Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 47, 18 Nowemapa 1875 — Page 3
E puhi ana ka Bana ma keia po ma Emma Kuea.
I keia pule ae e noho ana ke Kilauea no ka hoomaemae hou ana.
O na leta a na makamaka, e puka ana i keia pule ae.
He hakaka a aneane pilikia kekahi ma Koolau i keia mau la iho nei. Pela ka lohe mai.
Ua lohe mai makou no kekahi haunaele ma ka po Poalua iho nei, a hoao iho la kekahi e lawelawe i na mea make, aka, ua paa e i na makai.
Ua lohe mai makou, ua piha u ka halewai, a ua uluaoa ke keena Hookolokolo Hoomalu i na lawehala o ka Poalua iho nei. No ke aha la? Hookahi no haina o keia ninau. Nohea mai ka waiona?
Ma Aala, Honolulu nei, make hikiwawe iho la kekahi kanaka, a ma Koolau kekahi. Aohe mai o keia mau kanaka, e noho ana no me ka oluolu, a o ka make koke iho la no ia.
I ka Poaono iho nei, la 13, ua make iho la o Wilham Hughes. He make hikiwawe loa, a o ke kumu he waiona. He kamaaina oia no Hawaii nei no kekahi mau makahiki.
Ua loaa mai ka lono no kekahi ulia pilikia maluna o ke keikikane a ka Makua Rev. J. D. Parisa o Kona H. Hawaii. I kona wa maloko o ka ululaau e huli bipi ana, ua haule iho la ia a me kona lio iloko o kekahi lua hohonu he 20 a oi kapuai. Ilaila oia i waiho ai a loaa aku i kekahi la ae, ua make ka lio, a ua haki kekahi mau iwi o kona kino, a ua aneane e pilikia. Ua hoihoiia oia i ka hale, a ua hana o Kauka Oliva e like me ka mea hiki, no kona mau poino.
Ua ike ia kekahi kaa nui holo lealea i ka Poalua iho nei me na ohua he elima, a o kahi lio, me he la i kela makahiki kona paina hope loa ana. E kakau ana na iwi kuamoo, a e hikaka ana kona mau wawae. Hookahi nae mea hai ae, oia no ka ikaika o kahi kahu kaa i ka hili me ka pauku laau nui, pohapoha lua iluna o ke kua o kahi lio, a kakau hoi na mana laau. He kahili wale ae no i kona huelo, a nawe malie aku la. Aloha wale ka holoholona, a minamina na hana a keia makamaka.
Ma ke ahiahi o ka Poakahi iho nei, ua malama ae na Ahahui Hoole Waiona o ke kulanakauhale nei, he aha hauoli Europa me ka paina pu, ma ko lakou keena halawai mau. Ua nani a maikai na hiohiona o ka hale, a ke hoomanao ae, ua like me ka ululaau waonahele ka hihi o ka maile, uliuli ka palai, a mohaha hoi na pua. Maluna ae o ka paia, e kau ana ke kii o ka Moi i hoowehiwehiia me na lau nahele. I ka hora 4 o ka wanaao ka pau ana o ka lakou mau hoonanea ana. O keia kekahi o na hauoli i ike ia ka maluhia, ka olioli a me ka lokahi, a he hoike ana ia i ke ano o na huaolelo "Hoole Waiona."
He moolelo no Paulo.
HELU 11.
Ua makaukau mau na lunaolelo e pane aku i ka haina o na ninau o keia ano. "E manaoio aku i ka Haku ia Iesu Karisto, alaila e ola oe"—aole hoi o oe wale no, aka, me ia manaoio like e ola pu ai me kou ohana. Me he mea la, ua hui like mai kona ohana me ia iloko o ka manaoio.
Ia wa i hai aku ai laua iaia i ka olelo a ka Haku, a me ka poe a pau iloko o kona hale—wehewehe moakaka lea aku no hoi i ke ala o ke ola,—I ka pau ana o ko laua mau palapu i ka holoi ia, ia wa no i bapetizo ia ai oia a me kona ohana a pau. I ke au o ka Ekalesia mua loa, he bapetizo koke ia no mahope iho o ka manaoio ana.
