Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 2, 7 Ianuali 1875 — Page 4
NU HOU O NA AINA E.
Ma ka la 23 o Novemaba i wehe ae ai ka Moi Vitoa Emanuela i ka Ahaolelo o Italia. Mai kana haiolelo alii mai ua hoike mai oia i ke ano o ka hooponopono hou ia ana o na mea e pili ana i ka oihana waiwai a me ko ka lehulehu maluhia.
Ua kipaku aku ke aupuni Sepania i na Kenela elua ona, a me kahi poe e ae i ikeia ko lakou pili mahope o ke keiki alii Alaponoso, ke keiki a ka Moiwahine Isabela i kapakuia. Ua hoopuni ae kekahi poe Calisita ia Iruna, a ua hoolei mai la i na poka pahu iloko.
Ua hooemi iho ke aupuni Geremania i ka ikaika o ka hoopai hoopaahao i hooili ia maluna o ke Count Von Arnim no kela hihia mawaena ona a me Bisemaka. Ua hoopau ia kona kiai paa ia ana e na makai.
Ma keia Mei ae e hiki mai ana, e holo ana kekahi huakai imi i ka welau akau. No Beritania keia poe, a o ke Kapena A. Makama ke poo o ua huakai la.
He hoopaapaa pili hoomana ikaika mawaena o Mr. Pohakuhauoli, a me ka Bihopa Manini o ke Katolika Roma. Ua holo aku la ua Aki Bihopa la i Roma, a ua manaoia, o ke kumu o kona holo ana, no keia hihia no ia.
Ua hoopau ke aupuni Geremania i ka uku o ke Kuhina Noho Geremania ma Roma mailoko aku o ka Bila Haawina. He mea keia e hoike mai ana, aole e hoonoho hou ia ana kekahi Kuhina Noho Geremania i Roma ma keia hope aku, a e hoopau ana oia i ka ike aku ma ke ano he aupuni kanaka ko ka Pope.
Mawaena o na mea kamahao o Berazila, he mau kumu laau hana ipu lepo kekahi. O ka mea kamahao loa i keia laau a me kona ili, oia no ka like loa me ka lepo palolo, a ua hana mau ia ua laau la i mau ipu lepo. Ua like ke oki ana i kona ili me ke oki ana i ka pohaku one palupalu.
Iloko o kekahi hihia i hookolokolo hope ia mai nei ma ka mokuaina o Merelana, ua ku ae la kekahi kanaka opio helehelena maikai a kamailio imua o ka aha. No ka mikioi a me ke akamai o kana olelo pale, ua lilo ia i mea makemake nui ia; a i ka ninau ia ana i kona inoa, ua ike ia, o Jerome Bonepate no ia, ke keiki kane alua a ke keiki hoahanau i make, a Napoleona I. Akahi no oia a hookomoia i ka papa loio.
O ke "Ginirikasa," oia ka inoa o ko Iapana kaa huila lua, i kauo ia e kekahi kanaka kauwa (coolie.) Ua oleloia 100,000 ka nui o na kaa o keia ano e kauo mau ia nei ma Iedo. O ka uku he hapawalu no ko ka hora hookahi no ka holo ana, a e hiki no i ke kanaka ikaika ke kauo i 40 mile i ka la, iloko o ka wela hahana o ka la, me ka piha i na ohua. O keia iho la na ano kaa holoholo e hana mau ia nei e na haole a me na Iapana.
Ma Fonetainebelu i Farani, i hookolokolo ia mai nei kekahi hihia i ane like me ka Solomona kumu hana. He palahu wahine ka kekahi kanaka, ua kiko ae la ia he umikumamaha manu liilii; aka, ua nalowale ano e nae lakou a pau. Huli wale ua kanaka nei, aohe loaa. I kekahi la, oiai e kahea ana ka manu palahu, aia hoi, ua pane pinepine ia mai la e na piopio ana o na manu liilii iloko o kekahi pa e pili kokoke mai ana. Kii ua kanaka nei i ka makai i mea nana e huli pono iloko o ua pa la, aia hoi, loaa aku la i ka makai he manu palahu wahine iloko o ka hale me na manu liilii he umi. Olelo ke kanaka mua nana na manu liilii, a pela no hoi ka mea nona ka hale manu. No keia mea ua lawe ia imua o ka aha hookolokolo e hooponopono ai, a o na manu liilii a me ua manu palahu kekahi i lawe pu ia i mau hoike. I kinohi i ka wa i hookuu ia ai ka manu a ke kanaka alua, ua hele aku la oia i kahi o na palahu liilii me ke ko'uko'u ana, aka, i ka wa i hookuu ia ai ka manu palahu a ke kanaka mua, ua hohola ae la oia i kona mau eheu a kahea aku la i na manu liilii, naholo mai la lakou a kanaho iho la malalo o kona mau eheu. Ma keia ano i hooholo ai ka aha, o ka mea hope ka ona nona na manu.
