Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 13, 9 May 1834 — No kahi mau hewa hou a me kahi mau hewa kahiko. [ARTICLE]

No kahi mau hewa hou a me kahi mau hewa kahiko.

Eia kahi hewa hou, aa nui na olelo hou a na kanaka i imi ai i|j me hoonalonalo no ka lakou olelo I ana; eia ua mau olelo la. |j O ke kake, o ka nehiwa, o ka: okoleke, o ka olelo haole. o ka i olelo paniolp, o ka olelo Kauai? j| o ka hoopaiho, lima o ka olelo palapala, a me ka hoohuli i ka hua helu i hua palapala, ua nui no ka poe i moekolohē ma keia inau : olelo hou. Eia kekahi mau mea e moeko , lohe ai, o ka haaheo wale ana, o ka hoohenahena, o ka hoohiehie, g o ka hookapeke, o ka hoowaiho wale, o ka hoolauna nui ana me hai, o ka nana pono. o ka hoopapa wale ana, o ka pili nui me ka mea e. O ka auau pu ana o ke kane me ka wahine e, i kahi hookahi, hana mai no kēkāhi i ka ili o kekahi, j ua* olelo mai ke Akua, t4 O ka mea; e nana aku i ka wahine e e kuko ; hewa aku ia ia, ua moekolohe aku kona naau ia ia."

Ua hewa loa ka auau pu i kahi me ka wahine e, he moekolohe maoli no ia, o ka moekolohe o ka aihue no ia, a me ka pepehi kana- 'i ka, o na mea hewa a pau loa hoo ' kahi no ia mau mea. Ina e hana ke kanaka i kekahi ; o keia mau mea, ua hana no ia i« na hewa a pau f i mai.la o lakoho, jj "O ka mea emalama i na kanawai :t a i haule hookahi, iia haule no ia !j ia na kanawai a pau" pela mai oia. • lna i manao nui ke kanaka he wahine paha e nana ikailio kekahi mea, ea, ua maaopopo kona moekolohe, ina keiu nina ua akaka no ka ouli o ka mea moekolohe.. No ka mea, ua mele ia mai e kehahi haku mole penei, u O ke; ahi lapalapa o ke kanaka ka moe, |i aole e nalo e kukuni ana ka ili, e ; hoahi ana no ia la ka inan; o"pela •! ke mele. ' Ua inele mai o Keaulumoku, no ka moekolohe peuei. ale ke kino hailea ia ia, toea paio liaua ole ka manawa, i

ua kauwa iki la o ke aloha, he alohn pl>no auanei kona, he aloha hoomakaiki hooaiaka moho. Hoomaka ala ana ke aloha, fihi koko ni iki ana iloko, ke anewanewa kakou, hoonono io ana ke hiki, hunapala iki ke akamai ni, hoa- ; kamai hookaii, kaii ke kuko i ka manawa, kauli kalia kahiaa, kaoo i ka nui o iwi. hauna kanaka hoaka kino. Hoolau aka nea ka hele, me he me o mana haukue la, ka liki ka ii o ka luna, hoikea iini ilaila, a noi malu ka make moe 1 1, e ua make moe no ka loko, o ka i j ;kena i kahi kanaka, manao ae o i aka ia maif hoohewahewa hoonalo ' wale, hoomaka inoe ole ka luna. Lawe i ka maka ka hani kanaka, | ani malu ka īke ilaila, i ka mauli hoa aloha waale, aloha opa, opa ke ake." ; Ma na mele aka poe kahiko, ua akaka ka moekolohe i ka mea akamai i ka poe mele, ua ike pono la ko lakou ano. He mea pono i ka poe moekolohe e haki loa ia mea, no ka mea hē mea ike uāle ia ka moekolohe; aole loa e nalo ia mea ke huna iho.

No ka hiki ana mai o ka malama- jj lama i Hawaii nei. I ka mukahiki, 1850. Ia mana- |j wa, aole i pono ka a ana, no ka inea o ka wa no ia i kunt ai. Ua j hoali ae ka poenana i auamo mai, jj aole i nana ia aku ka malamala- ;j nia, 110 ka naaupo. A hala aku ia j; hanauna a hiki i ka makahiki 1825 j alaila oaka e la ka malamalama, i na'lii a me na kanaka i ka ike ana iho i kaolelo a ke Akua, i ka i ana mai, penei a. "i hele mai nei au i ke ao nei i lama i noho ole i ka poeleele ka mea e paulele mai ia'u." Ke iku io nei no ka malamalama mawaena o ke ao nei a pau, oia ka mea e ike ai na mea nalo wale. No kapoenonae i like na helehelena, me ka poe nana i auamo mai na lakou no e puhi ae nei, aole paha e pio, no ka mea. Ua weli ka pono ma keia mau aina a i ka makahiki ib,3l, ke p ii ana ma Lahainaluna, ua hoolilo ia, i Lama Hawaii, he mea hoolaha ike keia no keia īnau aina, no ka mea keimi mai nei no

i na mea i koe, e hai ae, 'oiaio no, he nui wale na olelo i koe, o ka olelo kahiko o keia mau aina aole.i pai ia. Auhea oukou ena lii malama aupuni, eae ana i ka naaiiao, e ae mai oukou, epai ae na moo kuauhau kupuna ma ka olelo honua, no ka mea o ka olelo kahiko no ia o kei ■ mau na, malia paha o pau oukou i ka hala e aku, nalo wale loa kaolelo kumu o liawaii nei mai ka mole mai. A i ole e pai ia la ea! he hoailona ia no ka na'lii malama i ka mea kahiko. ,Vo ka lokomaihai o ke Jikua. Eia ka mua o ko'u manao, ia kakon a pau !oa. () ko kakou komo ana maloko o keia hale kula nui o Hawaii nei. Ua haina mai e oukou o lesu Kristooia ke ola pau ole. Pili no keiaoleloi ke ola o ka uhane, he ola pau ©le keia ola a kakou e lohe nei. No ko makou Akua. Eia ka inoa o ko makou akua 0 Kaneiko'. ala, he Akua mano. 1 ka wa i holo ai, kuu makuahiue ma Hawuii, a make aku la ia ma ka moana, ma Alenuihaha. ī ka« kahiaka ka make ana. He kololio ka makani, i make ai. Au ihe la lakou i lalo elima lakou, ku iho la kuu kupunakane, i ka puk i Eia ka pule, a Keleakiu kelekele j akiu. Kau aku akiu iluna kii i lua hoana he wai a kane, i kuu I hue i ukuhiia, i ka puna hau mea, jua /ola kakou e kane i ka puna aneane, alaila pau ka pule hoio ■ mai la ua la. A hoolewa I aku la ke poo i kohala ee aku la i kuu makuahine i luna a me na ! kanaka a pau maluna holo aku 'a I lakou me ka lawe o ua ia la, ia la- | kou a 1 pae aku la i Kohala,

Ika wa i holo mai ai makou e; o i na mea e n >auao ai keia pae nia me ke aupuni o na'lii ame ia hanauna aku a ia hanauna aku. Eia keia manao. Ikawa i holo mai ai na Misionari niua, mai i a ainapuniole mai. E noho ana no makou ilo!;o o ka malu o ka maKe a me ka pouli. Aka i keia manawa ua naauao kekahi poe i ka i>e Akua olelo.