Alakai ae la oia ia laua iloko o kona hale, me he la he hale paha maluna ae o ka hale paahao, waiho mai la oia i ka ai imua o laua, a olioli iho la ia me kona ohua a pau, me ka manaoio ana i ke Akua. He hora pomaikai nui keia no ka luna paahao a me kona ohana. I mai o Petero, o ka manaoio ana aku ia Karisto me ke aloha aku iaia, he mea ia e hauoli nui ai. I Petero 1 :8.
I ke kakahiaka ae, hoouna mai la na lunakanawai i ka luna,—he ano ilamuku—i ka i ana, "E kuu aku i kela mau kanaka." Ua maopopo paha ia lakou, ua hana kanawai ole lakou ma ka hana hoomainoino ana ia Paulo ma laua o Sila ; a no ka hiki ana mai hoi o ke olai, ua lilo ia he mea e hoala ia ai ko lakou makau ano hoomanamana. Aole kakou i ike i ke kumu paipai maopopo nana i hoolalelale ia lakou e hoouna aku i elele i ka luna paahao. Ua hauoli nae ua luna paahao nei, awiwi ae la ia me na elele pu, e hai aku ia laua, no ko laua hookuu lanakila ia.
Aka he mea haohao loa iaia ko laua hoole ana aku, aole e ae e hookuu wale ia laua ma o ka olelo la i hoouna ia mai ai i na luna. A o keia hoi ka olelo pane a na luna i hoihoi hou aku ai i na lunakanawai. "Ua hahau maopopo mai la lakou ia maua, he mau Roma, me ka hooku ole i ka hala, a ua hahao mai maloko o ka hale paahao ; a ke manao nei anei lakou e kipaku malu ia maua? Aole loa pela, na lakou no e kii mai, a e lawe aku ia maua iwaho." He mea ku ole i ke kanawai ka hahau ana a me ka hoopaahao ana ia laua me ka hookolokolo pololei ole ia ; a o ka hewa oi loa aku iloko o ka manao o na poe a pau i hoikeia aku ai, oia no hoi ka hai maopopo ia ana aku he mau Roma laua ; no ka mea o ka hahau ana i na poe kanaka o Roma, ua kue loa ia i ke kanawai o Roma. Ua hikilele makau na lunakanawai no keia olelo pane a na paahao. Ua hoomanao hou lakou i na hana o ka la i hala, o hoopau ia auanei ko lakou noho lunakanawai ana, a hoopai kaumaha ia paha. Nolaila, ua awiwi koke lakou i ka hele i ka hale paahao, a nonoi aku la ia Paulo laua me Sila e hele mai ke kulanakauhale aku. Kipa mua ae la laua ma ka hale o Ludia e ike i na hoahanau, a e kamailio aku i na olelo hooluolu, a me ka hoolana manao i na hoa o kahi Ekalesia nawaliwali, a hele aku la mai ia wahi aku. No ko Timoteo hoike ole ia mai ma keia wahi, a me Luka, me he la, ua waiho ia aku paha alaua ma Pilipi, e lawelawe i ka hana, i akahi a hookumu ia malaila. A i ole ia, o Luka wale no paha ka i waiho ia aku mahope, e like me ia i hoike ia mai ai no Timoteo, ma Beroia no oia. (Oihana 17:14.) Aole he hoike e maopopo ai ia kakou o Luka kekahi iloko o keia hele pu ana me Paulo—ua hoike ia mai hoi no Timoteo—no kekahi manawa e mai mahope iho o keia. (Oihana 20:5.) Me he mea la, i keia manawa i hoomaopopo ai na poe o Pilipi ia Timoteo, ma ke ano, me he keiki la me ka makua; no kona lawelawe pu i ka Euanelio me Paulo. (Pilipi 2:22.)
(Aole i pau.)
