Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 31, 29 July 1875 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA KULA SABATI.
NA HAAWINA.
Aug. 15—Ka berena o ke Ola—Ioane VI : 48—58.
48 Owau no ka berena e ola'i.
49 Ai no ko oukou poe kupuna i ka mane ma ka waonahele, a ua make lakou.
50 O keia ka berena i iho mai mai ka lani mai; ina e ai kekahi i keia, aole ia e make.
51 Owau no ka berena ola, ka mea i iho mai mai ka lani mai. Ina e ai kekahi i keia berena, e ola mau loa ia; a o ka berena a'u e haawi aku ai, o ko'u kino ia, ka mea a'u e haawi aku i ola no ko ke ao nei.
52 Hoopaapaa iho la na Iudaio ia lakou iho, i ae la, Pehea la e hiki ai ia ia ke haawi mai i kona kino ia kakou e ai?
53 Olelo aku la o Iesu ia lakou, Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, A i ai ole oukou i ke kino o ke Keiki a ke kanaka, a i inu ole hoi i kona koko, aole he ola iloko o oukou.
54 O ka mea e ai i ko'u kino, a e inu hoi i ko'u koko, he ola mau loa kona, a na'u ia e hoala mai i ka la mahope.
55 No ka mea, he ai io ko'u kino, a he mea inu io ko'u koko.
56 O ka mea e ai i ko'u kino, a e inu hoi i ko'u koko, ke noho nei ia iloko o'u, owau hoi iloko ona.
57 E like me ka Makua ola, nana au i hoouna mai, a e ola ana au i ka Makua; pela hoi ka mea e ai mai ia'u, e ola no ia ia'u.
58 O keia ka berena i iho mai mai ka lani mai; aole e like me ko oukou poe kupuna i ai ai i ka mane, a make aku la; o ka mea e ai i keia berena, e ola mau loa ia.
——: o :——
P. 48. Heaha keia haina a Iesu nona iho? Mahea Iesu ia wa, p. 24. Heaha ke kumu o keia haina? Ka hanai kupaianaha ana o Iesu i ka lehulehu, p. 5—13, a imi na kanaka iaia nolaila. Heaha ka Iesu olelo paipai ma ka pauku 27? Heaha hoi kana olelo nona iho, p. 35.
P. 49. Na kupuna, owai lakou? Heaha ka lakou ai ma ka waonahele? waonahele aha ia? Pehea ka loihi o ko lakou ai ana i ka mane? Pukaana 16: 14, 15, 31, 32, 35. Ola mau anei lakou ma ka ai ana i ka mane?
P. 50, 51. Mai hea mai ka berena e ola'i? Ioane 1:1—14. Pehea ka mea i ai ia berena? aole oia e make, heaha ke ano? Aole make ka uhane—a o ke kino hoi e make ana no ia, e ala hoa ana nae. Mok. 5:28, 29. Owai ka berena ola? Ina e ai kekahi ia berena, pehea ia? Heaha hoi ia berena? kona kino, heaha ia? E haawi ana Iesu i kona kino e make i ola ko ke ao nei.
P. 52. Hoopaapaa na Iudaio, no ke aha? Maopopo ole ea, ke ano o ko Iesu haawi ana i kona kino i mea e ola'i kanaka. Aole akaka, o ka make ana o ka Mesia ma ke kea, oia ka mea e ola'i ko keia ao. Akaka ole ke ano nui o na mohai hipa a lakou.
P. 53. Wehewehe anei Ie su i keia mea pohihihi? Aole ia i wehewehe koke. Aia ka wehewehe ana ma ka pauku 63. Heaha ka Iesu i hoole ai? Heaha ka mea hou ma keia pauku? ke koko o Iesu. E inu ka i ke koko o Iesu? Pohihihi loa ea. Aka, a i inu ole, aole loa e ola. Pehea mai, Hebera 9:22? Aole e kala ia'na ka hewa ke hookahe ole ia ke koko. Aole hoi he ola ke kala ole ia ka hewa. Ia Iesu i make ai ua hookaheia kona koko. A o ka inu ana i kona koko, heaha ia?
