hookomoia ma ka waha, a iloko o ka opu, mai hookomo i na mea e pelapela ai ke kino a me ka noonoo, na hana a ko ke kanaka uhane. E like me ka awa, ka baka, ka rama, a me na mea like o ia ano ino. Ke nana aku i ka poe e hoomau nei ma ka inu awa, a me na mea ona e ae, aohe kohu kanaka, pelapela haalele ino loa na helehelena, a o ka ili nani he ulaula pena ia aku la e like me ke kamaaina o ke kiolepo ka minamina ole, ke kau ia kekahi apo nani ma kona ihu, heaha la ia i kona hupo. A ke holoiia a maemae, he makehewa wale no ia iaia, oiai, he kahua paani nona ke kiolepo. Pela okoa iho la no na hiona o ka poe inu awa, aohe wahi pelapela ole. O na ipukukui keia o ke kino i kau ia ma kahi e malamalama ai ke kino holookoa, ua hele a kohu ole, ua ma-ka ka aila, nolaila, he hopipi ka malamalama, aohe lilelile a alohilohi e like me na hoku. A pela no na mea ona e ae a pau, ua hoopaumaeleia ka noonoo maikai, a ua lilo i pupule, a i hupo ike ole i ka maikai a me ke ino, ka pono a me ka hewa, a ua haahaa loa iho la malalo o ka mea uhane ole. A ma ka wekiu o keia mau mea a pau, hookahi mea i kela aku, oia ke aloha. He mea pono ke maemae ke aloha, no ka mea, he kilohana ia o na mea a pau, e like me ka olelo a Paulo. Aohe haanui ke aloha, aole paonioni, aole imi i kona iho, aole hoohiehie, aole noonoo ino, aole i hauoli i ka hewa, aka, ua hauoli i ka pono, &c. Aka ua mahele ia ke aloha i na helu penei: E aloha i ke Akua me kou naau a pau, a me kou ikaika a pau. Pela no hoi, e aloha i kou hoalauna e like me oe ia oe iho. o keia ke kauoha nui pookela, i oi mamua o na mea a pau, no ka mea, he mea pau ole ke aloha, a hiki ole i na waikahe ke ko a moku, no ka mea, ua paa kekahi piko iluna, a o kekahi i ka puuwai o ke kanaka, nolaila, aohe mea nana e hoonaueue, a e hoopio. No ia mea e malama i ke aloha i maemae, a e hookipa i kahi maemae, aole i ka paumaele.
          3 Kupono ka maemae i ke ola kino me ke ola uhane. No ka mea, ina piha mau ke kino i ka pelapela, mai ka home, na aahu, ke kino a me na mea ai, alaila, aole no e a ala pono ana ke kino, e loohia no i na mea e poino ai, e like me ka mea kanu i paapu i ka nahelehele, aole no e ulu pono ana, pela no ke kino ke malama ole ia me ka maemae, e na waliwali no a make, ina hanau mai ka bebe, a aole i hoomaemae ia, alaila, a ole no ia e ola ana, pela na mea e ae a pau, i ike maka ia, a he rula paa no hoi ia a ka Mea nana i hana i kau mai ai maluna o na mea kino ola a pau, aole mea nana i hoololi a hooponopono. Aole no hoi i kuokoa loa keia rula ma na mea ike maka ole ia, no ka mea, o na mea owaho, he mau hoike no ia no na mea oloko, o ka ke kanaka mau hana, he hoikeia o kona mau manao oloko, ina he maemae ka puuwai, pela no na hana, he pono a he maemae, a nolaila ka ka haku olelo hoolana, paipai, a hoopomaikai. "E maemae oukou, no ka mea, he maemae ko oukou Makua iloko o ka lani. Pomaikai ka poe maemae ma ka naau, no ka mea, e ike lakou i ke Akua." Oia hoi he ola uhane no ka mea, "he Uhane ke Akua," a ma kona wahi e noho ai, ua noa ia wahi, noa ia wahi, i ka poe paumaele anei ma ka hana, a me ka naau? Aole! aole loa, aka ua noa i ka poe maoli ma ka hana a ma ka maemae ma ka naau. Nolaila, aole he mea ole a makehewa ke hooikaika i maemae ko loko e like me ka olelo a Davida, Ua makemake oe i ka oiaio maloko, &c. He wa kupono keia ia kakou e noi ai i ka Haku, e hoomaemae mai i ko kakou naau i ka wai, ka olelo a me ka Uhane Hemolele, oiai oia ua hiki mai. E kala mai ia'u no ka loihi loa.  T. PUUOHAU.

