Ke Kilohana o ka Malamalama, Volume II, Number 49, 18 December 1908 — Na Hana Kue Kanawai a Na Luna Aupuni Teritori [ARTICLE]

Na Hana Kue Kanawai a Na Luna Aupuni Teritori

:■•' : - •/' "■ ■ ;':■ /■■ . r '-i" ■' :!' E hoomanao ia iloko o Aperila, . r 9p*>» ua hooholo ia he olelo hpo-' holo e ke Kalapu Demokalak« o Hilo oei 'e kue ana i ka hoohana ia< 0 ka buke hoopaa iaoa ma ka la ) koho balota» a oiai aole i kaaoha ia jma ke kanawai e hana pela, a i oia | 1 hoohaiia ana na kae i ke kanawai. | O keia malalo iho ke ano nui o tia ! olelo hooholo ala: i ] "Oiai, ke hoohana ia nei ei na , I.una Aupuni Teri(ori mamua aku uei he may hoike kue i ke kanawai a pela hoi me oa olelo a'o ku 61e i ke kanawai, a mamuli oia ua kue i ke kanawai, oia hoi, he buke hoopaa inoa ma ka la koho a i kakau'moa ia e kela ame keia mamuai ae o ka loaa ana mai iaia o kona balota." Ma kg la 7 o lune, 1906, ma Waiakea, ua hooholo ko laila Kalapil Pemokalaka ia olelo £00holo hookihi no, a ua waiho ia -aku i ka Papa Lunakiai ma iko lakou halawai mau iloko o Mei, 1906, a ua waiho ia keia mea iloko o ka lima o ke Komite. Mahope iho o ka hoolohe ia ana 0 na olelo hoike ua kakauinoa] ia ka hoikfe e Fernandez me Desha e waiho ma ka papa a ua koe loa o Kipimana. Ua apouo ia ka hoike! a ke Komite. O Kipimana oe Woods na mea kue loa. Maafali o keia hana ole ia ana o keia hoo, halahala a na Demokalaka ua lawe loa ia aku'keia hoohalahala imua o A. X,. C. Akinekona, Kakauolelo o ke Teritori iloko oia wa, a oiai oia ka Luna Aupuni i hoomaoa pono ia e ke no na mea pili koho balota nui no ke koho ana i ka Elele Lahui, a da hoōuna pu ia aku na o na pep« e pili ana i keia hihia i ke Komite Kuwaena Teritori o ka aoao Demo--1 kalaka ma Honolulu a na.lakou e waiho aku keia mau mea apau ' imua cf'Aldnekoaar*~ , ~*" ; j Me.hope iho o. ko Akinekona nana pono ana i na kumu hoohalahala a ka aoao Demokalaka, ua hoopuka mai la oia i kana olelo hooholo, penei:. Hale Mana Hooko, ] K?kauolelo o Hawaii, Honolulu, T. H., Aug. 29, 1906. Keoui Emaluka, Esq., Kakauolelo o ke Komite Kuwaeua , Demokalaka, Honolulu, Oahu. ka la 27 nei, ke hoike aku nei au ia oe me ka haahaa, aole loa i kauoha ia poe koho balotai e kakau i ko.lakou inoa ma ka la koho balota, aole no hoi he mana ma ke kanawai e hookikina anaiia lakou pela. Na na Luna Nana

Koho Balota no e hoopaa ka inoa o ka poe koho ma kekahi buke i hoolako ia no ia hana, a ma ke koho baiota Kalana i ka makahiki 1903, ua hoao ia no ia hana i ka poe koho ba!ota uo ka hoopaa ana i ko lakou inoa. Ua hana ia nae I keia i mea e £keakea aku ai i na I hana apuka hoohikiwahahee aine |tia hana kolohe, a he nui loa ūa poe koho balota i makemake e kakau iko lakou inoa. Ma keia j ano, oiai, aole no i hookikina ia e ke kanawai e hana pela. Ua loaa ia'u ka hanohano o ka i waino aua aku imua ou. i | Kau kauwa haahaa, | (Kakauinoaia) j A, L. C. ATKINSON, | | . Kakauoielo o Hawaii. Ma ke koho balota nui i malama ia i ka 1906, aole loa i ike hou ia ia hana ma Hilo uel, malia nae paha ua hoohana ia ma kekahi mao mahele koho balota e aku.

Aka hoi, ma ke koho b*k>ta o ka makahiki 1908, ua hoouua hob ia mai 00 ua mea pili koho balota aol« 00 hoi i koi ia aku ko Hilo poe e kakau i ko lakou mao iooa, aka, ma ka mahele koho ol i

Wiiajfei, ue ike Hla ia ma 01^a v ema_m wahi # ae* ua paba apuni*keia K&lana. Mamuli o keia- haua kue kanawai i±a fe<4pii aku o T. J. Laiana, Kekauolak) o ke Komite Kuwaeoa Kalam o «a aoao Demokalaka o ke KalfftHi o Hawaii tietta Mott-Smith, Kaleauolelo oke Teritori e pili aua 00 a ua loaa mai kaoa paue% olelo aoa ma ke ano nui, peoei: "A oiai aole i kauoha ia ua poe koho balbta ; efe boopaa i ko lakou inoa nja kekahi buke, aole*no i kue kauawai na Lnna Nana Koho 1 Balotb i ko lakou koi ana i ka poe | koho halota e hoopaa i ko lakou ! inoa maloko o ua buke la." Ko manao ma keia ua kue loa ke Kakauolelo Mott-Smiih o ke Teritori o Hawaii i ke kaoawai ma ka hoouna ana i na olelo a'ui pa'i ia me ke kue i ka rult aua a Akioekoaa kona mua. - Ua hoakaka ia ma ka Pauku 61 o ke Xaxav?ai Koho Balota, penei: "O ka hana a na Papa Nana Koho Balota like ōle (laina 5) oia no ka hoopaa ana i ka inoa o ka mea e koho ana, a pela hoi me ke kaha ana, maluna o kekahi buke hoopaa inoa i hoolako ia mai e ka Papa Hoopaa Inoa uo ka mea e koho ana i kona balota." Nolaila, he mea pouo e makaala loa i keia mau hana kolohe. I kekahi ua maka'a na kanaka mamuli paha 'o ka hoopaa ana i kona inoa e ike ia mai ai oia e kona mau haku hana a hoopau ia mai oia mai ka hana mai, a pela oia e hool|o aku at i ka makemake o kona „mau haku, aole hoi ma ke ano manao kuokoa maoli iloko ona no kapa mea i makemake ai. O keia mau hana kalohe aole na na Demokalaka me Home Rula aka na na Kepubaiika flo, i mea e hiki ai ia lakou ke hooweliweli aku i na poe kobo balota malalo olakou. Ua ia ka oinio o keif. niau mea, tfta na wahi i ku ai na mahiko a he pbe hakb mahiko kalaiaina ua hoohana ia no na bana hoonuinui maluna o ua kanaka, aka, ma na wahi aple i noho maua ua mahiko ua kuokoa ua kanaka e koho e like me ka lakou i ike ai he pono, e like paha me na Kona. Nolaila, e ka lehulehu, he mea pono no e makaala kakou, aia he nui na puka liilii e hei ai kakou i ka lakou nei mau hana kue kanawai. Me ko kakou ike aku no i ke kue kanawai o na Luna Aupuni mau aku nei e hookomo i ko lakou wawae iloko oia kamaa buti? gjji iho ka aoao Demokalaka, hoi ae iloko oia aoao, ka aoao nana e paio ko kakou pono ma keia mua aku. Hewa ia la?