Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 6, 3 February 1876 — Page 3
Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Ian., 1876.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]
2 Hapaha mua ..... 3 22.2 PM
9 Mahina piha ..... 7 15.7 AM
16 Hapaha hope ..... 6 24.8 PM
2 4 Mahina hou ..... 7 49.2 pM
Ka puka me ka napoo ana o ka La.
1 Puka la... 6 40.7 AM. ..... Napoo la...5 46.7 PM
8 Puka la... 6 38.3 AM ..... Napoo la...5 50.3 PM
15 Puka la... 6 33.7 AM ..... Napoo la...5 54.7 PM
22 Puka la...6 29.7 AM ..... Napoo la...5 57.7 PM
29 Puka la...6 24.6 AM ..... Napoo la...6 00.6 PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
Latitu 21° 18' 23" Akau. Lonitu 157° 48' 45" Kom.
A keia Poakahi ae e haalele mai ai ke Kilauea no Kona, Hawaii.
Ua ae maoli mai no o Kaiama inehinei, ua lilo kona Balota i ke kuai ia.
Oia mau no ka maumaua o ka haule ana mai o na paka ua maluna o ke kulanakauhale nei.
Ke hoomaamaa nei na keiki o ka Puali Leleiohoku ma ke ki pu poka i keia mau kakahiaka nui.
I keia la, i ka hora 10 o kakahiaka e puka ai na Kaawai o ka Oihana Kinai ahi o ke kulanakauhale nei.
Elua wale no mea i hopu ia no ka ona i ka la Hapenuia o ka Pake, a eia ka ninau—elua i hopu ia, a ehia hoi i ona maoli.
I ka hana a kekahi poe inehinei, o ka holo kaa, a wahi a lakou, "lealea ke kaa i ka manuahi wale ia no." Hoomanao ae la makou i ka huaolelo, "Balota."
E ike ia ka Papa Kuhikuhi Manawa a Kapena Dan'l Smith o Feberuari nei ma ke poo o na Hunahuna Kuloko, a nona ko makou mahalo piha.
Na ke Kilauea i lawe haaheo aku ko kakou Lunahooponopono, Rev. H. H. Paleka i ka Poakahi iho nei no Maui Hikina. He elua hebedoma a hoi mai.
E ike ia no ma ka hale kuai o C. J. Murphy, ma alanui Papu, he mau mea hoonani, i hana ia mailoko mai o ka wax, i hana ia me ka maiau nui e Mrs. C. J. Murphy.
I kela Poalima ke ku ana mai o ke kuna Fairy Queen mai Kauai mai, iloko o na la he 7 a me 6 hora. Malie ka moana i keia mau malama, he wahi mea hou ia.
Weliweli no hoi na palule ulaula me na papale kapu i ka la inehinei, me he la e i mai ana, "Eia ka makou balota la! A ua lilo ko makou pono!" Aloha wale no ka hoi, heaha mai la ua nei ka hopena?
Ua hai ia mai makou no ka malama ia ana o ka Aha Himeni ma Waialua i ka po Poaono i hala iho nei, maloko o ka Luakini Waipuolo. Ua maikai na mele i hoomakaukau ia, aka wahi a ka lono, ua ano hauhili na hana. Ma kahi o ke $50 ka loaa.
Ua puka ae ka nupepa Friend o keia kulanakauhale i ka la mua o keia mahina, a ua piha kona mau kolamu i na manao maikai. He moolelo loihi kekahi e pili ana no na Moi o Hawaii nei, mai ia Kamehameha I, a hoea ia Kalakaua I, me na kii pakahi o lakou.
Ma ka papa kuhikuhi o ka aha mele o Waialua i ike iho ai makou o ka pua Ansel Rose kekahi i mele ia, nolaila, hoomanao ae makou ka mele mua ia ana e kekahi wahi kaikamahine uuku ma Kaumakapili, nana i puana hope mai, "no ka pua Ansel Rose ke aloha."
Ma ka leta mai a kekahi o ko makou makamaka o Koloa, Kauai, ua loaa mai ka lono hauoli no ka holomua o na hana a ka Haku ma ka Apana o Lihue, o ia Mokupuni.—Ua ano kanalua iki nae ia no ka Apana o Koloa. Ke lana nei ka manao, e loaa like ia laua ka lawa piha no keia pomaikai nui, a e pahola ae a puni na Paemoku Hawaii.
Ua lohe mai makou, ua pahola mai kekahi mau ona wiliko o Maui i ka lono i ke aupuni, e haawi no lakou ka uku kiekie i kela a me keia makahiki i ke aupuni, ke hookahe ia ka wai mai ke kuahiwi Heleakala mai a hoea i ke kula o Kamaomao. O ka hoike ana keia i ka hoea ana mai o na kumu hoala hana, a ke hooikaika kakou, e loaa no ka pomaikai.