PEHEA E LOAA AI KA MAKAUkau oi loa i na Kumu Kula Sabati o Hawaii nei oiai lakou e hana ana ma ia hana?

E KA LAHUI HAWAII ; Aloha oe:—
          Ano ua hiki aku nei kakou i ke kihi mua o ka M. H. 1876, a ke hoouna aku nei au i keia ninau, na haina a me kona mau wehewehe pu ; a no ia mea, ke noi ia aku nei ke ahonaui palena ole, e hoike hele aku iwaena o Hawaii nei a puni, a hohola loa aku mao loa. Aole nae no kuu manao, o na kumu Kula Sabati a pau o Hawaii nei, he poe naaupo io lakou, aole loa pela. Aka, i mea e oi aku ai mamua, a maluna loa 'e hoi ; nolaila, e loaa no ia kakou na haina o ka ninau a me na wehewehe pu.
          1. E heluhelu mau i ka Baibala, me ka hoomaopopo pu i na ano nui. O ke kanaka i ao nui ia ma ke ana aina, a nana mau imi mau a heluhelu mau iloko o na buke ana aina, he mea lia e pii mau ai kona makaukau ma ia hana, a oi aku i ko ka wa mua. Aka ina oia e waiho wale, hana ole, heluhelu mau ole iloko o na buke ana aina, e ku malie no oia i kahi hookahi, a o ka hope, he emi ihope. Pela no, o ke kanaka i ao nui ia iloko o ka Baibala, a hoomau oia i ka heluhelu, me ka hoomaopopo pu i na ano nui, ua lilo oia i kanaka makaukau, a oia ka mea kupono loa i kumu Kula Sabati. Ua hiki loa i ka mea i hele wale a lehia iloko o ka Baibala ke hoikeike i na moolelo maikai a pau iloko o ka Baibala imua o kana mau haumana i ka wa kula; ina he poe opiopio, a he mau makua hoi. He hiki loa no i ka mea i hele a lae ula iloko o ka Baibala ke wehewehe a kuhikuhi aku i na haumana, ina e hoopaapaa mai na lakou i kekahi wa. Aka, o ka mea hawawa ike ole, heluhelu mau ole iloko o ka Baibala, he hemahema loa oia, a he hoka wale, a aole e hiki iaia e ku imua o kana mau haumana. E hoomaopopo pu kakou i na kapena moku o na aupuni nui e holo mai nei ianei, a mai ianei aku i na aupuni nui a me na kai lawaia pu. Aole o kona lilo ana i kapena, he mea ia nona e haalele ai i na buke holo moku a me na mea ana latitu a lonitu hoi; aole loa pela: o ka hana mau a ke kapena, o ka nana mau i ka buke i kela la a me keia la, i akaka ai iaia ka loa mai kahi i hala a kahi ana e hele aku nei. Pela no, ina e heluhelu mau ke kumu Kula Sabati i ka Baibala, alaila, akaka loa no iaia kahi e ao ai, a e kuhikuhi ai i na haumana ana.
          2. E lako ke kumu Kula Sabati i ka buke wehewehe Baibala a me na buke pili Baibala pu. He kokua oiaio loa keia o ke kumu Kula Sabati, a ua oi aku kona makaukau imua o na kumu e ae; oiai, i ka loaa ana o na buke wehewehe Baibala a me na buke pili Baibala pu, oia kona maka aniani hoonui ike e nana aku ai i na mea pohihihi o ka Baibala, a moakaka wale no iaia. Aole e waiwai ka enegini mahu, ina oia wale no, aole he mau mea nana e kokua iaia. Eia na mea kokua i ka enegini mahu; o ka wai, ahi, wahie, kanaka &c. Aka, ina aole keia mau kokua, hemahema wale iho no oia. Pela no ina o ke kumu Kula Sabati wale iho no ma kona ano, aole nae he mau buke wehewehe Baibala a pili Baibala hoi, ke manao iho nei au, he makaukau hapa kona, a he oki loa no. Eia hoi ina o ka loaa ana o keia mau buke, aole nae he heluhelu mau, he imi, he noonoo o ke kumu Kula Sabati, alaila, mea ole wale iho no ka nui ana o na buke. Aka, e like me ka nui o na buke i loaa mai, pela ke kumu Kula Sabati e hoonui aku ai i kona imi ana iloko o lakou, alaila, lilo maoli no oia i kumu makaukau loa; a e like me kona makaukau oi, pela no auanei kana mau haumana.
          3. I Kahu Kula Sabati naauao iloko o ka Baibala. O ke Kahu Kula Sabati, oia ka mea maluna ae o na kumu a me na haumana pu, a oia ke kapena o ia moku e hookele ai, a ku aku i ke awa lani. Aka, e like no hoi me kona lilo ana i hookele, pela no hoi e oi ai kona ike, naauao a hoopono. A e like me ka naauao o ke Kahu, pela no auanei kona mau kumu Kula Sabati. E like me ka makaukau o ka alihikaua nui, pela kona mau generala, a pela e hele mai a i lalo i na koa ; no ka mea, ina e loaa ka pohihihi i na kumu, e ninau no i ke kahu, a e like me kona ike, naauao, pela no oia e wehewehe mai ai ia pohihihi, a lilo i mea moakaka wale no.