Hoole Waiona ma Kona Akau.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E oluolu oe e ae mai ia'u e kamailio pokole ma kekahi kowa kaawale o kou mau kolamu. He leo! he leo no ka ui hoole waiona ma Kona Akau nei; Nani! nani keia hana kamahao, he enemi i kuluma mau ma keia apana; he hoa'loha, hoa kuiwli, he puni na ka poe i paulehia ma ia hana, he kiowai na na makua, keiki, na Luna aupuni, na makai, L. K. o keia apana mai na kau i hala a hiki i ke au o ka hooulu Lahui nei. Nolaila, me ka iini nui o ke kahunapule i hoomakaulii ai me ka manao e hoopau loa ia ka ona ma keia apana, aka, na ka lokomaikai o ka mea Hanohano S. K. Kaai, ua ku ae la oia a maloeloe, a hoole mai la, "ua haalele loa au i ka inu waiona."
Ua kukala ia, kahea ia, paipai ia e hele na makua keiki, na mea no a pau loa e hoolohe i ka haiolelo hoole waiona a S. K. Kaai ma ka Luakini hoolepope ma Helani, ua hele a piha u ka luakini ia la. Ma ka la 26 o Sept. ma Helani, ua noho ae la hoi o Rev. Waiamau a me S. K. Kaai ma ka awai me he mau hee kulua la iluna o ka pukoa keokeo. Ua lilo ae la ka haiolelo ia S. K. Kaai, ua noho wale ke kahunapule, ua wehe ia ka olelo e Kaai me ka olelo ana, "O Noa ka inu rama mua loa, a o Lota ka lua," ua hoike mai i ka ino o ka rama, a pela aku.
Ua hoopanee ia ke koena ma ka luakini o Kailua, Okatoba 3. I ka hoolai ana iho o ke anaina, ua ike ia aku la ekolu mau kanaka e noho ana maluna o ka awai, ua kupinai mai la ke anaina me ka olelo ana. Owai la keia mau kolu e noho mai la iluna o ka awai? Pane ae la kekahi, O na Kahikolu ua iho mai la mai ka lani mai, Aole, o ka haku a me Mose laua o Elia e hoopahaohao ana ma ka mauna. Aole o na Lunakanawai Kiekie e noho ana ma ka Baneko, pela ka nehe a loko o ka luakini, i ka hai ia'na mai o ka olelo hoole waiona, ua pau mua no i ka hai ia. Eia ka ninau, ua pau anei ka laahia o ka awai? Ua pono anei i ke kahunapule ke hoopii iluna o ka awai i keia mau kanaka hanohano, i ko makou maa mai mua mai, aia a he kahuna i poni ia, alaila ike i ka awai.
Ma ka la 10 o Okatoba iho nei, ua lilo ia Hoapili ka haiolelo hoole waiona ma Helani, nana i hoike pau mai ka ino o ka rama a me ka ulu ana mai o na hula ano e loa, ina e ona i ka rama, akahi kiaha, maikai, alua, hu me he puaa la. Nani keia haiolelo hohonu, nui ka poe i mahalo i keia hana maikai, a na kela a me keia mea e hoole nona iho, a ma ka la 17 ma Kailua, aohe haiolelo a Waiamau ma keia mau Sabati eha. Aole i nui ka poe i kakau inoa i keia hui, no ka hopohopo ia no o na alakai o keia hui, he mau kamaaina i ka rama, e haalele io ana paha, aole paha. E ahonui oe e ka Lahui Hawaii, e ke koa wiwo ole o ka pono kuokoa a kaulike, kou L. H. a me na keiki hoohialaai oia keena.
S. KALAIAKEKEHAU.
Kona Akau, Okatoba 23, 1875.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA HE MAU BILA AIE I HOOKAA ole ia e waiho nei ma ko'u lima no ka Pa Ilina ma Kawaiahao, no na pani puka, na wahi nahaha o ka pa i hana hou ia, a pela aku; nolaila ua noi aku au ia D. PUNA e hele aku iwaena o ka poe mea makamaka moe lepo e waiho nei ma kela Ilina no na koena e kaa ai keia mau bila Aia a pau kana hana e hoike aku ana au ma ke akea no na mea i hana ia. H. H. PALEKA.
No v. 17, 1875. 47 3ts 49
OLELO HOOLAHA!
