Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 19, 6 May 1875 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA KULA SA BATI.
NA HAAWINA.
Mei 30.—MAKE O ELI.—I Samuela IV:12—18.
12 Holo aku la kekahi kanaka no Beniamina mai ke kaua aku a hiki ma Silo ia la hookahi, me kona kapa i haehaeia, a me ka lepo maluna o kona poo.
13 A hiki aku la ia, aia hoi, e noho ana o Eli maluna o ka noho ma kapa alanui, e kiai ana: no ka mea, pihoihoi kona naau no ka pahu o ke Akua. A hiki aku la ke kanaka ma ke kulanakauhale, a hai aku, auwe nui iho la ko ke kulanakauhale a pau.
14 A lohe ae la o Eli i ka leo o ka uwe ana, i iho la ia, No ke aha la ka leo o keia haunaele? A hele koke mai ke kanaka, a hai ia Eli.
15 He kanaiwakumamawalu ko Eli mau makahiki, ua ku paa kona mau maka, aole ia i ike.
16 I mai la ke kanaka ia Eli, Owau no ka mea i hele mai, mai ke kaua mai, i keia la wau i holo mai nei mai ke kaua mai. Ninau aku la ia, Heaha ka olelo, e kuu keiki?
17 Olelo mai la ka elele, i mai la, Ua hee ka Iseraela imua o ko Pilisetia: a ua nui loa ka poe kanaka i pepehiia; a o kau mau keiki elua, o Hopeni a o Pinehasa, ua make laua, a ua haoa ka pahu o ke Akua.
18 A i kona hai ana mai i ka pahu o ke Akua, haule iho la o Eli mahope o kona noho ma ka aoao o ka ipuka, a hai kona ai, a make iho la ia; no ka mea, he kanaka elemakule ia, ua kaumaha hoi: a ua hooponopono aku ia i ka Iseraela i na makahiki he kanaha.
——:o :——
E ike ana kakou ma keia mokuna. I. Ko Iseraela hoohilahila ia e ko Pilesetia, p. 1. II. Ko Iseraela manao naaupo i ka lawe ana i ka pahu o ke Akua, p. 3—9. III Ka hope o ia hana, p. 10, 11. IV. Ka make ana o Eli, me na mea pili, p. 12—22.
Hee ko Iseraela, a lawe ia mai la ka nu hou i Silo; e kali ana o Eli no na lono o ke kaua, me ka hopohopo no ka pahu o ke Akua, p. 12, 13. I ka lohe ana o ko ke kulanakauhale i ka mea hou, uwe lakou; a i ko Eli lohe ana haule oia ilalo a make aku la, p. 14—18. Make o Eli no ke aha, no na keiki anei, no ka pahu Berita paha? O ka pono o na makua, aole oia ka mea e akaka ai he pono na keiki. Ua hemahema loa kahi poe makua haipule i ke alakai ana i na keiki. Ua hewa o Eli i kona kapae ole ana i kela mau keiki mai ka oihana kahuna aku. O ka poe hewa ma na oihana kiekie, he mea ia e poino ai ka lahui holookoa.
Nane Elima.
He makana eia mai.
Na oukou e o'u mau mua.
Ka'u ia e waiho aku nei.
Na oukou e kaana iho.
He malihini no au,
No kahi loihi mai,
He akahai ka'u mau hana,
Ke hiipoi maikai ia.
He hoalauna oluolu au,
No oukou pakahi a pau,
Na'u i hoolaulea aku,
Na lahuikanaka a pau.
Ua kipa au i ka mea ilalo.
A noho pu me ka mea iluna,
Na'u i hoopalupalu aku,
Ka naau o ka mea haakei,
He elele ahonui au,
Iwaena o na popilikia,
Ko'u ano he oia mau,
No ka mau a mau loa.
E o'u mau kini a pau,
E lawe i ko'u kulana,
I luakaha pono iho,
Ka'u mau hana makaala,
Ke hele aku nei au,
Iwaena o oukou pakahi;
He haahaa a akahai,
Me ka hauoli mahalo piha,
Owai la wau, e hai mai,
Kuailo mai ia'u a pololei.
Nane Eono.
Kuu mau wahi ia,
Lele kawa ma o aku,
Nane Ehiku.
He umikumamalua o'u mau hua,
Ko'u 7 10 3 9 2 he haawina ike i haawi ia mai i ke kanaka.
Ko'u 9 2 6 2 hoopilikia ana i kahi haiki o ke kanaka.
Ko'u 6 4 12 8 he hua o na mea ulu.
Ko'u 3 10 9 2 he mea ola kupu.