O kekahi hana awahua a kekahi mau luna holo balota lunamakaainana o kakou, o ko lakou holoi ponoi iho i ka inoa o kekahi hoa holo o lakou i uku pu ai i na lilo o ka papa pai, me ka waiho ole pela a na ka poe koho no e wae. Ma na haneri balota ka i hoea aku ma na Waikiki iloko o na wahi leta, ua holoi wale ia no na haole elua, a koe no na hoa ai o na kahuna anaana Hawaii. I ka ninauia ana aku o keia, hai ia mai ana, na na hoa luna no o lakou i hapala kaele iho. Awahua io no.
Ma ka Poakolu i hala iho nei, ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka launa ana ma ke ano anaina, me Mr. F. A. Schaefer ke Kanikela o Italia ; a iloko o ia manawa i kau ai ka hanohano maluna o Mr. F. A. Schaefer ka haawi ana mai i ko kakou Moi i ka Hooilina Naika Grand Cross o ka Hui o Saints Maurizius a me Lazarus. I ka pau ana o ia, ua oluolu i ka Moi ke kau ana aku maluna o Mr. F. A. Schaefer i ka Hoailona Naika Commander o ka Hui Roiala Kamehameha I. O ka hoailona i kau ia maluna o ka Moi, mai ka Moi mai no ia o Italia, i hookumu ia maluna o na manao aloha mawaena o keia aupuni e noho nei malalo o ka Moi Kalakaua, a me Italia malalo o kona Moi. Mahope iho o na haiolelo, ua hookuu ia ke anaina no ka hele ana aku o ka Moi ma kekahi paina.
Ma ka Poakolu o kela pule, ua lawe ia ae kekahi o na kauka kuai laau imua o ka Lunakanawai Hoomalu, no ke kuai i kekahi laau me ka opiuma oloko, kue i ke kanawai opiuma, a ua waiho aku ia imua o ka Aha Kiekie.
Inehinei aku la, ua hoopomaikai ia ko makou hoa luhi, Mr. John Sheldon, (Kahikina Kelekona,) me kekahi kaikamahine opiopio.
—Ma ka Poalua iho nei, ua pomaikai pu mai la me Mr. Walter Brash ma ka haawina like o ia ano.
I ka wa e kahe ikaika ana ka wai o kekahi kahawai ma Hilo, ua makemake kekahi pake e hele ma kekahi aoao, a ua papa ia aku ia e kekahi poe o lilo i ka wai. Ua paakiki loa ka manao o ua pake nei, a hele aku la no. O ka la 5 ia o Ianuari, a i ka la 10 oia mahina, ua loaa aku la kona kino make.
Ua mapu mai ka lono ia makou, ua kukuluia ka Ahahui Paio Hooulu Noonoo no na kanaka opiopio o Kamoiliili, a ke halawai mau nei lakou ma na po a pau ma ko lakou halepule. O ka makou e nalo aku, e malama pono i na Rula o ke ola Kino a me ka noho ana ohana maikai; mai imi i na mea e mokuahana ai na hoa lala, aka, e aloha kekahi no kekahi.
Ua ike aku makou inehinei i kekahi poe o na palaka ulaula, a me kakahi mau lala o na puali koa e kikiwi ana, manao ae la o Ukali ua loaa la ua poe la i ka mai ahulau lolo, no ka huhuki hele ma kapa alanui ; awiwi aku la e kokua, aka, ua palea e ia mai o ka pakui kukalahea o ua akua-hanai la, (Waiona.) Ua nalu iho la loko a ninau, nohea mai la i loaa'i keia mea?
Ua lohe mai makou, mamuli o ka hana kolohe a na kanaka Hawaii, oia hoi ke kau hou ana i na poo leta kahiko i holoi ia maluna o na Leta, e hoolawaia ana na Wa-hi-leta i paa mua i na poo leta ma keia mua aku. He oluolu keia no ka poe i ike ole i ke kolohe, aole e luhi i ka hoopili ana, a he ao kupono loa ana hoi i ka poe wiwo ole i ke kolohe. Ua mahalo makou i ka makaala o ka Luna Leta Nui, ma na hana o kana oihana.
Ma ka po Sabati aku nei, he waikahe nui kai holomoku iho ma ke kahawai o Waikiki waena, aohe ua lani pili i haule iho mahope o na ao, i hiki ai la hoi ke kanalua ole ia ke kumu o ia waikahe nui; aka, he mau kakai ohu kai halii iho maluna o na lau laau o Manoa i ka la Sabati no ka wa pokole a mahia pu ae la. A i ka po ana iho, ua ko ae la keia: "Hehu ka mapuna ka opala a ka wai e," Aohe mau ulia i panee pu ia mai no ka lehulehu.