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
Na ke Aupuni.
O ka la 10 o Ianuari, 1875, ka la hanau o Ka Mea Kiekie W. P. LELEIOHOKU, ka Hope Moi i keia wa, oia hoi ka la Sabati ; o ka Poakahi la 11 o Ianuari ka la e ike ia ai ma ke ano he La Kulaia Lahui, ia wa e paniia no na hale oihana aupuni a pau o ke Aupuni.
W. L. MOEHONUA,
Keena Kalaiaina, Kuhina Kalaiaina.
Dek. 29, 1874.
E ka Lahui Hawaii; Aloha oe:—
O ke kino o kou helu ekahi eia me au, a aole au i hoahewa no ko'u haawi ana'ku i ka pulima o ka hookipa aloha ana ia oe, aka, e ka makamaka lamaku, ua konoia mai ko'u puuwai e kau mau huaolelo hoolana manao, na huaolelo maemae a hohonu o ka noeau, e wehe ae i ka ipuka o ko'u aloha, a hookipa mai ia oe. Mamuli no hoi o ka piha ike o na manao i hoea mai ma kou mau kolamu i hoala ia mai ai ko'u manao e haawi aku i keia mau mapuna leo, me ke noi mua aku no e kala mai ina e hemahema au ma ka'u kamailio ana.
Ke noho nei keia lahui me ka hemahema i na lako heluhelu. Oiai na opio ma na kula, ua ike lakou a ua hoopaanaau i na mea i ao ia mai, (a he uuku wale no ia i ko na lahui e ae), a mawaho ae o ia, ua nele loa kakou. O ke ao ana mai a na buke kula, o ka hooaka ana ae ia i ke kukui o ka ike, a o ka mea nana e mawehe loa ae a malamalama aole ia i loaa ia kakou. He lahui puni ike ka lahui Hawaii, a he aapo loa ma na mea pili naauao, a he puni heluhelu no hoi. Ma na aina naauao, aole o ke ao wale no i na buke kula ka mea i makemake ia, aka, o ka mole o ka ike a me ka naauao. O ka hoomoakaka ana i ke ano o na huaolelo, o ke pela ana a me ka heluhelu ana, oia iho la ka na buke kula, a o ka haawi ana mai i ka ike a me ka naauao, he mau tausani na buke i hoolawa ia no ia mea , a ma ka heluhelu ana i na kuhikuhi, na hoakaka a me na loina i waiho ia mai e ia mau buke, e loaa mai ai ka naauao i ke kanaka.
O keia mau buke ua nele keia lahui, a o na nupepa wale no ka mea i manao ia i pani ma ia wahi. He oiaio he mea nui ka nupepa i keia lahui, oiai o kahi kukui alakai wale iho la no ia mawaho ae o na buke kula, a o ka hoala ia ana o kekahi nupepa i like me kou ano, ke hai ae nei au, he pomaikai nui ia no keia lahui. He uuku kou kino, aole no i like loa me kekahi mau nupepa e ae, aka nae, aole au e kanalua ana i ka hai ae, "ua oi aku ka hohonu, ka naauao, a me ka oiaio o kau mau huaolelo, mamua ae o ke kino nui a me na kolamu loloa, o na nupepa manao papau e hoopuka ia nei." No ia mea, o oe ka Lamaku oiaio no kou inoa ponoi, o ko'u manao hope ole ia, a ke hookipa nei au i kou kino aole ma ke ano he "Kamalii" aka he "Kanaka-Makua," he wahaolelo hoopili meaai ole no'u, a he mea nana e hoike mai ka hohonu, a e henehene hoi ka papau ma na mea pili i ka holomua ana o ko'u lahui.
Owau no e ka Lamaku noeau,
I. P. HOPOOLE
Puowina, 1875.
HOIKE KULA SABATI.—Ma ke Sabati i hala aku nei, la 27 o Dekemaba, 1874, oia ka huina hapaha eha o ka Hoike Kula Sabati, ua akoakoa mai na haumana a me na makua, a ua maikai na hana o ka la, a mawaena o na hana, ua haawiia kekahi mau makana i kekahi mau papa, oia ka Papa a P. C. Jones. Emelia—makana akahi—hele mau. Kahoa—makana elua—hele mau. Hatlie Nihi—makana ekolu—hele hapa. Samuela—makana eha—hele hapa. O ka huina o na haumana i hiki mai, na keikikane 86, na kaikamahine 68, na makua 35, na kumu 20—Huina pau 209.
