Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 23, 17 December 1834 — Page 3
LAMA HAWAII.
No ka Lama Hawaii. Helu 4.
"E hooikaika aku hoi oe i na kanaka hou e hoonaaupono."
Eia kekahi mea a'u i kauoha aku ia oukou, e na kanaka hou a ke kulanui. E lilo ai oukou i poe kauwa na ko oukou hanauna.
I mai o Paulo, "ke imi nei na mea a pau i ka lakou iho." Pela no i keia wa. E nana i na kanaka a pau mai o a o. Aole e imi ana anei lakou i ka lakou waiwai iho? I ka hooikaika ana a na'lii, a me na kanaka waiwai, a me ka poe makaainana, i kela hana i keia hana, heaha ke kumu o ka lakou hana ana? Ke makemake nei anei na'lii i ka ulu ana o na mea e pono ai ka aina? Ke makemake nei anei lakou i ka mea e waiwai ai, a e naauao ai, a e pomaikai ai na kanaka a pau loa? Owai ka poe alii e makemake ana pela? E imi ana i na mea e pono ai ka poe makaainana? E imi ikaika ana lakou i kela mea i keia mea e waiwai ai lakou, a e hanohano ai, me ka manao ole, a me ka makemake ole i ka waiwai a hai. Pela no ka nui o kanaka. Ina loaa mai ia lakou ka ai, a me ka aina, a me ka waiwai e ae, aole lakou manao nui i na mea e pono ai ka aina, a me ke aupuni, a me kanaka. Ua lilo ka opu o kekahi poe i akua no lakou, a lilo ke kala, a me ka waiwai e i akua no kekahi: a lilo ka hanohano i akua no kekahi. Pela, ma keia mau mea, lilo ka nui o kanaka i poe kauwa na lakou iho: aole loa lakou i hookauwa i ko lakou hanauna.
Eia ka hewa nui. Eia ke kumu paha o ka hewa a pau loa. Kauoha mai ke Akua i kela kanaka i keia kanaka, i mai, "E aloha oe i kou hoalauna me kou aloha ia oe iho." Eia ka Paulo olelo i kona poe hoahanau. "Me ka naau akahai, e hooi aku i ka manao maikai ia hai, aole ia oukou iho. Aole hoi e nana ana kela mea keia mea i kana iho; aka, e nana hoi kela mea keia mea i ka hai. Mai imi aku kekahi kanaka i kona iho, e imi no na kanaka a pau loa i ka pono o hai." I ka lohe ana o na'lii a me kanaka i keia mau mea me ka malama aku, pomaikai ka aina; a me ke aupuni, a me kanaka. I ka malama ana o na'lii i keia kauoha a Iesu, "e aloha oe i kou hoalauna me kou aloha ia oe iho," pau ae la ka alunu ana a me ka hooluhi ana a lakou i ka poe makaainana. I ka malama ana a kanaka a pau loa i keia kauoha, pau ae la ka ohumu ana a ka poe makainana i na'lii; pau ae la ke kuko hewa aku a me ka aihue, a me ka hakaka ana, a me ka hoopunipuni. E noho pu na'lii, a me kanaka a pau loa me ke aloha kekahi i kekahi, a me ka hana lokomaikai kekahi i kekahi, a e imi pu lakou i na mea wale no e pono ai ka aina. Pela e ulu koke ka maikai ma ia wahi aku, a ia wahi aku, a piha loa ka aina mai Hawaii a Niihau i ka ai, a me na holoholona, a me na hale kula, a me na hale pule, a me na hale maikai e noho ai.
No ko'u makemake nui i keia noho ana, ke hooikaika aku nei au ia oukou, e na kanaka hou ma ke kulanui o Hawaii nei, e lilo ai oukou i poe kauwa na ko oukou hanauna. Mai imi oukou i ka oukou waiwai iho wale no. E imi i na mea e pono ai ka aina, a me kanaka. E nana oukou i o, a i o; aole nui anei na mea e poino ai na kanaka? aole nui anei ka pouli i koe maluna o ka aina? Aole nui anei ka poe molowa, a me ka naaupo, a me ka hewa? Nui no. E manao oukou i kela kanaka, keia kanaka i ko oukou hoalauna a e ninau oukou ia oukou iho, "Pehea e hiki ia'u ke hana aku i ka mea e pono ai kela mea, keia mea? E manao oukou ia oukou iho i mau kia o ka aina. E haalele loa i ka naaupo, a me ka molowa; a e hooikaika i ka hana maikai ana a pau ma ka pouli, a me ka naaupo, a me na mea a pau e poino ai keia aupuni. E malama pono oukou ia oukou iho. E ao pono aku i ka oukou mau keiki. E noho pono ma ka hale. E ao aku i ka poe naaupo a pau, a e hana maikai aku i na kanaka a pau loa. E hookauwa aku i ko oukou hanauna: pela, i ka make ana o ko oukou poe kino, e ola no oukou ma ka naau o kanaka, aole loa e hiolo ko oukou inoa.