Ua hauoli nui makou, a ke haawi aku nei i ko makou mahalo piha i ka Luna makai Evereke o na Hono a Piilani, a me kona mau hope, ma ka hooikaika ana a me ka makaala nui ma ka lakou hana, ua noii ia a loaa aku la kahi i puhi ia ai ka okolehao a make ai o Davida Hapala, (David Hubble,) o Makawao, Maui, Hikina. Ma ka la 25, ua hookolokoloia imua o ka Lunakanawai apana o ia wahi; he mau kanaka elua, me hookahi wahine; ua hoopai pakahiia lakou he $500, a o ka lua o na kanaka, ua hoopai hou ia iho la he $150, a me 18 malama hoopaahao iloko o ka hana oolea, no ke kuai waiona. Ua hoopii hou lakou a pau i ka aha iluna ae. Ua ano ikaika loa ka manao o ka Lunamakai he ano kolohe ia ke kumu make o D. Hubble, a ke noke ala lakou i ka olepe i na kumu hoomalamalama i na ano o kona make ana.
Hookahi po i Lihue.
E KA LAHUI HAWAII ; Aloha oe:—
He wahi kanaenae iki keia e waiho aku nei i kou ahonui palena ole, a nau ia e lawe aku iwaena o kou lahui, ke hiki.
I kekahi la o na pule i aui ae nei, i ke kupono ana o ka wati i ka hora 10, e hele ana he huakai makaikai ma na kula akea o Lihue, me he mea la i ka hoomaopopo iho, ua hiki aku ka huina i ka eiwa a umi paha. I ka ike aku a ka mea e kakau nei i keia mau kula, aohe wahi a ka manao e hoohalahala ai. He mau wahi oi loa no na hanai holoholona ana ma keia mau mokupuni, a maluna aku o keia ke holo ke Kuikahi Panailike, aohe wahi e ae a na Hui Kalepa nui o kakou nei e manao ai i mau mahina ko e like me keia. Aka, me ka nui no paha o na lilo e wehe ia ai ka nuku kaulana o Puuloa i hiki ai ke komo na moku nui, ke ole e kuhihewa ka mea kakau, me he mea la, he mau makahiki helu wale no paha, e hoihoi ia no na poho ke holopono na hana.
NO NA AWAWA A ME NA ALU.
O Kipapa oia kekahi o na awawa nui a akea a'u i ike ai ma keia ala, a he malihini no hoi au i ka hele ana ma keia mau wahi. He awawa maloo loa keia, a me he mea la paha i ka wa hooilo e ike ia ai he wahi wai malaila, i ka nana ana aku, ua piha pono i na holoholona, e ai ana, e moe ana, iluna kekahi i ka nihinihi, ilalo kekahi i ke apoopoo, a me na alu. I ko makou kau ana ma kela aoao o keia awawa, ua koe aku makou ekolu wale no, ua huli mai la e nana ia hope, aohe maalo kanaka, o na bipi kupelu o ia kula i hoomaopopo ole mai ia makou ka mea ikea e nuu ana i na mauu i paa mau i na kehau waikoloa oia kula uliuli.
Ku iho la makou no kekahi mau minute a nana aku la ia mua, a pela hoi mahope, a ike iho la ua loihi kahi i hele ia, a eia no hoi kekahi, o ko makou wahi pailata, aia aku la oia me ka poe mahope. I keia manawa ua hiki i ka hora 2, a ke hakumakuma mai la no hoi na ao ua, a o na kauhale kokoke imua o ko makou mau alo; oia no na hale noho kuahiwi o ka makua Capt. John Meek, i hala aku la ma kela aoao, iloko o kona mau la kanikoo. I keia wa, ua kuka iho la makou no ka pono o ka hoi ana ihope, a no ka hele ana imua, ia manawa, ua hooholo koke iho la makou no ke kipa ana i na hale i kokoke imua o ko makou mau alo, a o Lihue ka ihu o na lio. I keia wa a makou e holo nei maluna o ko makou mau lio, o ko makou kokookolu he wahi opio, nona ka leo e hoopuiwa mau ana ia maua i na wa a pau, ma ka uwa me ka akena ana, no ka ikaika me ka holo o kona wahi lio uuku, i oi ae ka mamua o ko maua, a pela io no i ka'u nana iho, ua ano nawaliwali io no ko maua mau lio, ua hilinai ia no paha ia, no ke nui o ko mau kino, a me ka loa o kahi i hele ia.