          4. E malama ia i kula ao kumu no na Kula Sabati iloko o kekahi la o ka hebedoma. O ka waiwai nui keia o ka manao ekolu o ko kakou nanehai, no ka mea, ua olelo ia malaila, "I Kahu Kula Sabati naauao." E like me neia; o ka haawina aia ma I Samuela 18; 1—16. A ina hoi ua hooholo ke
          Kahu a me na kumu o kekahi Kula Sabati o ka Poaha a i ole o ka Poalima paha, oia ka la, a i ka po paha e kula ai na kumu. I ka heluhelu ia ana o na pauku a pau, wehewehe mai ke Kahu Kula Sabati penei, a penei ko ka pauku mea, a pela no ko ka pauku mea &c., ke moakaka wale 'la i na kumu. Ina hoi e loaa i ke kumu he wahi pohihihi no ka pauku 6, 7, 8, paha, e wehewehe mai no ke Kahu Kula Sabati, a lilo ia i mea malaelae wale no. Eia hoi, oiai keia ao ia ana i na kumu, a hiki mai i ka la Sabati, i ao aku ka hie i na haumana, ke hele moakaka wale la no ia, aole mea e pupu iho ai; ano hooio a hoakamai ninau mai hoi kekahi haumana, alaila, luai pau aku oe i na mea a pau i kula ia e oe i ka po kula ao kumu, alaila, aole ili'li ana iho, he pahee wale ia no. Eia no hoi kekahi kumu o kuu hapai ana i keia manao; ma ke Kula Sabati o Kaumakapili a me Kawaiahao, ua ike au, oiai owau kekahi lala o kekahi kula o laua (kumu) ua ike io no au i ka waiwai o keia manao, (kula kumu.) O ka Poaha, oia ka poe e kula ia ai na kumu o Kawaiahao e ko lakou Kahu Kula Sabati Mr. S. B. Dole. A i ka po Poalima e kula ai ko Kaumakapili, ma ke ao ana a ko lakou kahu Mr. C. J. Laiana. Ua ike pono au, o na kumu a pau i ao ia i ka po kula ao kumu, e loaa ana ia lakou ka io o ka haawina, o na kumu hele ole, he meo ka loaa. Nolaila, ke waiho aku nei au i keia manao, na na kahu a me na kumu kula Sabati a pau o Hawaii nei e kaupaona no lakou iho, a e koho hoi. He kumu makaukau nui keia no na kumu Kula Sabati, i ike mai ai oukou e o'u hoa kumu.
          5 E noi nui i ka Uhane Hemolele e kokua mai. He ike kupanaha ko na haumana a ka Haku, oiai o lakou a pau, he poe Galilaia lakou, a ua wae ia noloko o kuaaina a me ka naaupo. Aka, i ka wa nae i hoi ai ka lakou kumu i ka Lani, kauoha iho la iho la oia penei : "Ke hoi nei au i ka lani, a hoouna mai i kumu na oukou, oia ka Uhane Hemolele." "E kali oukou ma Ierusalema nei, a hooko ia ka olelo hoopomaikai a ka Makua." Ia lakou i noho ai e kali io i ka hookoia o ka olelo a ka lakou kumu. Aole lakou i noho wale me ka hana ole, pule mau i kela la a i keia la, e noi ana i ka Uhane Hemolelele e iho mai. E nana aku ma Oihana 2:1-—47, e ike no kakou. "E noi a e haawi ia na oukou ; e imi, a e loaa no ia oukou, e kikeke, a e weheia no hoi ia oukou." "O ka mea i noi, i kekahi mea ma ko'u inoa, owau no e hana." "Aole loa wau e haalele ia oukou a nele." He mea ole na mea pohihihi o ka Baibala, ke noi nui kakou i ka Uhane Hemolele e kokua mai, e like me kona haumana pohihihi ole i ka la Penetekota, a hiki ia lakou ke olelo i ka olelo a na lahu i lehulehu, e noho ana ; .ua ike ia hoi ka io o ia mea, ma ka lohe ana o kela a me keia i ka olelo o kona aina ponoi iho. "No ka mea, o ka mea noi ua haawi ia nana," ets. ets. Pela no, ina e noi nui na kumu kula Sabati a pau o Hawaii nei i ke kokua oiaio, e loaa no auanei he naauao a me ka pono io ia oe e ke Kumu kula Sabati o Hawaii nei.
          Nolaila, o na Kahu Kula Sabati a me na kumu kula a pau ou e Hawaii nei, e hooko ana a e lokahi ana na manao malalo o keia mau haina elima o ko kakou ninau, e loaa no auanei ia kakou keia mau pomaikai.
          I E loaa ia kakou he ike, a he makaukau nui oiaio iloko o ka hana a kakou e hana nei.
          II E loaa io no ia kakou i na kumu Kula Sabati a pau o Hawaii nei, he ike ana i na mea o ka lani, a me ka naauao lani pu.
          Nolaila, ke hooki nei au maanei, me ka lana pu o ka manao e kui-lima mai ana kakou a pau, e o'u hoa kumu Kula Sabati, mai Hawaii a Niihau.
          Owau iho no me ke Aloha i na hoa kumu Kula Sabati.
SAMUELA P. K. NAWAA.
Honolulu, Oahu, Ian. 20, 1876.