OLELO HOOLAHA!
E LOAA MAU ANA MA KA HALE HANA WATI o Kini, ma Alanui Kalepa, Helu 17, na Wati hou maikai, no na kumu kuai kupono i ko kanaka makemake. A me na mea hoonani o na ano he nui wale, elike me na komo lima, gula pepeiao, a pela aku.
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao ..... $12.00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae wai gula ..... 5.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 8.00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele ..... 4.00
Baibala Hemolele ili eleele ..... 2.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi ..... 3.00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula ..... 1.00
Kauoha Hou ili eleele ..... .75
Kauoha Hou Hapa Haole ..... .75
Moolelo Ekalesia ..... .50
Haiao ili lahilahi ..... .10
Hele Malihini ana ..... .25
No ko ke Akua ano ..... .25
Hoike Palapala Hemolele ..... .25
Moolelo o Heneri Opukahaia ..... .15
Hoike Akua ..... .25
Wehewehehala ..... .25
Ninau Hoike ili manoanoa ..... .50
Ninau Hoike ili lahilahi ..... .20
Kumumua Kula Sabati ..... .20
Buke Lawe Lima ..... .10
He Buke no ka Pope ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 3 ..... .25
Ui Kula Sabati Helu 4 ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 5 ..... .25
Buke Euanelio o Ioane Hapahaole ..... .10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano ..... 2.00
Buke Wehewehe Ano Mataio ..... 1.00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani ..... 1.50
Ili eleele kaekae nani ..... .50
Ili eleele ..... .35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani ..... 1.70
Ili eleele kaekae wai gula ..... .65
Ili eleele ..... .50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani ..... .50
Ili eleele kaekae wai gula ..... .30
Ili eleele ..... .20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) ..... .25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani ..... 1.75
Himeni Hawaii ..... 1.00
Kumu Leo Mele ili manoanoa ..... .10
Lira Kamalii ..... .25
Lira Hawaii 1848 ..... .25
Lira Hawaii 1855 ..... .25
Hae Hoonani ..... .25
Leo Hoomana ..... .20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke o'a?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetiso ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakauleta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
S. B. DOLE,
Loio! Loio!
UA MAKAUKAU OIA E LAWELAWE MA na mea i pili i kana oihana. Ke kakau ana i na Palapala Hoolilo, Moraki, a pela'ku a me ka Hooponopono ana i na hihia imua o na Aha Hookolokolo. Aia kona Keena Oihana ma ke kihi komohana o Alanui Papu me Alanui kalepa, maluna
H. E. McINTYRE,
(HALE POLAPOLA.)
AIA MA KONA HALE KUAI MEA AI, MA KA huina o Alanui Papu me Alanui Alii, mauka iho o ka Halekuai o Mi. Holo, NA MEA AI O KELA ANO KEIA ANO, na lako no ka Papaaina, a me na mea e ae, e like me AILA, AILA MAHU, a pela aku, no na kumukuai kupono.
E. O. HALL & SON,
(E. O. HOLO A ME KE KEIKI.)
NA MEA KUAI I NA MEA HAO, ME NA LAKO o na Paahana, na Lole, na Pena, Aila a me na Lako Kalepa. Halekuai ma na huina o Alanui Moi a me Papu.
NU HOU! NU HOU!!
He mau lole maikai ma na moku hou mai. NA PALULE HULUHULU, PALULE KALAKOA, o na ano hou, Palule keokeo, Lolewawae, Palemai, Papale, a pela aku. Na Lole no na Wahine, Alapia ulaula, me na Lole nani e ae. Ahina Pelekane, me na Kihei maikai. Me na Noho lio Pelekane maikai. Aia ma na hale kuai o
J. T. WATERHOUSE, (Halewai.)
Helu 10, a ma ka Uwapo.
M. T. DONNELL.
Mea Hana i na Lako Hale!
AIA MA KONA HALE HANA WAI HINUHINU na lako o kela ano keia ano no na hale noho, me na lako a pau no na hoolewa kupapau, no ka uku haahaa loa. HE MAKEPONO LOA no hoi ka uku no Kona Kaa Hoolewa Kupapau. E hele mai i ike maka ma ke Alanui Moi, mauka a ma nae iho o ka Hale Kupa o Lui.
W. P. WOOD,
(Pineha sa.)
E MAKAUKAU ANA I NA WA A PAU NA MEA ai kupono no na kanaka Hawaii ma ka HALE AI o ko oukou makamaka, o Pinehasa ma ka uwapo, ma nae iho o ka Hale Dute Kahiko. He oluolu loa ka uku. A e loaa no na io-bipi momona make pono ma Kona Hale Kuai Bipi ma ka Makeke Kuai Ia, Helu 10.