Ko'u 1 8 8 9 8 he kuahiwi kaulana.
Ko'u 10 2 1 8 ano pinaea.
Ko'u 4 6 11 5 kekahi o na aloha maikai.
Ko'u 11 6 12 5 imi paupauaho ole ana.
Ko'u 1 10 3 7 2 11 12 pa umi haneri.
Ko'u 7 2 9 8 11 5 ke kolu o na papa o ke ana wai.
Ko'u 9 2 3 6 4 6 kahiko nani no ke kanaka.
Ko'u 1 12 11 5 ka lua o na papa hope loa o ka helu Hawaii.
Ko'u 6 1 8 12 he inoa no kekahi mea lele.
Ko'u 7 3 1 10 5 averika ana.
Ko'u 11 5 3 4 12 he ia hae loa.
Ko'u 4 10 9 2 he laau lau kalakala.
Ko'u 9 12 6 11 8 he poo no kekahi mahele o na mea ola hanu.
Ko'u 1 10 7 2 7 8 he mea kaua na kekahi lahui ili ulaula.
Ko'u 9 3 8 3 ka ia a ka na'i aina i hanaiia ai.
Ko'u 7 10 2 11 2 puunaue like ana.
Ko'u 9 6 12 kokoolua no ka huaolelo nema.
Ko'u 1 2 11 5 12 3 he hoailona no ka wa hope.
Ko'u 6 11 2 hoonalowale ana i ka noonoo kupono.
Ko'u 1 3 9 12 he mea haawina lohe ole.
Aole au i paakiki, he moakaka wale no.
Owai la wau. OAHU.
Na haina o na Nane.
Ko ka Nane Ekolu—"Lahui Hawaii." Ko ka ha—"Ua mau ke ea o ka aina i ka pono." Maloko o keia mau haina—e loaa no na mea e ae. R. S. C.
HAO TILA.
E KA LAHUI HAWAII—Aloha oe:
Mahope iho o ka puka ana o ka la, ua ike ia aku ka pu-a ana mai o ka uwalu o na hale kui-hao o Honolulu nei; a i ka wa i kani ai ke oeoe, o ka lalau like no ia o na amala i na hamare, a o ka pakui no ia i ka hao tila aole nae e moku, no ka mea, ua hamo ia i ka Petumena o ka oiaio. Pela ka uwahi e pahola ae nei maluna o ka papale hoohiehie o ke Kuokoa, ma ka helu 17, aoao 3 no na mea e pili ana i ka pane a ka Aha Luna a me na Kahu waiwai o ka Ekalesia o Waianae. Nolaila, ma ka oiaio, ke hoakaka aku nei: Ua kuai ia keia mau aniani 6 a me na puka komo 2, e Kekilo kekahi Luna kahiko, a Kahu Waiwai, a me Kaawaloa no ko lakou hale, no na dala he $7.00 aole nae i hookaa ia mai. Nolaila, ua nune na hoahanau a me kekahi mau Luna, a me kekahi mau lala Kahu Waiwai, me ka olelo, "aole lakou i lohe, aole hoi i hui a kuka pu no keia kuai ana. Alaila, he kuai oiaio ole keia. Ea! ina pela; na na Kahu Waiwai hea o Waianae, a na ka Aha Luna hea hoi keia kuai ana, a hoolaha ana e like me ka mea e hoolaha ia nei?' O ka waiwai io o kela mau paa aniani 6, oiai, he 7-9 a i ole 8-10, ua hiki aku i ka $18.00 a oi aku paha; ma keia hoolilo ana ua like me ka hoopoho wale i ka waiwai io o ka Ekalesia. Nolaila, keia ninau. Na na lala Luna hea, a o na lala hea hoi o na Kahu Waiwai ka i hui pu a hana i keia hana, oia ka hoolilo ana i keia mau waiwai me ka like pu ole o na manao? Eia kehahi pane. O ko oukou hoopuka ana i na olelo oiaio ole, ma ke ano he inaina maoli, a ano hoomauhala, e like me keia: "E hele ana oe i ka hale hula?" "e hoolei ana oe i na dala i oi aku i ka iwakalua;" a me ka pau ana o na dala luakini ekolu haneri dala i mea naunau na ka uhane a oukou i houluulu ai. Ea! heaha mai nei keia o oukou e ka Aha Luna, a me na Kahu Waiwai? E manao ana anei oukou, o ko oukou huli ana me ka manao e hookea i keia mea oiaio ole, me ka manao e hoino i kuu inoa, a i mea paha e huna ai i keia hana ino a oukou i haha ai; ke hai aku nei au aole e nalo—O ka hele ana anei i kahi i hoomahaukau ia, a hooponopono i na mea ai no ka lehulehu ma kona la hanau; a hana ia poe hula mamuli o ka makekamake o ka poe e ae, aole o ko'u? oia anei ka mea e lilo ai na'u i haawi i iwakalua dala. Ina pela aole he mea i koe o oukou a pau ia la, oiai, aia kakou a pau ilaila, a me he la, ua haawi oukou ia mau dala.
