Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 2, 6 Ianuali 1876 — He wahi moolelo no William L. Lee, ka LUNAKANAWAI KIEKIE A PARESIDENA O NA LUNAHOONA O KO HAWAII PAE AINA. [ARTICLE]

He wahi moolelo no William L. Lee, ka LUNAKANAWAI KIEKIE A PARESIDENA O NA LUNAHOONA O KO HAWAII PAE AINA.

PenM ka oieio hoalala a'a i ike ai oa kekee a aoapuu ka hana aa kekahi mea: I kuu wa ma ke kna ma kahi i kapa ia he kaaaina pepeiao, aka, n« he Moi 1« aae kuu noho'lii aaa • eooo mokuaina a'i» i »obo iiaku alii āi no ka. mokapuul o M&ai, naai ke kahua o Keanini, i Hamakualoa a liiki i Keahuaiea» i Kahikiooi ka puaii o M&ui Ilikina, a i hai pu ia ae me kahi Lhnahoona oia paali, aka, loaa ia'a he wahi kauoiia mai ke alo alii ae. I ko'u wa i ike ai i ke kauoha alii a me ka pnlapala a Kalaaiwaiakua a Kalanikauiokikilookekapu; Ua hu mai la ka manao e holo e pee iloko o ka opu weaweu, no ka mea, ua kauoha ua Lani oei e hoi i ke alo lii; Ikawa i make ai o Kalauwaiu ke kahu hauaa oke keiki alii. Ua palapala ae ua Laiū nei ia'u e lilo au i kahu a makua hanui no ke koiki ali A. Liholilio, a hoomare uiai keU i ke kahu wahine i hoa mare, a hoonoho mai kela i ke keiki ma kuu kua a ma kou alo, e lilo i makua ao ke keikL Aka, ua hoiopahua ka mauao o ke Akua ia'u i ka lepo, no ka mea, e ola aua kuu kumu ka mea nana i hopu mai kuu mau lima e komo maua iloko o ka laui oia no liev. S. I)il»hle; Olelo mai kela, mai j>auielc oe i ka noiio hanoiiano a me ka uohoMū a me ka wai« ai, be o|»ala a poehu ; a he uui na enemī e hoino >uai ia oe nia keia *o; A o kut#"makemake nu ia oe e hele pu kaua ma ka lani a noho pu kaua malaila. Ua lohe kela ia Williaun liikoke, u% hoounao Kalani iaia nokama» kaukau o ka oiaw i kekahi U Ina no paha ua lilo oiaio au e hookauwa no ke au o Kaiauimakua^ a ina paha ua }n>kole ke au o ua U; Xaai ka llenM>iele o ke Akax

I ko'u kouao ana ma k* alo'lii; Ua bibtpea 11% oīhana ;t« ke kaiuau o ka poe Uwelawi' i nn oihaiia; Aolo i oi ae ko ka Moi iiku niakaUiki ko oa Kuhiua i k» $l ,000, ua Kiaaina a emi $^00, na I.uua K. Koikoi t 1,000 a emi ibo iiaio, na Lunahoona he oa Luna K. Kaa* pnni, Luna K. A|>ana, L. Auhau o ka $100 ke kiekie a «īii iho ilalo. l*s hoohikl nai ke Kuhina Kalaiaina ia'u no ka'a oihaaa, a ua lilo au i hoa no ua Lunahoona, a oa laua na hoa o ka IVj>a IKnma ; aka, ua koe mai nae ka hauli halia anoano no k« kua, a me ka hooi|K>ipo ana mai o ka lau naH*. leheh' lip;»li}>\> v> ka *ao, a me na aJe uaakale o llanaunloa. 1 ko'u komo ana iioko o ka hale Hoona, ua h'.ki }«aha i ka utei ua kakanoleio, ua oi Uw aku ka |k* ana-aina uaai na hao)« & keiki o Ua f»aa nau na kakanolek> i ka hana, a eloa kakanoMo n«i o Io*l« H. SmiUi ne J. Kekauiaitaa. Kkv Ju mau ia noho o ka Aha Howao ka pul*; o ka lVakahi, ka k& i'oaouo, iloko o ia utao )a « lenknhi ai kv kahua o ka uimiek. ninaainan i kela n«*c» 0 ka |vy h<vike o ka |»o« «<« »tn* kwkwa. 1 kekalii U ua |«n«<' nai In o'n ib«« tM»a I.uuaĪKHMM * kakan i ko\» Um» m kvk*kt t<aU}«aU k*.v>ko « a»a mW W k*W> a»a o ka a«a« ko*pit a ♦ aU «% UWana ».e* i ka Moi «h» m imm M a&, aka. «a maKalo akn aw » k«« «aa« «w ka «♦a, o Lvo« i«oa vraW no OWvv akn •«, »«i« a« * %« • W oh* waiihiaū «« i b>ta aia a« a i k* k«w« + kikāni I» Imm, ««W au e «*a k>» ikv a kanniiiMa». O ka n»wa wmm k* hWam « li Ka«*i)*> O k» knWwnn; lt» ilwnaa k« no kf Ak«|»«aa o Waiiwk*; « Ow* I» «n«a. l' a «m4m> o (!«aia KniWkMM bm~ U»a naa«»«A « ko « »m i l.nwilmn'ua, a *a ike a« i«i« a *Uk* |Mtlka <mm n«4to a»a « lunkaU «m» ka AU»4a» «m ka kak lls»«Mk a»a »*\ «* Ims lok*r na l.n«ak<H>«a » MOaUa, oln k> a« ta KmMnm « Ikm » lw «MkkrWva kr 1 kvi.»R v« M HJs» a« i L«Mlhv«al« w ka VhalxvMML, a h* l\fW)J>ita Im* «m k*> kaki mm« |i«}* «0 ka bafit m kx«a W%u; a «oiaiU» «a br«a aka a« i ka bbh * Uw mai i ka « ka jMf* na«a o m Iwakm, a»a Im< «a ikv la ka M«n a 3fr. K**4» «na> «a . a «a kaka« **»>at «Mt UmmAn*** A «» k*a »** Ui U a U Km» kviMl«l u\ IW UM «kvvW»» I ka «Mtk+ e Nm A«« ae i ka «miUmm, N « «