KA HOEA ANA I KAUHALE. He hapalua mile paha hiki aku makou i na hale, no ka nui makewai o ko'u mau hoa, ua kipa koke aku la laua malalo o kekahi alu i eli ia he punawai, a i makaukau no hoi i ka bakeke e huki ai, ua kahea mai la laua ia'u. A aole nae o'u wahi mea a hoomaopopo'ku. Auau loa aku la ko'u lio, me ka manao e hiki koke i kauhale, a e ike paha i kekahi mea i launa a i kamaaina hoi. A i ko'u kaalo ana ae mamua iho o na hale, pae ana he leo, a o keia leo, no kekahi wahine a'u i ano kamaaina iki ia'u mamua, me ka peahi pu mai, ia wa ua komo mai ka hoomanao ia'u no keia mau wahi lalani:
Pa kahea a ke Koolauwahine o Puakei—e
He pua lau kona na ka moe e aloha ai,
Oia aloha la e hoi hou iho,
I kaulele no ka po i hala ae nei.
Iloko o ka eleu, a me ka hiki wawe o ke kamaaina wahine ; a kahea ae la ia he mau kanaka elua, na laua i miki aku e malama i kuu lio. Aohe no hoi i upu iho, ua hoea mai ko'u mau hoa, a ua apo koke ia mai la makou e ke kamaaina wahine i piha i ke aloha akea me ke ahonui. A nona ko makou mahalo piha, ma ke ano o kana hookipa ana, he makamaka heahea oiaio oia, a he ano lede maoli, a hoomaopopo ae la au o ka wahine mare oia a Mr. Richard Meek, kekahi o na ona o ia kulanakauhale, na kula akea a me na kuahiwi kualono. O na mea i oi aku ke kamaaina ia makou, oia no o Thomas Meek me kona kaikaina nona ka inoa maluna ae, he mau kanaka hoi i ikeia no ke ano akahai a hookipa oluolu i ka poe e kipa aku ana ma ko laua home.
A iloko o ka lokomaikai palena ole o na Keonimana no laua keia wahi, ua oluolu loa laua i ke noi ana mai ia makou e moe ilaila ia po, a ua ae koke ia keia noi, a no ke ano nawaliwali no hoi kekahi o ko makou mau lio, nolaila, ua holo lea loa ke noi. Ua nanea iho la ia koena o ka manawa, a hiki i ka makaukau ana no ka paina ahiahi, ia wa, ua ku like mai na kamaaina iluna e hoomakaukau ia, a i ko'u nana ana iho i na mea o ka papaaina, ua komo koke mai la ia'u ka pololi, a hoomanao ae la au i na lalani malalo iho :
Me he lamalama la ka pua lena oke koolau,
I ka pala luhi ehu ma kauka o ka Ako.
Ua ai, ua honuu, a ua inu a piha, aole au e poina iki ana i na hoowehiwehi hanohano ana a na keiki lalawai o ia uka iloko o ka hapa hope o ko'u mau makahiki e hele nei, no laua ko'u aloha a nui loa. Ua ano powehiwehi iho la i ka wa i pau ai ko makou paina ana. Ia wa puka aku la mawaho o ka hale, e ike i ke Aliiwahine hoomalamalama o ka po e pahola ana i kona nani maluna o na papalina o ka honua. A ia wa no hoi au i ike maka iho ai i ke kololio ana mai a ka welau makani kehau, ke hele la au a maeele, i ka ua mea o ke anu e, ke "Hao la na kepa ka hau o Lihue."
I keia wa, ke ke mai la ke ahiuhiu makani mai na oawawa mai, me ka halihali pu mai hoi i ke ala kupaoa launahele, a me ke onaona o ka mauu nene, o ia uka aloha a'u e hoomanao ai i keia mau lalani:
"Paoa Lihue i ke ala o ke Kupukupu,
I ke ala o ka mauu pua nene,
I honia e Kokoloea u Malamanui,
Maewa ke oho o ke Kaunoa i ka la."
Aole no hoi au e poina ana ma keia i ka haawi ana i ka mahalo ia Keoni Miki Liilii, i kona akamai luaole ma ka hookani ana i ke Guitar, (Ki-ka,) ua like no ia me ka ipo malalo o na kohaihai o kekahi po mahina konane like me keia. Ua hoalo ia ka manawa ma na nanea ana o keia ano, a hiki wale i ka wa i hoalii iho ai ka hiamoe i na maka, ua hoi aku la makou e moe.