NU HOU! NU HOU!
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO
NA MEA HAO
— OIA HOI—
NA OOPALAU A ME NA OO E AE!
Halo,
Kopala,
Kope, O,
Kaulahao- bipi,
Lei- bipi,
Ili Kauo Kaa,
Na Paahana Amara, &c.
Na Paahana Kamana
O kela a me keia ano.
Na Mea Lako Kumeka!
Ipu Kukui,
Ipu Kukui hele po,
Ipu Kukui manamana,
Aila Mahu,
Na Ipuhao o na ano a pau
me na Pa-palai.
Na PENA o kela me keia ano,
a me na Aila Pena,
Makau a me Aho-lawaia,
Upena a me na
Aho Upena.
E Kuai ia ana keia mau mea a pau me ka
MAKEPONO LOA!
P. DALTON.
Mea Hana Noho Lio!
—ME NA—
ILI KAUO KAA MAIKAI LOA!
MA KA HELU 93, ALANUI ALII HONOLULU.
AI MA KONA HALE NA ILI MAIKAI O KELA me keia ano, Ili Bipi keiki Farani, Amerika me Pelekane; na Ili Hipa Melemele; na Ili Hana Kamaa no Kikane a me Kaleponi; na Ili Keehi no na Noho Lio, na ami a me na mea e ae. E hele mai a e ike.
LEWERS & DICKSON,
(O LUI MA.)
AIA MA KO LAKOU PA KUAI PAPA NA Lako Kukulu Hale o kela me keia ano,
No ke Kumukuai Oluolu.
PAI KII ANO HOU!
UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, ma Kona Hale Pai Kii.
MA MONIKAHAAE, HONOLULU, e pai i na ano kii a pau. Me ka maikai loa, mai ke kii liilii loa e kupono ai i ke kaula wati a me ka lei a-i, a ina kii nui ku hale, no ka uku haahaa loa.
H. L. CHASE.—(Keiki.)
FREIL & LAINE,
(PERILA A ME LEIKONA.)
NA MEA KUAI I NA LAKO AI O KELA ANO keia ano, me na mea ulu, a me ka Ai Hoomomona Lio. Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu.
E. H. BOYD,
(AILUENE.)
AIA MA KONA HALEKUAI BIPI MA Monikahaae na Io Bipi Momona, no ke kumukuai makepono, a me na mea e ae i ku i ka makemake o ka poe e imi ana i na mea ai maikai.
THOS. G. THRUM,
(KALAMA.)
HALE KUAI BUKE & NUPEPA. MA ALANUI KALEPA, E PILI ANA ME KAHI o Kini hana wati. Malaila e loaa ai na BUKE KANANA o kela ano keia ano, na BUKE HOOMANAO a me ke Kanana Kanawai, Kanana loloa, Kanana Kakau Leta, Kanana Liilii, a me na WAHI LETA, na INIKA o kela a me keia ano, na Penikala, na Buke Kii, a pela aku.
WILDER & Co.,
(O WAILA MA.)
LAKO KUKULU HALE!
AIA MA KA HALEKUAI KAHIKO O KIMO PElekane e loaa ai na—Papa Hole, he keokeo a he ulaula Papa Kalakala, he keokeo a he ulaula—Papa Kahiia, he koekoe a he ulaula—Na Laau (auka) o na ano a pau mai ke nui a ka liilii, he keokeo a he ulaula—Papa Manoanoa mai 1¼ iniha a hiki i ka 3 iniha, he keokeo a he ulaula—Papa Kepa, Aaaho kakia pili—Aaho liilii mea hamo puna, mea makaupena, a he molina—Pili keokeo—Pili Ulaula—Papa Lahilahi ½ iniha—Aila Pena—Waihoomaloo—Pena Keokeo, Omaomao, Eleele, Olenalena, Ulaula, Ahinahina, Uliuli, &c—Na Laka, Ami, Lou, Kaomi a mea e ae o ia ano—Pani puka he nui na ano—Puka Aniani he nui na ano—Olepelepe, &c—He Paakai Hawaii—Ili Hooluuia—Wahie—Kaula Kepau nunui a liilii, a he mau lako no na Moku. Eia kekahi mea hai aku i ka Lahui, he mau Moku ko'u e holo nei ma na awa o keia mau Pae Aina, a e loaa ana no ka pomaikai i ka poe kuai me a'u, ma ka laweia o na mea a lakou i kuai ai me ka uku haahaa loa—He makepono no hoi na lako kukulu hale i keia wa.
KIMO PELEKANE.