Ka Lanakila, Volume I, Number 3, 15 July 1909 — KA WAIHONA AILA PONI (Kakauia e ka Anela o Mekiko) O KA HAE KE SILA O KE ALOHA. [ARTICLE]

KA WAIHONA AILA PONI (Kakauia e ka Anela o Mekiko)

O KA HAE KE SILA O KE ALOHA.

O John Haven, he koa opio nohea, he wiwoole me he liona la, a o ka punahele hoi a kona puali, ua loaa mai la kona uha akau i ka poka a ka enemi ma ke kahuakaua o Scrarytown, Valemoneta, a haule aku la oia iluna o ka ilihonua. I ka ike ana mai o ke Kapena o ka puali i keia pilikia i loaa aku i ke koa opio, ua holo mai la oia me ka manao e lawe aku i ke koa opio ma kahi e loaa ai ka palekana. "Mai lawe ia'u ma kahi e," wahi a ke koa opio, "aka, e hoomoe ia'u ilalo i hiki ai ia'u ke ike mau aku i ka hae o kuu aina, nona ke aloha i silaia iloko o'u." Pela no ke Karisiano oiaio, e pono iaia ke paa mau i ke aloha ka hae hoi o ko Karisto Aupuni. Ma ka hoilikaua weliweli o Treatenau, i ka wa a na hiena o Perusia e nee ana imua o ka enemi, ua hiki aku la lakou ma kekahi auwaha i eliia a i piha hoi i na kino make o na koa Auseturia Iwaena o na poe e waiho ana, ua loaa aku la he Aliikoa opio kekahi i hoeha kukonukonuia, a i ka ike ana o na koa Perusia i keia Aliikoa opio e waiho eha ana, ua hoomakaukau ae la lakou no ka lawe ana aku iaia imua o ka puali kauka no ka lapaau ana i kona mau palapu; a oia ka ua Aliikoa opio la i hoomaopopo mai ai i ko lakou manao a pane mai la, "Maanei no au e moe pu ai me kuu mea aloha," a make aku la oia. Ia manawa me ke kali hou ole aku, ua hapai ae la na koa Perusia i ke kino wailua o ke koa opio; a ike puia iho la no hoi ma ia wa, he apana welu kekahi i hoopaaia ma kona kua, ka apana hoi o ka hae o ka puali Auseturia e welo ana i ka makani ma ke kakiliiaka nui o kela la ooilikaua weliweli. KE OLA. Mamuli o ka nanea i ka ohi ana i na huaai o ka nahele, ua haule aku la kekahi kanaka iloko o kekahi luameki hohonu. Ma keia wa o kona haule ana, ua

loaa ae la i kona mau lima ka lala o kekahi laau e ulu ana iloko o ua lua 'la, a i keia wa, eia oia ke kau nei i ka hapalua like mai ka malamalama mai o luna ame ka pouli poele o lalo. Nana ae la oia ia luna, aia hoi ike ae la oia he punana waimeli e kau ana maluna ae o kahi ana e kau nei, pii ae la oia, a hoonuu iho la i kona ono. Nana iho la oia ia lalo, aia hoi he elua mau holoholona liilii e nali ana i ke kumu o ua kumulaau 'la; a aole i liuliu iho kana kau ana, ua haule aku la oia ilalo. Oia, o ke kumulaau ame ka punana meli, ua pau nui aku la no lalo o ka papaku o ka ponli. O ke kanaka i haule aku la no lalo o ka pouli, oia no ka mea i hele a kapae mai ke ala ae o na kanawai he umi 0 kona Akua, a ai hoi i na hua i papaia O ka luameki i haule ai oia, oia no ka luakupapau, a o ke kumulaau ana 1 kau ai, oia no kona ola iho; o na holoholona elua oia no ke ao ame ka po; a o ka waihona meli ana i ai ai i na minute mamua iho, oia no na waiwai ame na lealea pau wale o keia ola honua ana. Maluna o ko keia Ao na hilinai ana a na keiki o keia Ao; a hala ae na la, a maalo wale aku na po, alaila, hoi aku no ka lepo i kona wahi, a ma ka lua pa-u o na ilina malaila ka waiho ana o na kino, a hiki i ka wa a ka leo o na pu a ko ka lani mau tausani e hoala mai ai no ka ihiihi, hoano o ka la nui o ka Haku. "E ka La e alohi nei," wahi a ka mahina kau ahiahi, t4 e kuu hoaloha maikai hookahi wale iho 110, heaha hoi keia au e au-a nei i kou malamalama, mai ka pa ana iho maluna o'u," i hoomau aku ai ka mahina i kana kamailio ana. "Aole anei au i haawi mau aku i ka malamalama ia oe elike me ka mea maa mau ia'u?" i pane aku ai ka La. "He oiaio kau," wahi a ka mahina, "a 110 ka mea, ke ike nei au eia ka Honua ke ku nei mawaena o kaua, a pela i loaa ole mai ai ia'u kou malamalama. He nila pau ole, i ke komo ana o na mea o keia Honua mawaena o kou manaoio ame ke Akua e pouli auanei; a aole no auanei e ole ka nui ame ke konoele oia pouli E like me ka waiwai ole o ka omole laau e waiho ana ma ka aoa6 o ka moe o ka mea ma'i, ke ole e hapalaia aku ma kahi o kona mau palapu; pela no ka manaoio, aole ia e lilo ana i mea waiwai, ke ole e hapala ke kanaka ia mea ma kona puuwai no ka holoi ana i kona mau palapu o ka hewa. E waiho kakou i hoailona a i ma-ka ma ka moana laula o na la o ko kakou ola ana, elike me na boe hoailona ma ka moana ao ka holo ana o na moku. E kukulu kakou i boe e|eele ma kekahi

