Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 33, 12 August 1875 — Page 3

Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Augate, 1875.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]

1 Mahina hou ..... 2 56.3 AM
6 Hapaha mua ..... 4 58.8 PM
16 Mahina piha ..... 3 2.7 PM
23 Hapaha hope ..... 3 2.7 PM
30 Mahina hou ..... 1 9.9 PM

Ka puka me ka napoo ana o ka La.

1 Puka la...5 37. AM. ..... Napoo la...6 35. PM
5 Puka la...5 40.5 AM ..... Napoo la...6 30.5 PM
15 Puka la...5 42.3 AM ..... Napoo la...6 26.3 PM
22 Puka la...5 43.7 AM ..... Napoo la...6 21.7 PM
29 Puka la...5 45.8 AM ..... Napoo la...6 15.8 PM
31 Puka la...5 46. AM ..... Napoo la...6 14. PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
La titu 21° 18' 23" Akau.  Lonitu 157° 48' 45" Kom.

          O kau leta e Stonewall Iakekona, ua hoomoeia a keia pule ae alaila hoopuka aku.

          No ka piha e o kahi pepa ua hoopanee ia kekahi mau palapala, a me kekahi mau mea e ae a keia pule aku.

          I ka poakahi iho nei i kau aku ai ka Moi ma Kilauea no Maui me Hawaii, ke Keiki Alii hoi no Molokai.

          I ka auina la onehinei i holo aku ai ka lua o na moku manuwa Beritania no Hilo a me Tahiti a huli hoi aku no ka home.

          Ua puiwa ae na lio kauo kaa o Kapunahou ma kakahiaka onehinei ma uka iho o ka luakini o Polelewa, aole nae he ola i pilikia.

          Ma ka Poakahi ino nei, ua haule iho kekahi mau ohua i ka hope moku oiai ko kakou Kaupu "Kilauea" e au ana i ke kai o ka nuku o Mamala.

          I ka Poalua me ka Poakolu i kuai kudala ia ai na waiwai o ka hale kuai kukaa o Schaefer ma, no ka hiki hou mai o na mea hou, pau na mea kahiko i ke kudala ia.

          Ua hiki mai nei ka ogana hou o ka luakini o Polelewa maluna mai nei o ke kiapa Ceylon a ke hoomakaukau ia nei, e lohe ia kona nunulu ana ma keia Sabati iho paha.

          Ma ke Sabati i hala iho nei, ua hopuia e na makai ma Maunakiekie kekahi poe puhi rama; ua hookolokoloia a ma ka Poalua iho nei ua hoopai ia he $25 pakahi.

          Ua paa loa ae nei ka pa o Kawaiahao i ka uhau ia a me ka hale lua o ka Moi Lunalilo, ke pii malie ae nei kona nani kilakila, a ke koho nei makou e maemae loa ana paha iloko o keia malama ae.

          Hu ka aka i ka hoolauwili ia o na makamaka ohua ma na moku kuna ke pili mai i ka uwapo. I ka hui ana o kekahi mau hoaloha ma ke alanui mahope iho o ke ku like ana mai maluna o ke kuna Moi i ka pule i hala iho nei, penei ka lakou mau kamailio ana. "Ea, ihea hoi olua o ka nalo ana iho." "Ka-hu-hu! I ka wa o ka moku i pili ai ma ka aoao o ka uwapo, o ka manawa ia i uluaoa 'i a hui aku hui mai ko ka moku me ko uka, a oiai hoi maua e huli ana mawaena o ka huikau ia oe, ua hoohikilele ia mai la ko maua hauli e kekahi kanaka i kona hopu ana mai me ka lima oolea ma ko maua mau a-i; me ko maua manao ua kuhihewa kekahi makai he mau lawehala maua, huli emoole ae la, pane koke mai la nae kela, me na maka i aneane e like me ke ahi. 'You lise kaa, eh? Ai da gude kaa dea, ua da makemake eh?' Mamua o ka loaa ana o ka manawa e pane aku i ka i ala mau kawalawala, ua puni mai la maua i na kahu kaa lio, e huki ana ia maua ma o a maanei, a o ka hope, ua kauo maoli ia'ku la maua a hoonoho ia iluna o ke kaa iloko no nae o ke aumeume ia, e waiho ana na wahi paiki me ka huikau, a iloko o ka wa pokole e hele haaheo ana makou ma na kikee alanui o ke kaona nei, a akahi no a hoi pono mai ka noonoo i kau a namu me ka hele uluulu." "E aho olua, owau ka oleloa, ua lilo mai au i kekahi kaa a o ko'u wahi paiki eia la ihea." "Au, oia ka paiki i kuhihewa ia mai nei no maua." "E kii au!" o ka mea hope loa i ike ia nona, oia no ka huelo o kona kuka kanihae a me na hila o kona kamaa, e alualu ana i kona paiki i lawe ia e kela kahu kaa.