"Onou ae no oe ia makou, ma o ko makou puuku la, a pela aku." Ea! heaha mai nei keia o oukou e lalau wale ae la no. No hea keia waiwai o oukou i kuke ia! o ua hale la anei a oukou i kuai iho nei, a ua pili anei keia i ka hale o Kamaile, ka mea a oukou i kuai me ka noonoo pono ole—ua kaawale loa ia, ano, aole i pili i keia, ma na rula o ia oihana. Ina he keeo ko oukou i ka lilo o ia hana ia'u, alaila, ke hai aku nei au, aole i pani ia ka puka o ke aupuni, ke hamama nei no. Ke piha ke poo i ka lolo ike—alaila, ea! e na hoa Luna a pau. Ke waiho aku nei au i ko'u manao ia oukou, mai lawe mai i ka rula a ka poe naaupo ma ka hoopuka ana e like me keia ke ano—Eia wale no ka pololei, e hana ma ka oiaio wale no. KAUHANE.
Honolulu, Apr. 27, 1875.
Cimona a me ka Hua Pi-Gula.
[HE KAAO KUPUA.]
MOKUNA III.
HE KANAKA WILI PALAOA, A HE HAKU.
I KA PAU koke ana o ko Cimona hale wili palaoa i ka hooponopono ia, ua hoao iho la oia e huli i ka luahine, ka mea ana i aie nui ai i kona pomaikai a pau, no ka mea he puuwai oluolu, a waipahe kona, a aole loa no hoi e hoopoina i ka poe i hana lokomaikai aku iaia; aka, ua makehewa nae kona mau hooikaika ana e huli, no ka mea, aole i ike ia kona wahi i noho ai, a aole no hoi i lohe iki ia mai nona.
Ua pomaikai loa oia no kona wahi noho hou, a aole no hoi i molowa, ua hana paka no kona mau lima iloko o kona hale wili, a ua hana lokomaikai aku i na poe ilihune o ke kauhale, a ua wili wale i ko lakou palaoa me ka uku ole; a ua haawi pinepine aku hoi na lakou i kekahi o kana mau palaoa maikai me ka uku ole, i mea hana mea-ono no ka lakou mau keiki, a pela i kapaia ai oia e lakou "ka mila (miller) maikai."
I ka wa i hiki mai ai ka makahiki hou, kanu iho la oia i kana anoano gula iloko o ka lepo, ma kahi ana i kanu mua ai, kahi hoi e pa pono ia ana e ka la i ka wa e puka mai ai; a he wa loihi mahope iho, ua hoohauoli nui ia mai oia no ka ike ana, e kupu ae ana ka pi e like me ke kuma mua. Ua ulu koke ae no ia a loihi, a iloko o ka manawa pokole, ua hoomaka mai la e hoike i na hoailona luluu i na hua, a ane hiki ole iaia ke helu no ka nui loa.
"Ina e piha keia mau hua a pau i ke gula ke hiki mai i ko lakou wa e oo ai," wahi ana, "e haalele no wau i ka hale wili palaoa, no ka mea, ua ike au i ke ano e loaa ai ka waiwai, a lawa hoi a koe, ina aole au he mea wili palaoa; E haawi aku no wau i ka hale wili i kekahi mea i oi aku ka makemake ia mamua o'u. Makemake nui au e loaa ka luahine maikai nana i haawi mai keia hua pi ia'u, no ka mea, aole he kupono nona e noho ilihune, oiai nana wau i hoowaiwai mai. Haohao maoli au i kona kanu ole i ka hua pi nona iho; makemake au e ninau aku iaia i keia ninau, aka, ua make paha. A! nani io ko'u minamina ina wau e ike ua make oia iloko o ka hune. Ina hoi aole oia i make, a e halawai hou ana au me ia, e hoopomaikai no au iaia a like me he moiwahine la."
I ka wa i oo ai na hua pi, ua loaa no iaia he umi mau pupuu gula paakiki iloko o kela a me keia wahi pakahi, e like me mamua; a no ka nui loa o na hua pi loloa o keia kumu pi, ua aneane oi pa-ha ka nui o keia kumu alua i ko ka mua.