He waiwai na mea a pau ma ke Kanawai,
a heaha la ka mea i loli ai.

E KA LAHUI HAWAII E ; Aloha oe:—
          He waiwai io anei na mea a pau. Penei ko'u manao: ina he waiwai io na mea a pau, e pono e kiai a malama ia na mea a pau, mai na mea nui a na mea liilii, mai na mea i malamaia a me na mea i waiho wale ia.
          I ka nana aku ke malamaia nei kahi waiwai a waiho wale ia kahi waiwai ; aole hoomaopopoia kahi, a hoomaopopoia kahi ; e i mai paha auanei oukou, heaha la ia mau waiwai i hoomaopopoia a hoomaopopo ole ia kahi. Ka inoa o na kanawai no ka pili waiwai iloko o ke kulanakauhale o Honolulu, he mau houluulu anaina pili waiwai a po ka la, a ao ka po; e i mai ana ua mau aha pepa pili waiwai nei, aole keia he pepa pili waiwai, pepa pili kukaepele keia, loli la! He waiwai ke kukaepele, o ko na haole waiwai no ia me na pake e ku mai nei na hale kuai; aia ka pili waiwai o ka pili dala, pakole no, aia la o pili dala ke malamaia ina e pili kahi i ka moku, he pepa pili moku no ia, a lilo ka hale me ka aina i ka pili ia, aole no ia he kanawai e hopu ia ai, aia no a pepa pili dala, hopu ia. Ua waiho wale ia keia waiwai pili waiwai, eia nae, aole e loaa ke kukaepele ke ole e loaa ke dala, nolaila he pili dala no; ina hoi he pili waiwai ke kanawai pili i ka poe pepa me ke kulapu no kenikeni, hapaha, hapalua, dala maoli, nolaila ka po o ka la, a ao ka po. Aka ua malamaia kekahi waiwai, a ua malama ole ia kahi waiwai. Owau me ka mahalo piha.  D. M. A.
Kawaiahao, Ian. 25, 1876.

He mau po ma ke Kaiaulu o Waianae.

