Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 4, 26 September 1883 — Page 7

hookahuli a e wawahi hoi i ko ke aupuni Hawaii kahua e ku nei, iloko o kela pule i hala, aka, aole i lanakila ia mau hoao ana, no ka mea, ua paa ke kulana, ua hala ole na hooponopono ana, a ua noho lanakila ka maluhia maloko o ko kakou aupuni.
                He nui no na wawa i ulono ia ae ma na welau makani, i ka haulehia o na hooponopono ana o ko kakou aupuni o na la i hala o keia mau makahiki malalo o ka Aha Kuhina o ka Moi e ku nei; aka, elike no nae me na mea ole a pau, ua hoea mai no kona hopena me ka ole.
                Ma ko makou noonoo ana, aohe a makou mau kumu e pihoihoi ai no ko kakou aupuni; a nolaila, aole makou i komo pu me ka poe i loaa na kumu i nohoalii ia ai e ia mau haawina hoolauwili manao. Aka, i ko makou manawa e ike io ai, aia he mau kumu kupono kekahi no ka hopohopo ana i ke kulana o ko kakou aupuni, alaila, ia manawa wale no, e hiki mai ai ko makou manawa e pane ai ma ka aoao e ake ana e hoopakele ae ia Hawaii; a aole loa mamua ae o ka hiki ana mai o ia manawa.
                Ua ike no hoi makou, o na kue wale ana aku i ke aupuni a i kahi mea okoa ae paha maluna o na kumu oiaio ole, a me na kalakalai hoonuinui wale maluna o na kahua puahiohio; he mea hoolapuwale ia i ko makou kulana, a he mea no hoi e hoowahawa ia ai e ka poe noonoo akahele i nohoalii ia e ka naauao. A oiai, he minamina makou i ke kulana o ka maikai a me ka oiaio ma na kalaiolelo pololei ana, me ke alakai hewa ole i ko ka lehulehu manao maikai, nolaila, ua waiho makou ia mau hana lapuwale na hai. O ka oiaio ka makou e hoike, ina ma ka aoao kue  a ma ka aoaokokua, a aole loa  he mea nana e hookahuli i ko makou kulana ma ia mea.
                UA NUKU ia mai makou no ka hoike ana i ka holomua o ko kakou aina. He kohu ole ka i ka pai i na hana i hapai ia e hai. Ke kaena nei makou i ka olelo ae, aole na hai wale no i hooholomua o Hawaii, aka, na ke kanaka Hawaii no kahi! He oiaio, ua hele mai ka naauao a me ke dala mai na aina e mai, aka, heaha ka waiwai o ia naauao me ke dala, ina aole ka limahana? Nawai i kanu a ku na mahiko? Nawai e hoohana nei na moku? Nawai e hoomanawanui nei ka wela o ka la ma ka hana poola? Nawai i hooko na noonoo ana o ka naauao? Nawai i hookomo iloko o ka pakeke o ka mea dala i na keneta puka o kana dala?
                I ka manawa mamua, aole na paahana o na aina e, na ke kanaka Hawaii i lawelawe me ka hoomanawanui i na ano hana a pau, a i hoowaiwai i ka mea dala, a ku ae nei ka waiwai, ku na hale oihana, he hou wale mai nei no na limahana o na aina e; ua hookahua mua ia e ka Hawaii ke kahua a ua paa.
                He hiki anei i kekahi ke olelo mai, "o ko'u mahiko i Kau, a i Kohala paha, a i ole i Kauai, a i ole i Kaneohe ae nei, na'u no ia i mahi, a lu aku la au i ke dala a ulu wale mai la ke ko"! Aole! aka, eia kana olelo—"ua loaa ia'u ke dala, a i kumu e loaa ai ia'u ka waiwai, ua kepa au i na limahana no kahi uku haahaa, a ua hana lakou, a ua paa ka mahiko, a i keia la, ke ai nei au i ka hua o ka luhi o ko'u poe paahana, ka puka hoi o kuu dala, me ko'u luhi ole."
                Nolaila ke manao nei makou, ua kuleana no ka Hawaii ke olelo ae,—holomua ko kakou aina, mamuli o na mahiko, a pela aku. O ka manao holomua, ua pili ia i na oihana a pau—pau pu me ka oihana kahunapule, ina he holomua na hana no ke aupuni o ka lani mawaena o kahi lahui, alaila, he holomua ia o ke aupuni honua, aka ina kuemi hope no na hana kohu ole a ke alakai, alaila, he hoi hope no ia, a aohe pomaikai oia alakai ana.

                O KEKAHI o na hana nui a ka oihana Papa-pai, oia no ka hoao ana e hoomalielie aku i ke kulana o ko ka lehulehu manao, iloko o na hora a me na minute o ka pihoihoi, ke pioloke a me na uluku o ka inaina. A oiai, aole o makou manao e komo aku iloko o na paio pu ana me na Papa-pai e ae ma ka lakou mau noke ana i na hauwawa hailukuluku a me na hakoko ana o keia mau la, no ia kumu, ua manao makou e lawe i keia mahele o ka hana, oia hoi ka hoomalielie ana aku i ko ka lehulehu manao.
                Ua maopopo no ia makou, aohe he hana nui ka hoomalielie ana i na manao o ka lahui Hawaii ke hiki mai na manawa o ka hoalealeia, oiai, ua hanau ia mai no ko kakou lahui iloko o ke akahi a me ka olu waipahe, a koe aku hoi na wahi kauna haakei. Eia ka hoike no ko kakou akahai:
                Aia iloko o ka makahiki okoa a oi i hala ae nei, ua nui na kukala leo nui ia ana no ke kau mai o na poino lehulehu wale maluna o ko kakou Aupuni, ua helu-papa ia a manoanoa ka weliweli o na poino e poi mai ana maluna o ka lahui, a ua kaena ku ia ae me na mapuna leo kalahea o ka hoowela puuwai—he oiaio, e hao ia ana ka aina, a kauahua oe e ka oiwi papa nona ka lepo. Ua kani-ke, kui-ke mau keia mau hooho ana ma na paia o ko kakou mau pahu-kani, a ua uwila mau hoi imua o ko kakou mau onohi-maka, mamuli o na haiolelo a maloka o na nupepa, a me he la, ua lawa a oi ka enaena o na momokuahi a na pao-ahi i manao ai e hoala i na kupua inaina o ko kakou mau puuwai, e lele makawalu aku me he mau legeona la o na uhane hae o ka make maluna o ka poe i olelo ia na lakou neia mau popilikia a me ka make e uhi paapu mai ana a nalohia o Hawaii holookoa.
                Iloko o keia mau hoouluku ana a pau, ua noho oluolu aku no kakou, aole i puoho a pihoihoi; ua