, . , , I u ,„ n , .. - 1 1834, ua holo ipai o H. i | Oahu e kuai iko ke alii kaH»* ka ilit ūim o Owa o ka hemo ole, a kaa<Jis i aa mamo. Ua loaa ka Moi Alii ma Kapoa i Waikiki no ka. wawahi moka, no ka mea, ua iii kekahi okohoia *»«' <ia * a malnaa ohila i kakan ai i ka pahpala hoohiki a hoojm me ka uk« nae he t2b.%0 i ka nakahiki I ka ike aoa o ka Pereaideaa i ka'a oea i hoopaakiki ai i ka poao meka poiolei, aa huli ma ko'u aoao, a oMo aai la « palapala aku ika po» «owr k» kakaaa. Ua palapala aka aa ia K«3»eky»i e aaa ia ka iliaiua-ka o Owa. A loaa uai kē kii oka aiua o Owa. Penei: Ua aaa ia ke kii o ka aiaa oai ke kak» a fce k«!a « Lepeioi »e ke knla o Makaaipalaa o ke Ahapoaa 0 Wailaka ma ka akan, o ke koU o Ūu I tua ka hema e hoio aaa a hiki i ka laa o j Kanewahine a kome Uoko o ke kai i ka j papakohola o Makawela e pdi aoa me ke I oue o Kahnlai, a hiki i ka iae beai o ka l>apakol>ola hoio i ka hokupaa akaa a hiki 1 Naeaahaua, a hiki i Koakeaa hali i ke komohaua a hiki i Waihioalo e pili pa »»« 'me ke kai o Kaihowaa. Fa hookoia. I Ileiu £lua oka Hoka; I ku« m i loohia . ai i ka nawalim-ali no ka wilU«a ana ««' o ' ka mai puupuu ulaali, ua hoomaha akn au |ma no Ewa no na pule ekolo. I I kua hoi ana inai, aia hoi na hoololi ae L& j kun mau hoa Hoona kumn "kuleaoa »"» i 1 na |ia-hale o Eknaa Mahane no Kekapoohi ika mhiae a Kaulahaimalania; o kela ; mau pa-hale, aia ma ke alaaui I*apa mai ; ka haie pohaku 0 Mr. Holo a hiki ma aka 0 ka pa o Mr. Iliuka ma Ka aoao ma Wai- ( kiki; a ina kela aoao ma Ewa oke alanoi Pkpu, mai ke alanui Moi a ke alaaui Kaiepa tn& ka anao hikiua lieiua o ka haie pohaku o Mr. Daimaiia. l'i paa ka manao o na hooiiina o Mahune uia o Puhaiahua, a ua koho i mau loīo, * hoopiī i ka 1 Ahakaalike. Aka, aote an i ae, ao kaa&e&, t aole ikulike na manao •aa Laaalaoaa, : ua koe hookahi au, a ua a* aa e k»k«l» U k* Ahahookolokolo imoa o ka a ua ae ia e ka Aha. a «a lilo aa ī Pwwv ' Vu.|hi a* «re-aai aa aoao eloa iaa hoike hovūaio. O na hoike o ko M&hua* aoM, o A. Pa«ki, o M. Kekuanaoa, I*. P. Kdf ~ p»ni«\ o P. Kanoa, koe ka ho»kr Kalē**papa. Ko Kekupnohi ataa hoike; o r««akokoki, a n |toina iho ka laa. Aka,aa hookoia o Koua Mahm. Eia ka mea kupaaaha a*« i ike ; na hoo- ' koia ao keia maa kaleaaa elaa, a aa inoa ka P*pa llaoaa maa, o ioaae li a* Kaaawai, aa kakau laaa i i ko U«a m« iaoa; o ka palapUa hoopaka «ale ao ke^ Ika poe a»«a kaiaaaa. Kia k» aWkai hewa »• ka apaka i kv» hai; l'a kaka » Kaa» wai ia Owa e hui pa at Papohak*, oaa o Poipe la kalū a i ala. l'» kakoo Kaaawai i na pa o Mahiae ma o Kekwpaolii la, aa | ike i* aka e W4«4aLtlii aai aaa aae ka hawahawa o aa lima, a e pakakai aai aaa 0 Kwa ma iloko o aa haW kwū, aea paiwa o Pahalahaa, aa paa aa hu kaaa s ka ahaki ia ; Aka, pela bo eko aa eaiiiiiiim H HeW tmlm aa *|ūwaī 1 h^p*afca l'a hoahewa aa i ka INnwMnm • Lma K. Kaekie ma ka wala i b ahlii b «a«. »« hwa mm peaaaie i bt alaani o ka i twaawiii bea « lKxv»akaleaaJauka. Aka» laiaM» aaa «a la'a 1 eaeaii «M.«aa. Aka. e hjk> ka Akw* t l.Mnaka»at aaaa e raia ka hewa a «a» ka & M, Suuu&