Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 26, 24 June 1875 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
(Hoomau ia mai ka aoao ekahi mai.)
ano kanaka makua. Nolaila, he pono i na kumukula ke ao, a ke hoomalu i na keiki, e papa aku a e hoopai no hoi i na keiki ke hana kolohe, ke haihai i na rula o ke kula, a e ao i ka noho malie, ka hoolohe a me ka hana maikai. No ka mea, he mana hoohuli manao ko ke kumukula mai ka pouli o ka naaupo a i ka malamalama pio ole o ka naauao io, a mai ke alanui palahalaha o ka hewa a i ke ala aulii o ka pono e palekana ai.
He mea pono hoi ke ao ia ma na kulanui keikikane a me na kula kaikamahine, na loina a me na ano a pau o ka malama ohana, a pela hoi ma ke kula Kahunapule no ka mea, he mea nui loa keia, aka, he nui ka hemahema o makou ma keia hana he malama ana i ka ohana, oiai o kekahi ano ia o ke kahunapule e pono ai, he hoolohe ia mai e kana mau keiki, a he hiki hoi iaia ke hoomalu aku, ina hiki ole iaia ke hoomalu i kona ohana, oki loa aku ka ekalesia, wahi a Paulo ia Timoteo.
E makaala ke aupuni, no ka mea, oia ka mea nona ka pana i olelo ia ma keia kumumanao, a oia hoi ka mea i oi aku ka ikaika a me ka mana e hoomalu, e kiai a e hoopio i na mea e poino ai na ohana a me ka lahui holookoa malalo o na mea a pau, a he nui kona mau lima lawelawe e hiki ai keia hana nui, he papa hoonaauao kona me na lunakula, e makaala lakou ma ka lakou mau hana, i hoonohoia na kumukula kupono, ma na kula, ka poe makaukau ma ka hana, a i noho pono no hoi, a e alakai pono i na keiki. He Papa Ola hoi kekahi o ke aupuni, ia lakou ke kiai a me ka malama i ke ola o ka lahui, a he mana nui ko lakou ma keia hana, he hoomalu a hoomaemae ana i na mea e poino ai ka lehulehu, nolaila, ua pono ia lakou e makaala ma ka lakou hana. E makaala hoi ka Ahaolelo Kaukanawai, no ka mea, mai laila mai na mana e ae a pau e hiki ai ke lawelawe a hana, aole he hana i hapai wale ia ke ole malalo o na kanawai a ka ahaolelo i hooholo ai, a i hooiaio ia mai e ka Moi. Nolaila, he mea pono i ke kau ahaolelo i nei makahiki ae e hana i na kanawai kupono no ka hooulu ana i ka lahui, a i ole ia, e hoomakaukau ka Papa Ola i mau rula no ka malama ohana ana, a paiia ma na nupepa, a e humu ia paha i mau buke o ia ano, a e aoia ma na kulanui keikikane a me na kula kaikamahine, a ma na kula apana no hoi. Eia hoi, e makaala loa na lima lawelawe o ke aupuni ma ka hiipoi ana i ka mana o ka lakou mau oihana iho, "I mau ke ea o ka aina i ka pono," a oupe mai na lani.