E KA LAHUI HAWAII;
          Aloha oe:—E oluolu oe e hoolaha aku i keia ma ke akea: O ka Hon. A. F. Judd, Luna hooko Kauoha o Ioane Ii i make, ua waiho mai oia ma ko'u lima he $100, he mea kokua i ke ola makahiki i ke Kahu o ka Ekalesia o Kawaiahao, a he $66.15, he mea kokua no na lilo e ae o ia Ekalesia. Ua hana ia keia mamuli o ke kauoha a Ioane Ii iloko o kona palapala hooilina, a he mea i ku i ka mahalo ia e ka poe maikai a pau. Me ka mahalo,  H. H. PALEKA.

Hoolaha Buke Himeni Kula Sabati.

          O makou, o ka poe i kohoia i ka malama o Iune i hala iho nei e ka Ahahui Kula Sabati o Hawaii nei, ma ke ano he Komite e hoomakaukau i buke himeni hou me na leo, no na Kula Sabati o keia mau Mokupuni, ke poloai aku nei i na Kula a pau e hapai i lulu-kokua ma ka la 5 o Sepatemaba, oia hoi ka Sabati mua iloko o Sepatemamba, no ia kumu. Na na Kahu a me na Kumu e hai mua aku ka lohe i na Kula e hoomakaukau, a e hui lokahi pu ma ka hooikaika ana e hoomahuahua i ka huina. Elima haneri dala ka huina i makemake ia, e like me ka hooholo ana a ka Ahahui. O na dala e loaa ana no keia mea, e hoouna mai ia S. B. Dole, Esq., ka Puuku o ke Komite. E loaa ana i kela a me keia Kula ka heluna o na buke himeni i kulike me ka huina o na dala i hoouna ia mai.
S. B. DOLE,
M. KUAEA,   Komite.
C. J. LYONS,

He leo aloha i na Kahu e na Ekale sia Hawaii.

          He haawina nui a koikoi loa ka i hookau ia mai maluna o lakou. O lakou na kiai o ka lehulehu, a ina e ike ke kiai i ka hele ana mai o ka poino maluna o ka aina, a ao ole aku i na kanaka, ua hewa loa oia, a e kii mai no ke Akua i ke koko o na kanaka ma ka lima o ke kiai. Nana ma Ezekiela 33:1—9.
          Ke hele mai nei ka poino maluna o ka lahuikanaka Hawaii, a ua ike no na kahu; ke hele mai nei keia poino ma ke ano o ka manuahi (moekolohe) a me ka ona. He nui loa ka poe i make i keia mau mea ino, a ke ulu ikaika loa nei ia mau ino i keia wa. Ke haule nei na kanaka ma o a maanei, aka, aole noonoo iki o ka poe ola. Ke make nei ka lahui, a o kona make, oia no ko lakou kue i ko lakou Kokua. Nana ma Hosea 13:9.
          Pehea, aole anei he mea e lana ai ka manao? Aole anei he mea nana e kokua? Ae, he kokua no, aia iloko o ke Akua. I ka wa i olelo ia e luku ia ko Nineva, ua hookeai lakou me ka pule, a ua hoolohe o Iehova i ka lakou noi, a ua pale ia'ku ka poino. "Ua mihi lakou ma ke ao ana a Iona," Mataio 12:41. A ina e hana pono aku na kahu Hawaii ma ke ao ana a me ka hooikaika ana, aole anei e mihi na kanaka? Ke hopohopo nei au, aole paha i aloha lakou i ko lakou lahui e like me ka poe Hebera kahiko i aloha ai i ko lakou lahui. Ua ake nui o Ieremia e lilo kona poo i wai a me kona mau maka i lua waimaka i uwe oia i ka po a me ke ao no ka poino o kona poe kanaka, Ieremia 9:1. A o ka Haku Iesu, ua uwe oia ia Ierusalema, no ko lakou hoolohe ole i na olelo ao. Auhea ke kahu Hawaii i loaa iaia ke aloha nui e like me keia, a me ke kaumaha e like me keia? He iini nui ko'u e loaa i na mea a pau keia aloha nui—i ao aku lakou me ke aloha, a i hoomaka hou lakou i keia hana nui, oia ke ao ana aku i na poe hewa, e haalele i ko lakou mau hewa a e huli mai mamuli o ka Haku.
          He hana kamahao loa ka hana a ke kahu ekalesia. Oia no ka hui pu ana me ka Haku Iesu ma ke ano he hoa hana pu me Ia ma ka hoola ana i na poe hewa, 2 Korineto 6:1; a o ke kahu hana pono, e noho alii pu no oia me Ia ma kona aupuni. Aka, o ka hoopai o ka poe hana pono ole, he mea weliweli ia! E kii ia mai auanei ke koko o ka poe i make mamuli o kana hana pono ole maluna ona. E na hoahanau, e ala, a e noonoo nui oukou me keia mea, a me ka pule pono e noi oukou i ka mana mai luna mai, i lilo ai oukou i poe hoola ia oukou iho a me ka poe a pau e hoolohe ana ia oukou, 1 Timoteo 4:16.  D. D.