P. 54—56. Heaha ko ka mea ai i ko Iesu kino, a inu i kona koko? Ka wa hea i hoala ia'i oia! Nawai e hoala? Heaha hoi ke ano? Heaha ko Iesu kino? Heaha hoi kona koko? A maloko owai ka mea i ai i ko Iesu kino, a inu i kona koko? Owai hoi maloko ona? Akaka ea, ke ano o ka ai ana i ko Iesu kino, me ka inu ana i kona koko, oia hoi ka manao nui ana ia Iesu, ka lawe ana iaia i mohai kalahala e ola'i me ka hoolohe a malama pono ana i kana mau olelo.
P. 57, 58. Nawai Iesu i hoouna mai? Ola Iesu ia wai? A owai ke ola ia Iesu? Make na kupuna, o Mose ma, ka poe i ai i ka mane, pehea hoi ka poe e ai ana ia Iesu i ka berena io mai ka lani mai?
Na manao pili—1. E pau ana na mea e pili ana i ke ola kino, me ke kino pu no.
2 E mau ana ka berena e ola'i ka uhane, oia hoi o Iesu, Oia mau no ia inehinei, i keia la, a mau loa aku no.
3 O ka poe i makemake e ola mau loa, e lilo lakou nona, ke kino, ka uhane, ke ola, e pili mau iaia, e ai i kana olelo, e huli, e noonoo, e makemake, e ono, e malama mau a lilo ke ola o ke kino, a pela e loaa'i ke ola meu loa ma ka lani.
Nu Hou o na Aina e.
Ma ka po o ka Poalua iho nei i ku mai ai ka mokumahu Macgregor mai Kapalakiko mai, a mai iaia i loaa mai ai keia mau mea hou malalo iho:
Ma ka la 1 o Iulai, ua poho ka moku kaua Amerika Saranac ma Puget Sound, aole ola i poino, aka, o ka moku ka i poino.
—Ua like ole ka hooholo o ke jure ma ka hihia o Henere Ward Beecher, e hookuu i ka mea i hoopii ia.
—Ua make o Gen. F. P. Blair jr., i ka la 9 o Iulai, he haole kaulana oia i pili i na hana aupuni o Amerika.
—Ma ka la 8 o Iulai, ua hele ae na haumana Kula Sabati a Henere Ward Bee cher e hai aku i ka lono o na mea i hooholo ia e kona ekalesia mahope mai o kona hookolokolo loihi ia ana; oia keia, ua hookiekie ia ae kona uku makahiki a hiki i ka $100,000. He mea keia e hoike ana i ka hilinai kanalua ole o kona ekalesia maluna o kona pono me ka pololei.
—Ua lohe ia mai he haunaele hou ma na palena o Mesiko, a ua hoopaa ia kahi poe malalo o na koa kaua-lio he kanalima.
—Ma kekahi o na Banako Aupuni o Amerika Hui, ua mahuka kekahi mau kakauolelo elua mahope o ko laua kolohe ana i na dala he $160,000.
—Ua hoao kekahi poe kolohe e powa i kekahi o na kaaahi, ua pepehiia ka wiliki a make loa, a mahope o ia, ua lawe na powa i ke kaa iloko o ko lakou lima, ua holo lakou a hala na mile elua, hoao lakou e komo iloko o na kaa a na ohua e noho ana, ua pale ia mai nae lakou e na ohua, aka, ua hoomaka aku lakou e kipu i na ohua oloko o ke kaa, ia wa i holo mai ai na poe lawelawe oluna o ke kaa e kokua a pale aku i na powa, o ko lakou wa no ia i holo ai a nalowale loa.
—Ma Lawren ce, Makekuseta, Iulai 14, ua pau kekahi hale i ke ahi, elua nae mau ola i poino, ua paapaa ko laua mau kino.
—Ma Nu Ioka, Iulai 14, komo mai la kekahi kanaka iloko o ka hale o kekahi lede ma ke ano keonimana, ninau mai la i ka mea hale, noho iho la oia ma kona aoao me ke kamailio hoonanea ana iaia, a ua kuananea maoli kela i ka hoolohe mai, ia wa, hopu aku la oia ma ka a-i o ka mea hale (wahine), a maule iho la, ia wa koke no oia i hana aku ai i ka pakeke, a lawe mai la i na dala he 50 me ka wati a me ka maka aniani.