          Ma ke ahiahi Poaono hiki, a hoaumoe aku la ma kahi o Mr. Kalino, ma ia ahiahi ua makaikai i ka Aha Himeni o Waianae. (Waianae Choir.)
          Ma ka Poakahi, Ianua ri 18. Noho ka Papa Nana no ka poe i komo ole ka lakou mau Inoa ma ka Papa Inoa o ka poe Kupono i ke Koho Balota. Ma ia la pu, ua weheia he haiolelo kiekie e kekahi o na mea e holo balota ana, John Koii Unauna, Esq. Ma ia haiolelo, ua lohe pu aku la au i na mea i lohe ole ia mamua, a ua olioli ka poe makaainana i hiki mai, ua ae lea ia na ninau, a ua pane ia mai me ka pololei, a me ka makaukau nui, a ma ka'u koho iho, oia ka eueu a me ka uila o keia kau ae. Pomaikai wale ko Ewa poe makainana ke lilo iaia ka Noho o Ewa me Waianae, no ka mea, he Kauwahi elua, ke ole au e kuhihewa.
          Eia hou keia: ma ka haiolelo a S. W. Mahelona i ka Poalua Ianuari 11; ua hai akea ae oia, he kuleana no ka ko kanaka e koe nei iloko o na Kula e waiho wale mai nei. Heaha la kau e kapa ai, e ka LAHUI HAWAII i ka haiolelo a keia Hawaii o kaua, nau ia e kanana iho?
          Ma ka H. U. Mahi, "Ua lilo ke Aupuni i ke Kuikahi Panailike a me ka Aie Miliona," a wahi hou no ana, "o ke Ea o ka aina ka i ka Moraki ia"; a mai a J. S. Kaanaana, J. Welewele, a me P. W. Kaawa, ua kohoia, na kamalii ka lakou mau haiolelo, a ke huiia ka lakou a pau loa, he pilikia wale no ke Kuikahi Panailike, Aie Miliona, a me ka Hoopae Lima Hana; o keia ka Lohepono i hoike mai ai me ka hoakaka lea mai ia'u.
          Ma ka po iho o ia la, ua hoomaamaa hou ka Papa Himeni no ka hoomakaukau ana e wehe i Aha Mele Nui ma Waiawa, Ewa. Malalo o ke alakai ana a na kumu P. W. Kaawa, S. N. Aarona a me Keahuawa, i keia Poaha Ianuari 20. Ma ka'u hakilo ana i na lala o keia Aha mele, eia na kileo kiekie, Kawahahee, Mrs. Leleo, Mrs. Wainee, a me Mrs. Kaawa, mawaena o na kane, Leleo, a me Namahoelua. Me ka mahalo.  MAKAAINANA.
Nuuanu Avenue, Ian. 19, 1876.

NA AHAHUI EUANELIO.
AHAHUI EUANELIO HAWAII.

          Ua hoopanee ia ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poalua mua o Iune, hora 10 A. M., o ka M. H. 1876.

HAWAII AKAU.

          E halawai hou ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Hamakua Hikina, i ka Poakolu mua o Maraki, M. H. 1876.

HAWAI HIKINA.

          Ma Puula, Puna, Hawaii, e halawai hou ae ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina, i ka Poakolu Akolu o Maraki, M. H. 1876.

HAWAII KOMOHANA.

          Ma Hookena, Kona Hema, Hawaii—Luakini o Pukaana, i ka malama o Maraki, hora 10 A. M. o ka M. H. 1876. E halawai hou ae ka Ahahui Euanelio Hawaii Komohana.

AHA LUNAKAHIKO O MAUI.

          Ma Lahainaluna, Maui, kahi e halawai hou ai keia Aha i ka Poalua Mua o Mei, M. H. 1876.

AHAHUI EUANELIO OAHU.

          Ma ka malama o Feberuari, M. H. 1876, i ka luakini Hoole Pope ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, ka halawai ana o keia Aha.

AHAHUI O NA EKALESIA O KAUAI.

          E hoopanee keia Hui a halawai hou ma Koloa, Kauai, i ka malama o Aperila M. H. 1876.

NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele.....  75
Kauoha Hou Hapa Haole.....  75
Moolelo Ekalesia.....  50
Haiao ili lahilahi.....  10
Hele Malihini ana.....  25
No ko ke Akua ano.....  25
Hoike Palapala Hemolele.....  25
Moolelo o Heneri Opukahaia.....  15
Hoike Akua.....  25
Wehewehehala.....   25
Ninau Hoike ili manoanoa.....  50
Ninau Hoike ili lahilahi.....  20
Kumumua Kula Sabati.....  20
Buke Lawe Lima.....  10
He Buke no ka Pope.....  15
Ui Kula Sabati Helu 3.....  25
Ui Kula Sabati Helu 4.....  15
Ui Kula Sabati Helu 5.....  25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole.....  10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani.....  50
Ili eleele.....  35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula.....  65
Ili eleele.....  50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani.....  50
Ili eleele kaekae wai gula.....  30
Ili eleele.....  20
Ka hae Hoonani (Buke Mele).....  25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa.....  50
Kumu Leo Mele.....  10
Li ra Kamalii.....  25
Li ra Hawaii 1848.....  25
Li ra Hawaii 1855.....  25
Hae Hoonani.....  25
Leo Hoomana.....  20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta.  J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.