Ka Awahia me ke Koloka Hookamani.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ia oe e ka lauae aala, ka lawe kehau onaona, nau e alo nei na ale, na ino nui, a he mea ole ia. Aia ma ke kakahiaka o ka Poakolu i hala iho nei, hiki aku la au imua o ka'u mau kumu, oia na kumu Katolika o keia kulanakauhale alii nei, i kii aku au i kaa kupapau e hoolewa ai no ke kaikamahine i pau ai i ke ahi ma Kahauiki, ko'u hoa i hele mai ai mai na aina e mai. Ia'u i ninau aku ai i ke kumu o makou no ka uku o ke kaa, i mai la kela, "Aole uku o ke kaa, lawe wale no oe, e uku aku oe i ke kahu kaa $1.00, i ka lio $2.00." Ua pono ia, a ma ka hora 12 ae hiki ae la ke kaa ma kuu hale noho ma Kalihi; e like me ke kauoha, aole au i manao e ulu mai ana kekahi hewa ino loa, i ike ole ia e a'u ma kuu aina hanau mai, a ma keia kulanakauhale alii nei, e like me keia mea a'u e hoolaha nei ma ke akea, i ike mai ai o'u mau hoa o ka lahui hookahi, a me na kupa o keia aina malihini a'u e noho nei.
         Ma o ke kahu kaa 'la nana e hookele mau nei ke kaa kupapau o ka aoao Katolika o makou. O keia kanaka, ua ike ia e na mea a pau, he hoa oiaio loa, a he hoopono hoi imua o na Kahuna ma ka hana, oia wale no ka mea lawelawe pu ma ke kuahu, a ua hilinai nui ia e makou a pau no kana mau hana maikai, a me oukou pu kekahi. Aka, ma keia la a'u i ike ai i hai mua ia ae la i komo ai iloko o kuu hale; me ka lululima aloha oiaio me kuu manao he pono, eia ka aole? Ia'u e liuliu ana me ka naau welenia no ke kaikamahine nona ka make weliweli a me ka ohana pu, eia no nae ua kanaka nei iloko o kuu hale ia wa, me kuu ike ole aku i kana mea e hana mai nei, oia keia o kuu wahine mare oia kana e koi nei, a e hoopuka nei i na olelo hoowalewale imua ona, me ka ike mai o kekahi poe e ae i kana mea e lima nui nei; a i ka hora 1½, makaukau ae la ka huakai hoolewa e lawe i Honolulu ma ka halepule o Roma, a penei ka hoonoho ana, o ke kaa kupapau ka mua, ka makuakane ponoi aku, a o ke kaa aku o ka'u wahine, a me elua kaa mahope aku, a o ka huakai mai o na lio mahope loa.
          Eia ka hewa pono ole a'u i ike ai i ka wa a makou e hoomaka nei e naue, i lawa no kela a kau iluna o ke kaa iaia ka mea make, o ka holo iho la no ia me he 'la e alualuia ana a hala loa mai la makou i hope loa, me kona ike ole he hana nui keia ana e alakai nei; a kahea ia mai la e a'u e hele malie. Ia wa, ku iho la kela a keakea i ke alanui, a hoopakauwili i ka lio, me he hana lealea la, a lele iho la mai ko'u kaa aku, a olelo aku iaia e hele pololei, hili mai la kela i ka uwepa aole nae au i pa, a hoomalimali aku la iaia me he pio'la au na iala, pela wale no ka apa ana a ua kanaka ino la, a hiki ma ke kihi o ke Alanui Liliha me Alii. No kuu manao ina o kana hana ka makou e nana ai, e poeleele ana makou hiki i ka luakini, kii aku la au a ka pahu o ka mea i make, lawe mai la a ke kaa o ka makuakane nana ua keiki make nei; pela makou i hoea pololei ai a hiki i ka halepule me ke kaumaha o kuu naau a me makou a pau no keia hana ino kiekie. Eia ka uanei ua puu ka auwae i ke kiaha, oia hana ka ia a ke kanaka pono, he inu rama a he haha i ko hai paia, he hookele iluna o ke opu akoakoa. Ke ike mai la oukou i ka hana diabolo a keia hoahanau alakai i ka mea maikai ole imua o oukou. Ke kau leo pu aku nei au ia oukou e na kumu Katolika o kuu aoao e ku nei, e pono e hookaawaleia keia hua kakani, mamuli auanei pilikia na hua e ae i keia mea hookahi, e hookuu wale anei iaia pela me he nahesa la e hoonaku ai iwaena o ka poe maemae. Aole au e makau ke paneia mai no keia kumu, a no kekahi mea e ae paha. Ua oki au maanei, ke ma-u ae la ke kula o Kaiwiula.  VIKOLI AKONI PUKIKI.
Kalihi, Oahu, Aug. 7, 1875.