A ma ke kakahiaka ae o kekahi la, ua ala ae la, a mahope o ka aina-kakahiaka, ua hoomakaukau iho la makou no ka hoi ana mai. Ua paa ko ko'u mau kokoolua lio, a o ko'u ahi lio, ke noke ia mai la i ka homalimali ia, a aohe wahi mea a maliu mai, me he mea la ua
Makemake wale aku no ia i kanahele,
Ua hiaai wale aku no i ka lehua.
Ke puiwa la kela, ke owala 'la. Me ka leo nui ka hoa'loha Thomas Meek i kahea ae ai i na Paniolo ona, ia wa no hoi makou i ike aku ai i ka eleu nui, me ka hikiwawe i ohi mai ai na keiki o ia nahele, me na kaula ili pakahi ma ko lakou mau lima, a me he mea la aole i elua minute mahope iho ua hihipea ka a-i o ua lio nei o'u i na kaula i lele mai ma o a maanei. He wa pokole loa mahope o keia, ua kau like ae la makou maluna o na lio, me ka hawi ana i na aloha lulu-lima i na makamaka oiaio o ia uka ano iuiu i paa mau i ka ohu.
A pela iho la i hoalo ia ai he manawa pokole o ka mea nana i kakau keia, mawaena o na hoa'loha, me ka haalele aku i ko laila mau kaiaulu. Me ka Mahalo i ka Lunahooponopono a me na Keiki o ka Hale Pai. KALAKINI.
Kalihi, Honolulu, Dek. 15, 1875.
Ke Kaua Kuloko a ke Ahi.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E oluolu oe e lawe kakale aku i nei ukana a ka luuluu, i ike mai ai na kini makamaka o kaua, mai ka la i Kumukahi a ka welona i Lehua ; a oia keia :
Ma ka po o ka la Sabati, Ian. 2, mawaena paha o ka hora 12 a me ka hora 1, ua pau i ke ahi ka hale Wiliko o Hanalei nei, aole i maopopo ke kumu o ke ahi i pau ai. O ke kiai o ua hale 'la ua hiamoe oia, i lohe oia i ka halulu, eia ka he ahi, a ua pakele kona ola; aole wahi mea i koe, ua pau, koe kahi kapa i ka ili. O ke kumu o ke ahi o ka a ana, ma ka rumi aila, wahi a ke kiai o Kalawaia kona inoa, a i kona puka ana mai, kii mai la i ka Wiliki a me a'u pu kekahi ; oiai au e hoonanea ia ana e niponipo o ka hiamoe, ua ala e ae ka'u wahine, no ka malamalama o ko maua rumi, ua ike oia e a ana ka Hale Wiliko, hoala ae la oia ia'u, i ko'u puoho ana ae lele ino aku la au me ka manao o ko maua hale, nolaila lele ino ai au, i pakele au i ka anini o waho o ka lanai, ua eha wau ma ka poohiwi. Aka, ua pakele ko'u ola, a holo aku la maua me ka Wiliki, me ko maua manao e komo ma ka puka hema o o ua Wiliki 'la, eia nae, ua hiki e ae la ka ula o ke ahi ma kahi o ka puka e komo aku ai, nolaila, aola maua i komo aku iloko, ua nui loa ke ahi ia manawa, kuemi hope mai la maua aole e hiki aku; ma ia hope iho, kii aku la makou i ke kao mokuahi e lawe ae ma kahi kaawale, ia manawa hiki mai la o John Ross ka Luna Nui me na kanaka, a hoomaka aku la makou e kinai me na kanaka i ka wai.
Ia po he weliweli ke nana aku i ka ua mea o ka hana a ke ahi ana ole mai, koe no nae ka hale o ka papa lawe ko ; eia ka mea i koe ai, i oki ia me ke koi, a me ka wai pu kekahi, ia manawa ua pio, hoomaka aku la ka a ana i ka hale laina, a holo aku la makou e kinai me ka manao e pio ke ahi, ua koe hookahi hale laina e ku nei, o ka lua ua pau i ke ahi; o na mea hao a pau loa o loko, aole paha he mea maikai i koe; o ka huila nui a me na kue ke ku wale nei, o na mekini hoomaloo ko, ua launa ole. O keia hale oia no ka oi o na Hale Wili mamua, i keia mau la ua pau i ke ahi me ko makou manao e hoomaka ana ka poahi o ka huila a me ka ume ana o na hao, ka huki ana o na ili, ka niniu ana o na mikini, ka hulei ana o na kue, ke kuu pau ana o ka Wiliki i kana hana. Eia ka aole, e hao mai ana ke kanaka ikaika i kana hana, me ko makou manao e wili ana i kekahi pule ae, no ka mea, ua makaukau na mea a pau loa.