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa a ke hookapu aku nei au i na Lio, Bipi, Puaa, a me na holoholona e ae a pau, a me na kanaka a pau, o kela a me keia ano, aole e hele wale maluna o kela Aina o PALULU K. i make nona ka inoa o Pahihi, e waiho la ma Waihee, Mokupuni o Maui, nona ka Helu 2655 i waiho ia mai ia'u ma ke ano Luna Hooponopono, Agena. A ma keia e hoolohe na mea a pau, o Hoopi ia auanei ma ke Kanawai o ko Hawaii Pae Aina
E. H. NAOHO JR.,
Luna H. Waiwai a Agena o ka Waiwai o Palulu i make.
Honolulu, Nov. 5, 1875. (46 4ts)
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, o CHARLES LAKE DUNCAN, ua mahuka oia mai ko'u hale aku, a ma keia ke papa ia aku nei na mea a pau, aole e hoaie aku iaia, aole no hoi e hookipa aku iaia. O ka mea kue i keia, e hoopii ia oia ma ke Kanawai. (45 4ts) G. WEST.
AINA KUAI! AINA KUAI!!
MAMULI O KA OLELO HOOHOLO O KA Aha Kiekie o keia Aupuni i hoopuka ia ma ka la 30 o Okatoba, M. H. 1875. E kudala ana au i ka aina o Palekaluhi ma Palolo, Oahu, ma ka Poaono hope o ka mahina o Novemaba, oia ka la 27 o ia mahina ma Aliiolani Hale ma Honolulu, ma ka hora 12 o ke awakea. ua hoakaka ponoia na palena oia aina ma ka Palapala Sila Nui Helu 4498. E hele nui mai ka poe makemake aina. Na'u na J. P. GREEN.
Lunahooponopono Waiwai no Palekaluhi i make.
Honolulu, Novemaba 1, 1875. 45 4ts 48
S. B. DOLE.
LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hoakolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 29 1y.
MAKEMAKEIA!
I Kanaka akamai i ka hana bipi hou, akamai i ka hoolakalaka i na bipi ohi hanau mua. Me ke akamai oluolu nae e hana ai.
Ina he kanaka noho pono, eleu, hoolohe, e ninau ia S. N. EMERSON.
Waialua, Oahu
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi Nov 15.....hora 5 pm.....Kona
Poaha Nov 25.....hora 5 pm.....Nawiliwili
Poakahi Nov 29.....hora 5 pm.....Hilo
Poakahi Dec 6.....hora 5 pm.....Kona
Poakahi Dec 13.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii
Poakolu Dec 22.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Kauai
Poakahi Dec 27.....hora 5 pm.....Hilo
I ka huakahi hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a. m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a. m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$ 5 00
" Lahaina, " " ..... 6 00
" Maalaea, " " ..... 7 00
" Makena, " " ..... 8 00
" Mahukona, " " ..... 10 00
" Kawaihae, " " ..... 10 00
" Kailua, " " ..... 10 00
" Kaawaloa, " " ..... 10 00
" Hilo, " " ..... 12 50
" Kau, " " ..... 15 50
Uku kaapuni ia Hawaii,..... 22 00
A hiki i na awa o Kauai,..... 8 00
Uku kaapuni ia Kauai,..... 12 00
Uku ohua Hawaii oneki,..... 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 696 3m 709
G. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii. 7-1y
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Moolelo Ekalesia..... 50
Haiao ili lahilahi..... 10
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 15
Hoike Akua..... 25
Wehewehehala..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 50
Ninau Hoike ili lahilahi..... 20
Kumumua Kula Sabati..... 20
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 15
Ui Kula Sabati Helu 3..... 25
Ui Kula Sabati Helu 4..... 15
Ui Kula Sabati Helu 5..... 25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani..... 50
Ili eleele..... 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula..... 65
Ili eleele..... 50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani..... 50
Ili eleele kaekae wai gula..... 30
Ili eleele..... 20
Ka hae Hoonani (Buke Mele)..... 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa..... 50
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 25
Li ra Hawaii 1848..... 25
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 25
Leo Hoomana..... 20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.