—Ma ka po o ka la 13 o Iulai, i ike ia'i kekahi pepehi kanaka mainoino loa ma Nui Ioka, o kekahi kanaka o Potina ka inoa, ua oki oia i ka puu o kana wahine, mahope iho ua oki oia i ke poo a kaawale loa, alaila, poke iho la oia i ke kino a liilii, a hoao oia e puhi i ke ahi. A mahope, pepehi pu iho la oia i ka laua keiki iloko o ewalu mahina, e like me ka hana ana i kana wahine, a kanu iho ia oia i na kino a elua. Mahope o ka pule hookahi, ua loaa na kino i ka poe nana i imi, a ua nui ka inaina o ka poe o ia wahi iaia, ua hopu ia oia, a ma ka ninaninau ana, ua ikeia o kona makuakane a me kona kaikaina pu kekahi i komo pu iloko o keia pepehi kanaka mainoino.
--Ma ka la 13 o Iulai, ua halana ia ae e ka wai ka muliwai Licking, a he 10 kapuai ke kiekie o ka wai maluna ae o ko ka muliwai Ohio, ua pau loa na kao a me na waapa i ka lawe ia e ka wai, hookahi nae kao i piholo me na tona lanahu he 30,000; ma ke koho wale ana, ua hiki aku ke poho i ka $200,000.
—Ua hala iho nei hookahi makahiki o Charlie Ross, aole oia i loaa a hiki i keia la, a ua manaoia aole oia e ike hou ia'na, ma keia mea ua hoohokaia ka lahui kanaka holookoa o Amerika no ka nalowale loihi loa ana o keia keiki, a na lima menemene ole o ka aihue i lawe ai, he mea haohao loa keia i ko kakou ike ana, oiai, he aina kiekie loa kela o ka malamalama, aka, he mea hiki i keia mau kanaka ke hana i ka hewa me ka hiki ole i ke aupuni ke hoopaa.
—Ma ka la 13 o Iulai, i hoomakaukau ai o Moody a me Sankey e haalele ia Ladana, kahi a laua i lawelawe ai iloko o na halawai haipule no na malama eha, iloko o ia mau mahina ua malamaia e laua 345 halawai haipule, o ka nui o na kanaka i akoakoa mai iloko o ia mau halawai ana 1,630,000; o ka nui o na dala i hooliloia no ka hoomakaukau ana i na hale halawai a me ke pai ana i na palapala he 140,000 dala. O keia na haole kaulana ma ka lawelawe ana i na hana haipule o ke ao nei a puni.
—Ua halanaia kekahi mau muliwai o Farani e ka wai, he mau haneri ola i poino, a he mau haneri tausani dala ke poho.
—Ma Columebia he olai kai hoonaueue iho i ka aina me ka weliweli ma ka hoohiolo ana i ke kulanakauhale o Cucuta a pau loa me na ola he 5,000 i pau i ka poino.
—Ua hoouka hou ke kaua ma Cuba, a ua auhee ka poe kipi he 27 i make.
—He ulia poino nui kai hiki mai maluna o Hunegari, oia hoi ka makani a me ka ua; ma kekahi palapala i hiki ae i Ladana i ka la 8 o Iulai, ua hoikeia mai he 28 kino make i loaa, a ua oi aku mamua o ka haneri na poe i nalowale, a he mea weliweli ka ike aku i na waiwai poho e waiho mokaki ana mauka o na okana o ka aina, aohe kulanakauhale mauka i pakele i keia ulia, ua pau loa i ka poino.
He Nane.
He 11 o'u mau hua ma kekahi papa kaimana e like me ke ano o na kihi eha o ka eiki kaimana, a mai ke kihi iluna a hiki i ke kihi ilalo 11 hua ma kekahi aoao, a iwaena o ke kihi o kahi aoao, he hua-helu 12. E loaa no au mai 1—11, a mai ke 6—12 ke heluhelu ia, a penei ka heluhelu ana:
Ko'u 1 kekahi o na hua pi-a-pa.
Ko'u 2 he inoa o kekahi moku ma Hawaii.