Oia iho la kahi mea hou o ka ua Loku o Hanalei nei. Me ke aloha i ka Luna Hooponopono a me na Keiki Ulele Hua-kepau o ka Papa-pai LAHUI HAWAII.
G. B. KAUALOKU.
Hanalei, Kauai, Ianuari 14, 1876.
Ka Hihio no na Iwi Maloo i hoola ia e Ezekiela 37:1—11.
[Kakauia e Rev. J. H. Mahoe.]
Ka olelo o ka iwi maloo.—Kau mai la ka lima o Iehova maluna o Ezekiela a lawe ae la iaia iwaho ma ka uhane a hookuu iho la iaia ilalo ma kekahi papu, ua papu ia i na iwi. A hoohele ae la ia Ezekiela, (me he hele makaikai ana la) e maalo ma ia mau mea a puni, aia hoi, he nui wale o lakou ma ka papu, a ua maloo loa na iwi. A ninau mai ke Akua iaia. E ke keiki kanaka, e hiki anei keia mau iwi ke ola hou? Olelo aku la o Ezekiela, e Iehova ka Haku, o oe no kai ike. Malaila, aole he mana iloko o Ezekiela e hoola ai i na iwi maloo. Alaila, olelo hou mai la o Iehova ia Ezekiela, e wanana oe i keia mau iwi maloo, a e olelo aku ia lakou, e na iwi maloo, e hoolohe i ka olelo a Iehova, ke i mai nei o Iehova ka Haku i keia mau iwi maloo, eia hoi, e hookomo no au i ke ea iloko o oukou, a e ola no oukou, a e kau iho au i ke olona maluna o oukou, a e lawe mai au i ka io maluna o oukou, a e uhiia oukou i ka ili, a e hookomo ae au i ke ea iloko o oukou, a e ola oukou, a e ike no oukou owau no o Iehova ka Haku.
A wanana aku la o Ezekiela e like me ka mea i kauohaia mai iaia, a i kana wanana ana, kawewe ae la na iwi maloo, oia hoi, nakeke ae la, he naue ana, a oni ae la, a hui ae la na iwi me ka iwi. A i ko Ezekiela nana ana aku, aia hoi, pii mai la na olona a me na io maluna o lakou, a uhi mai la ka ili maluna o lakou, aka, aole ea iloko o lakou. Alaila, olelo hou mai la o Iehova ia Ezekiela, e wanana oe i ka makani, e wanana e ke keiki kanaka, a e olelo i ka makani, ke i mai nei ka Haku, e hele mai e ka makani mai na makani eha mai, a e ha iho maluna o keia poe make i ka pepehiia, i ola lakou. A wanana aku la ke kaula Ezekiela e like me ke kauoha ana mai iaia, a komo mai ke ea iloko o lakou, a ola ae la lakou, a ku ae la lakou iluna ma na wawae o lakou, he mau koa he lehulehu lakou. A pela iho la i hoolaia ai na iwi maloo a ola hou ai. Mana loa ke Akua, "aole mea hiki ole Iaia, e hiki no na mea a pau i ke Akua."
A olelo mai la ke Akua ia Ezekiela i ke ano o keia mau iwi maloo, penei: E ke keiki kanaka, o keia mau iwi maloo, o na ohana a pau ia o ka Iseraela. Aia hoi, ke olelo nei lakou, ua maloo ko kakou mau iwi, a ua lilo ka kakou mea i manaolana ai, ua oki loa ia ae nei kakou. Me na manao poho wale no no ka pilikia i kau mai maluna o lakou. "Ua maloo ko kakou mau iwi."
Pehea la keia olelo? Ua pili la keia olelo no na iwi maloo hea la i keia wa ? Ua lawe ia keia moolelo no na wiw maloo a kamailio ia imua o kekahi anaina pule ma kekahi Sabati, A. D. 1875, i hala aku nei. A kono ia aku la na hoa e noho mai ana. E nana i ka pili ana o keia moolelo no na iwi maloo i ka Lahui o Hawaii nei.