III. O ka Mea nana i hana i na lahui, oia kona kauka kupono e ola ai.
Ua ike oia i na mea a pau i poino ai ka lahui, e like me ke kamana i ike i na wahi a pau o ka hale ana i hana ai, a me ko ke kauka ike paha i ke ano a me ke kulana o ka mai ma ka pana, a pela oia e ike ai i na laau kupono no ka mai; aka, o ke kauka a me ke kamana i hana i ka hale, he mau mea laua i hanaia e like me na mea e ae, a o ka mea nana laua i hana, oia ka mea i oi mamua o laua, no ka mea, ua oi aku kona kamaaina i ke kino mamua o ko ke kauka, a pela kona ike kauka a lapaau no hoi, kiekie wale aku ia, a hiki ole ke apo ae, a o kona ike maopopo lea i ke ano o na lahui, he mea ia e maopopo ai oia kona kauka kupono e ola ai, no ka mea, nona ko kakou ola. Ua makaukau oia e hoola i ka lahui, no ka mea, ke kahea maopopo loa nei oia i na wa a pau, e hele ake i ona 'la ka poe luhi, kaumaha a me ka luuluu, a nana no e hoomaha mai, oia hoi e hoomaemae mai a maikai hou na pana o ka lahui, mai waho a iloko o ka puuwai. No ka mea, he kokua kona i makaukau loa no ia hana, oia ka Uhane Hemolele, ka mea nana e hoomaemae i ka pana o na puuwai, oia na manao o ka naau, a loli ae ia mai ke ano e mau ana ma ka hewa ka hueloawa o ka make, a i ka naau hou, i hoomaemae ia e ka Uhane. A oia ka mea i oi aku, he mau mea kokua wale no na mea mawaho e pili ana i ke ola kino, a o ka mea io e maikai ai na ohana, a e maluhia ai, oia ka maluhia ma ka naau mai luna mai, e like me ka mea i oleloia, "O ka maluhia o ke Akua, oia ka mea i oi aku i ko ke kanaka manao a pau." A ina e lako na ohana Hawaii i keia ano maluhia, alaila, laupai hou ka aina, oiai, aohe kupu, aohe eu e lele ai ka hauli, no ka mea, ua malu ka honua ia Kalani. E mahalo piha ia kona lokomaikai.
Ke Aloha ka mea i oi ae.
HAKU IA E S. K. KAUWE.
Ma keia Kumumanao i hoike ia, o ke aloha i oi; a oiai hoi he mea nui keia mawaena o na ohana a mau ohana paha, a iwaena hoi o na lahui-kanaka, oia hoi keia, ke aloha o ka makua i kana mau keiki, o na keiki hoi i ko lakou mau makua, o ke kane hoi i kana wahine a pela ka wahine i kana kane ponoi, a pela wale aku, a pela hoi kekahi lahui-kanaka me kekahi lahui o keia au e hele nei, aka nae, heaha la ka Paulo manao nui? eia, o ke aloha no, hoike ia ma Kor. 13 : 13—"Ke mau nei keia mau mea ekolu, o ka manaoio, o ka manaolana, a me ke aloha, o ke aloha nae ka oi o keia mau mea," a he pono paha kakou ke ninau iho.
I Heaha keia aloha i oi ae? A o ke aloha ia Iehova, a iaia wale no, aole i na akua kii a me na mea a pau i hana ia e na manao kuhihewa me ka naaupo o ke kanaka, pela no i hoike ia ma "Mar. 12 : 30—31—E aloha oe ia Iehova i kou Akua, me kou naau a pau, a me kou uhane a pau, a me kou manao a pau, a me kou ikaika a pau; oia ke kanawai i oi. A ua like hoi ka lua me ia, e aloha oe i kou hoalauna me kou aloha ia oe iho, aole kanawai e ae i oi mamua o keia mau kanawai."
Eia keia ma ka pule mau ia Iehova, a ma keia mea, ua maopopo o ke aloha i ke Akua, he sila paa no ia mawaena o ke kanaka a me ke Akua; E huli a nana aku i ka wa o Aberahama, Ioba, Davida, ka Makua Alii. Ua sila paa ia ko lakou mau puuwai i ke Akua a ua kupaa mau lakou ma ka pule, a pela i ka wa o na Lunaolelo ua kiai lakou ma ka pule, a pela no hoi o Hawaii ponoi i ka wa o Kalani Kamehameha Ekolu, ma kuu lohe i ke au o ia wa, ua kupaa, ua kupaa loa na haipule o ke Akua ma ia mau la, a ua hoomau ia ke kuokoa o Hawaii ponoi ma ia wa mai a hiki wale i keia mau la a kakou e ike nei, aole no ka ikaika o ka pu, a me ka oi o na pahi kaua a me ka oi o na elau, a me ka ikaika o ka poe ikaika, aka, ma ka pule wale no i mau ai ke kuokoa ana.
