Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 17, 16 Ianuali 1839 — Page 65

KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea i hoinoia'i na aina."
Buke 4. HONOLULU, OAHU, IANUARI 16, 1839. Pepa 17.

NA OLELO PONO I KA SABATI.

                Aloha oe e ke K. H. Ua loaa mai ia'u, ka manao i keia la e palapala hoakaka aku ia oe no kekahi mea pono ole e hanaia ma ka la Sabati o Iehova ke Akua mau loa.
                Ke manao nei au, e pono no ke heluheluia ma ka la Sabati na olelo a pau i ke paiia make K. H. ke kupono ka olelo e like me ka pono o ia la. Ina paha he olelo ma ke K. H. i paiia e pili ana i ko ke Akua ano, a he mea hoi e ao mai ana i na kanaka ma ko ka uhane waiwai, alaila e pono no ia kakou ke heluhelu malaila, no ka mea, ua pili pono kela olelo ke heluhelu ma ka la kapu o Iehova; no ka mea, ua uoa na olelo pono ma ko Iehova mau kapu. Aka, ina i loaa ia kakou kekahi mau olelo o ka honua wale nei no, a he mea e pono ai paha ke kino, a e waiwai ai paha, aole hoi i pili iki ke kau wahi ano ma ko ke Akua manao no ka la Sabati, aole paha pono kakou ke heluhelu ma ia mau olelo ma ka la Sabati, no ka mea, ua like no ia me ke kamailio ma na mea o ke ao i ke kapu hoano o Iehova.
                No ka mea, ua maheleia ke K. H. i elua apana, a ua kakauia ma kekahi apana na mea e pono ai ko ke kino noho ana, a o kekahi apana, i na mea e pono ai ko ka uhane noho ana. Nolaila; e pono ai ia kakou ke lawe i ka apana o ka uhane i ko ka uhane la, a i ka apana hoi o ke kino, i ke kino la.
                O kekahi poe, ua maopopo no ia lakou, aole paha e pono e heluhelu i na olelo lapuwale o ka honua i ka la Sabati; aka, o ka hapa nui o na kanaka e noho ana mai Hawaii a Kauai, aia no lakou e heluhelu naaupo ana i na olelo a pau i paiia ma ke K. H. I ko lakou heluhelu ana ma ka la Sabati elua wale no ano nui o na olelo a lakou i heluhelu iho ai:
                He olelo pono o ka uhane kekahi, a he olelo lapuwale o ka honua nei kekahi. Mahea ka nui o ka manao iloko o ka naau? aole anei ma ko ke kino? Ke manao nei au, ua alua manao iloko ona; i ko ka honua makemake kekahi; o ka hapa nui ia o ka naau; i ko ke Akua ano kekahi, o ka hapa iki ia o ka naau.
                Eia kekahi mau palapala pono ole e heluheluia ma ka la Sabati. O ka Hoikehonua, o ka Helunaau, a me ka Helukakau, o ka Hoailonahelu, o ke Anahonua nui, a me ke Anahonua liilii, o ka Mooolelo Hawaii a me ke Akeakamai a me ka palapala Holomoku, a me Kalaiaina a me kekahi mau palapala liilii e ae. Aka, o ka Pi-a-pa i aoia i na kamalii ma ka la Sabati, ua pono no e ao aku, no ka mea, he mea ia e ao mai ana ia lakou e heluhelu i ko ke Akua makemake ma kana olelo a pau. Oia na palapala a pau, aole e pono e heluhelu ma ko Iehova la Sabati; aka, o kekahi mau olelo maloko o ka Akeakamai a me ke Kalaiaina, he pono iki no e heluhelu i ke Sabati, aia nae o na olelo e pili i ka Iehova hana ana a me kona lokomaikai i na kanaka a pau ma ka honua nei.
                Eia kekahi. Aole pono ke nana ma ka Palapalahonua ma ka la Sabati, aole hoi e kakau i na Palapalaaina ia la, aole hoi e imi i ka manao ia la e pai iho ai ma ke K. H. Ua pono ole na hana o ka la noa i na mea o ka la kapu. Eia na Palapalaaina e pono ia kakou ke nana ma ka la Sabati. O na Palapalaaina e pili ana i ka ke Akua olelo.---Ka laha ana ae o na manao a Noa a me ka hele ana o ka Iseraela, a me ka puunaue ana o ko lakou aina; oia mau palapala a pau, e pono no ke nanaia ma ka la Sabati, a me kona Hoikehonua.
                Oia ko'u wahi manao pokole ia oe e ke K. H. e nana oe, e pai iho hoi, a e hoolaha koke mai.—Auhea oukou e na mea a pau e heluhelu ana, mai manao oukou e loaa ana ia kakou ke ola o ka uhane ke malama kakou i keia mea wale no. Aole. O ka malama i na mea a pau, oia ke ola.
Lahainaluna, Dek. 18, 1838.
S. P. KALAMA.
 

HONOLULU, Ianuari 10, 1838.

                Aloha oe, e ke Kumu Hawaii. Eia ka'u wahi makana ia oe, a nau no e hai aku i ko keia pae aina a pau, mai Hawaii a Kauai, i na mea i hanaia ma Honolulu, i Oahu nei.
            I ka makahiki o ka Haku, 1839, i ka la akahi o Ianuari, hoomaka iho la ka lunakanawai e helu i ka nui o ka poe i hoohewaia ma ke kanawai no ka malama ole o lakou. O ka nui o na mea i hoohewaia, no Beritania kekahi poe, he poe moekalohe kekahi o lakou, a hookamakama kekahi, a uhauha kekahi, a he mahuka, a olohani, a aihue. A no Amerika no kekahi poe, e like no ka hana me kela poe; ka moekolohe, hookamakama, aihue, uhauha, mahuka, a ua huipuia ko lakou helu ana me ka nui o ko onei poe i hewa. Eia ka mahele ana e kaawale ai ka poe i hoohewaia i na kanawai a pau o ke aupuni nei, ua hoonoho papa ia ke kau ana, peneia,
Kanawai. Ka helu ana
1. Pepehikanaka, 4
2. Moekolohe, 246
3. Aihue, 48
4. Hookamakama, 81
5. Uhauha, 32
6. Hoopunipuni, 48
7. Mahuka, 30
8. Weawea, 18
9. Olohani, 15
522
                Auhea oukou e ka poe a pau e ike ana i keia poe? Ua hoopaiia keia poe i ke kahawai, na lakou no i kii okoa aku i ka mea a ke kanawai i papa mai, aole na ke kanawai i kii aku.
                No ka piha o ka naau o kanaka i ka hewa, e puka wale mai ana ma ka waha o kanaka a pau. A o ka hewa a pau i puka wale mai ai mawaho o ke kanaka, a loaa i na lima, a pili aku i kela mea i keia mea a pau e piha ana ka naau i ka hewa, a o ka hewa i puka iwaho ke kanaka, oia ka mea e hoopaiia'i ma ke kanawai o ke alii ma ka honua nei. A o ka hewa e waiho mai ka, oia ka mea e hoopaiia'i ke kino a me ka uhane iloko o ke ahi mau loa.
                E hoomanao oukou a pau, e ka poe ike i keia. O ka hewa i puka iwaho o ke kanaka e hoopaiia oia ma ka honua nei, o ka paa ana o ka hewa iloko o ka naau, a pau ole i ka puka iwaho, a haalele ole, e hoopaiia auanei ka uhane.
P. KANOA.