He mau iwi maloo anei na ohana o ka Lahui Hawaii? Ae. He mau iwi maloo ma ka hoohalike ana, aole ka pono a me ke ola. Ina e nana kakou i na kanaka mai Hawaii a hiki i Niihau. Ua kaawale mai ke ola aku ka hapanui o na ohana o ka Lahui Hawaii. Ua make a ua iwi maloo ma na mea o ka uhane, a ua hana hewa mau. Ua hoomaloka i ke Akua, ua palaka loa, aole naue, aole oni, aole nakeke, aole hui ma na hana o ka uhane a me ka pono io, aole hui na iwi me na iwi, aole olona, aole io, aole ili, ua maloo wale no na ohana o ka Lahui Hawaii ma ka pono uhane a me ke ola mau loa; He mau iwi maloo ma ka olelo ana. Ua make ka hapanui o na Ekalesia, ua iwi maloo, he hapai kino wale no na hana, maloo na hale pule me na halawai ma kekahi mau wahi. Ua poho ka manaolana o kanaka ma ko lakou noho ana, no ke emi ana o kalhui i ka make. Make na'lii, make na makaainana, hapa loa ka hanau, ina e hanau mimino wale no na keiki me he anoano malili la, ua haumia loa ka aina, ua iwi maloo. Ke hopohopo nei na kanaka o lilo ke aupuni i na aina e. Ke ko'u mai nei na waha o ka poe holo balota ana no keia kau Ahaolelo ae e hiki mai ana. Nui ka olelo, e lilo ana ka aina ke ole e loaa he mau lunamakaainana naauao. Na ka Lahui Hawaii no i hookuu iaia iho iloko o na mea e poino ai ko lakou kuleana he mau iwi maloo ua hele a ololi. Auwe!
Eia ka ninau a Iehova i ke kaula. E hiki anei keia mau iwi ke ola? Pane aku o Ezekiela, E Iehova o oe no ka i ike, kauoha ke Akua i ke kaula ia Ezekiela. E wanana i keia mau iwi maloo. E hookomo au i ke ea, a pela aku, iloko o na iwi maloo. Aole anei he mau Ezekiela iwaena o ka Lahui Hawaii? E wanana aku i ka olelo a ke Akua i ola hou ka Lahui Hawaii, na iwi maloo? Auhea na kahu ekalesia, na haiolelo, na luna ekalesia, na hoahanau haipule, a me ka poe i aoia ma ka pono o ke Akua? E hai aku i ka olelo o ka euanelio no Iesu, i komo mai ke ea, na olona, na io, i uhi hou ia i ka ili a noho mai ka Uhane Hemolele me ka Lahui Hawaii a ola hou, a pau ka olelo ana he iwi maloo. E ola ka Lahui Hawaii.
Ahaaina huipiwai ma Heeia.
Ua hookumuia ka ahaaina huipiwai o Heeia nei iloko o na mahina eha, o ka nui o na hoa i hui mai ma keia hana, he umikumamalua, ua hoomaka na hoa ma ka hana ana ma ka loi, e like me ka nui o na hoa hana, pela no ka nui o na loi i pau i ka hana ia iloko o na mahina i hoike ia ae la maluna, ma ka A. D. 1875 i heo aku la.
A i ka hiki ana i ka la 1 o Ian. 1876 e nauwe nei, ua haawi ae ua poe hui nei he papaaina na ka lehulehu, ua pakahi ia na puaa i kela a me keia hoa, a ma ia ahaaina i kuu ai ko lakou luhi ana, a ke hoomaha nei, ke ulu nei na loi kalo a kekahi poe a hiki i keia manawa.
Oia iho la ke kumu o ka ulu ana mai o na hana lealea i ulu mai ma ia la e like me ka D. Opunui i hoike ai ma ka Helu 4 o ka la 22 o Jan. 1876, no ko lakou luhi a me ko lakou inea i ka hana ana, aole hoi no ka palaualelo, e like me ka L. H. i pane iho ai ma ka palena o keia kumumanao.
O keia iho la ka oiaio, aole hoi e like me ka D. Opunui i hai mua aku ai. He mau iho la ia a ke keiki o Waielepao. Owau no me ke aloha. BILL KAONI.
Heeia, Ian. 1876.
He Ona-rama i ka la Sabati.
Oiai makou e hoi aku ana mai ka pau ana mai o ka pule ma ka Luakini Hoole-Pope ma Kaneohe, i ka la Sabati aku nei i hala, Ianuari 30, 1876. A hiki aku la makou ma ka hale o Kailihiwa (k) i Heeia, aia hoi hoopuka mai la kekahi kanaka i hele a pulu i ka wai hoomalule lunaikehala i kekahi mau olelo ino loa imua o ko makou hoa Bill Kaoni, oia hoi keia: "Halo niga! niga!!" a me na huaolelo pelapela loa, ku i ka hoopailua. A o keia kanaka nana i hoopuka i keia mau olelo ino a pelapela hoi, oia no ka Luna hana a John McKeague o Heeia Plantation. He mea pono anei i na ona mahiko ke haawi i ka hana pono i ka Luna ona i ka la Sabati?
Ke kaohi nei ka maka-kila i kana hana, o ka Papa-pai aku kou hoa olelo. He mau wahi manao iho la ia.