Ko'u 3 kekahi o ua kai ewalu o Hawaii nei.
Ko'u 4 aia au i ka makani Ahiu, he wahi hoi i holo ma ke mele—"ke kulu la no ka wai i Wailuku."
Ko'u 5 aia au i ka aina kaulana, nona ka wailele o Hiilawe.
Ko'u 6 owau no ia.
Ko'u 7 kekahi moku ma Maui.
Ko'u 8 kekahi ahupuaa ma Maui.
Ko'u 9 he hoapili no Puowaina, a mailaila mai kekahi mau mea ai e hoolawa nei i ke kaona.
Ko'u 10 kekahi lunakanawai o ka Iseraela.
Ko'u 11 kekahi a-e a ko Hawaii.
He moakaka no au, a he kamaaina oluolu hoi e hoomanawanui ana i ka oukou mau hana ino ia'u. A o ka'u hana nui i oho ai ma keia wahi, oia ka hoomaemae aku i ka poe a pau e kipa mai ana i o'u nei. O wai la au, e kuailo mai.
Ke hele nei kakou i ke au o ka hapa hope o ka makahiki, a ke hoike mai nei oia i na hiohiona a me kana mau hana i keia mau la. Ke kaapuni nei ka la me he ahi la ka wela hahana maluna o ka ili o ka honua, a ke kulu nei ka paka ua kilihuna e huipu, a lilo i mea hoopoluluhi a ano e ke ola maikai ana, wela aaki ma ke poo, hanu paa, kunukunu a me ka ikiiki no ka nui o ka wela e kunewa hele nei i keia mau la. A nui no hoi na hoa'loha i hele aku ma ka aoao mau o ka honua.
S. B. DOLE.
LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hakolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Beritania. 29 1y.
G. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii 7-1y
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Au g. 2 Poakahi.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii.
" 9 Poakahi.....hora 5 pm.....No Kona.
" 16 Poakahi.....hora 5 pm.....No Hilo me Kaunakakai malalo a maluna mai.
" 25 Poakolu.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Kauai.
" 30 Poakahi.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii.
Sept. 6 Poakahi.....hora 5 pm.....No Kona.
" 13 Poakahi.....hora 5 pm.....No Hilo me Kaunakakai malalo a maluna mai.
" 23 Poaha.....hora 5 pm.....No Nawiliwili.
" 27 Poakahi.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii.
I ka huakai hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a.m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a.m. a mahope iho paha; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a.m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$5.00
" Lahaina, " " .....6.00
" Maalaea, " " .....7.00
" Makena, " " .....8.00
" Mahukona, " " .....10.00
" Kawaihae, " " .....10.00
" Kailua, " " .....10.00
" Kaawaloa, " " .....10.00
" Hilo, " " .....12.50
" Kau, " " .....15.50
Uku kaapuni ia Hawaii,.....22.00
A hiki i na awa o Kauai,.....8.00
Uku kaapuni ia Kauai,.....12.00
Uku ohua Hawaii oneki,.....2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, make ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER. (Waila).
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 696 3m 709
KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
I KULIKE ai me ka olelo kauoha a ka Hon. C. C. Harris ke kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, i hoopukaia ma ka la 27 o Mei, A. D. 1875, e haawi mai ana i ka mana ia'u J. K. Unauna, ka Lunahooponopono o ka waiwai o W. H. Kaauwai i make ma Honolulu, e kuai ma ke kudala i kekahi mau aina o ka mea make, nolaila, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, e kuai kudala aku no au ma ke akea, ma
Ka la 7 o Aug., 1875, ma ka hora 12
Ma ka Hale Kuai
o Mossman ma ke kulanakauhale o Wailuku i Maui, i na pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka ma i make iloko o ka Ili aina nona ka inoa Papohaku, e waiho ia ma Wailuku, Maui, nona na apana eha malalo iho:
1 APANA. 2 kaulahaoa a me 4 anana kuea
2 " 1 eka a me 1 kaulahao kuea
3 " 1½ eka.
4 " 14 eka, 8 kaulahao a me 100 anana kuea.
A pela no hoi iloko o na aina e waiho la ma Halaula, Wailuku, Maui, i haiia maluna, oia he 15 apana.