II O ke aloha o ke Akua i ko ke ao nei a pau, a ma keia mea, e pono hoi kakou e nana i ko ke Akua aloha i kanaka, a i na lahui-kanaka. E huli ae kakou a nana aku ma na mea a pau ana i hana ai, ua haawi wale mai oia i keia mau mea a pau no ke kanaka e pono ai; ma keia noho ana me ke kumukuai ole, i hoike no keia ma I Ioane 4 : 10, 16—"Eia no ke aloha, aole nae kakou i aloha i ke Akua, aka, ua aloha mai kela ia kakou nei, a ua hoouna mai hoi oia i kana keiki i kalahala no ko kakou hewa. A ua ike kakou a ua manaoio no hoi i ke aloha ana mai o ke Akua ia kakou. He aloha ke Akua; a o ka mea e noho ana iloko o ke aloha, ke noho nei oia iloko o ke Akua, a o ke Akua no hoi iloko ona."
Eia keia, o ka mau loa o ke aloha o ke Akua i ko ke ao nei, ma o Iesu Kristo ana la, nona ke aloha palena ole, mai ka mau a ka mau, a i ka mau loa, oia no ka ka Baibala Hemolele i hoike mai kana. E lilo e ka lani a me ka honua, a pau i ka nalo aku. Aka, o ka'u olelo aole e pau, oiai hoi, aole no i poina ko ke Akua aloha i kona lahui ponoi ma ka aina o Aigupita. Nolaila o Paulo e kuhikuhi mai nei I Kor. 13:8—"He mea pau ole ke Aloha, Ina he wanana e pau ia; Ina he olelo e pau ia; Ina he akamai e hoopau ia hoi oia." Nolaila ea, he pomaikai nui ko ke kanaka ke hoopili paa ia ke aloha o kona naau i ke Akua, me ka hoomanawanui, paupauaho ole; ua noho oia iloko o ke aloha o ke Akua; a o ke Akua hoi iloko ona, ma keia noho ana a ma kela noho ana a ma kela noho ana, ma ke ao pau ole. A ma keia ke hooki iho nei au maanei. Me ka Mahalo.
Pane ia T. H. Lohiauipo.
Ua ike au i kau kuhikuhi puuone haina o na Hua Hoonanea a A. K., ma ka Helu 23 o Iune 3, 1875, o KA LAHUI HAWAII, e hoole ana i ka pololei ole o ka hua-helu 1075 ka huina, a ina ka o 1065 ka huahelu, alaila e pololei ana kau haina, aia ia D ke komo-lima, lima akau, he 40 mau manamana mai a A mai. E kuu hoa mai kuhihewa oe, ua hewa 1075, ua pololei loa no, aole wahi anuu hewa iki; o ka haina pololei no, aia io no ia D ke komo-lima ma kona lima akau, manamana iki, iniha ekolu mai ka welelau iho ka helu ana. Aole e like me kau e kuhi e wale nei, oia nae wahi au na kamalii kahakaha one o Waimea, ina io pela, aole io o ka lalau.
KAOHULEHUA O PANAEWA.
Hilo, Hawaii, Iune 8, 1875.
He Ninau Baibala.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ina e ae mai kou L. Hooponopono e hookomo iho ma kekaki wahi kaawale o kou kino lahilahi i keia Ninau Baibala i ike mai ai ka poe noiau e noho ana mai ka la hiki ma Haehae a ka welona a ka la i Lehua, a na lakou e hai mai ka haina. O ke kumu nae o kuu waiho ana aku i keia ninau imua o ka poe akamai no kekahi kumu, he ninau keia i hoopaapaa ia iloko o ka luakini o Lanakila, a owau kekahi i hoopaapaa no keia ninau, a no ka pau ole o ko'u pohihihi no keia ninau; ke noi aku nei au i ka lokomaikai o ka poe akamai e hai mai.
Eia ka ninau a me ka makou mau haina: Ma ke ano hea la ka Iesu hoola ana i ka poe mai? Haina 1—Ma ke ano kanaka. 2 Ma ke ano kauka kahuna lapaau. 3 Ma ke ano mana. O ka haina 3, o ka'u haina ia, a ua hooholo ko makou Luna Hoomalu, oia o Thomas Cavanagh, i ka haina 2, a o keia mau haina ka oukou e noonoo mai ai, a ina e kulike ole kekahi o keia mau haina me ka oukou, e hai mai.