          HE RULA KO NA KOA.—Ua ike au ma ke Kuokoa i ka ona nana ka olelo pane malalo o ke poo, "He Rula ko na koa." A no ia mea, e ae mai oe e ka Lahui Hawaii e ekemu aku ia Gamero-kii o ka pa alii o kakou ae nei. He rula io paha ko oukou e Gamero no na wati kiai i ka wa maluhia, aka, i ka wa haunaele e like iho la me ia i komo ia aku la o loko o ka pa alii e hakaka wale ia; ke manao iho nei au, ua hiki no ke kapae ia kela rula o na wahi kiai, a i ole ia, e hiki no hoi paha ia oe ke kikoo ae i ko waha a akea, e kuhea ae i kekahi mea kupono e laina kokeia na koa, e kii mai a pale aku i kela mea hakaka wale mawaho, a i ole hoi ia, o kekahi ka hoaka e ae paha i waiho ia aku ia oe i hoailona no ka poino e hiki mai ana ma ka pa alii. A no ka mea hoi, o kela hakaka au i nana maka aku la, he hoowahawaha oiaio maoli i ka maluhia o ka pa alii a me ko oukou mana kiai, e hoike maoli mai ana hoi i kou lolo i oi aku mamua o ke kii. Ina i hoopau mua oe i keia mea i ka wa pono, ina aole e hooluhi ia ko ka MOI noonoo ma ke kauoha ana i kona Puuku e hele e hoohiki i Palapala Hopu no ua mea hakaka la. Aka, ua maopopo e no oe ia'u, he ake nui oe e kala ia malalo o ua rula kuaaina la, aka, ma ke ano e kela hewa, ua aneane o oe kekahi i ae e kokua i keia hakaka, a ua kue paha ka rula ia oe. Ke mahalo aku nei au i ko paa rula, a e ole oe ike ia'i na rula—E kunou aku au nou—a kunana mai.  HULALI-KA-PU.

Haina o ka Ninau a ka Haumana Ai-waiu.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Aia ma kou Helu 31, o ka la 29 o Iulai, 1875; i halawai mai ai au me ka ninau a kekahi haumana ai-waiu iluna ke alo o ka malu Hekuawa o Wailuku, i haku ia me kona ano hawawa. Auhea oe e ka makamaka, ua hemahema ko ninau, ina oe e haku hou ana, a hookomo iho iloko o ka ninau i $100, alaila, eia ka haina—5 bipi, 41 hipa, 54 nene. Aka hoi, ina no pela ka ninau, alaila, ua hiki no keia haina, a me kekahi mau haina e ae, oiai, aohe i kau palena ia.  Owau iho no,
J. E. HART.
Maui Hikina, Aug. 6, 1875.

G. WEST!

          HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  7-1y

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!

a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y