wahi o ke awa a nana e hai aku i na moku apau e maalo ae ana malaila e hoomau ka liolo ana ma ka aka" o 'ua boe 'la; a ma kekahi wahi hou p.ku he boe hou no e hai ana e huli ae ma kona hema. Pela no i ko kakou ola ana i kela ame keia la, he mea pono e malama mau kakou i mau boe hoailona I ka wa o ko kakou hoowalewaleia mai, i kuhikuhi hoi no kakou e holo ai a lanakila mai na ino mai o keia ola ana. E hoomanao mau e ka makamaka aloha a maikai, o na boe, na ma-ka ame na hoaiPona. 110 ka lanakila o ke ola, oia no ka Manaoio, ka Manaolana ame ke Aloha 0 lakou nei la na liuhikuhi o ke awa lai malie o ko ke Keikihipa ki-na ole awakumoku. Ina kaua, e ka makamaka.

Ma kekahi awa ka'u nana ana aku, aia hoi, ike aku la au he moku e ku malie ana; a ma ka'u hoomaopopo aku ua pau kona holo hou ana ma ka moana akea, a 110 ka mea, ua hoopaaia he heleuma mamua a mahope ona, a hai mai la ko'u hoahele ia'u he moku kela ua haaleleia, a no ka mea. ua kahiko a ua pau kona,pono; a no ia mau olelo a ko'u kokoolua hoomanao ae la au ua kokoke mai i kona hopena; oiai, aole na pe'a maluna ona, aole na 'lii moku, aole na luina na hoa au-kai o ka moana; nolaila, aole he holo hou ana. Ke kali nei kela ame keia apana papa o ua moku la no ko lakou hopena pakahi. Pela no, ke kaii nei na lala apau o ko kakou mau kino, no ko lakou kaheaia mai.

Ma ka helu a ko Kina lehulehu ma na mea e pili ana i ka mahelehele ana 4 na makahiki o ko ke kanaka ola ana, penei ka lakou hoonohonoho pou-pa ana ma na makahiki. O na makahiki mua he umi o, ko ke kanaka ola ana, oia na makahiki no ka hoomaka ana o na la makalapua; i ka iwakalua o na makahiki, oia ka nalo ana o na la heu ole; kanakolu, ka ikaika ame ka mare; kanaha, oia na la no ka Kanalima o na makahiki, oia na la a ke kanaka e ike ai i ka nui o na tona kaumaha o kona kuhihewa; kanaono, ku omaka ana o ka mimino o kona mau la; kanahiku, ua nalo aku ka ikaika; kanawalu, o keia na la i oleloia na la o na lima kokua; kanaiwa, na la keia o ke aloha w ame ka lokomaikai; a ina ua haneri, alaila, o keia na la a ko Kina lehulehu i olelo ai, na la o ka welau hope, a ua hoohalikeia aku hoi me ka wa o ka ohi ana i hua-laiki.

E ka makamaka, o na la ehia maluna na la a kaua e ku nei a hana no ko kaua mau pono ma ke kino, ko kaua mau uhane ame ko ka lioakanaka. E imi nui kaua i ole ai e lohe i ka leo o ka Lunakanawai o na lunakanawai i Kona hele ana mai ma ka huina aouli o ka lewa a olelo mai, "Mele pela mai A'u aku noi.

E nana i ka lua po ame kona Alii mau Hele! Hele!!"

He nuf a lohulehu na inoa i kapaia aku no keia ola ina, a o kekahi oia mau inoa oia no: He moeulmne; lie aeto ma kahi o na heana; he pua; he mauu; he mea ko'i malihini; he malu-aka; he hale lewa no ke kahuhipa; he hiamoe ana; lie mahu; he ohu halii; he lopi ma ka lima o ka mea owili, he wai hanini ma ka lepo; he kaa nohaha; he aniani i weluwelu; a ina he mau mea kekahi i koe aku, aiaila e hai ae nou iho e ka mea heluhelu Oiai o na ano iho la keia e pili ana i keia ola ana, alaila, auhea ka mea paa noho mau loa maanei? Aole! Aole!! Aole!!!