GEORGE P. KEMAMO .
Home Onaona, Ian. 30, 1876.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANAI NA KANAKA A PAU, EIA ma ko'u wahi e noho nei kekahi Hoki kane puakea, a ua ako ia ka hulu o ka huelo, a he kaula ma kona a-i, a ua kuni ia ma ka aoao akau uha hope, he hao ano e, aohe hiki i ka maka ke ike; a ma ka aoao hema hoi, uha hope, ua kuniia he ano like me keia U aole nae he like loa, he manamana kikiwi iki ae no o luna. Nolaila, ke poloai ia aku nei ka mea nona keia Hoki , e kii koke mai no na la he 15. Ina aole, e lilo no ia'u ka malama ana, a e loaa no wau ma Kahehuna, Alanui Puowaina. Me ka Oluolu,
Owau no KAHIWALANI.
Honolulu, Ianuari 2, 1876. 6 2t*
LIO NALOWALE.
OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo iho nei; ma ka la 26 o ka mahina i hala iho nei, ua holo aku mai ko'u hale noho ma Waikahalulu, kuu Lio kane ulaula, i kuni ia i ka hao manamana ano e, ma ka aoao akau, uha hope, ha mau kapuai keokeo kona ma na wawae hope, he wahi kiko keokeo loihi ma kona lae. O ka mea a mau mea paha nana e hoihoi mai ana, e loaa no iaia ka uku kupono. Me ke Aloha.
JOS. AEA.
Waikahalulu, O. Feb. 2, 1876. 6 2t*
OLELO HOOLAHA.
Oiai ua koho ia mai au e ka Aha Kiekie i Lunahooponopono waiwai no Thomas Gardner i make, ke hoolaha aku nei au i ka poe a pau a Thomas Gardner i aie e lawe koke mai i na bila aie. Nau na, J. PORTER GREEN.
Lunahooponopono waiwai no Thomas Gardner.
Honolulu, January 26, 1876. 5 4t 8
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
2-1 y
J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."
HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia. 1-1y
S. B. DOLE.
LOIO a he alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y.
J. M. Degle,
E KAHI IA NA UMIUMI A E OKI IA NA lauoho me ka eleu a me ka maemae e lawa ai ka anoi. He kanaka Hawaii ka hoa e kohu ai, e kipa ae a e hooko ia ka makemake; aohe uku o ka balati ana i ke kamaa. Ma Alanui Papu, ma nae iho o ka Hale Mu. 1 1y
G. W. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii 1-1y
William Wenner,
AIA KA HALE HANA KULA PEPEIAO A me na Komo o kela a me keia ano—na komo i kuniia "Aloha nui, &c." Ma Alanui Papu, ma nae iho o ka Hale Mu. 1 6m
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA MA ALANUI MOI, MA NAE IHO O KA Hale kahi umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha me na kiaha waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 1-3m
Ama ra! Holokahana!!
UA MAKAUKAU KA MEA NOna ka noa malalo iho e hoolawa i ka makemake ma ka hana nowelo ana i na KAA o kela a me keia ano, me ka nani a me ka paa. Malaila e kiliopu ai ka holo a ka lio, me na kamaa hao i kaupaona likeia, a i hana ia hoi noloko mai o ka hao paa loa me ke kumukuai haahaa loa. Me ka eleu a me ka mikiala, ua hopo ole i ka puana ae "aohe lua e like ai. Ma Ainahou ka lua o ka Hale Amara mai ka Hale Dute mai. C. B. WILSON,
1 1y Kale Wilesona.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Ianua ri 31.....Kaapuni ia Hawaii
Feberuari 7.....Kona
Feberuari 14.....Hilo
Feberuari 21.....Kaapuni ia Hawaii
Ma raki 2.....Kaapuni ia Kauai
Ma raki 6.....Hilo
Ma raki 13.....Kona
Ma raki 20.....Kaapuni ia Hawaii
Ma raki 30.....Nawiliwili
I ka huakahi hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a. m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a. m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$ 5 00
" Lahaina, " " ..... 6 00
" Maalaea, " " ..... 7 00
" Makena, " " ..... 8 00
" Mahukona, " " ..... 10 00
" Kawaihae, " " ..... 10 00
" Kailua, " " ..... 10 00
" Kaawaloa, " " ..... 10 00
" Hilo, " " ..... 12 50
" Kau, " " ..... 15 50
Uku kaapuni ia Hawaii,..... 22 00
A hiki i na awa o Kauai,..... 8 00
Uku kaapuni ia Kauai,..... 12 00
Uku ohua Hawaii oneki,..... 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 1 3m 12
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE 1-1y