Ke Kilohana o ka Malamalama, Volume II, Number 38, 25 Kepakemapa 1908 — MOOLELO NO KA MAKUA LAIANA [ARTICLE]

MOOLELO NO KA MAKUA LAIANA

Kona Noho aaa ma ka Aina Manna o Waimea, Hawaii—Kana Hana Iwaena ona Kanaka—Ka Lanakila ana oka Kuanelio.

Hoike mai o Haina i ka manao kuia o na hoahanau no ka nui o ka ua, manao lakou aole paha e i hiki ana kg hū'a ta ka umu o ka ipuaa malaila, aole no paha i ka ahaaina ana malaila oiai he nui ka ua. Kahaha. wahi a Laiana, mai paulele kapekepeke paha. Kahaha, mai maka'u paha, mai hohe, nana paha ka hana, peh§a, e haalele mai ka nia? Kahaha-, pela paha e ike ia ai kona nani o kona inoa o Kupaianaha, o Kakaolelo, o Keakuamana, o Kamakuamauloa, .j o Keaiiiokamalu. Kahaha, ej manaoio aku paha iaia ka mea -hiki- ke hana mai i na» hana hiki ole i ke k-anaka ke hana. -

Kahaha, apopo e ho-i aku paha i ke ahia kalua no ka oukou mau waiwai i hoomakaukau ai. Ka pane a na hoahanau, aole paha e

ake ahi ika ua. Kahaha, ke ahi aole e ai ana, ahi ka olelo a lehova. Mai kuemi, apopo e hana aku, a e paa aku ko oukou manaoio i ka mana~*CKke Akua.

A ma ia la ae no a ke kauaka o ke Akua Laiana i olelo ai uji paa aku la ka ua ika laui. Wehe mai la na lani kalae ua mauna pipii a kupouo ka uahi o na umu puaa iloko o ka ulukukpi ma ke awawa o Kukuilamalamahee ka luakini kaupoku ole a ka Makua Laiana.

Ka manaoio aoa o ka poe ku kapekepeke ma ka ikemaka i ka oiaio, ka mana o ka olelo a ~ke kanaka o ke A-kua, na makaa i aloha nni ia. A ma ka la e wehe ai na hana ua hoomaka ia ka huakai mai ka luakini o Hanakamalii i 'na mahele elua. i. R pii ana ma ke kualapa o Kaumoali a hiki iuka e hele aoao ana i Hamakua e al&kai ia ana ia heakai e Hooikaika me kana pu pahi, ke puhi pu o ka Kkalesia o Kaalawaikini. 2. E pii ana ma Hamakua o ke kahawai o Alilipali a hiki i kahi e hui ai e alakai ia ana e Hnai me kaua pu puhi o Hanakamalii ma: kāhi i hoomakaukau ia a malaila e hoopuni ana i ka papa aiua kahi a ka Makua Laiana e ku ana me na mea wehe haioleio leremia Kahue ko Kaalawaikini, Haina ko Hanakamalii, Kiaimokn ko Paauhau. Na ka Makua Lliaua i ka hoohuihui ana i na manao aīakai a ua Luna Ekalest« i hoike ia ae la, loaa i ka manao nui he aloha a mi ia aloha e haalulu ana ke anaioa a e po-ha lokahi mai ana ko lakou m«u ieo uwe e hea ana me na leo; ohohia, aloha oe e kuu Haku kuu paku kuu pohaku mau, kuu ola e paulele «i. K pii tna na leo n«re mai kela awawa i uhi ia e ua lau kukai ame O ka mea kakau moolelo uo m hana a u% makua i hala kekahi ma keia haawina he uwe aloha. Ma ka nana ana a ka fiaea kakau i ka huina nui tole 1 loaa ia'u aka he huina uui hewahewa oia ka'u koho. A mahope o ua hana haiolelo hiipule ua noho like keia huina nni hewahewa e ai. Ua wehe ae la na laulau puaa, huai mai la na umu puaa, kulolo, uala, me keknhi mau uala i hoomo'a ia iloko o ka lehn ahi a mo'a lea na ka Makua

Laiana, a i ka noho ana e ai ua hoomoe ia ka lakou papaaina iuka a i kai e like me ke ku' ana o ka iuakini kaapoka ole a Laiana. ' O oukou e na kamaaina oia aina ame ka poe paha i hele ma ia alauui kal ike. O ke auo o ka papaaina ua nhi ia me na pala-a, na lau ina'u. na lau-i,-i uhi ia me na lau palapalai malana iho a hoonoho na knmau poj ame na mea ai [ like ole apau. O ka loa o kela ' papaaina hoonoho ia manka o ke |_alanui aupuni kahiko a hala inka t.kahi e lohe ia aku ai ko lakou mau leo-i ke kahea mai i na, «ea i makemake ia, a pela n<S ma ka aoao makai o ke alanui aupnni. Ua ai lakou ma ke awakea atne ke ahiahi no ka manao e meheu «ku ka waiwai, a no ka nui o a waiwai, wahi a ka Makua Laiana,' no keaha oukou e pihoihoi ai 110 ka pau pono ole ona mea ai? A wahi a ka poe, aole i ike ta akii ka po ua mai paha pilikia. Kahaha, mai hoihoi hou paha i na mea ai ihope. Kahaha, aole paha he na. Kahaha, aole j>aha ia e haaleie ia kakon a nele. E maoaoio aku paha ia lehova.

i lka aana pono aaa oka nea kakau i ke aoo o ke kai aoa o Pnaii louwai me aa pn puHmana waha o ua alakai e kal aoa ma ka hikioa ame ke komohana. Nni 1 knu manaolana e hooiaio ana i kua ike ana ma Kapaaa, Kohala, i ka A. D. 1843, <ttatt waa he poe kanaka ko luna a hookahi kanaka e ku ana mamua, he hapalna miu paha a oi iwaho o ka moana, a ike aku la wau e mahae aoa na waa e holo mai aoa i ke awa o Kapaaa paha ia wahi, e holo ae ana kekahi waa ma ka akau e holo ana kekahi ma ka hema, a o na kanaka e kn ana e kahea anai ka poe hoe, hoe, hoe ikaika, a i ke kokoke ana i ka poina ualu lele mai la na kanaka mai kekahi waa mai ame' kekahi waa kihi mai me na kanla aa ko lana man iima aan akn la a haawi v i ka poe he nni wale e ku mai ana manka o ka aina, a na lakon e hnki ma ke kanla a hiki i ka pau ana oke kaula wale no. He kaola | aku la me ka laoai maloo e hnki ana na aoao.elaa a kokoke i ka * j poina naln, ia wa ike ako U wan e knu ana na waa he upena e kna mai ana mawaho 0 ka lauai e huki ia ana inka, e kani mau ana ka |waha o na kaoaha ma na waa 1 npena e kahea ana, ka man, ka mau, oia kuu wa i ike akn ai i kekahi mau kahaka ma kekahi waa ma kekahi aoao ame kekahi «oao e lua ana, e hapai ana i ka npena, e wehe ana i ka mau o nahae ka upena. A hiki i ka puei ana i ka apeoa a i ka hooili ana o ka i'a Bui o ka waa he mae waa e komo i ka j i'a a he noi wafe ke aoooaa i'a* ' A aahope koke no o*a onaaawa • Uolii mai ia he mau waa m mi . kaoaka, he poe iuu kekahi he maa kanaka paa kekahi i aa waa, a 0 Ika poe tnu aole he oau upena ma ko lakou mau Uma, t Aole i pau.) K koho lokahi e Hamakoa ia "T. X. Naleilehaa i Uunaklai 00 eukou.