APANA 1 he 31 Roda kuea.
" 2 he 30 " ".
" 3 he 24 " ".
" 4 he 1 eka a me 15 Roda kuea.
" 5 he 1 Ruda a me 31 ".
" 6 he 5 ".
" 7 he 1 Ruda
" 8 he 3 eka 1 Ruda 38 Roda.
" 9 he 3 Ruda 36 roda.
" 11 he 2 ruda 6 roda
" 12 he 1 ruda 35 roda
" 13 he 29 roda
" 14 he 3 ruda 32 roda
" 15 he 3 eka 1 ruda 9 roda.
A ME kekahi aina e waiho la ma Paiki, Maui. O ka apana 1 he 5 26—100 ka eka nui, a o ka apana 2, he 15 1—25 eka.
A ME ka pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make iloko o na apana aina i hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila Nui helu 2629, oia na apana aina i hooliloia i ka mea i make, e George K. Kaauwai, kona kaikaina, e na hooilina o Naleipuleho ma kekahi palapala, a ua hookomo ia ma ka buke 41 o ke aupuni a ma na aoao 453 a me 454, o ka apana mua, he 1 18—100 eka, aia ma Halaula i Wailuku i olelo mua ia, o ka apana alua, he 3 36—100 eka, aia i Puako, Wailuku, a o ke kolu, he 23—100 eka, ke waiho la ma ia wahi hookahi no, a o ka ha, 1/10 eka.
A ME na pono a pau, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make i loaa mai a A. Pepe a me Kaumi mai, kana wahine, iloko o ka aina i kuhikuhiia ma ka Palapala a na Komisina Hoona Kuleana Aina, helu 515 nona ka 35—100 o ka eka, maloko o ke kulanakauhale o Wailuku.
O na aina a pau kekahi e waiho la ma Maalaea, Kula, Maui, i hoakaka ia ma ka palapala hooko kuleana a na Komisina hooko kuleana aina, helu 2383, he 6 3—100 eka ka nui, ia Z. Kaauwai, a me kekahi aina pu e waiho la ma Waiakoa, Kula, Maui, i hoakaka ia ma ka palapala hooko kuleana a na Komisina hooko kuleana aina, helu 2383, he 1½ eka ka nui.
A E kuai hou aku no au ma ke kudala, ma ka Hale Hookolokolo ma ke kulanakauhale o Lahaina ma ka
Poaono la 3 o Iulai hora 12 awakea,
i na pono a me na pomaikai o ka mea i make, i na apana alua e waiho la iloko o ke Ahupuaa o PAEOHI, a me PUUNOA ma Lahaina, Maui; o ka apana mua, 1 eka me37 roda kuea; o ka apana 2, ka Ili o Walie, nona ka ili he 2 eka 2 ruda 13 roda; ka apana akolu, he 1 ruda a me 20 roda; ka apana aha, he 2 ruda a me 34 roda.
A ME KEKAHI mau loi me ka aina kula maloko o ke Ahupuaa o Paeohi ma Lahaina, nona ka ili, he 2 eka 1 ruda a me 4 roda.
A ME ka pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea make iloko o na Ili o Kamani a me Kaluaaha ma ke Ahupuaa o Olowalu e kokoke la i Lahaina; o ka mua he 2 eka 3 ruda a me 36 roda; a o ka lua, he 3 eka 1 ruda 22 roda.
No na Kii a me na mea i koe o ka aina, e ikeia no ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie mai keia wa aku a hiki i ka la 12 o Iune, a mahope aku o ia wa, e ikeia no ma ka Hale Kuai o Mossman ma Wailuku; a ma ke Keena o ke Kiaaina ma Lahaina, Maui.
Aia wale no ka lilo o kela mau aina a apono mai ka Aha Kiekie ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ke hiki aku i ka la 8 o Iulai A. D. 1875 ma ka hora 10 kakahiaka, oia kahi hoi a ka poe a pau i kuleana e hoike mai ai ia lakou iho.
J. K. UNAUNA.
Luna Hooponopono Waiwai o W. H. Kaauwai i make.
Honolulu, Iune 4, 1875. 705 8ts 712