Nolaila ua haawi aku la oia i kona hale wili palaoa i kekahi kanaka hoopono i hana mai malalo ona, a he mea keiki lehulehu hoi, a hele aku la i kahi mamao loa o ka aina, kahi i ike ole ia ai oia e kekahi kanaka, he ilihune haalele iloko o ka manawa pokole i hala ae; no ka mea, manao iho la ia, ina oia e noho malaila, e haohao no na kanaka no kahi i loaa mai ai kona waiwai, a aole ona makemake e hoike aku ia lakou.
Pela oia i hele aku ai ma kahi mamao, malaila, kuai iho la ia i kekahi hale maikai i hoopuni ia e na kihapai nui, a hoomaka iho la e noho me ka hanohano, a kapa ia mai la oia o ka Haku Cimona.
Kukui koke aku la ke kaulana o kona waiwai a puni ka aina, a hele mai la na poe kiekie o ke aloalii e ike iaia, no ka mea, manao no lakou he haku koikoi oia, a he keiki alii paha no ka aina e.
Oia mau no nae kona hookano ole, aole hoi i poina i kona kulana mua, aka, ua olelo pinepine no oia iaia iho, "Ua loaa mai keia mau waiwai a pau ia'u ma o ka hana ana i kekahi hana lokomaikai hookahi, nolaila, he oiaio, e pono ia kakou e kokua aku i ka poe i nele e like me ka hiki ia kakou; a i keia wa, ua nui loa na mea i loaa mai ia'u, aole auanei au e hoonele i ka hana ana pela." He oiaio, ua hoopaa oia i kana olelo, no ka mea, ua hana lokomaikai aku oia i ka poe ilihune, a kaulana koke no kona inoa ma ia ano, nolaila, ua kulou mai lakou iaia, me ke aloha nui ia me he moi la, i kona wa e holo ae ai ma ke alanui, a i ko lakou wa e olelo mai ai iaia, e kahea mau aku no lakou, "ka Haku Cimona maikai." (Aole i pau.)
MA RE.
Iune 20, 1874.—Ma Lihue, Kauai, ua mare ia o Joe. Lovell jr. k., me Hana w. Na Rev. G. Puuloa laua i hoohui.
Iune 25, 1874.—Ma Lihue, Kauai, ua hoohui ia o Aho pake k., me Keahonamaka w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Ian. 9, 1875.—Ma Lihue, Kauai, ua hoohui ia o B. K. Leed k., me F. Lehia w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Ian. 25.—Ma Lihue, Kauai, ua hoohui ia o Opupele k., me Maria w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Ian. 28.—Ma Lihue, Kauai, ua hoohui ia o Waiolama k., me Luahiwa w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
F e b. 20.—Ma L. Kauai, ua hoohui ia o Lapa k., me Kalima w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
F e b. 20.—Ma L. Kauai, ua hoohui ia o Mana k., me Napu w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Mar. 12.—Ma L. Kauai, ua hoohui ia o Iosua k., me Kaihoku w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Mar. 19.—Ma L. Kaui, ua hoohui ia o U k. me Naolulo w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Apr. 2.—Ma L. Kauai, ua hoohui ia o Kaluaikai k. me Kahele w. Na Rev. G. Puuloa laua i mare.
Apr. 10.—Ma L. Kauai, ua hoohuiia o E. Tague k. me Kakalani w. Na Rev. G. Puuloa i mare.
HANAU.
Ma r. 28.—Ma Haliimaile, Makawao, Maui, hanau o Kalili-liilii (k), na J. W. Kekahili (k) me Makaopiopio (w).
Ma r. 31.—Ma ia wahi no, hanau o W. Smith (k), na W. Smith me Kamila.
MAKE.
Ma r. 10.—Ma Haliimaile, Makawao, Maui, make o Kanoena (w).
OLELO HOOLAHA!!
OWAU O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho, ke makemake nei au i mau kanaka ui a ikaika hoi i ka hana a me ka malama ana paha i ka Aina Loi Kalo. Ua makemake ia kela me keia mea e naua mai, a e loaa no au ma kuu Rumi Hana ma kai iho o ka Hale Kauka o Minuteole (Dr. Stangenwald) ma ke Alanui Papu, Helu 31. Oia hoi ka Rumi Loio o ka EUEU SIDANE. E hoomanao ae ka lehulehu, mai Hawaii a Kauai o ka Makana Mua keia no ke Kuikahi Panailike.
Owau iho no me ka Haahaa,
19—4 ts. FRANK METCALF.
G. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no hoi na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia na kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii. 7-1y