MAKE.
Wailuku, Nov. 19, 1834.
E Aneru,
I keia la, hana makou i ka mea kaumaha; ua kanu aku makou ia Noa Auwae, i ko makou alii, ia ia o Wailuku nei malalo iho o ke Alii nui. I kela Sabati i hala iho nei, ka la 16 i keia malama, ua make ia. Kanaono paha kona mau makahiki. Aloha ino, i ka hele ana o keia makamaka. Ua maopopo i na'lii a me kanaka a pau o keia pae aina, ua make ke kanaka noonoo, naauao, akamai, a me ka ikaika i kana hana ana. Mamua, i ka wa o Kamehameha, ua ao ia i ke kakaolelo, a he kuauhau oia mamua, a mahope mai a hiki i ka wa o kona make ana, nui kona ikaika ma ka imi ana i na mea e pono ai ke aupuni. Aka, ua make ia, ua kanu, a e lilo koke ia i lepo. Aole paha kakou e ike hou i ka mea like? Pela, ua mae wale ka nani o kanaka. E na'lii, a me kanaka a pau o Hawaii nei, ''E hoomakaukau e halawai pu me ke Akua."
SOLOMONA.
Mok. 8; 13—
13 O ka makau ia Iehova, oia ka inaina aku i ka hewa;
O ka haaheo, o ka hookiekie o ka aoao ino,
O ka waha hookekee, oia ka'u i hoowahawaha aku ai.
14 Ia'u ka ike a me ke akamai,
O au no ka noonoo, ia'u ka ikaika;
15 Ia'u no ke alii ana o na'lii,
Kau no ka poe hanohano i ke kanawai pono.
16 Ia'u no ka hoomalu ana o na kiaaina,
A. me na'lii, a me na lunakanawai a pau o ka honua.
17 Owau ke aloha aku i ka poe aloha mai ia'u,
O ka poe imi nui mai ua loaa no ia'u.
18 Me a'u ka waiwai a me ka hanohano,
O ka waiwai e mau ana hoi a me ka pono.
19 Ua maikai ko'u hua mamua o ke gula a me ke gula maikai,
He mea kohoia hoi ka'u waiwai mamua o ke kala.
20 Ma ke ala o ka pono ka'u e alakai ai.
Mawaena hoi o na alanui o ka hoopono
21 I hooilina ka poe aloha mai ia'u i ka waiwai,
A e hoopiha au i ko lakou wahi waihona waiwai.
22 Na Iehova no wau i kinohou o kona aoao,
Mamua o kana hana ana a malaila mai
23 Mai ka po mai ua hoonohoia au,
Mai kinohi mai, mamua hoi o ka honua.
24 I ka wa i ole ai na wahi hohonu, ua hanauia au,
I ka wa i ole ai na punawai e piha ana i ka wai;
25 Mamua o ka hoonoho ana i na mauna,
Mamua o na kuahiwi ua hanauia au;
26 Aole hoi oia i hana i ka honua a me na kula,
A me ka huna lepo liilii o ka honua.
27 I kona hoohola ana i ka lani, owau no kekahi malaila,
I kona kau ana i ke kanawai maluna o ka hohonu;
28 I kona hoolewalewa ana i na ao maluna,
I kona hoonohonoho ana i na punawai o ka hohonu;
29 I kona kau ana i ke kanawai no ka moana,
I ole e hu wale aku na kai mamua ona,
I kona waiho paa ana i na kumu o ka honua;
30 Alaila, owau pu kekahi me ia he mea moe poli,
Ua olioli mau ana au i kela la keia la,
E hauoli mau ana hoi imua o kona alo;
31 E hauoli ana i na wahi noho ai kanaka o ka honua,
O ko'u olioli nui hoi me na keiki a kanaka.
32 Ano la, e na keiki, e hoolohe mai ia'u,
Pomaikai ka poe nana e malama mai ko'u aoao,
33 E hoolohe mai i ke ao ana o ke akamai,
Mai hookuke aku oukou.
34 Pomaikai ke kanaka ke lohe mai i ka'u,
Ke kiai hoi oia i ko'u mau ipuka i kela la i keia la,
Ke kakali hoi oia ma na kia o ko'u mau puka.
35 No ka mea, o ka mea loaa ia'u, ua loaa ia ia ke ola,
E loaa hoi ia ia ka lokomaikai mai Iehova mai.
36 O ka mea hewa la, ua hoopoino oia i kona uhane;
O ka poe inaina mai ia'u, oia ka imi i ka make.
Ke olelo aku nei au i ka wahine i hele mai ai i ko'u hale i ka po o ka la 17 o Mei, a me ka la 25 o Sepatemaba. Mai hele mai oe ma ko'u hale, o olelo aku au ia oe imua i ke alo o na kanaka he nui loa. Oia ka'u olelo ia oe a me ko kane, a me na haumana o ke kulanui, a me na kumu; ua makau loa au i ka hoowalewale ana mai ia'u e moe kolohe. Oia ka olelo hoakaka.