Me ke aloha i ka Luna Hoopuka o KA LAHUI HAWAII, a me na keiki ulele hua kepau oia Papa-pai. Owau no o
J. M. KAIWIPUNAKEA.
Lanakila, Kainaliu, Kona W., Hawaii.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe;—
E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino holookoa, i kahi nuhou, mai haalele i ka la i ka mea mehana.
Ma ka Poalima la 11 o keia maiama, ia'u i hele aku ai ma ke alanui Kamika a hiki ma Kepohoni, komo au ma kahi o F. Thomas, a noho au hapalua hora malaila, ike au i kekahi wahine o Kama ka inoa, e moe ana me ke kahea leo nui, e! ua pololi au! ea! ua pololi au!! Ia wa ninau makou iaia, heaha kou mai? olelo mai o Kama penei: o ko'u pilikia a me ko'u mai, ua pololi au i ka ai, aole loa mai o ka ia ia Kaiwa. Ua ki ia ka puka a paa o ka po no nei o ka noho ana aole ai o'u i ka ai, nui ko'u pololi e noho nei; oiai, ua noho ohua au malalo oia wahine no na mahina elima. Ia wa ua hookipa kekahi wahine o Keamalu i keia Kama, a pohala maikai mai kona ola kino e noho nei. Ea! E ike ia kakou a hookanaka, mai kipa hewa ke aloha i ka mea uhane ole.
E malama i na mea kama ole o ke au Hooulu Lahui Hawaii o ka Moi Kalakaua. E ola! E ola!! E ka Lahui Hawaii a kau i ka pua aneane.
Y. KALAMA KOOLAU.
Honolulu, Iune 12, 1875.
HANAU.
Iune 12.—Ma keia Kaona, hanau na ka wahine a Kimo Maguaea (James McGuire,) he kaikamahine.
Iune 16.—Ma keia Kaona, hanau na ka wahine a Kini hana-wati (S. K. Rawson,) he kaikamahine.
Iune 6.—Ma ka Palama ka Laepohaku, hanau o Rosalie Lota na John L. Kaulukou a me Anne L.
MAKE.
Iune 6.—Ma Kalihikai, Hanalei, Kauai, make he keikikane uuku na I-iki k. a me kana wahine.
Iune 11.—Ma Kapuakolo, H. O. make o Makua kane.
WIL DER & CO.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU ME MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE. 7-1y
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIB ALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao ..... $12.00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae wai gula ..... 5.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 8.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 4.00
Baibala Hemolele ili eleele ..... 2.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi ..... 3.00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula ..... 1.00
Kauoha Hou ili eleele ..... .75
Kauoha Hou Hapa Haole ..... .75
Moolelo Ekale sia ..... .50
Haiao ili lahilahi ..... .10
Hele Malihini ana ..... .25
No ko ke Akua ano ..... .25
Hoike Palapala Hemolele ..... .25
Moolelo o Hene ri Opukahaia ..... .15
Hoike Akua ..... .25
Wehewehehala ..... .25
Ninau Hoike ili manoanoa ..... .50
Ninau Hoike ili lahilahi ..... .20
Kumumua Kula Sabati ..... .20
B uke Lawe Lima ..... .10
He Buke no ka Pope ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 3 ..... .25
Ui Kula Sabati Helu 4 ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 5 ..... .25
B uke Euanelio o Ioane Hapahaole ..... .10
B uke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano ..... 2.00
B uke Wehewehe Ano Mataio ..... 1.00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani ..... 1.50
Ili eleele kaekae nani ..... .50
Ili eleele ..... .35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani ..... 1.70
Ili eleele kaekae wai gula ..... .65
Ili eleele ..... .50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani ..... .50
Ili eleele kaekae wai gula ..... .30
Ili eleele ..... .20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) ..... .25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani ..... 1.75
Himeni Hawaii ..... 1.00
Kumu Leo Mele ili manoanoa ..... .50
Kumu Leo Mele ..... .10
Li ra Kamalii ..... .25
Li ra Hawaii 1848 ..... .25
Li ra Hawaii 1855 ..... .25
Hae Hoonani ..... .25
Leo Hoomana ..... .20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.